Konstytucja 1997
Rozdział 1, zasady ustrojowe:
system władzy w państwie
suweren władzy
formy wykonywania władzy- zasada przedstawicielstwa, pluralizm polit, suwerennośc narodu
pakiet aksjologiczny- wartości, cele
demokracja bezpośrednia- referenda, inicjatywa ludowa
art.25, mechanizm zmiany konstytucji- sztywna konstytucja, trudna do wprowadzenia zmian
art.1, zasada republikańskiej formy rządów, wykluczanie władzy dziedzicznej
art.2, zasada demokratycznego państwa prawa urzeczywistniająca zasadę sprawiedliwości społecznej
- nowela grudniowa 1989 wprowadzała zasady demokratycznego państwa prawa, wyznaczanie kierunków zmian, prawo stoi ponad państwem
art.7, władze obowiązują na podstawie i w granicach prawa
idea legalizmu- kompetencje oparte na prawie, na podstawie prawa
to, co nie jest im dozwolone jest im zakazane
to, co nie jest nam zakazane, jest nam dozwolone z punktu widzenia obywatela
ustawy jako podstawa normy prawnej
art.8, reguła hierarchiczności- Konstytucja jest najwyższą moc prawną, wszelkie normy prawa stanowiącego musza pozostać zgodne z Konstytucją
uporządkowany system prawny- akty niższego rzędu muszą być zgodne z aktami wyższego rzędu
prymat ustawy- forma prawna pochodząca od parlamentu, stanowiona w restrykcyjnej procedurze
Art. 34 Obowiązuje prawo krwi (tylko!)
Art.4 Władza zwierzchnia należy do narodu, suwerenność narodu
Podstawowa funkcja suwerena to funkcja wyborcza (naród sprawuje władzę pośrednio), wskazanie źródła i legitymacji władzy
Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli- ale jako forma uzupełniająca
Mandat:
Pełnomocnictwo udzielone w akcie wyborczym przez wyborców do podejmowania działań w imieniu wyborców, ze skutkami dla nich płynącymi
Mandat wolny (przedstawicielski)
generalny- przedstawiciel narodu, interes ogólnonarodowy (a nie tylko własnych wyborców)
niezależny- nie wiązar ich instrukcje wyborcze
nieodwołalny- nie ma możliwości proceduralnej odebranie mandatu przed upływem kadencji
mandat imperatywny- przedstawiciel swoich wyborców ( w Polsce nie istnieje!), wiążą go instrukcje wyborcze, jest odwołalny
Sprawowanie władzy bezpośrednio przez naród:
referendum (głosowanie ludowe)- dotyczy spraw całego państwa lub tylko wybranej jego części
inicjatywa ludowa- uprawnienie określonej grupy obywateli do wniesienia projektu ustawy do parlamentu
veto ludowe- uprawnienie określonej grupy obywateli do zanegowania ustawy przyjętej przez parlament
Referendum.
Kryterium zasięgu terytorialnego- ogólnokrajowe i lokalne
Obowiązku jego przeprowadzenia- obligatoryjne czyli narzucone litera prawa, np. konstytucyjne w 1997r., fakultatywne czyli podmioty same decydują czy są one potrzebne
Skutki prawne- zatwierdzające/ wiążące (nabierają bezwzględnej skuteczności prawnej, frekwencja powyżej 30%) lub opiniodawcze/ konsultacyjne (poniżej 30%)
Momentu przeprowadzenia- uprzednie (wynik jest przesłanką) lub następcze (zatwierdza akt, np. konstytucja 1997r.)
Materii poddawanej pod osąd referendalny- konstytucyjne i ustawodawcze
Art. 125, ustawa z 2003r. referendum ogólnokrajowe
- fakultatywne (może zostać rozpisane, ale nie musi).
Przedmiotem referendum mogą być sprawy o szczególnym znaczeniu dla państwa (nie dopuszcza się uchwalenia ustaw, dymisji rządu, wotum nieufności, zniesienia głowy państwa).
W przypadku wprowadzenia stanu wojennego i 90 dni po jego zakończeniu nie mogą być przeprowadzone żadne głosowania referendalne
Przedmiotem referendum może być kilka kwestii, nawet ze sobą nie powiązanych, można przeprowadzać w tym samym czasie co wybory.
Referendum zarządza w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa: 1. Sejm, 2. prezydent (działa za zgodą Senatu)- nie ma przeszkód ku temu, by zarządzali referendum wspólnie.
Obywatele nie mają referendalnej inicjatywy ustawodawczej
Wniosek o zarządzenie referendum do Sejmu składa: 1. 50 tysięcy wyborców (bez: finanse, obronność państwa, amnestia), 2. Senat, 3. Rada Ministrów
Prezydent wszystko ustala, a Senat tylko wyraża zgodę na przeprowadzenie referendum
Powszechne, równe, tajne, bezpośrednie, od 18 lat, poprzedzone kampanią
Jednodniowe lub dwudniowe (po pierwszym dniu głosowania dopuszcza się udzielanie informacji o frekwencji)
Będzie wiążące, gdy udział wzięło więcej niż połowa uprawnionych do głosowania
Ważność głosowania stwierdza Sąd Najwyższy (Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych)
Rozstrzygniecie referendalne musi być zrealizowane
Organy władzy państwowej zobowiązane są do podjęcia niezwłocznych działań w ciągu 60dni.
Brak sankcji prawnych!
Art. 235, ustęp 6- referendum o zmianie Konstytucji
Fakultatywne
Ogólnokrajowe!
Dotyczy przepisów z rozdziału I, II i XII
wystąpienie z wnioskiem- zarządzanie referendum przez prezydenta, Senat lub 1/5 (52 posłów) parlamentu do Marszałka Sejmu
referendum konstytucyjne zarządza Marszałek Sejmu!
charakter wiążący
jedyne głosowanie, gdy nie obowiązują wymóg frekwencji
art. 90, ustęp 3
wyrażanie zgody na ratyfikację szczególnej umowy międzynarodowej, której treścią jest członkostwo dotyczące utraty części suwerenności na rzecz organu lub organizacji międzynarodowej
decyduje o tym Sejm lub prezydent za zgoda Senatu (wszystko jak w art. 125)
art. 170 referendum o zasięgu lokalnym
przedmiotem mogą być sprawy dotyczące kompetencji organizacji samorządowej
dopuszczenie przeprowadzenia referendum dotyczącego odwołania organu samorządu terytorialnego wybranego droga wyborów bezpośrednich
prawo udziału mają także osoby zamieszkujące dany teren, mające czynne prawo wyborcze do organu stanowiącego tej jednostki
walor wiążący referendum lokalne: 1. jeżeli weźmie w nim udział co najmniej 30% mieszkańców, 2. samo opodatkowanie się- 2/3 głosów wszystkich mieszkańców
uzyskany wynik wiążący jest bodźcem do realizacji przez organy postanowienia, w przypadku odwołania organów stanowiących następuje rozwiązanie zarządu lub rady i powołuje się zarząd komisaryczny do czasu powołania nowych władz.
Niepodległość i suwerenność państwa.
Art.5 - ochrona niepodległości jako priorytetowe zadanie RP
Art. 26- siły zbrojne chronią niepodległość państwa, bezpieczeństwa
Art. 126- pozycja ustrojowa prezydenta: stanie na straży niepodzielności, nienaruszalności granic państwa i suwerenności państwa.
Suwerenność państwa- zdolność państwa do samodzielnego podejmowania decyzji.
Zasada pluralizmu politycznego- (znalazła się dopiero w noweli grudniowej) swoboda tworzenia partii politycznych, w państwie demokratycznym zawsze zawsze panuje pluralizm polityczny.
PRL- system licencjonowania partii politycznych, nie było swobody tworzenia partii.
Zasada społeczeństwa obywatelskiego- (w Polsce upowszechniło się za czasów pierwszej solidarności 1980/81) Uznano, że jest to przeciwstawienie się zastanemu stanu rzeczy, społeczeństwo obywatelskie jako postulat zmian, aby obywatel stał się podmiotem procesu zmian. Dosłownie nie znajdziemy dziam w Konstytucji, SA to jedynie odwołania do zachowania narodu, możliwości jakie mogą zostać wykorzystane przez naród. Możliwość zrzeszenia w partie polityczne, idea samorządu terytorialnego (mamy swobodę zrzeszania się, tworzenia struktur lokalnych). Społeczeństwo pluralistyczne- obywatel ma dwie możliwości działania.
Partie polityczne
Struktury, które jednoczą obywateli w celu wyrażenia i zrealizowania celi politycznych, a przede wszystkim zdobycia i utrzymania władzy. Prawo zgłaszania kandydatów mają obywatele.
Art.11 gwarantuje swobodę zrzeszania się obywateli, członkami partii mogą być tylko obywatele państwa, zrzeszają się na zasadzie dobrowolności i równości. Celem jest wpływanie demokratycznymi metodami na kształtowanie polityki państwa.
Ustawa o partiach politycznych 1997r.- organem rejestracyjnym jest Sąd Okręgowy w Warszawie. Bada czy zostały spełnione wymogi formalne, a potem wpisuję partię do ewidencji partii politycznych.
Art.13 swoboda tworzenia partii politycznych jest ograniczona. Zakaz działania partii:
typu komunistycznego, rasistowskiego, nazistowskiego, faszystowskiego, nacjonalistycznego.
typu mafijnego
dążące przemocą do zdobycia (przejęcia) władzy.
Od 1998r. Trybunał Konstytucyjny bada zgodność celów i działań partii z Konstytucją.
podstawa prawna do wykreślenia z ewidencji funkcjonującej partii
podstawa prawna do odmowy wpisu do ewidencji na etapie rejestracji partii
7.04.1989 ustawa o stowarzyszeniach. Swoboda zrzeszania się obywateli w różnego rodzaju organizacjach.
Zasada samorządu terytorialnego
Przywrócenie na mocy nowelizacji z 1997r., przyjęcie przez Konstytucje nakazu istnienia samorządu terytorialnego.
Art.167, ustęp 1- podstawową jednostka samorządu terytorialnego jest gmina.
Swoboda struktury dla ustawodawcy, ponieważ Konstytucja wprowadziła tylko zasadę samorządności.
Zasada podziału władzy
Konstytucja 3 Maja- reformatorska, nowa myśl z uwzględnieniem trójpodziału władzy.
Konstytucja marcowa- także zawierała elementy trójpodziału władzy. Do tej zasady powrócono po 60latach. Mała Konstytucja 1992- przywróciła podział władzy (zasada ustrojowa art.1)
Konstytucja 1997- w art.10 wprowadza trójpodział władzy. Zaprzeczenie ustroju państwa opartego na konstrukcji władzy w rekach jednego organu.
Podział przedmiotowy i podmiotowy.
Przedmiot- podział, oddzielenie sfer funkcjonowania państwa, stanowienie prawa, wykonywanie, stanowienie prawa.
Każdej ze sfer powinna odpowiadać odrębnej grupie organów państwowych, które realizowałyby ten pakiet zadaniowy.
Zasada niepołączności stanowisk, organy realizujące sfery państwa powinny realizować je w separacji.
Uporządkowanie relacji na zasadzie wzajemnego równoważenia się i hamowania.
Konstytucja art.10
Ust.2- pakiet strukturalny, jakie struktury wykonują władzę ustawodawcza, wykonawcza, sadowniczą.
Władza:
ustawodawcza- parlament (Sejm, Senat)
wykonawcza- prezydent RP, Rada Ministrów (podstawowe elementy egzekutywy), premier, ministrowie, wojewodowie
sądownicza- Sądy (sądy powszechne, wojskowe itp.) i Trybunały (Trybunał Konstytucyjny i Trybunał Stanu)
System prezydencki, parlamentarny itp. Wyróżniamy wg zasady równoważenia się i hamowania władz, niepołączności stanowisk.
System parlamentarny:
organem przedstawicielskim jest prezydent
elementy współpracy
głowa państwa zneutralizowana politycznie, pochodząca z wyboru, prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej
rząd odpowiada za działania władzy i te które kontrasygnował
rola prezydenta doprowadzona do minimum
Konstytucja utrzymała parlamentarny system rządów.
dualizm władzy wykonawczej
art.157, rozdział VII, członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialność przed Sejmem, odpowiedzialność polityczna rządu przed parlamentem
Sejm posiada uprawnienia kontrolne
Prezydentowi nie przysługują kompetencje za które odpowiada rząd
Nasza odmiana zracjonalizowanego parlamentaryzmu (system kanclerski)
prezydent ma silna pozycję ustrojową, nie tylko reprezentacyjne uprawnienia, gdyż pochodzi on z wyborów powszechnych, zasada powszechności złamaniem zasady skrajnego parlamentaryzmu
rozdział V, art.144- nie ponosi odpowiedzialności politycznej, ale wymagają jego akty kontrasygnaty rządu, uprawnienia proregatywne (osobiste) nie wymagają kontrasygnaty premiera (30 działań-wyjątków)
Rada Gabinetowa powołana przez prezydenta w szczególnych sytuacjach
Nasz prezydent ma lepsza sytuację niż w założeniu modelowym, jednak nie tak dużą jak za czasów Małej Konstytucji (powoływał rząd, 3 resorty siłowe- prezydenckie, obsada personalna zależała od opinii prezydenta, prezydent mógł dokonywać zmian na wniosek premiera). Obecnie na wniosek premiera prezydent musi zdymisjonować ministra.
Racjonalizacja skierowana na stabilność funkcjonowania pracy gabinetu.
Obalenie rządu poprzez konstruktywne wotum nieufności- Sejm musi podjąć uchwałę co najmniej 231 głosów. Większość bezwzględna to ponad polowa ważnie oddanych głosów (300 to quorum, więc 151 głosów co najmniej)
Zasada społecznej gospodarki rynkowej art. 20 (ustrój gospodarki wolnorynkowej)
wolność działalności gospodarczych- swoboda jej prowadzenia przez wszelkie podmioty, ograniczenie tej wolności pod warunkiem: droga ustawy, ze względu na ważny interes społeczny/ publiczny
własność prywatna- zasada ochrony wszelkiej własności należącej do podmiotów państwowych lub pozapaństwowych, zrównanie własności, RP chroni własność i prawo dziedziczenia. Może być wywłaszczona tylko na cele publiczne za słuszne wynagrodzenie
solidarność, dialog i współpraca partnerów społecznych- daje wyraz idei negocjacyjnego załatwienia spraw spornych
Oparcie ustroju gospodarczego na gospodarce rynkowej i powiązaniu z państwem socjalnym. Zaprzeczenie idei gospodarki planowej (socjalistycznej). Państwo nie jest wolne od interwencjonizmu, interweniuje w wypadku wyrównania szans.
Zasady prawa wyborczego do Sejmu i Senatu.
Prawo wyborcze.
realizacja zasady przedstawicielstwa (personalny wybór)- wyłanianie organów przedstawicielskich, parlamentarnych, kolegialnych.
Powszechność wyborów głowy państwa w strukturze aparatu państwowego.
Organy przedstawicielskie- obie izby parlamentu. Sejm i Senat pochodzą z wyborów powszechnych.
Realizacja funkcji kreacyjnej (ukształtowanie personalnego składu organu przedstawicielskiego) przy zasadzie wyborów.
wybór polityczno- programowy prawa wyborczego, wyrażenie akceptacji programów politycznych
funkcja legitymizująca- legitymacja władzy, upoważnienie dla sprawowania władzy politycznej
System wyborczy- szersze znaczenie, całokształt zasad zawartych w normach prawa wyborczego, ogół zasad i instytucji związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem wyborów
- węższe znaczenie, reguła rozdziału mandatów (ustalenie wyników wyborów), opis mechanizmu technicznego
Prawo wyborcze- znaczenie podmiotowe, prawo brania udziału w wyborach przez obywateli (zasada powszechności, czynne i bierne prawo wyborcze)
- znaczenie przedmiotowe, całokształt norm prawnych obowiązujących na danym terenie i regulujących tryb wyboru organów. Przepisy konstytucyjne: art. 62- czynne i bierne prawo wyborcze, art. 96- 101- zasady wyboru do sejmu i senatu, art. 127-129- zasada wyboru głowy państwa)
Ordynacja wyborcza do Sejmu i Senatu z 2001r.
ustawa szczególna, w sposób całościowy określa procedurę wyłaniania organów przedstawicielskich
ustawa o wyborze prezydenta 1990- reguła wyborów powszechnych
Katalog zasad prawa wyborczego
powszechność
równość
tajność
bezpośredniość
proporcjonalny- system większościowy
Mechanizm wyborów drugiej izby parlamentu:
powszechne, bezpośrednie, tajne
większościowe, większość zwykła
już bez zasady równości
Wybory głowy państwa:
powszechne, bezpośrednie
tajne
większość bezwzględna
Teren państwa jako jeden wielki okręg wyborczy.
POWSZECHNOŚC
określa krąg obywateli, którzy spełniając określone warunki prawne mają prawo wybierania (czynne) i bycia wybieranym (bierne)
cenzusy (płci, wieku, rasy, wykształcenia, wyznania), obecnie przyjecie ograniczeń:
cenzus obywatelstwa
wieku- problem świadomości podejmowania decyzji
domicylu- zamieszkiwanie na terytorium państwa przez określony czas
Czynne prawo wyborcze w Polsce ma (art. 62):
obywatel polski
ukończenie 18 lat
Nie przysługują prawa wyborcze:
pozbawienie praw publicznych prawo znacznym orzeczeniem sądu
ubezwłasnowolnienie prawomocnym orzeczeniem sądu
pozbawienie praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem przez Trybunał Stanu
Przeprowadzenie spisu wyborców i sporządzenie rejestru wyborców. Spis ma charakter jawny. Możemy pobrać zaświadczenie o prawie do głosowania, aby zagłosować w miejscu poza miejscem zamieszkania.
Bierne prawo wyborcze
określa kto może kandydować i jakimi warunkami można się ubiegać
ukończenie odpowiedniego wieku:
radny- 18lat
poseł- 21lat
prezydent miasta- 25lat
senator- 30lat
prezydent- 35lat
RÓWNOŚC
obowiązująca w aspekcie formalnym oznacza przyznanie wyborcy taką samą liczbę głosów
aspekt materialny- siła głosu każdego wyborcy jest taka sama, liczba wyborów wpływa na liczbę mandatów (liczba osób w okręgu wpływa na liczbę deputowanych)
Wybory prezydenckie odbywają się bez podziału na okręgi wyborcze. Nasz głos (jego siła) jest taka sama jak pozostałych obywateli.
TAJNOŚC
swoboda w podejmowaniu decyzji
przepisy prawa regulują tę zasadę (kodeks karny)
miejsca odosobnienia, zakodowane urny
lista zadrukowana jednostronnie
BEZSPOŚREDNIOŚC
my jako wyborcy bezpośrednio, wprost wybieramy reprezentantów
bezpośrednie wybory= jednostopniowe (wielostopniowe np. w Stanach Zjednoczonych)
wybory parlamentarne, zgłasza się listy poselskie
wzmocnienie w postaci przymusu wyboru osobistego (nie przez Internet, pocztę czy pełnomocnika)
System wyborczy w wąskim tego słowa znaczeniu.
Zasada podziału mandatów:
system większościowy
proporcjonalny
System większościowy
historycznie starszy
zarówno w okręgach jednomandatowych, jak i z list poselskich
„zwycięzca bierze wszystko”
większość względna- Senat. Mandat zdobywa ten kandydat, ta partia wystawiająca listę, która ma największe poparcie w okręgu, pozostałe głosy nie wprowadzają swojej reprezentacji
większość bezwzględna- wybory prezydenta, wójt, burmistrz, prezydent miasta. Aby zebrać pulę mandatów trzeba cieszyc się zaufaniem wyborców, ale także zdobyć ponad połowę (50%=1) ważnie oddanych głosów
wady:
nie przekłada się na pełną reprezentatywność układu politycznego.
zalety:
zawsze ktoś dostanie pakiet głosów (względna), nie mamy gwarancji, że za 1 razem zyskamy ponad 50 % poparcia (bezwzględna)
pozwala na wyłanianie trwałej, stabilnej większości parlamentarnej
eliminuje ze sceny partie małe
System proporcjonalny
mandaty są dzielone odpowiednio proporcjonalnie do otrzymanych głosów (ważnie oddanych głosów)
zapewnia każdej partii biorącej udział w wyborach reprezentację w parlamencie
wymusza rywalizację list partyjnych
realizowany w formule okręgów wielomandatowych
system proporcjonalny determinuje system wielopartyjny
od 1991r. proporcjonalność rozdziału mandatów
wady:
może doprowadzić do skrajnego rozczłonkowania sceny politycznej
zalety:
odzwierciedla opinię publiczną, partie średnie mają większe szanse
przekłada się to na rządy koalicyjne
zastosowanie systemu odzwierciedla układ polityczny, klauzule zaporowe (progi wyborcze): 5% dla partii politycznych, 8% dla koalicji, mogą zminimalizować rozbicie parlamentu.
Tryb przeprowadzania wyborów do Sejmu i Senatu.
Art. 98, ustęp 2 i 5.
Wybory zarządza prezydent
Nie później niż 90 dni przed upływem 4-letniej kadencji
Dzień wolny od pracy (30 dni przed końcem kadencji)
Kadencja może ulec skróceniu
Samorozwiązanie, skrócenie kadencji Sejmu, prezydent w ciągu 15dni podejmuje decyzję o kolejnych wyborach
Sporządzenie spisów wyborczych, podział na okręgi wyborcze- jednoterytorialne, na których dochodzi do obsadzenia określonej liczby mandatów
Okręgi wielomandatowe 41, od 7 do 19 mandatów
Komisje wyborcze:
Państwowe- PKW, organ stały działający pomiędzy wyborami, 3 sędziów Sądy Najwyższego, 3 Trybunału Konstytucyjnego, 3 NSA. Powołani przez prezydenta na wniosek NSA, TK i SN. Podaje wyniki do wiadomości.
Okręgowe- tworzone dla poszczególnych wyborów, również składają się z sędziów (rejonowego, okręgowego i apelacyjnego), powołane przez PKW na wniosek ministra sprawiedliwości, ustalają wyniki głosowania, przesyłają dane do PKW.
Obwodowe- powołane przez wójta, burmistrza, prezydenta, składają się z wyborców, ustalają wyniki w danym obwodzie
Zgłaszanie kandydatów przez: art. 100
Partie polityczne lub wyborców.
Obywatelski Komitet Wyborczy- minimum 15 obywateli, 1000 obywateli musi wyrazić aprobatę temu komitetowi. Warunki rejestracji są takie same.
Zarejestrowanie listy poselskiej w Okręgowej KW:
nazwa komitetu, kto zgłasza
dane osobowe kandydatów, kogo zgłaszamy
zgłoszona przynależnej do obywatelskiego komitetu wyborczego
oświadczenie lustracyjne każdego kandydata
Poparcie dla listy! 5 tysięcy wyborców należy zdobyć. Każdy wyborca może udzielić swojego wstępnego poparcia kilku komitetom wyborczym.
Listy poparcia posłów.
Gdy komitet wyborczy zarejestrował listy w co najmniej połowie okręgów to nie jest wymagane 5 tys. podpisów pod listą okręgową. (promocja dla dużych ugrupowań z dużym poparciem społecznym)
Rejestrujemy listy kandydatów.
Senatorzy- rejestracja: musi być komitet, zgoda i oświadczenie majątkowe.
Pod każdą kandydaturą musi być 3 tys. podpisów wyborców. Komitet może zgłosić tyle kandydatów, ile jest mandatów w okręgu wyborczym.
Głosowanie:
wyborca ma jeden głos
senatorzy- możemy poprzeć max tyle kandydatów ilu jest nasz okręg mandatowy
głos nieważny- gdy postawimy za dużo krzyżyków lub gdy nie postawimy żadnego
możemy postawić 2 krzyżyki wyrażając poparcie dla jednej partii, ważny będzie głos przy kandydacie z wyższą pozycją na liście
Wyniki:
przekazanie do OKW
w skali okręgu- przekazanie do PKW
PKW zlicza głosy i wskazuje okręgi, które przekroczyły progi wyborcze, ta informacja potrzebna jest okręgowym KW, które przydzielają mandaty proporcjonalnie
PKW podaje ostateczne wyniki, przyznaje posłom zaświadczenie o wyborze, sprawozdanie marszałkowi i SN.
Ważność wyborów należy do Sądu Najwyższego Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych rozpatruje wcześniej protesty, które mogą ewentualnie wpłynąć w ciągu 7 dni (Wybory Parlamentarne) i 3 dni (Wybory Prezydenckie), od ogłoszenia wyników wyborów przez PKW.
Sąd Najwyższy musi stwierdzić ważność wyborów- posłowie uzyskują mandaty.
Parlament (Sejm i Senat)
Po II wojnie światowej likwidacja Senatu, sfałszowanie wyników referendum 1946r., w Konstytucji marcowej i kwietniowej parlament dwuizbowy
I Izba (reprezentacyjna)
II Izba (optymalizacja interesów)
Reprezentowanie interesów całego narodu
Zasada równych kadencji obu izb
Samokontrola
Dwuizbowość egalitarna (Szwajcaria- albo obie izby zgodzą się na projekt ustawy, albo ona upada), dwuizbowość nierówno prawna (Polska)
Funkcje parlamentu:
Ustawodawcza- Senat jest równoprawny jedynie w przypadku zmiany Konstytucji, ustawy uchwala Sejm!
Kontrolna- Sejm powołuje, obsadza urzędy (np. TS) lub w porozumieniu z Senatem (np. KRRiTV)
Ustrojodawcza
Kreacyjna
Zgromadzenie Narodowe- wspólne obrady pod przewodnictwem Marszałka Sejmu.
Zwoływane co 5 lat w celu przyjęcia przysięgi od prezydenta elekta
Stawianie w stan oskarżenia przed Trybunał Stanu
Stwierdzanie trwałej niezdolności do sprawowania urzędu
Wysłuchanie orędzia
Tryb permanentny- mocą własną Izba może zwołać posiedzenie i mogą być realizowane jej zadania (od 1989)
Tryb sesyjny- tylko w sesji, nie ma możliwości zwołania posiedzenia pomiędzy
Pierwsze posiedzenie Sejmu i Senatu zwołuje Prezydent 30 dnia od dnia wyborów. (przedterminowe 15dni)
Dokonanie powołania Marszalka Seniora (w zastępstwie dla Marszałka Sejmu)
Poseł najstarszy wiekiem
Ślubowanie
Głosowanie w przedmiocie wyboru Marszałka Sejmu pod przewodnictwem Marszałka Seniora
Następne głosowanie prowadzi już wybrany Marszałek Sejmu
Czas obrad objęty jednym porządkiem dziennym: wybór składu Trybunału Stanu, składanie dymisji przez ustępujący skład danego urzędu.
Kadencyjność organów (okres pełnomocnictw udzielanych parlamentowi):
Mandat wolny
Art. 98, 4- letnia kadencja równa dla obu Izb (ten sam moment wyboru członków obu Izb)
Skrócenie kadencji Sejmu, samorozwiązanie Sejmu pociąga za sobą skrócenie kadencji Senatu.
Art. 98, od pierwszego posiedzenia do zwołania pierwszego posiedzenia nowo wybranej Izby- brak okresów między kadencyjnych
Skrócenie kadencji:
I podmiot: Sejm może dokonać samorozwiązania (potrzebne jest 307 głosów, 2/3 ustawowej liczby posłów)
II podmiot: Prezydent (Mała Konstytucja) i rząd Hanny Suchockiej (dezaprobata dla rządu, odwołanie premiera)
wypadek obligatoryjny (art. 155, ustęp 2)- parlament musi jeśli trzecia procedura stworzenia rządu nie zaskutkuje, jeśli nie uzyska zwykłej większości w Sejmie po delegowaniu przez Prezydenta kandydatów
wariant fakultatywny (art. 225)- jeśli nie zostanie uchwalona ustawa budżetowa, jeśli w ciągu 4 miesięcy Sejm nie uchwali ustawy budżetowej, Senat się do niej nie ustosunkuje, nie zostanie przedstawiona prezydentowi.
Zasada dyskontynuacji procedury parlamentarnej- procedury podejmowane od początku prócz trzech wypadków:
postawienie przed TS
inicjatywa ludowa, obywatelska
praca komisji śledczych
Jawność posiedzeń- stenogramy z posiedzeń plenarnych, choć Sejm może zarządzić posiedzenie tajne.
26