Zagadnienia na egzamin ustny
Działy prawa cywilnego
część ogólna
prawo rzeczowe
prawo zobowiązań
prawo spadkowe
prawo rodzinne
Źródła prawa cywilnego wg hierarchii
Konstytucja RP
ustawy
ratyfikowane umowy międzynarodowe
rozporządzenia
akty praw miejscowego
Elementy normy prawnej
- hipoteza - wskazuje adresata
- dyspozycja - wskazuje jak się zachować w danych okolicznościach
- sankcja - kara
Vacatio legis - okres 14 dni między ogłoszeniem aktu a jego wejściem w życie
Etapy stosowania prawa
- ustalenie stanu faktycznego
- ustalenie stanu prawnego (która norma jest właściwa)
- konsekwencje prawne stanu faktycznego określone przez sędziego
Co to jest wykładnia prawa?
Jest to interpretacja prawa - proces myślowy, polegający na ustaleniu właściwego znaczenia tekstów prawnych, stanowiących podstawę do zrekonstruowania poszukiwanej normy prawnej
Co to jest prawo podmiotowe? - to inaczej uprawnienie
Definicja rzeczy. - przedmioty materialne wyodrębnione z przyrody.
Podział rzeczy wg KC
I ruchomości np.: książka, samochód, krzesło, okno
II nieruchomości
a - grunty rolne, leśne
b- budynki np.: dom, szkoła, blok mieszkalny
c- części budynków np.: lokal mieszkalny
Rzecz oznaczona co do gatunku i co do tożsamości.
Rzeczy oznaczone co do gatunku - oznaczone są tylko wg cech rodzajowych np.: samochód osobowy, książka
Rzeczy oznaczone co do tożsamości - to rzeczy zindywidualizowane np.: samochód osobowy marki opel corsa o nr rej. WSC 5555, książka M. Konopnickiej pt: Nasza szkapa
Części składowe i przynależności.
Częścią składową rzeczy jest wszystko co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączanego np.: silnik w samochodzie , okno w budynku;
Przynależność to samoistna rzecz, która pozostaje w związku z inna rzeczą (rzeczą główną) np.: koło zapasowe w samochodzie, lub zestaw zapasowych kluczyków
Pożytki - to inaczej korzyści, które dana rzecz nam przynosi.Wyróżniamy pożytki naturalne, cywilne i prawa.
Początek i koniec zdolności prawnej osób fizycznych.
Początek zdolności prawnej osób fizycznych - od chwili urodzenia
Koniec zdolności prawnej osób fizycznych - chwila śmierci.
Zdolność do czynności prawnych osób fizycznych (przesłanki)
Początek zdolności do czynności prawnych osób fizycznych:
całkowita - 18 lat, brak ubezwłasnowolnienia
ograniczona - 13-18 lat lub ubezwłasnowolnienie częściowe (orzeka je sąd0
brak zdolności - 0-13 lat lub ubezwłasnowolnienie całkowite
Przesłanki ubezwłasnowolnienia: choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy, uzależnienie (alkoholizm, narkomania)
Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych osób prawnych.
Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych w przypadku osób prawnych to pojęcia tożsame. Początek zdolności to chwila wpisu do rejestru, a koniec chwila wykreślenia z rejestru.
Postacie czynności prawnej (wymienić).
Czynności prawne jednostronne np.: testament
czynności prawne dwustronne - umowy np.: umowa kupna-sprzedaży
uchwały - oświadczenia woli więcej niż jednego podmiotu.
Formy oświadczenia woli.
Zwykła forma pisemna - wyrażona w języku pisanym na materiałach zdolnych do utrwalenia treści oraz podpisana
z poświadczeniem daty - przez urzędnika
z poświadczeniem podpisu - podpis uwierzytelniany przez notariusza
akt notarialny - notariusz uczestniczy w redagowaniu dokumentu
forma elektroniczna opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą kwalifikowanego certyfikatu.
Wady oświadczenia woli.
Stan wyłączający świadome i swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli - postulat ten realizuje w dużej mierze zdolność do czyn. prawnych, a w szczególności ubezwłasnowolnienie
pozorność - oświadczenie woli złożone drugiej stronie, za jej zgodą, dla pozoru jest nieważne
błąd - błąd ma doniosłość prawną tylko wtedy, gdy dotyczy treści czynności prawnej i gdy jest istotny
podstęp - polega na świadomym wprowadzeniu kogoś w błąd lub na umocnieniu jego błędnego mniemania w celu skłonienia go do złożenia oświadczenia woli określonej treści. Podstępem jest też przemilczenie pewnych informacji, gdy istniał obowiązek ich udzielenia
groźba - to zapowiedź wyrządzenia komuś jakiegoś zła, gdyby nie dokonał on żądanej czynności prawnej.
Uchylenie się od skutków prawnych.
Brak świadomości i swobody
Nieważne jest oświadczenie woli złożone w stanie wyłączającym świadome i swobodne powzięcie decyzji.
Pozorność
Oświadczenie woli złożone dla pozoru jest nieważne. Pozorne oświadczenie woli jest bezwzględnie nieważne jednak, jeżeli w wyniku takiego oświadczenia, ktoś odpłatnie nabył prawo - takie oświadczenie ma doniosłość prawną.
błąd, podstęp, groźba
Oświadczenie złożone pod wpływem tych wad daje możliwość uchylenia się od skutków prawnych. Uchylenie jest możliwe w terminie rocznym, który liczy się od dnia wykrycia błędu bądź podstępu, a w przypadku groźby - od momentu, kiedy stan obawy ustał.
Za pomocą kolejnego oświadczenia woli w formie pisemnej.
Warunek i termin
Warunek to zawarte w treści czynności prawnej zastrzeżenie, które uzależnia powstaniu lub ustanie skutku prawnego od zdarzenia przyszłego i niepewnego. Zdarzenie przyszłe jest niepewne, gdy strony nie maja wpływu na jego ziszczenie np.: wybuch wojny, klęska żywiołowa, oraz gdy od decyzji jednej lub obu stron zależy jego spełnienie się np.: zwarcie małżeństwa.
Warunek zawieszający - zastrzeżenie, które uzależnia powstanie skutków czynności prawnej od zdarzenia przyszłego i niepewnego
Warunek rozwiązujący - zastrzeżenie wg którego skutek czynności prawnej ustaje, jeżeli nastapi zdarzenie przyszłe i niepewne.
Zastrzeżenie terminu wiąże powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej ze zdarzeniem przyszłym, ale pewnym. Termin może być wyrażony datowo lub opisowo. Termin określamy w dniach (kończy się z upływem ostatniego dnia, nie wliczamy dnia, w którym zdarzenie nastąpiło), tygodniach, miesiącach, latach (kończy się z upływem dnia, który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu).
Swoboda zawierania umów - czego dotyczy.
Kształtowania treści umowy,
decyzji czy umowę zawrzeć
z kim zawrzeć umowę
Sposoby zawierania umów - wymienić
oferta i jej przyjęcie
przez ofertę rozumie się oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy, określające istotne postanowienia umowy. Oferta wiąże oferenta. Stan związania polega na tym, że adresat oferty (OBLAT)sam może poprzez przyjecie oferty doprowadzić do zawarcia umowy
negocjacje
w toku negocjacji strony wymieniają informacje, uzgadniają treści zawieranej umowy. W trakcie trwania negocjacji strony nie są związane swoimi oświadczeniami, zachowują swobodę decyzji co do zawarcia umowy. Zakres negocjacji określa minimalną treść, jaka powinna być objęta konsensem stron. Umowa definitywna kończy negocjacje
aukcja i przetarg - patrz pytanie 23 i 24
zarówno aukcje jak i przetarg inicjuje podmiot, zmierzający do zawarcie umowy - ORGANIZATOR aukcji lub przetargu
Istota aukcji
Licytanci składają oferty w miejscu aukcji słownie lun równorzędnymi znakami. Prowadzący aukcje oczekuje najkorzystniejszych ofert. Zawarcie umowy następuje z chwilą przybicia tzn. zamknięcia aukcji. Oferta złożona przez licytanta przestaje go wiązać, gdy inny licytant złożył ofertę korzystniejszą.
Istota przetargu i wadium
W postępowaniu przetargowym organizator oczekuje składania ofert w okresie i miejscu przez niego wskazanym. Oferty rozpatrywane są bez udziału oferentów, organizator wybiera ofertę najkorzystniejszą lub uznaje, ze żadna oferta mu nie odpowiada. Organizator ma obowiązek powiadomić uczestników o wyniku przetargu na piśmie. Umowa zostaje zawarta z chwilą otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia organizatora przetargu o jej wybraniu.
Wadium to dodatkowe zastrzeżenie, w aukcji lub przetargu, zamieszczone w warunkach aukcji lub przetargu. Wyraża obowiązek wpłacenia przez uczestników określonej sumy pieniężnej. Jej wysokość oraz sposób wpłaty lub zabezpieczenia określają warunki aukcji lub przetargu.
Jeśli zawarto umowę organizator zwraca pozostałym uczestnikom wadia.
Działanie w cudzym imieniu - pełnomocnictwo
czyli przedstawicielstwo - polega na tym, że przedstawiciel dokonuje z osobą trzecią czynności prawnej, która ma wywrzeć skutek w sferze prawnej reprezentowanego.
Reprezentowany umocowuje przedstawiciela do działania w jego imieniu.
Podział i przykłady pełnomocnictwa
przedstawicielstwo ustawowe wynika z ustawy np.: dziecko i rodzic,
pełnomocnictwo wynika z jednostronnego oświadczenia woli reprezentowanego (ogólne, rodzajowe, szczególne)
Kto może być pełnomocnikiem
osoba fizyczna mająca minimum ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Mocodawca sam wybiera pełnomocnika.
Wygaśnięcie pełnomocnictwa - przesłanki
wygaśnięcie wynika z treści pełnomocnictwa,
odwołanie pełnomocnictwa,
śmierć pełnomocnika lun mocodawcy,
likwidacja osoby prawnej,
zrzeczenie się pełnomocnictwa,
utrata przez pełnomocnika zdolności do czynności prawnych
Prokura
to pełnomocnictwo do prowadzonej działalności gospodarczej. Jest to szczególny rodzaj pełnomocnictwa, może jej udzielić tylko przedsiębiorca w formie pisemnej. Prokurentem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Prokura nie może być przeniesiona. Udzielenie i wygaśnięcie prokury powinno być zgłoszone do rejestru. Przesłanki wygaśnięcia: odwołanie prokury, śmierć prokurenta, ustanie działalności gospodarczej przedsiębiorcy( likwidacja, upadłość, wykreślenie z rejestru).
Co to jest przedawnienie
Dotyczy cywilnoprawnych roszczeń majątkowych. Zarzut przedawnienia może być podniesiony po upływie określonego terminu, sąd nie uwzględnia przedawnienia z urzędu tylko na wniosek.
Rozpoczęcie terminu biegu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani wydłużane przez czynność cywilnoprawną. Terminy przedawnienia wynoszą 3 i 10 lat - wynikają z przepisów szczególnych.
Termin zawity= prekluzyjny
Jest to termin do wykonania uprawnień, jego długość oznaczona jest w przepisach szczególnych. Upływ terminu zawitego powoduje wygaśnięcie uprawnień.
Definicja prawa rzeczowego
Prawo rzeczowe - jest prawem bezwzględnym i dotyczy rzeczy.
Katalog praw rzeczowych
Do praw rzeczowych należą: własność, użytkowanie wieczyste, ograniczone prawa rzeczowe, do których należą; hipoteka, zastaw, służebność, użytkowanie, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.
Własność - definicja, cechy...
Własność - to prawo zbywalne, dziedziczne i bezterminowe. Obejmuje uprawnienie do korzystania z rzeczy i do rozporządzania nią
Sposoby nabycia własności
przeniesienie własności,
zasiedzenie (samoistne i nieprzerwane posiadanie rzeczy oraz upływ czasu określonego ustawą)
zrzeczenie się własności
znalezienie
Współwłasność
Współwłasność - istnieje wówczas gdy prawo własności tej samej rzeczy służy niepodzielnie więcej niż jednej osobie. Cechy: wielość podmiotów, jedność przedmiotu, niepodzielność wspólnego prawa.
Ochrona własności
To ochrona petytoryjna. W razie naruszenia prawa własności następuje uruchomienie roszczeń:
roszczeń windykacyjnych - roszczenie o wydanie rzeczy,
roszczeń negatoryjnych -
roszczeń rozliczeniowych
Użytkowanie wieczyste
To prawo zbywalne, dziedziczne, terminowe, podmiotowe bezwzględne, celowe. Przedmiotem jego są grunty Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego. Użytkownikami wieczystymi mogą być osoby fizyczne i prawne. Okres użytkowania wieczystego od 40 do 99 lat. Wygaśniecie: gdy wywłaszczenie, rozwiązanie umowy lub połączenie w rękach jednej osoby uprawnień właściciela i użytkownika.
Ograniczone prawa rzeczowe
To prawo bezwzględne i obciążające własność. Wykonywanie ograniczonych praw rzeczowych polega na korzystaniu z rzeczy (użytkowanie, służebność, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu) bądź zabezpieczeniu określonej wierzytelności (zastaw, hipoteka).
Podmioty nie mają prawa ustanowić innych praw aniżeli te ustanowione w KC.
Posiadanie i dzierżenie
Posiadanie jest to stan władztwa faktycznego nad rzeczą (corpus)w powiązaniu z zamiarem wykonywania określonego prawa do rzeczy dla siebie.
Konstrukcja posiadania corpus + animus (wola władania rzeczą dla siebie).
Dzierżenie - istnieje jedynie corpus. Dzierżyciel faktycznie włada rzeczą, ale wskazuje prawo podmiotowe innej osoby jako podstawę sprawowanego władztwa.
Zobowiązanie
Zobowiązane polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien spełnić zobowiązanie.
Podmioty zobowiązania:
wierzyciel (uprawniony),
dłużnik.
Treść zobowiązania: są to uprawnienia i obowiązki jego podmiotów. Uprawnienia wierzyciela to wierzytelność. Skorelowane z nią obowiązki dłużnika noszą miano długu.
Przedmiot zobowiązania to świadczenie. Świadczenie to zachowanie dłużnika zgodne z treścią zobowiązania i zmierza do zaspokojenia interesu wierzyciela.
Źródła zobowiązań
a) czynność prawna np.: umowy
rodzaje umów:
jednostronne - jednostronnie zobowiązujące : jedna ze stron jest wierzycielem a druga dłużnikiem,
dwustronne - dwustronnie zobowiązujące: każda ze stron jest jednocześnie i wierzycielm i dłużnikiem np.: umowa sprzedaży,
zobowiązujące,
rozporządzające
odpłatne - powodują, że każda ze stron uzyskuje korzyść majątkową,
nieodpłatne - powodują, że korzyść majątkową uzyskuje tylko jedna ze stron.
Umowa przedwstępna - w ramach tej umowy jedna ze stron bądź obydwie zobowiązują się do zawarcie oznaczonej umowy (umowy przyrzeczonej). Umowa ta powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej. Skutkiem zawarcia umowy przedwstępnej jest powstanie stosunku zobowiązaniowego. Obowiązkiem jest zawarcie umowy przyrzeczonej (jest to też świadczenie) w terminie oznaczonym w umowie przedwstępnej.
b) bezpodstawne wzbogacenie - uzyskanie bez podstawy prawnej korzyści majątkowej, prowadzące do powstania obowiązku jej zwrotu. Wierzycielem jest tu zubożony, dłużnikiem wzbogacony. Zubożony może żądać od wzbogaconego zwrotu korzyści majątkowej.
czyny niedozwolone są zdarzeniami prawnymi, które wykazują łącznie następujące cechy:
wywołują szkodę,
z punktu widzenia porządku prawnego są oceniane negatywnie,
z mocy przepisów prawa stają się samoistnym źródłem stosunku zobowiązaniowego, którego treścią jest obowiązek naprawienia szkody.
8