profilaktyka 2, Pedagogika w zakresie edukacji dorosłych z gerontologią, III rok, Profilaktyka niedostosowania społecznego


10.11.2011

Wybrane koncepcje teoretyczne wyjaśniające niedostosowanie społeczne. Geneza niedostosowania społecznego. Młodzież a ryzyko i zagrożenie. (symptomy, wyjaśnienia teoretyczne, zagrożona młodzież)

Niedostosowanie społeczne jest terminem stosunkowo nieostrym, mało precyzyjnym, choć zyskującym znaczną popularność i zastosowanie w różnych dyscyplinach, stanowi formę skrótu myślowego.

Właściwe pytanie brzmi nie czy tylko jak jednostka jest społecznie dostosowana (za Pytką)

Grupy kryteriów niedostosowana:
różne grupy kryteriów na postawie których możemy wnioskować jak dalece jednostka jest dostosowana

Trzy płaszczyzny interpretacji tego terminu: (w nawiązaniu do Czapówa i Pytki)

  1. psychologiczna

  2. etiologiczna

  3. behawioralna

Niedostosowanie społeczne należy dość szeroko…

W literaturze naukowej brak jest zgodności dotyczącej nie tylko samej istoty niedostosowania społecznego lecz także rodzaju i liczby jego przejawów (objawów, symptomów)

Objawy niedostosowania społecznego są negatywne i nieadekwatne reakcje na wymagania i nakazy zawarte w przypisanych jednostce rolach społecznych - dziecka w rodzinie, kolegi w grupie rówieśniczej, ucznia w szkole.

Często są określone one mianem zaburzeń w zachowaniu.

Liczba najczęściej wymienianych symptomów niedostosowania (3-15)

Lesław Pytka:

O. Lipkowski:

M.Grzegorzewska:


Dla potrzeb naszych rozważań przyjmiemy, że do głównych przejawów niedostosowania społecznego dzieci i młodzieży zaliczamy następujące zachowania:


Kryteria niedostosowania

Wyjaśnienia biologiczne : niedostosowanie społeczne koncentruje się na próbach powiązania występowania zachowań o charakterze aspołecznym z właściwościami organicznymi jednostki.

Koncepcje kryminalistyczne: które powszechnie uznaje się za przedawnione, zweryfikowane.
Teorie antropologiczne: które próbowały wiązać anomalie zachowawcze z anomaliami cielesnymi jednostek ludzkich.
Modne w XIX wieku poglądy frenologiczne doszukujące się związku między intelektualnymi, moralnymi i psychicznymi właściwościami ludzi a budową mózgu (kory mózgowej kora mózgowa była podzielona na odrębne ośrodki, z których każdy zapewniał fizykalne podstawy zjawisk psychicznych) Twórca frenologii Franz Joset Gall

Rozwinięcie tych pomysłów doprowadziło do zastosowania w odniesieniu do rozważań nad właściwościami ludzkimi tzw. kraniometrii (czaszka) słynnych z późniejszych „badań:” nad rasami pomiarów czaszki.

Niejako dalszym rozwojem tego myślenia była tzw antropologia kryminalna, Cesare Lombroso (1835-1909)

Przestępcy:
- osoba uznana za biologicznie niedorozwiniętą posiadali fizyczność ludzi pierwotnych.
- mordercy odznaczają się objętością żuchwy, wydatnymi policzkami, włosami czarnymi i gęstymi.
- gwałtownicy - długie ręce
- gwałciciele - krótkie ręce, wąskie czoło, często blondyni
- oszuści - z dużymi żuchwami, twarz blada z niedowładem

Prócz przestępców wrodzonych, u 40% skazanych Lombroso dostrzegał przestępców nałogowych działających pod wpływem afektu oraz przestępców przypadkowych (pseudo przestępców)

Pewne założenia tych koncepcji podjęte zostały przez nurty genetyczne i organiczne.

Wyjaśnienia genetyczne: ich rola w wyjaśnieniu zachowań antyspołecznych wydaje się w ostatnim czasie wzrastać. Początkowo rozważania o możliwościach dziedziczenia skłonności do zachowań aspołecznych bazowały na badaniach genealogicznych i ich wyniki (koniec XIX w, pierwsza połowa XX w) wywołały poruszenie oraz znaczny rezonans społeczny.

Badania rodziny Klikilli (czyli dobry i zły) autor tych badań próbował udowodnić, ze niewłaściwe związki mogą prowadzić do powstania mniej wartościowych gałęzi rodziny. Inteligencja i zdrowie psychiczne, moralność(?) muszą być w jakimś stopniu dziedziczone. Henry Goddard postulował odizolowanie upośledzonych umysłowo i uniemożliwienie im prokreacji. (ustalenia tych badań były wielokrotnie krytykowane)

Inteligencja, zdrowie psychiczne a nawet moralność (nie mam tego )

Bliźnięta jednojajowe dzielą zasadniczo ten sam materiał genetyczny natomiast geny bliźniąt dwujajowych są jednakowe w niemal 50%.

Współczynnik zgodności pod względem skłonności przestępczych jest istotnie wyższy pomiędzy bliźniętami jednojajowymi. Potwierdza to znany wpływ czynnika genetycznego na zachowania przestępcze.

Cytowane wyniki potwierdzają istnienie powiązań miedzy skłonnościami do zachowań aspołecznych, a genami (dalej nie mamy)

Cechy dziedziczne w wyższym stopniu odpowiedzialne są za zachowania u ludzi dorosłych niż dzieci, wśród których znaczną rolę odgrywają wciąż czynniki środowiskowe.

Potwierdzenie referowanych spostrzeżen były analizy częstotliwości. Jak często synowie stają się przestępcami.

Badania zasadniczo potwierdzają uczestnictwo czynników genetycznych w kształtowaniu się aspołecznych form zachowań.

Inne typy teorii, które mogą być dyskutowane w tym kontekście to koncepcje:

Konrad Lorenz

Koncepcja wyjaśniające zachowania o charakterze agresywno etiologicznym postrzegające pewne formy zachowań ludzkich jako (pozwierzęce) formy postępowania zwiększające prawdopodobieństwo i przetrwanie gatunku oraz przeżycia jednostki. To narzędzie przystosowania jest również odpowiedzialne za przemocowe oraz częściowo aspołeczne aktywności ludzi.

Koncepcje psychologiczne: zasadniczo koncentrują się na właściwościach/ zaburzeniach osobowościowych (choć nie są zgodne w doszukiwaniu się ich źródeł) podkreślając znaczenie stanów psychicznych dla pojawiania/rozwoju zachowań o charakterze aspołecznym. Do najczęściej wskazywanych nurtów wyjaśniających dewiacje należy podejście behawiorystyczne, psychoanalityczne, psychodynamiczne, humanistyczne, poznawcze.

Behawioryzm - perspektywa teoretyczna koncentrująca się jednoznacznie na obserwowanych zachowaniach oraz ich ewentualnych zmianach które podlegają społecznej ocenie. Można założy, ze behawioryzm stawia sobie za cel wyjaśnienie, przewidywanie i modyfikowanie zachowań przez ustalenie uprzednio związków przyczynowo - skutkowych między docierającymi do jednostki bodźcami, a reakcją na nie.

Założenia behawioryzmu:

  1. Zachowania mają charakter wyuczony, uczenie przebiega wg zasad warunkowania (instrumentalnego, klasycznego, modelowania społecznego

  2. Zachowanie człowieka jest wynikową wyposażenie genetycznego oraz stanów środowiska (fizycznego, społecznego)

  3. Człowiek poprzez swoje zachowania także wpływa na środowisko

  4. Środowisko jest układem aktywnym, podlega zmianom

  5. Stany (zewnętrzne czy wewnętrzne) człowieka nie mają pierwszoplanowego wpływu na ludzkie reakcje i zachowania

  6. stany wewnętrzne człowieka

  7. środowisko społeczne może dowolnie sterować zachowaniami człowieka za pomocą specjalnych technik

  8. człowiek nabywa określone umiejętności przez zastosowanie wzmocnień pozytywnych i negatywnych (nagród i kar)

  9. zachowanie nakierowane jest zawsze na osiągnięcie korzyści lub uniknięcie straty

  10. kontrola zachowania dokonuje się przez osiągane konsekwencje

Struktura osobowości w tym ujęciu to zorganizowana struktura popędów i nawyków oraz sposobów zachowania zapewniające jednostce specyficzne przystosowanie do środowiska.

Koncepcje uczenia się

Uczenie się może być w tym kontekście procesem względzie stałej zmiany indywidualnych dyspozycji (wiedza, postawy, umiejętności, formy zachowania) w wyniku doświadczeń lub ćwiczeń.
Dewiacje, przestępstwa, zachowania aspołeczne, zaburzenia w zachowaniu postrzegane są w tym obszarze teoretycznym jako formy zachowań społecznych, które zostają nabyte i podtrzymane w procesie uczenia się.

Uczymy się nie tylko zachowań lecz także motywacji, neutralizacji winy, popędów, nawyków. Tak jak środowisko doprowadza do wyćwiczenia określonych zachowań, tak może ono wpływać na ich wyeliminowanie.

4 znane psychologiczne koncepcje uczenia się:

Założenia że zachowania dewiacyjne, aspołeczne nie są determinowane przez dyspozycje genetyczne bazują na procesach uczenia, podkreśla się, ze problem ten nie jest indywidualny lecz w dużej mierze uwarunkowanych społecznie

Jednocześnie co szczególnie istotne, zwraca się przeciw deterministycznemu postrzeganiu zachowań postaw agresywnych , podkreśla możliwość pozytywnego oddziaływania na nie, ale również wzmocnienie.

Koncepcje socjologiczne: wspólne dla tego typu kierunku rozważań jest koncentrowanie się na znaczeniu struktur społecznych względnie przeobrażeń w nich zachodzących dla powstania zjawisk niedostosowania społecznego. Proces tworzenia się zaburzeń zachowań zachodzi w prawdzie w jednostce jednak decydujący wpływ na ich powstanie, manifestacje oraz utrwalenie mają uwarunkowania w środowisku społecznym (rodzina, szkoła, grupy rówieśnicze)

Anomia Durkheim/ Merton
- pojęcie anomii wprowadzone zostało przez francuskiego socjologa E. Durkheima
- oznacza stan braku norm i reguł, jest stanem społecznym w którym świadomość społeczna jest osłabiona ale cele działań stają się niejako……

Wytworzenie się anomicznych struktur determinuje częstość zachowań aspołecznych i jest właściwością współczesnych społeczeństw. Pierwotne założenia koncepcji odniosły się do samobójców by przez interpretatorów zostać rozszerzone na inne sytuacje zachowań dewiacyjnych. Struktury kulturowe to cele do osiągnięcia to jest to do czego powinni dążyć członkowie społeczeństwa (wykształcenie, pozycje, normy, konsumpcja)

Rozbieżność pomiędzy wymienionymi obszarami (niemożność osiągnięcia społecznie uznanych celów przez społecznie akceptowalne środki) są kompensowane przez różne (indywidualne) formy adaptacyjne.


5wzorców reakcji Merona

Teoria etykietowania:

Zjawisko szkolnej przemocy w koncepcji etykietowania odchodzi się od etiologicznej orientacji przyczynowo-skutkowej.

Głównym zainteresowaniem analiz nie są zatem przyczyny zachowan dewiacyjnych lecz społeczne procesy reaktywne a więc definiowanie kogoś przez postrzeganie czy odbiór jego zachowań.
Aspołeczne formy zachowań nie są postrzegane jako efekt kulturowych, społecznych czy osobowościowych czynników wpływu lecz wynik procesów interakcyjnych.

Lenert rozróżnienie pomiędzy dewiacją wtórną i dewiacją pierwotną (1951)

Kontynuator pracy Lemerta Howard Becker „dewiacja nie wynika z jakości popełnionego …
W 1963 w zbiorze esejów Outsiders stwierdza:

…dewiacja nie wynika z jakości popełnionego przez osobę czynu, lecz jest raczej konsekwencją zastosowania reguł i sankcji wobec sprawy. Dewiantem jest ten, do kogo udało się z powodzeniem przypiąć stosowną etykietę, zachowania są zachowaniami które jako takie zostaną zdefiniowane.

Społeczna użyteczność dewiacji

Nurt rozważań zapoczątkowany przez K.T Eriksona

Dewiacja może być postrzegana jako przydatna w wyznaczaniu i podtrzymywaniu granic społeczności w przestrzeni kulturowej

Jako centralny argument zapotrzebowania społecznego na dewiacje uchodzą dane o wysokiej stabilności poziomu dewiacji

Takie postrzeganie dewiacji pełni szczególną rolę w odniesieniu do młodzieży która od zawsze konfrontowana jest z zarzutami stanowienia zagrożenia (bycia zagrożonym)

Zagrożona młodzież

Wychowawcy (pedagodzy) używają chętnie pojęcia zagrożenia/ryzyka do wskazania młodzieży zagrożonej wypadnięciem z systemu edukacji lub też młodzieży nie przyswajającej sobie podstawowych umiejętności, kompetencji niezbędnych do samodzielnego radzenia sobie po skończeniu szkoły

Zagrożenia/ryzyko

Zespół mechanizmu przyczynowo-skutkowego przypuszczalnie narażających dzieci i młodzież na negatywne zdarzenia w przyszłości.

Zagrożenie lub ryzyko oznacza układ złożonej dynamiki przyczynowo skutkowej, która stawia konkretne dziecko lub nastolatka w niebezpieczeństwie z uwagi na przyszłe negatywne wyniki. Zagrożenie oznacza sytuację która nie koniecznie jest sytuacją aktualną(…) lecz którą można przewidywać w wypadku braku interwencji.

Tym samym myślenie w kategoriach zagrożenia i ryzyka rozszerza naszą perspektywę refleksji nad profilaktyką, nakazując wyjście poza zachowania manifestowane, lecz zakładając potrzebę wczesnych oddziaływań profilaktycznych w stosunku do samych uwarunkowań niedostosowania społecznego.

Zachowania ryzykowne

Do najważniejszych ryzykownych zachowań dzieci i młodzieży zalicza się:

Zachowania te występują także u dorosłych. Jednak to u młodzieży negatywne konsekwencje ryzykownych zachowań są poważniejsze i występują szybciej z powodu nie zakończonego jeszcze rozwoju biologicznego, intelektualnego, emocjonalnego i społecznego.

Faza młodzieńcza (w ujęciu rozwojowym) jest tym okresem życia w którym występuje podwyższona skłonność do przejawiania różnego rodzaju zachowań ryzykownych.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
profilaktyka 2, Pedagogika w zakresie edukacji dorosłych z gerontologią, III rok, Profilaktyka niedo
profilaktyka 2, Pedagogika w zakresie edukacji dorosłych z gerontologią, III rok, Profilaktyka niedo
c.d. materiałów dla studentów- komunikacja werbalna i asertywność, Pedagogika w zakresie edukacji do
poradnictwo 2, Pedagogika w zakresie edukacji dorosłych z gerontologią, III rok, Elementy poradnictw
MATERIAŁY DLA STUDENTÓW (1), Pedagogika w zakresie edukacji dorosłych z gerontologią, III rok, Komun
poradnictwo 4, Pedagogika w zakresie edukacji dorosłych z gerontologią, III rok, Elementy poradnictw
ERkomunikacja1 materiały, Pedagogika w zakresie edukacji dorosłych z gerontologią, III rok, Komunika
Kontrakty, Pedagogika w zakresie edukacji dorosłych z gerontologią, III rok, Komunikacja społeczna
KOMUNIKACJA NIEWERBALNA materiały dla studentów, Pedagogika w zakresie edukacji dorosłych z gerontol
poradnictwo 1, Pedagogika w zakresie edukacji dorosłych z gerontologią, III rok, Elementy poradnictw
poradnictwo 5, Pedagogika w zakresie edukacji dorosłych z gerontologią, III rok, Elementy poradnictw
Podstawy animacji społeczno-kulturalnej, Pedagogika w zakresie edukacji dorosłych z gerontologią, II
Koncepcja ostateczna, Pedagogika w zakresie edukacji dorosłych z gerontologią, II rok, Metody badań
teoria naukowa a potoczna, Pedagogika w zakresie edukacji dorosłych z gerontologią, II rok, Teoretyc
ped, Pedagogika w zakresie edukacji dorosłych z gerontologią, II rok, Teoretyczne podstawy wychowani
Cechy wychowania, Pedagogika w zakresie edukacji dorosłych z gerontologią, II rok, Teoretyczne podst
TRUDNOŚCI WYCHOWAWCZE, Pedagogika w zakresie edukacji dorosłych z gerontologią, II rok, Teoretyczne
Teoretyczne, Pedagogika w zakresie edukacji dorosłych z gerontologią, II rok, Teoretyczne podstawy w

więcej podobnych podstron