4. Działy filozofii:ontologia, epistemologia, etyka

1) ONTOLOGIA dział filozofii starający się badać strukturę rzeczywistości i zajmujący się problematyką związaną z pojęciami bytu, istoty, istnienia i jego sposobów, przedmiotu i jego własności, przyczynowości, czasu, przestrzeni, konieczności i możliwości.

Inaczej metafizyka, nauka o bycie, o rzeczywistości; pytania o ostateczną naturę

2)EPISTEMOLOGIA poznanie, nauka o poznaniu, możliwościach, źródłach, granicach poznania; czym jest prawda; metody poznawcze; episteme-poznanie pewne, gnosis-poznanie niepewne-gnoseologia

3) ETYKA etos-zwyczaj, obyczaj; filozoficzna nauka o moralności, zajmująca się wyjaśnieniem i ustalaniem takich kategorii, jak dobro i zło, odpowiedzialność, sumienie, powinności oraz wytyczaniem zasad i norm moralnego postępowania.

5. Stanowiska ontologiczne: realizm, idealizm, monizm, dualizm, pluralizm

REALIZM- stanowisko w teorii poznania uznające istnienie rzeczywistości obiektywnej niezależnie od świadomości podmiotu poznającego; realizm metafizyczny. Realiści krytycznie dodają, że nie zawsze przedmioty fizyczne mają te wszystkie cechy, jakie im przypisujemy.

IDEALIZM- to każdy system filozoficzny głoszący realność świata idei i nierealność bądź wtórność świata materialnego w stosunku do idei. W skrajnych postaciach (spirytualizm) odrzuca w ogóle istnienie świata materialnego, uważając go za złudzenie. Znanym spirytualistą był np. George Berkeley.

MONIZM- wielość sprowadzona do jedności;

a) materializm (czyli monizm materialistyczny) w ontologii to stanowisko, zgodnie z którym samoistnie istnieją tylko byty materialne, natomiast zjawiska psychiczne są niesamoistne względem materii.

Demokryt- wielość sprowadzona do jedności=atomów, które są wieczne i odwieczne, które tworzą względnie stabilne układy, które rozpadną się; atomy przemieszczają się w próżni, fenomen ruchu, u podstaw zjawisk są atomy

b)monizm spirytystyczny- zasada duchowa, G.Berkelei-jedynym bytem prawdziwym, jest byt duchowy, nie ma twardej rzeczywistości, są tylko wrażenia, które są stałe dzięki Bogu, który dał nam wrażenia; to co odbieramy za materię, rzeczywistośc jest wrażeniem

DUALIZM- Kartezjusz, Platon; byt duchowy i byt materialny, byt duchowy ponad materialny, który jest pochodny od bytu idealnego; struktura bytu ludzkiego- ciało i dusza; dusza może oderwać się od ciała i złączyć z innym ciałem. Kartezjusz, relacje między tymi bytami, problem psychofizyczny, nasze myślenie, a to co się dzieje w naszym ciele

PLURALIZM Empedokles- ojciec chemii, u podstaw wielości zjawisk leżą 4 pierwiastki(woda, ogień, powietrze, ziemia), Elementy te są wieczne, bo "to, co jest", nie powstaje, nie przemija i jest niezmienne; Leibniz- monady, które różnią się od siebie, indywidua, które nie komunikują się ze sobą, uporządkowane przez Boga, jest ich nieskończenie wiele; harmonia-monady na siebie oddziałują

1 Filozofia - filein (lubić, kochać) + sofia (nauka, cnota, dzielność etyczna) = UMIŁOWANIE NAUKI

Powstanie: VI/VII w.p.n.e. Grecja i Azja Mniejsza. Zrodziła się wobec sprzeciwu myślenia religijnego i mitologicznego.

2 FILOZOFIA A NAUKI SZCZEGÓŁOWE

-nauki szczególowe zrodziły się z filozofi. Filozofia jest matką wszystkich nauk.

-w naukach szczegółowych dochodzi do zawężenia świata do tego co jest badane (każda nauka coś bada) filozofia bada "ogółowość"

NAUKI SZCZEGÓŁOWE:

1) Formalne - badają relacjejakie zachodzą w obrębie struktur abstrakcyjnych

np. logika, matematyka)

2) Realne - mają za przedmiot wycinek rzeczywistości

a) przyrodnicze - fiz., biol.

b)kulturowe

* humanistyczne

**społeczno - ekonomiczne

3.Filozofia a religia.

Historia filozofii i religii ukazuje, że niejednokrotnie dochodziło między tymi dwoma rzeczywistościami do wielu nieporozumień, a nawet konfliktów. Stąd pojawiło sie kilka charakterystycznych typów relacji między refleksją filozoficzną a wiarą czy teologią. Pierwsze stanowisko uważa, że religia i filozofia nie maja nic ze sobą wspólnego. Problemy religii nie są problemami filozofii, problemy filozofii nie są problemami wiary. Każda z tych dziedzin ma swoją własną prawdę. Drugie stanowisko wskazuje na istniejącą sprzeczność miedzy filozofią a religią. Dlatego nie jest możliwe, aby ktoś był konsekwentnym filozofem a jednocześnie człowiekiem religijnym. Nie do pomyślenia jest również sytuacja, aby człowiek naprawdę religijny mógł być filozofem. Mamy do czynienia albo z pogardzaniem filozofia z pozycji religii (fideizm), albo z przekreśleniem religii z punktu widzenia filozofii. Trzecie możliwe stanowisko stara sie stworzyć idealna jedność miedzy wiarą a filozofią. Od strony religii czynił to np. św. Augustyn, dla którego dopiero religia czyni możliwą prawdziwą filozofię. Natomiast absolutne wchłoniecie religii przez systemy filozoficzne polegało na zredukowaniu religii do zasad filozoficznych i uzasadnieniu w ten sposób jej istnienia. Prowadzi to najczęściej do stworzenia tzw. religii naturalnej czy filozoficznej, opartej na tylko i wyłącznie na ludzkim rozumie. Ostatni typ relacji polega na wzajemnym ubogacaniu sie, przy jednoczesnym zachowaniu autonomii. Religia może np. ukazywać rozumowi granice poznania, albo sygnalizuje możliwe rozwiązania, do których rozum może później dojść „o własnych siłach”. Filozofia ze swej strony np. dostarcza teologii całego aparatu pojęciowego.

9. Epistemologia-teoria prawdy

EWIDENCJI- oczywistości, Kartezjusz, tylko to co oczywiste, jest pewne, -   Sąd jest prawdziwy, jeśli jest oczywisty, Oczywiste jest: czym jest rzecz i czym nie jest rzecz

ZGODY POWSZECHNEJ- niesubiektywne odczucia, tylko zaufać, jak powszechnie rzecz jest odbierana, prawdą jest to, na co zgadza się większość lub wszyscy

KOHERENCJI- zgodność natury formalnej, poszczególnych twierdzeń w teorii

PRAGMATYZM- Wiliam James, poznanie elementem działania, ( utylitarna) utilitus- użyteczny, To jest prawdziwe, co jest użyteczne

10. Etyka. Podstawowe zagadnienia.Etyka:NORMATYWNA(formuuje pewne nakazy,zakazy,odnosi się do powinności-jak być powinno),dzieli się na materialną(wprowadza konkretną treść nakazu np 10Przykazań)i formalną(wpr.formę np etyka kantowska-imperatyw kategoryczny,nie przekazujekonkretnej treści,nadaje dylemat moralny)i OPISOWA(rejestruje pewne zachowania,fakty- zajmuje się ich opisem)2.Etyka:RELATYWIZM(różne spojrzenie na dane zjawisko,wartości,oceny zależą tylko od człowieka;możliwe że nie istnieją formy transkulturowe,jeżeli tak to nie ingerujmy w nie),ABSOLUTYZM(od Platona"Eutyfron"idee dobra i piękna jako idee absolutne,istnieją ustalone wartości w świecie-powinniśmy je odczytać,dobro nie jest zależne ani od człowieka ani od bogów;św.Augustyn-wszystko zależne od Boga) 3.WETYCE(nomos=prawo):AUTONOMIA(człowiek ustala normy,rozróżnia dobro od zła npImmanuel Kant:cel życia:tworzenie dobra dla samego dobra)HETERONOMIA(prawo tworzy inna jednostka np św.Augustyn-Bóg tworzy, cel:zbawienie wieczne)CEL POSTĘPOWANIA ETYCZNEGO:hedonizm(dośw.przyjemności-Epikur:

przyjemność statyczna lub dynamiczna, pozytywna lub negatywna=>potrzeba i jej zaspokojenie);zbawienie wieczne(chrześcijaństwo);eudanomizm(dobry duch=szczęście,Arystoteles:osiągn.doskonałości,perfekcji gatunkowej(rozwinięcie cnót rozumnych i etycznych(zasada złotego środka,pokonywanie lęków,słabości)

7. Epistemologia - Źródła poznania

EMPIRYZM- doświadczenie źródłem poznania; Arystoteles „nie ma niczego w umyśle, czego wcześniej nie było w zmyśle”, wiedza pochodzi z doświadczenia(źródłem poznania jest doświadczenie); John Locke - doświadczenie zmysłowe(sensualiści), źródłem poznania są zmysły zewnętrzne; zmysł wewnętrzny (introspekcja, refleksja), tabula rasa- czł. rodzi się bez wiedzy, wrodzonych prawd i zasad; D.Hume

RACJONALIZM- źródłem poznania pewnego jest rozum; natywizm z wrodzonymi zasadami(np. idea nieskończoności); Platon; poznanie zmysłowe jest wątpliwe; odróżnienie jawy od snu; „jeśli wątpię, to myślę, jeśli myślę, to jestem”-Kartezjusz; poznanie pewne, osiągnięte przez poznanie rozumowe; rozum dysponuje prawdami wrodzonymi; Platon „Fedon” o Sokratesie-nieśmiertelność duszy, nie cała nasza wiedza pochodzi z doświadczenia, istnieją prawdy wieczne(np.matematyczne), których nie zdobywamy przez doświadczenie, są pierwotne; dobro-jego pojęcie jest nam zaszczepione; anamneza przypomnienie sobie tego, co widzieliśmy, co było wrodzone, ale zapomniane; idea doskonała-Bóg jest doskonały i zaszczepił on ją w naszym umyśle, mamy ją w duszy, bo sami nie możemy jej nabyć- jeden z dowodów na istnienie Boga Kartezjusza

IRRACJONALIZM- św.Augustyn-iluminacja-oświecenie przez Boga; wiara jest pierwotna, ona pozwala rozumieć,trzeba uwierzyć, żeby zrozumieć. Bergson-intuicjonizm-poznanie na drodze intuicji. Schopenhauer-wola jest zasadą świata, nie leży u podstaw działań ludzkich, ale też świata; działanie woli, która tworzy pewne obiekty, my jesteśmy przykładem działania woli, my czegoś pragniemy, a rozum jest narzędziem woli i pokazuje nam świat takim jakim chcemy go widzieć; cel-przetrwanie, czynniki pozaracjonalne jako źródło poznania

8. Epistemologia - Granice poznania

ABSOLUTYZM POZNAWCZY- możemy posiąść wiedzę pewną, istnieje prawda absolutna - tzn., że prawda jest jedna i obowiązuje wszystkich, niezależnie od tego, czy ktoś potrafi w danej chwili do niej dotrzeć czy nie.

RELATYWIZM POZNAWCZY- pełni prawdy osiągnąć nie możemy

AGNOSTYCYZM - niemożliwość poznania, dot. np. pewnych rzeczy, coś wykracza poza nasze możliwości poznawcze-Kant

SCEPTYCYZM- karze nam powstrzymać się od wypowiedzenia twierdzeń o rzeczywistości, bo nie możemy wypowiedzieć zdania określającego prawdę o naturze rzeczywistości

15. Atomistyczna teoria Demokryta. Bytów jest wiele, są nimi atomy. Atomy spełniają definicję bytu Paramidesa tzn. nie powstają i nie giną, są wieczne. Wielość atomów nie jest wielością, którą można spostrzec zmysłowo. Atom jest niewidzialny dla zmysłów, bo jest niezłożony, a jedynie to, co złożone, to co da się rozłożyć na części, możemy spostrzegać zmysłowo. Atom jednak jest widzialny dla oka intelektu. Atom, o którym mówi Demokryt jest atomem pomyślanym. ATOM=IDEA(gr. Idei-widzieć) Atom jako idea jest tym, co może zobaczyć jedynie oko intelektu. Atom Demokryta jest czystą materialnością nie zmieszaną z innymi postaciami materii. Rzeczy są mieszaninami atomów. Demokryt twierdzi, że powszechną własnością atomów jest ruch. Ruch ma charakter czysto mechaniczny tzn. polega na zmianie miejsca. Zdaniem Domokryta istnieją tylko atomy i próżnia. Próżnia jest niezbędna dla wytłumaczenia zjawiska ruchu. Jakże magłaby poruszać się atomy, gdyby nie było pustego miejsca, gdzie mogłyby się usunąć?
16. Liczba, jako zasada świata według Pitagorejczyków. Pitagorejczycy to filozofowie italscy, którzy zakładali, że świat powstał z liczby, jej to bowiem zawdzięcza swój kształt i ład, ona jest „życia zasadą i kierownikiem”. Istnieje hipoteza, iż Pitagorejczycy bazowali na teorii atomistów i z twierdzenia, że w rzeczach realne są jedynie ich cechy ilościowe, wysunęli własną teorię dotyczącą zasady świata. Rozumieli liczbę, jako realny kształt, przestrzenną wielkość, realną siłę w przyrodzie.
17. Relatywizm i konwencjonalizm Protagorasa.Protagoras sformułował filozoficzne zasady, w imię których występowali sofiści. Był sensualistą, twierdził, że ludzkie poznanie jest oparte na postrzeżeniach, a przyczyna względności rzeczy tkwi w postrzeganej rzeczywistości. Jeśli postrzeżenia są względne, to taka musi też być rzeczywistość. Relatywizm Protagorasa miał zabarwienie antropologiczne-wszystkich rzeczy miarą jest człowiek. Konwencjonalizm jest dalszą konsekwencją relatywizmu. To, że niektóre spośród względnych praw są uważane za obowiązujące, jest wynikiem umowy. Krycjasz uważał, że prawo obowiązujące jest wytworem większości słabych, religia zaś wymysłem silnego władcy, dla pohamowania tłumu. Sofiści nie zaprzeczali, że istnieją także „prawa natury”. Jeden z odłamów sofistów uznawał wyższość stosunków umownych nad naturalnymi, bo dzięki nim zamiast siły, może zapanować sprawiedliwość społeczna. Protagoras znaczną cześć życia poświęcił, by konwencje odpowiadały wymaganiom rozumu; dążył do zreformowania prawa, a kara nie miała być zemstą za przestępstwo, a odstraszeniem od popełnienia go.

11.Zanim, pojawiła się filozofia Grecy mieli: wierzenia religijne, umiejętności praktyczne i reguły życiowe. Mity-pierwsza próba rozumienia świata. Stawiały pytania o pochodzenie każdej rzeczy. Przejście od mitu do umiejętności i nauki dzięki Talesowi.Nauka wymaga nie tylko umienia, ale i rozumienia. Celem nauki są prawdy praktycznie cenne.Wszystko jest z wody, z wody powstało i z wody się składa" Powstanie przyrody kojarzył Tales z narodzinami, wnioskując na podstawie obserwacji, że musi istnieć jakiś rodzaj substancji (nazwanej później prasubstancją, arché), z której rozwinęły się wszystkie formy (ciała) przyrody i na którą się ostatecznie rozpadają. Teoria Talesa wskazywała na wodę jako pratworzywo, z którego rozwinął się świat, gdyż jest ona niezbędna do życia ("To, co żywe, żyje wilgocią, martwe wysycha, zarodki wszystkiego są mokre, a pokarm soczysty"), a świat był - jego zdaniem bytem ożywionym; woda zmienia też stany skupienia, a więc może występować w każdej formie.Natura rzeczy - woda jest wieczna, a wszystkie ciała są jej postaciami, wynikają z jej przemian. Z kolei przemiany te wynikają z zawartej w niej siły i zdolności do ruchu.Ziemia według Talesa, podobnie jak wszystko, co istnieje, unosi się na wodzie i jest tylko chwilową postacią wody. 12. arche- początek, z czasem zasadaPrzyroda- to natura, to co staje się, rozrasta ale nie ulega zmianieBezkres - bezgraniczność materii, jej nieokreślonośćPrzyroda powstaje z bezkresu, bezkres istniał na początku i istnieje nadal, a traci swą nieokreśloność w miarę tego, jak kształtuje się z niego przyroda.
13. OGIEŃ POWIETRZE WODA ZIEMIA
Ogień to arche. Zmienność własnością przyrody, rzeka obrazem rzeczywistości: Wszystko płynie, nie da się wkroczyć dwa razy do tej samej rzeki.
Natura to ciągła śmierć i ciągłe narodziny HERAKLITYZM
Granice są względne (np. mdz. Młodością a starością) Nic, co istnieje, nie ma własności stałych i bezwzględnych, wszystko jest zmienne, jedynie ZMIENNOŚĆ jest stała. ROZUM (logos). Rozum to siła kosmiczna.
14. Byt jest, niebytu nie ma
Własności bytu: nie ma początku ani końca-jest wieczny, jest ciągły i nieruchomy, niezmienny, niepodzielny
Parmenides: z dwóch rodzajów poznania uznawał tylko myślowe (zmysłowe było be). Odrzucał doświadczenie. Zenon z Elei: atakował ruch: dychotomia ruchu (połowa drogi, połowa z połowy drogi i tak w nieskończoność.), Achilles (najszybszy nie dogoni najwolniejszego), strzała ( jest w spoczynku, zawieszeniu, tylko czas mija), stadion (jeden przedmiot jest szybszy od drugiego, ale wolniejszy od trzeciego)

18.Poglądy etyczne i metoda filozofowania Sokratesa.

1. z sofistami łączyło go zainteresowanie człowiekiem,

2. przezwyciężył relatywizm,

3. nie pozostawiło sobie żadnych dzieł pisanych, jego poglądy znane są głównie z dzieł jego uczniów,

4. poszukiwał odp na to kim jest człowiek

5. wiąże duszę ze świadomością

6. najważniejszą rzeczą w życiu człowieka jest poznanie siebie i swojej duszy.

7. cnota jest wiedzą,

8. poznanie wymaga uświadomienia tego co jest w nas.

9. TWÓRCA INTELEKTUALIZMU ETYCZNEGO

- cnota jest wyuczana, - ten kto czyni dobro jest pożyteczny - kto wie czym jest dobro będzie je czynił -zło wynika z niewiedzy
10. METODA FILOZOFOWANIA:- 1 FAZA: zbijanie fałszywych poglądów, IRONIA SOKRATEJSKA(udaje że nie wie), doprowadzenie rozmówcy do wniosku, że to co myśli jest absurdem. - 2FAZA: poprzez proste pytania naprowadza ucznia na prawdziwe poglądy( kieryje odp) Wydobywanie z ucznia tego co w głębi duszy już wie ( jako akuszerka pomaga człowiekowi „urodzić wiedzę”)
19. NAUKA O IDEACH Istnieje tylko jeden rodzaj bytu - idee (byt wieczny i niezniszczalny), a rzeczy to tylko cienie/ odzwierciedlenie idei. Idee nie są bytem fizycznym (uczestniczą w wielu rzeczach co wyklucza ich fizyczność), nie są bytem psychicznym (są przedmiotami myśli, a nie myślą). Idea to byt czysto idealny, wzór i miara dla poznania i działania.Idea:
-Samoistna -Niecielesna = meta zmysłowa -Inteligibilna ( rzeczywistość, którą można poznać tylko za pomocą rozumu)
-Nie powstaje i nie ginie = byt pełny wieczny, niezmienny -Jednoczy wiele cech świata rzeczywistego -Świat realny uczestniczy w świecie idei

20. NAUKA O DUSZY
Istniała już przed narodzeniem człowieka to może będzie istnieć po jego śmierci - reinkarnacja
Dysponuje pewną wiedzą
Kiedy łączy się z ciałem traci pełnię świadomości - dlatego człowiek musi sobie przypominać
Ma możliwość poznania rzeczy wiecznych
-Nie jest czasowa, krucha, skończona = jest NIEŚMIERTELNA
-Ma część rozumną (głowa), emocjonalną (piersi), pożądliwą (brzuch)
-Nie każdy stan posiada 3 czesci duszy: żywiciele( dusza pożądliwa), wojownicy ( dusza emocjonalna), filozofowie (dusza rozumna)
21. NAUKA O PRZYRODZIE PLATONA- Wszystko w świecie jest celowe. Platon widział w nim twór organiczny, ułożony celowo i rozumnie. Choć przyroda jest materialna, ma pierwiastki idealne i duchowe. Harmonia jest zasadą budowy świata. We wszechświecie panują kształty najprostsze, a wiec rządzi nim rozum i ład. Materia z natury jest bezkształtna, nieograniczona i nieokreślona. Może natomiast przyjmować wszelkie kształty.
22. NAUKA O POZNANIU Dwa rodzaje poznania i dwa rodzaje wiedzy:
a)rozumowe oparte na myśli - odpowiada wiedzy rozumowe, która jest dana od urodzenia, dotyczy pojęć/idei ogólnych - APRIORYZM*
b)zmysłowe, oparte na spostrzeżeniach jest niewystarczające do poznania rzeczy materialnych - konieczny jest udział myśli - odpowiada wiedzy zmysłowej, która formuje się stopniowo na podstawie danych spostrzeżeń i myśli
* aprioryzm - dusza oglądała idee w poprzednim wcieleniu i pamięta o nich, to tłumaczy wiedzę wrodzoną; Platon korzysta z koncepcji nieśmiertelnej, wielokrotnie wcielającej się duszy
Stopnie poznania:
Prawdziwe poznanie musi dotyczyć bytu i być niezawodne
Prawdziwe poznanie odbywa się stopniowo:
a)poznanie zmysłowe (spostrzeżenia) - cienie na ścianie jaskini
b)poznanie rozumowe = dochodzenie do prawdy pośrednio, przez rozumowanie, wnioskowanie ze spostrzeżeń - zamazane obrazy, widziane pod światło z jaskini
c)poznanie rozumowe = dochodzenie do prawdy bezpośrednio, akt samowiedzy - widok samego światła i świata poza jaskinią

26. NAUKA O POZNANIU DEFINICJA PRAWDY
Prawda to zgodność/adekwatność treści sądu z rzeczywistym stanem rzeczy - prawda to zgodność myśli z rzeczywistością. Ludzie nie posiadają ukrytej pamięci idealnego świata, lecz cała ich wiedza pochodzi z doczesnego doświadczenia; Arystoteles wolał przyjąć, że ludzie rodzą się niezapisanym umysłem i dopiero sami poznają świat. Teoria poznania Arystotelesa to starożytny racjonalizm poznawczy.
27. ARYSTOTELESA TEORIA PRZYRODY Arystoteles dopatrywał się w przyrodzie działania samorzutnych sił, których działanie tłumaczył ich dążeniem do celu. Oprócz tego przyroda miała składać się z czynników charakterystycznych również dla bytu, czyli: substancjalności, jakości, dynamiczności, celowości. Arystoteles wrócił do obrazu świata opartego na zeznaniach zmysłów. W astronomii cofnął się - odrzucił hipotezę o ruchu Ziemi i wrócił do systemu Eudoksosa. Zakładał,że ruch nie może trwać, jeśli nie jest podtrzymywany, przyjął więc, że istnieją siły poruszające stałe sfery niebieskie.
28. Etyka Arystotelesa

- w dużym stopniu wynika z teorii bytu

- dobro jako wartość indywidualna, a nie absolutna

-dobro i cnota jako dążenie do doskonalenia swej formy, czyli duszy

- kiedy dusza osiągnie optymalną dla niej postać, to wtedy jednostka osiągnie trwałe szczęście i cnotę

- dusze są niepowtarzalne, dlatego to, co jest dobre dla jednego człowieka nie koniecznie musi być dobre dla drugiego.

- dobro jest pojęciem subiektywnym i zależy od wielu czynników

Nakazy moralne i żądze:

-nie zgadzał się z równywaniem dobra z wiedzą o ideach (nawet najmądrzejsi filozofowie nie są wolni od zwykłych ludzkich namiętności, a nawet zdarza im się, że podlegają im silniej

- każdy człowiek trwa w naturalnym konflikcie żądz cielesnych i racjonalnej ocenie sytuacji dostarczanej mu, przez rozumną część jego duszy.

- cnota to stały proces przezywyciężania i kontrolowania żądz wymagający stałego wysiłku

- moralność to podążanie za nakazami rozumu, które mogą być albo wpojone przez wychowanie albo uzyskane na sktek własnych przemyśleń.

-> Cd.

23. KONCEPCJA PAŃSTWA IDEALNEGO WG PLATONA Konkretne zadania człowieka objawiają się w pełni, nie w życiu jednostkowym, a społecznym.
- państwo powinno dążyć do zalet najwyższych, właściwych ideom - powszechności i stałości. Poeci, którzy podlegają na ogół zmiennym uczuciom, a przez swoją sztukę mogą oddziaływać na innych obywateli, powinni zostać wydaleni z państwa, które ma charakter uniwersalny.
- niedopuszczalne jest dążenie do indywidualnego dobra na własną rękę
- musi być oparte na wiedzy
- do państwa mogą należeć tylko Ci, którzy są dlań potrzebni:
- władcy - filozofowie
- strażnicy państwa - wojsko
- wykonawcy przedmiotów materialnych - rzemieślnicy
Państwo idealne ma być, więc stanowe. Jego części powinny mieć te same cnoty, co części duszy.
- idealne państwo musi być hierarchiczne
- idealne państwo jest ascetyczne
Idea Platona nie liczyła się ze szczęściem i wolnością obywatela.
24. PODZIAŁ FILOZOFII WG ARYSTOTELESA
Filozofia:
1. teoretyczna (życie badawcze)
- fizyka, matematyka (arytmetyka, geometria), metafizyka
2. praktyczna (życie czynne)
- etyka, polityka, a z nich wywodzi się retoryka, ekonomika i poetyka
25. BYT JAKO SUBSTANCJA I JEJ SKŁADNIKI W METAFIZYCE ARYSTOTELESA- bytem samoistnym, czyli substancją, są jedynie konkretne rzeczy. Jest to przekonanie zrywające z platońskim idealizmem. Zasadniczym założeniem Arystotelesa było: metafizyka ma badać byt samoistny, a więc realne rzeczy. Substancje składają się z formy i materii.

20 Nauka o duszy Platona.
21 Nauka o przyrodzie Platona.
22 Nauka o poznaniu Platona.
23 Koncepcja państwa idealnego wg Platona.
24 Podział filozofii wg Arystotelesa.
25 Byt jako substancja i jej składniki w metafizyce Arystotelesa.
26 Nauka o poznaniu, definicja prawdy.
27 Arystotelesa teoria przyrody.
28 Etyka Arystotelesa.
29 Filozofia przyrody stoików i ich etyka.
30 Filozofia przyrody Epikura i jego etyka.
31 Argumenty sceptyków przeciw możliwości poznania rzeczy.
32 Teoria poznania wg św. Augustyna (źródła, przedmiot i cel poznania).
33 Teocentryczna metafizyka św. Augustyna.
34 Teodycea św. Augustyna.
35 Relacja wiary do rozumu wg św. Tomasza z Akwinu.
36 Nauka o bycie św. Tomasza.
37 Nauka o Bogu św. Tomasza.
38 Nauka o duszy św. Tomasza.
39 Nauka o poznaniu wg św. Tomasza.
40 Metoda analityczna jako gwarant niezawodności wiedzy naukowej wg Kartezjusza.
41 Kartezjańskie poszukiwania pewności metafizycznej: droga od metodycznego sceptyzmu do pewności.
42 Res cogitans i res extensa w filozofii Kartezjusza. Mechanistyczna teoria przyrody.
43 Problem psychofizyczny w filozofii Kartezjusza.

1.Co to jest filozofia ? Pochodzenie nazwy, problem początku.
2 Filozofia a nauki szczegółowe.
3 Filozofia a religia.
4 Działy filozofii: ontologia, epistemologia, etyka.
5 Stanowiska ontologiczne: realizm, idealizm, monizm, dualizm, pluralizm.
6 Zagadnienia epistemologiczne: przedmiot epistemologii.
7 Epistemologia - źródła poznania.
8 Epistemologia - granice poznania.
9 Epistemologia - teoria prawdy.
10 Etyka. Podstawowe zagadnienia ( etyka normatywna a etyka opisowa, etyka materialna a formalna, relatywizm a absolutyzm w etyce, rygoryzm a eudajmonizm).
11 Przejście od mitologii do nauki i pierwsze zagadnienia filozoficzne wg Talesa z Miletu.
12 Zasada, natura i bezkres w filozofii Anaksymandra.
13 Ogień jako zasada świata, zmienność rzeczy, ich względność a także pojęcie logosu wg Heraklita z Efezu.
14 Parmenidesa teoria bytu i jego metoda dedukcyjna. Aporie Zenona z Elei.
15Atomistyczna teoria Demokryta.
16 Liczba jako zasada bytu wg Pitagorejczyków.
17 Relatywizm i konwencjonalizm Protagorasa.
18 Poglądy etyczne i metoda filozofowania Sokratesa.
19 Platona nauka o ideach
20 Nauka o duszy Platona.
21 Nauka o przyrodzie Platona.
22 Nauka o poznaniu Platona.
23 Koncepcja państwa idealnego wg Platona.
24 Podział filozofii wg Arystotelesa.
25 Byt jako substancja i jej składniki w metafizyce Arystotelesa.
26 Nauka o poznaniu, definicja prawdy.
27 Arystotelesa teoria przyrody.
28 Etyka Arystotelesa.
29 Filozofia przyrody stoików i ich etyka.
30 Filozofia przyrody Epikura i jego etyka.
31 Argumenty sceptyków przeciw możliwości poznania rzeczy.
32 Teoria poznania wg św. Augustyna (źródła, przedmiot i cel poznania).
33 Teocentryczna metafizyka św. Augustyna.
34 Teodycea św. Augustyna.
35 Relacja wiary do rozumu wg św. Tomasza z Akwinu.
36 Nauka o bycie św. Tomasza.
37 Nauka o Bogu św. Tomasza.
38 Nauka o duszy św. Tomasza.
39 Nauka o poznaniu wg św. Tomasza.
40 Metoda analityczna jako gwarant niezawodności wiedzy naukowej wg Kartezjusza.
41 Kartezjańskie poszukiwania pewności metafizycznej: droga od metodycznego sceptyzmu do pewności.
42 Res cogitans i res extensa w filozofii Kartezjusza. Mechanistyczna teoria przyrody.
43 Problem psychofizyczny w filozofii Kartezjusza.

28. cd. Cnoty:

Arystoteles dokonał rozróżnienia cnót na:

a) c. dianoetyczne (intelektualne), które są wynikiem doświadczenia

b) c. etyczne (moralne), które są skutkiem przyzyczajenia

ad a.) najważniejsze są dwie: rozsądek (phronesis) i mądrość (sofia). Rozsądek dotyczy ludzkich spraw, dba o zapewnienie człowiekowi zarówno dóbr ducjowych ja i cielesnych. Przedmiotem i polem działania rozsądku są rzeczy zmienne i przemijające. Mądrość jest najwyższą z rodzajów wiedzy. Zajmuje się bytami wiecznymi i niezmiennymi.

ad b.) C. etyczne mieszczą się w tzw. "złotym środku", czyli między dwoma wadami - nadmiarem i niedostatkiem (np. odwaga mieści się między zuchwalstwem i tchórzostwem). Żadna z cnót nie jest wrodzona, z natury jesteśmy tylko zdolni do ich nabywania, a rozwijamy je dzięki przyzwyczajeniu. Z c. etycznych najwyższa jest sprawiedliwośc, którą arystoteles podzielił na: rozdzielającą ( słuszny podział dóbr) i wyrównującą (kompensację krzywd); podstawą jest jednak konstytuującą wspólnotę, ludzką przyjaźń.

Postawa moralna (hexis) powstaje nie w wyniku samego rozumienia, ale praktyki życia i moralności otoczenia. nie bez znaczenia jest ćwiczenie, przyzwyczajenie i uczenie się.

Teoria "złotego środka"

- Arystoteles uważał,m ze skarajne czy rygorystyczne podejscie do moralności oraz całkowuite ignorowanie żadz cielenych ma zwykle fatalne rezultaty, gdyż żądze są sposobem, w jaki ciało komunikuje duszy swoje potrzeby.

- w swoim postępowaniu człowiek powinien kierować się "złotym środkiem", ktry jest określany przez jego rozum, gdyż jest to droga do osiągnięcia szczęcia

- szczęście jest najwyższym dobrem, które jest naszym celem ostatecznym.

- człowiek nie powinien ignorować żądz, ale też nie może się im podporządkować

- działanie "złotego środka" powinno być umiarkowane, ale ma jedncześnie przynosić mu przyjemność.

- żądze muszą być zaspokojone, ale w sposób umożliwiający harmonijny rozwój także rozumnej części duszy, która powinna oprócz nabywania wiedzy kultywować również umiejętności panowania nad żądzami, po przez silną wolę, odwagę i rozsądek.

-nie w każdym postępowaniu można znaleśc złoty środek: cudzołóstwo, kradzież, morderstwo - tutaj nie ma średniej miary, są to czyny niegodziwe.

31. ARGUMENTY SCEPTYKÓW PRZECIW MOŻL.IWOŚCI POZNAWANIA RZECZY
1)przez zmysły te same rzeczy sa różnie postrzegane :
--przez różne gatunki istot -- przez różnych ludzi -- przez różne narządy zmysłów-- zależnie od subiektywnych warunków postrzegającego -- zależnie od położenia rzeczy i jej odległości od postrzegającego -- rzeczy są postrzegane przez środowisko, zatem żadna rzecz nie może być postrzegana w czystości -- te same rzeczy wywołują inne reakcje w zależności od ich ilości -- wszelkie postrzeżenia są względne i zależne od natury postrzegajacego oraz warunków, w jakich się znajduje rzecz postrzegana -- rzeczy są różnie postrzegane w zależności czy już je wcześniej widzieliśmy ( i ile razy) -- sąd człowieka o rzeczach jest zależny od jego wychowania, obyczajów, wiary i przekonań
2)przez pojęcia: Gatunek poznajemy przez pojecie. Niemożliwe jest jednak posiadanie wszystkich własności gatunku, zatem gatunek jest czymś sprzecznym i nieistniejącym, żaden przedmiot nie odpowiada pojęciom i nic przez pojęcia nie poznajemy.
32. Teoria poznania św. Augustyna. Celem człowieka jest szczęście=zbawienie, które daje tylko Bóg. Najważniejsze jest poznanie Boga i duszy. Własna myśl jest jedyną najpewniejszą rzeczą, we wszystko inne można wątpić. Poznanie na drodze ILUMINACJI (oświecenia) duszy przez Boga, bez pośrednictwa ciała i zmysłów. Umysł (dusza) najlepiej poznaje prawdy wieczne, bo daje nam je Bóg, a wszystko, co wieczne istnieje tylko w Bogu, więc dusza jest nieśmiertelna.
33. Teocentryczna metafizyka św. Augustyna. Bóg jest ośrodkiem myśli filozoficznej.
Bóg jest najważniejszym przedmiotem poznania, najwyższym dobrem i najwyższym bytem, ma przewagę nad światem, stworzył go z miłości i cały czas czuwa (kreacja nieustająca).
Dusza ma przewagę nad ciałem (dualizm duszy i ciała), jest samoistna, znana lepiej niż ciało, trzeba o nią dbać, ma przewagę nad rozumem, ma 3 funkcje: myśl, wola, pamięć.
Dobro możemy osiągnąć tylko dzięki łasce, która jest darmo dana, nieodparta, nie można na nią zasłużyć.
34. Teodycea św. Augustyna. Nauka o sprawiedliwości Bożej. Dlaczego zło istnieje, skoro Bóg jest wszechmocny, wszechwiedzący i miłosierny? Trzy tezy: 1.zło nie należy do przyrody-jest dziełem wolnych stworzeń 2.zło nie jest realne - jest brakiem należnego dobra (privacio). Rzeczy mają w sobie różne stopnie dobra, zło to brak wynikający z porównania 3.zło nie psuje równowagi świata - karanie grzeszników i nagradzanie świętych. Bóg wolał stworzyć większe dobro i mniejsze zło, niż mniejsze dobro.

29. FILOZOFIA PRZYRODY STOIKÓW I ICH ETYKA Należy uniezależnić się od zewnętrznych okoliczności, by osiągnąć szczęście. Niepodobna zapanować nad światem, trzeba więc zapanować nad sobą - aby wszystko mieć, trzeba się wszystkiego wyrzec. Należy zabiegać o dobra zewnętrzne, np.cnotę. Łączność mądrości,cnoty, niezależności i szczęścia to osnowa stoickiej etyki. Wyznawali także kult natury będącej tworem rozumnym, harmonijnym,boskim.Największą więc doskonałością dla człowieka powinno być dostosowanie się do tej powszechnej harmonii. Cnota polega na życiu zgodnym z naturą. Życie cnotliwe to życie wolne, a więc zgodność z naturą oznacza wolność. Rozum rządzi człowiekiem i całym kosmosem. Wzorem dla stoików jest mędrzec - żyjący zgodnie z naturą. Jego przeciwieństwo to szaleniec. Nie ma nic pośredniego - Poza cnotą i złem wszystko jest obojętne - bogactwo, uroda zdrowie, a nawet życie. Rzeczy godne wyboru dzielą się na : duchowe(talenty,pamięć itp.),cielesne(sprawność narządów), zewnętrzne (posiadanie dzieci ,miłość).
30. FILOZOFIA EPIKURA I JEGO ETYKA:
1)założył swoją szkołę w ogrodzie, 2)Cel życia: doświadczanie szczęścia
3)wyobrażenie o świecie buduje na podstawie teorii atomistycznej świata , byty ponadzmysłowe nie istnieją, nasz dusza to także atomy, ale subtelne.4)życie jest jedynym darem który należy maksymalnie wykorzystać
5)kult życia doczesnego. 6)doświadczanie szczęścia= dośw. Przyjemności.
DWIE DROGI DO SZCZĘŚCIA:
1.przyjemność statyczna ( brak cierpienia jest również przyjemnością)
2.przyjemność dynamiczna (zaspokajanie potrzeb) Wyższość 1 ad 2 gdyż niezaspokojone potrzeby przynoszą cierpienie.
CZWÓRMIAN LECZNICZY (istnieją 4 lęki które uniemożliwiają osiągnięcie szczęścia)
1- lęk przed śmiercią ( śmierci nie powiniśmy się bać gdyż ona nas nie dotyczy, gdy następuje śmierć nas już nie ma, tracimy świadomość) 2- lęk przed bogami ( nie powinniśmy się ich bać gdyż są doskonali i nie jesteśmy im potrzebni do szczęścia, nie ingeruja w życie człowieka) 3- lęk przed niemożnością osiągnięcia szczęścia (nie należy się tego obawiać, mamy cieszyć się tym co niesie życie, prostymi rzeczami, naturalnymi przyjemnościami, warto zabiegać o przyjaciół, o mądrość, należy unikać fałszywych potrzeb, które nie dają szczęścia)4-lęk przed cierpieniem( cierpienie dzieli się na dokuczliwe-krótkotrwale i lekkie- do wytrzymania, pomimo cierpienia można cieszyć się życiem.)

38. Nauka o duszy św. Tomasza Dusza i ciało stanowią część człowieka, są złączone, jak forma z materią- brak dualizmu - zasada hylemorfizmu- pogląd przeciwny do Platona i św. Augustyna. Dusza to forma istoty organicznej, jej czynny pierwiastek. Jest rozumna, gdyż rozumne poznanie człowieka jest czynnością właściwą i wyróżniającą człowieka. Dusza jest formą ciała, a nie samoistną substancją. Tomasz stanął na stanowisku psychofizycznej jedności człowieka. Zbawienie duszy wraz z ciałem uwielbionym.
39. Nauka o poznaniu wg św. Tomasza
a) Poznania polega na upodobnieniu podmiotu do poznawanego przedmiotu. Jest procesem receptywnym, który polega na wtłaczaniu przez podmiot swego obrazu w duszę. To wszystko zachodzi dzięki zmysłom- zachodzi przy zetknięciu się z przedmiotem.
b) Wszelakie poznanie jest więc pochodzenia empirycznego. Człowiek nie posiada idei wrodzonych.
c) człowiek nie poznaje rzeczy przez ich wieczne prawzory- prawzorów tych bezpośrednio wcale nie oglądamy, nie mogą więc być środkiem poznania rzeczy- takie poznanie jest właściwe tylko czystym inteligencjom-aniołom- które nie mają ciał ani zmysłów.
d) władze poznawcze człowieka są albo zmysłowe albo umysłowe. Umysłowe (wyższe) posługują się zmysłowymi (niższymi). Od władz zmysłowych ( niższych ) rozpoczyna się proces poznawania. Umysł złączony z ciałem, nie może się obejść bez pośrednictwa zmysłów. Poznawanie zaczyna się od ujmowania konkretnych, jednostkowych przedmiotów, ale dąży do poznawanie ich ogólnych, istotnych właściwości. Zaczyna się od zmysłów ale potem wybiega daleko poza zmysły - człowiek posiada rozum i dzięki niemu poznanie następuję naprzód na drodze abstrakcji.
e) rozum jako władza duszy dzieli się na: czynny (wydobywa z wyobrażenia zawartą w nim istotność; nie jest władzą poznawczą) bierny (poznaje te istotność; dokonuję aktu poznawczego)
f) przedmioty materialne możemy poznawać rozumem (wiedza ogólna i pewna)
g) duszę poznajemy tylko pośrednio (na drodze refleksji) dane są nam rzeczy zewnętrzne, rzeczywiste, a nie przeżycia wewnętrzne.Podsumowanie TOMIZMU, jego właściwości: - dualizm Boga i świata - hylemorfizm (obrona jedności ludzkiej natury) - obiektywizm (przekonanie ,że rzeczy zewnętrzne są nam dane bardziej bezpośrednio, niż wewnętrzne) - empiryzm (wszelka władza pochodzi z doświadczenia) - uniwersalizm (wyższość ogółu nad jednostką) - realizm - intelektualizm (pierwszeństwo intelektu)

35. RELACJA WIARY DO ROZUMU WG ŚW. TOMASZA Z AKWINU Św. Tomasz oddzielał wiedzę od wiary, dziedzinę rozumu od dziedziny objawienia. Dziedzina wiedzy wg św. Tomasza jest rozległa, rozum poznaje nie tylko rzeczy materialne, ale również Boga ( jego istnienie, własności, działanie). Dla rozumu nie do osiągnięcia są jednak takie pojęcia jak Trójca Święta, grzech pierworodny, stworzenie świata w czasie. Prawdy te przekraczają rozum, ale nie sprzeciwiają się mu. Na tej podst. rozgraniczono filozofię jako naukę budującą na zasadach rozumu i teologię - na zasadach objawienia.
36. Nauka o bycie św. Tomasza rzeczy JEDNOSTKOWE SUBSTANCJE,czyli samoistne byty(naw.doArystotelesa), punkt wyjścia dla wszelkiego poznania,gdyż umysł ludzki nie jest w stanie bezpośrednio poznać Boga,duszy,prawd ogólnych; UNIWERSALNE RZECZY-(powszechniki)istnieją z łączności z jednostkowymi rzeczami, w substancjach,ale same nie są substancjami; powszechnik może być: zawarty w subst. jednostkowej,której stanowi istote; wyabstrahowany przez umysł-realnie istnieje tylko w nim; niezależny od rzeczy-idea w umysle Boga,wzór wg którego istnieje świat realny SKŁADNIKI BYTU:.istota i istnienie:istotą każdej rzeczy jest to, co wspólne jej gatunkowi i zawarte w definicji;istotą Boga jest istnienie(bóg-byt konieczny-musi istnieć,bo to leży w Jego naturze i niezależny-istnieje z własnej natury-byt prosty);byty przygodne moga istnieć lub nieistnień,byt złożony-z istoty rzeczy stworzonych nie wynika że musza istnieć,istnieją nie dzięki swej”istocie”,lecz dzieki innemu czynnikowi;forma i materia-składniki istoty; forma-podstawa tego co w jednost.jest gatunkowe, źródłem jedności, materia tego co indywidualne rózne,mnogości; forme i materie mają tylko istoty cielesne,to co czysto duchowe ma tylko formę;rozróżnienie potencji (materia,stworzenie,byt możliwy) i aktu(forma, Bóg,byt rzeczywisty).
37. Nauka o Bogu św. Tomasza Istnienie Boga nie jest prawdą oczywistą, nie wymagającą dowodzenia. Dowód istnienia Boga należy oprzeć na doświadczeniu.
Tomasz dał 5 dowodów na istnienie Boga:1. istnienie ruchu- jako pierwsza Jego przyczyna 2. niesamowitość świata
3. przypadkowość rzeczy- istnienie istoty koniecznej 4. w świecie rzeczy są bardziej lub mniej doskonałe, ale Bóg jest najdoskonalszy 5. powszechna celowość przyrody- wszystko nakierowane jest na cel, a punktem wyjścia jest istota najwyższa, działająca celowo- Bóg. Przymioty Boga:1. można go poznać za pomocą rozumu, na drodze negacji
2. istotą metafizyczną Boga jest samoistność 3. nie ma przyczyny, jest niezmienny, wieczny, niematerialny
4. jest bytem prostym, doskonałym mądrym, wszechmocnym i inteligentnym.
W ten sposób ograniczony umysł ludzki próbuje ująć PROSTĄ naturę Boga.

42. Res cogitans i res extensa w filozofii Kartezjusza. Mechanistyczna teoria przyrody.a)dualistyczna koncepcja: człowiek składa się z 2substancji: myślącej i rozciągłej.dusza jest rzeczą myślącą-świat myślowy ("res cogitans"),ciało rzeczą rozciągłą- świat przyrody("res extensa");człowiek złożeniem duszy i ciała; Substancja rozciągła (materia) budowała jego ciało, które działało na zasadzie mechanicznej, podobnie jak ciała wszystkich roślin i zwierząt, ujmowanych przez Kartezjusza jako żywe automaty. Substancja myśląca była dana jedynie człowiekowi i świadczyła o jego pochodzeniu od Boga. wątpię więc myślę, myśl istnieje. istnienia rzeczy nie jesteśmy pewni; te dwie substancje wpływaja na siebie tylko pośrednio. b)ciała maja tylko właściwości rozciągliwości,ale nie posiadają w sobie dynamizmu,czyli siły,która by je wprawiała w ruch.to, że się poruszaja zawdzięczają sile nadanej z zewn.czyli przez Boga, Obecna w świecie "ilość ruchu" jest stała- Prawo Zachowania Ruchu
43. Problem psychofizyczny w filozofii Kartezjusza.
Dylemat psychofizyczny, inaczej problem psychofizyczny lub problem stosunku duszy do ciała. Istotą duszy jest świadomość lub myślenie. Dusza to rzecz myśląca. Nie ma żadnych innych przymiotów. Świadomość jest czymś zupełnie różnym od ciała, konsekwencją czego jest radykalny dualizm duszy i ciała. Istotą ciała jest jego rozciągłość i tylko ona. Jego stanowisko nazywane jest dualizmem: W świecie istnieją tylko dwie substancje rozciągłe i myślące, które nie sprowadzają się do siebie - stanowią dwa oddzielne światy. Poza jednym wyjątkiem, jakim jest człowiek, w ogóle się ze sobą nie stykają. (Nie mogąc wymyślić nic innego na miejsce ich złączenia w człowieku wyznaczył szyszynkę) Kartezjusz z jednej strony radykalnie oddzielił od siebie dusze i ciała, z drugiej zaś strony, nie mógł nie zgodzić się z tym, że jakoś na siebie oddziałują. Ciało nie może powodować żadnych zmian w duszy, ani dusza w ciele, ale ciało wpłynąć może na zmianę tego, co dzieje się w duszy, a dusza wpłynąć na zmianę tego, co dzieje się w ciele. Problemem kartezjańskiego dualizmu nadal pozostaje to, że świat mentalny i świat fizyczny tak bardzo się od siebie różnią. Świat fizyczny składa się z przedmiotów materialnych, które istnieją w czasie i przestrzeni oraz podlegają ścisłym prawom, które może ustalić fizyka. Świat mentalny wypełniają natomiast myśli, które, jak się zdaje, znajdują się poza czasem i przestrzenią, i które są subiektywne, prywatne i szczególne dla każdego człowieka.

40. Metoda analityczna jako gwarant niezawodności wiedzy naukowej wg Kartezjusza.

a) Kartezjusz postanowił dokonać reformy nauki, bo jej stan był niezadowalający. Przyczynę tego widział w braku właściwej metody. „Metoda” stała się pierwszym zadaniem jego filozofii. Miała ułatwić zdobywanie wiedzy i zapewnić jej niezawodność.

b) dla Kartezjusza miarą niezawodności wiedzy była jasność i wyrazistość. To co jasne i wyraziste jest pewne i powinno być proste. Nauce potrzebna więc była metoda wykrywająca proste składniki myśli, a to mogła spełnić metoda analityczna.

c) metodę analityczną stosuję się w matematyce, którą uważał za jedyną naukę jasną i wyrazistą. Zastosował matematykę w geometrii i zbudował metodę analityczną

d) wszystkie nauki pod względem ścisłości i jasności miały być podobne do matematyki. Zaletą jej jest fakt, że rozważa tylko właściwości ilościowe- chciał też by wszystkie nauki ograniczyć do rozważań ilościowych. Liczbowo daję się ująć przestrzeń i ruch- pragnął wszystkie własności rzeczy wywieść z kształtu i ruchu- całą przyrodę rozważać tylko geometrycznie i mechanicznie.
41.KARTEZJAŃSKIE POSZUKIWANIA PEWNOŚCI METAFIZYCZNEJ: DROGA OD METODYCZNEGO SCEPTYCYZMU DO PEWNOŚCI a)Kartezjusz szukał stwierdzenia, które oprze się wszelkim wątpliwościom. Jego metoda polegała na próbowaniu wszelkich argumentów sceptyckich- zwątpienie nie było wynikiem, ale punktem wyjścia, a jego celem było uzyskanie pewności. Jest to SCEPTYCYZM METODYCZNY, który Kartezjusz stosował specjalnie wobec twierdzeń o istnieniu. Aby upewnić się co do realności przedmiotów, rozważał możliwość, że są one tylko naszymi ideami (dlatego teorię tę nazywa się też IDEALIZEM METODYCZNYM) b)posługiwał się tymi samymi argumentami sceptyckimi, które doprowadziły do zwątpienia filozofów starożytnych i średniow.:
-argumenty kwestionujące naszą wiedzę o rzeczach zewnętrznych ( złudzenie zmysłów; brak wyraźniej granicy między jawą a snem )
-argumenty czyniący wątpliwymi także prawdy matematyczne (możliwość, że jesteśmy wprowadzani w błąd przez jakąś potężniejszą od nas istotę c)wątpienie ostoją pewności jeżeli wątpię, to myślę → myśl istnieje ( net jeśli śnię lub zły demon wprowadza mnie w błąd) → mogę mylić się w rozumowaniach, ale mylę się tylko gdy myślę → istnienie rzeczy zewn. Nie jesteśmy pewni, ale istnienia własnej myśli jesteśmy pewni. d)wywyższanie myśli nad materię- fundament wiedzy tkwi: -nie w świecie zewnętrznym, ale w człowieku -nie w przedmiocie, lecz w podmiocie -nie w materii, lecz w świadomym duchu e)w myśli, w samowiedzy tkwi przekonanie o istnieniu jaźni (pośrednio też o istnieniu Boga i ciał): jeśli jest myśl musi być ktoś kto myśli- „myślę, więc jestem”. Jaźń myśląca (dusz) istnieje nawet jeśli moje ciało jest złudzeniem - jaźń, więc istnieje niezależnie od ciała.

---