 | Pobierz cały dokument nowelistyka.pozytywistyczna.materialy.doc Rozmiar 78 KB |
Nowelistyka pozytywistyczna
Geneza gatunku
Nowela i jej odmiany
„Kamizelka” B. Prusa, czyli o sile miłości
„Omyłka” B. Prusa - literacki rozrachunek z powstaniem styczniowym
Echa powstania - „Gloria victis” E. Orzeszkowej
„Szkice węglem” H. Sienkiewicza - o tragicznym losie chłopów
Protest przeciwko nietolerancji - „Mendel Gdański” M. Konopnickiej
Geneza gatunku
Nowela to stary gatunek literacki, którego początków należy szukać w literaturze antycznej. Jej nowożytny wzorzec został ukształtowany z dobie renesansu. Najsłynniejszy zbiór utworów nowelistycznych z tego okresu to „Decameron” włoskiego pisarza Giovanniego Boccaccia. Jedna z jego nowel - „Sokół” uchodzi za wzorcową realizację założeń tego gatunku. Od tytułu wspomnianego utworu utworzono termin sokola teoria na oznaczenie klasycznie skonstruowanej noweli, której akcja zasadza się na jednym motywie, nabierającym zazwyczaj znaczeń symbolicznych.
Największy rozkwit tej formy prozatorskiej przypada jednak na drugą połowę XIX wieku. Wtedy powstają arcydzieła tego gatunku. We Francji nowele pisze Guy de Maupassant, w Rosji Anton Czechow, w Polsce najbujniejszy rozwój nowelistyki przypada na przełom lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XIX wieku. Najwybitniejsze dzieła polskiej nowelistyki wyszły spod pióra Bolesława Prusa, Henryka Sienkiewicza, Marii Konopnickiej, Elizy Orzeszkowej czy Aleksandra Świętochowskiego.
Nowela i jej odmiany
Nowela jest gatunkiem literackim mającym wiele odmian, wśród których możemy wyróżnić:
nowelę właściwą (klasyczną), ten typ charakteryzuje:
zwięzłość
precyzyjność
ścisłe zasady kompozycyjne
rygoryzm formy
jednowątkowość
jeden motyw przewodni
ograniczenie przestrzeni
ograniczenie czasowe
mała liczba bohaterów (selekcja postaci)
zdramatyzowana konstrukcja, wyraźny punkt kulminacyjny
spuentowane zakończenie.
Do noweli właściwej zaliczamy m.in. „Kamizelkę” i „Katarynkę” B. Prusa, „Janka Muzykanta” H. Sienkiewicza.
szkic
Tę odmianę noweli cechuje: luźna kompozycja, epizodyczność, brak rygoryzmu formy, swobodne prowadzenie wątku (dygresje, inwersje czasowe, swoboda skojarzeń). Szkicem z pewnością można nazwać „Omyłkę” B. Prusa.
obrazek
Jest to krótkie opowiadanie opisowe, którego celem jest „odmalowanie” pewnego wycinka rzeczywistości, zarysowanie pewnej sytuacji, przedstawienie postaci czy zbiorowości.
studium (portret, fizjonomia) - opis, charakterystyka postaci.
 | Pobierz cały dokument nowelistyka.pozytywistyczna.materialy.doc rozmiar 78 KB |