KOORDYNACJA RUCHOWA

Koordynacja ruchowa jest to

- zdolność człowieka do wykonywania złożonych pod względem stosunków koordynacyjnych aktów ruchowych

- zdolność przestawiania się z jednych ściśle skoordynowanych ruchów na inne

- zdolność szybkiej realizacji nowych aktów ruchowych, odpowiednio do nieoczekiwanie powstających zadań.

Określenie i badanie koordynacji jest trudne. Trudność ta zawarta jest przede wszystkim w niejasnej odpowiedzi na pytanie - czym może być mierzona koordynacja? Które ze znanych parametrów pozwalałyby na dokładną, ilościową ocenę różnych poziomów koordynacji?

Głównym wskaźnikiem koordynacji powinny być czas i przestrzeń. Dokładność i połączenie ruchów winno się przy tym przejawiać nie tylko w warunkach standardowych, lecz także w zmiennych. Biorąc pod uwagę te trzy czynniki ( przestrzeń, czas, warunki standardowe lub zmienne) można ćwiczenia kształtujące koordynację ruchową podzielić na 3 różne, ze względu na złożoność, grupy. Grupy te będą odpowiadać określonym poziomom koordynacji.

I poziom koordynacji

Ruchy, które charakteryzują się dokładnością i przy których nie posiada znaczenia szybkość ich wykonywania. Poziom reprezentowany przez każdego osobnika w tak określonej cesze można już dość precyzyjnie mierzyć. Postępuje się przy tym następująco:

Każdemu badanemu daje się zadanie wykonania określonego ruchu i mierzy się u niego stopień odchylenia od wzorca. Możliwe jest tu stosowanie różnorodnych ćwiczeń: od b.prostych, wykonywanych jedna kończyną, aż do złożonych polegających na jednoczesnych ruchach poszczególnych kończyn oraz tułowia.

II poziom koordynacji

Może być oceniony przy pomocy testów, w których mierzy się czas wykonywania danego złożonego ćwiczenia, np. pokonanie dystansu 10m z wykonaniem w określonych miejscach określonych ćwiczeń. Przy konstruowaniu takich prób powinno się uwzględnić wiek, schorzenie, stopień zaawansowania schorzenia.

III poziom koordynacji

Zadaniem osobnika jest wykonanie ćwiczenia lub ruchu dokładnie, bezbłędnie i możliwie szybko. Wykonany ruch musi być zawsze adekwatny do ciągle zmieniających się warunków. Jest to tzw. nawyk ruchowy. Miarą trzeciego poziomu koordynacji ruchowej jest czas, szybkość, dokładność wykonania ruchu przy nieoczekiwanej zmianie warunków.

Poziom koordynacji ruchowej uwarunkowany jest stanem i stopniem rozwoju układu nerwowego. Ruchy małych dzieci są stosunkowo niezgrabne, ale w miarę rozwoju osobniczego stają się precyzyjne. Punkt kulminacyjny przypada na 10-13 lat. Dzieci wykazują wtedy dużą zdolność szybkiego przyswajania nowych, skomplikowanych ruchów - tym większą im bogatszy jest zasób już opanowanych przez nie działań ruchowych. Podobnie jak u dzieci, opanowanie złożonych ruchów przez osoby w wieku dojrzałym uwarunkowane jest stanem układu nerwowego.

Metody kształtowania koordynacji ruchowej

Ćwiczenia mające za zadanie rozwijanie koordynacji ruchowej można pogrupować następująco:

• Ćwiczenia doskonalące zachowanie równowagi w miejscu

• Ćwiczenia doskonalące zachowanie równowagi w ruchu

• Ćwiczenia zachowania równowagi w szybkich ruchach

• Ćwiczenia z zastosowaniem nietypowych pozycji wyjściowych

• Ćwiczenia z zastosowaniem nietypowych warunków

• Ćwiczenia z wprowadzeniem dodatkowych ruchów

Prowadząc ćwiczenia rozwijające koordynację ruchową należy przestrzegać reguł wynikających z podstawowych zasad nauczania, takich jak:

- zasada świadomości i aktywności

- zasada poglądowości

- zasada systematyczności

- zasada indywidualizacji nauczania

- zasada stopniowania trudności

- zasada trwałości wyników

RÓWNOWAGA

Przez równowagę rozumie się zdolność zachowania stabilnej pozycji ciała w różnych warunkach. Wyróżniamy równowagę statyczną i dynamiczną.

• Równowaga statyczna - występuje przy wykonywaniu ruchów części ciała i utrzymaniu określonej pozycji bez przemieszczania się

• Równowaga dynamiczna - polega na zachowaniu odpowiedniej stabilnej pozycji ciała znajdującego ssie w ruchu: w czasie chodu, przy zmianach kierunku ruchu, itd.;

Równowaga jest jednym z ważnych życiowo zmysłów człowieka, stanowi złożoną reakcję odruchów sterowanych przez centralny system nerwowy i uwarunkowana jest poprawnym funkcjonowaniem odpowiednich narządów zmysłowych, do których zalicza się aparat przedsionkowy, reagujący na przyspieszenia sygnalizujące o położeniu ciała w przestrzeni. Im bardziej doskonały zmysł równowagi posiada człowiek, tym szybciej następuje powrót do równowagi po jej utracie i tym mniejsza jest amplituda wychwiań. Im lepszy poziom równowagi, tym mniej niebezpiecznych upadków i związanych z tym konsekwencji natury zdrowotnej.

• Metodyka kształtowania równowagi:

• Wykonywanie ćwiczeń równoważnych wymaga koncentracji, a więc należytej dyspozycji centralnego systemu nerwowego; nie powinny być one wykonywane w stanach zmęczenia.

• W procesie nauczania ćwiczeń równoważnych należy zwrócić szczególną uwagę na czynniki zwiększające stopień trudności ich wykonania, takie jak:

• zmniejszenie płaszczyzny podparcia

• zmiana powierzchni podparcia

• obniżanie i podwyższanie środka ciężkości

• zmiany tempa i dynamiki ćwiczeń

• wykonanie dodatkowych zadań ruchowych

• wyłączenie jednego z receptorów

---