Totalitaryzmy, Europa Wschodnia - Polska i W©gry


Europa Wschodnia

Polska

1925 - Niemcy wypowiedziały układ handlowy z Polską i podniosły cło na węgiel, gł towar eksportowy.

12-15 maja 1926 zamach stanu. Ku zaskoczeniu JP szukał poparcia nie w lewicy, a w prawicy. Działalność z za sceny, nie przyjął urzędu prezydenta. 1926-1928 i 1930 premier. Min wojny i generalny inspektor sił zbrojnych. Nie miał oparcia w żadnej partii. Założył Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem - stanowił o antypatii polityki partyjnej. BBWR - funkcjonował dzięki autorytetowi marszałka. Przewrót w okresie prosperity.

23 IV 1935 konstytucja kwietniowa, autorytarna (silna i zhierarchizowana władza wykonawcza oparta na autorytecie) i sanacyjna. 1926-1939 prezydentem Ignacy Mościki. (po śm JP chciał przywrócić rządy parlamentarne) premier Walery Sławek. Reżim zdominowany przez wojskowych doradców - rządy pułkowników. Naczelny Wódz Sił Zbrojnych Edward Rydz Śmigły (po śm JP za utrzymaniem dyktatury).

1934 - pakt o nieagresji z Niemcami.

Polityka balansowania. Min spr zagr Józef Beck.

1936 - pakt antykomiternowski, Polska nie przystąpiła.

Węgry

Rozpad na państwa narodowe monarchii.

21 III 1919 utw Węgierskiej Republiki Rad. Przetrwała do 4 VIII 1919.

Na czele Komisarzy Ludowych - Bela Kun.

Fatalna polityka - nacjonalizacja ziemi, zraził chłopów na starcie. Znacjonalizował nawet zakłady fryzjerskie. Rosja pochłonięta wojną domowa nie byłą w stanie mu pomóc. Propozycja deportowania księży zraziła wierzących.

Bela Kun rozpoczął wojnę z Rumunią, musiał potem uciekać do Wiednia. Klęskami obarczono Żydów - antysemityzm.

Powrót białych do władzy Mikloś Horthy zostaje regentem - pełnia władzy, prawo mianowania i odwoływania premiera, rozwiązywania parlamentu. Próba powrotu na tron Karola, ale 1922 ostatni z Habsburgów zmarł.

Węgry pozostały monarchią bez króla do upadku Horthyego w 1944.

Utraciły 70% terytorium i 60% ludności. Węgrzy dążyli do rewizji traktatu w 6 VI Trianon..

Najliczniejsza Partia Drobnych Rolników.

Węgry przystąpiły do LN, 1927 traktat przyjaźni z Włochami.

1932 Horthy mianował Gyula Gombosa premierem. Kierowała nimi przyjaźń i poglądy: nienawiść do Habsburgów, antysemityzm, poparcie AH. Gombos próbował na wzór duce wprowadzić faszyzm. Jako pierwszy spotkał się z AH w dzień po nominacji na kanclerza Rzeszy.

1934 - ścisły sojusz z Niemcami. Rozbieżności między Niemcami a Włochami w sprawie Włoch wykorzystywał jako mediator.

1936 - utw Osi Berli-Rzym, ziściły się jego marzenia.

1938 - Węgierska Partia Faszystowska - Strzałokrzyżowców.

Naśladownictwo faszystowskich Niemiec, udział w rozbiorze Czechosłowacji 1938, ustawy antyżydowskie.

1938 - 29-30 IX monachijska konferencja: Hitler, Mussolini, Daladier, Chamberlain. Z inicjatywy duce. Szczytowy okres ustępstw polityki ang-fr wobec Niemiec zwanej appeasement - uspokojenie, ugłaskanie.

Czechosłowacja utraciła Sudety (Skoda), Zaolzie i cz Słowacji oraz Ruś Zakarpacka na rzecz Węgier.

1939 - Węgry przystąpiły do Paktu antykominternowskiego.

1941 zgoda na przejście wojsk niem do Jugosławii. Węgry wypowiedziały wojnę ZSRR w konsekwencji tego regencja Horthyego upadła a Węgry stały się dyktaturą komunistyczną.

Czechosłowacja

Funkcjonowała najbardziej sprawnie jako państwo demokratyczne. Jedyny demokratyczny kraj w regionie. Zapóźnienie Słowacji.

Do 1914 ani Czesi ani Słowacy nigdy nie myśleli o niepodległym państwie. Maximum to federacja na wzór AW z 1867.

Spodziewano się to osiągnąć za następcy Ferdynanda, ale fatalny zamach.

Ruch niepodległościowy zrodził się w czasie wojny pod wodzą Tomasz Masaryk (w Londynie).

Edward Benesz (w Paryżu) - jego pomocnik. Obaj na emigracji w czasie wojny.

1917-1918 - legion czeski w Rosji ważnym ogniwem w wojnie domowej. 18 X 1918 Masaryk w USA ogłosił niepodległość Czechosłowacji. 28 X 1918 już w Pradze ogłosił Komitet Narodowy.

Benesz min spr zagr, Masaryk prezydentem.

Problemy mniejszościowe, Ukraińców, Polaków, Niemców i Węgrów oraz Słowaków, którym obiecano j.urz i prawo autonomii, ale nie dotrzymano słowa. Układ Słowaków z Czechami zawierał tajna klauzulę ograniczającą funkcjonowanie na 10 lat dualizmu. Problem ruchów separatystycznych.

Zacofane rejony: Słowacja i Ruś Zakarpacka. Najliczniejsza partia agrariuszy, od 1935 jako druga Partia Sudecko-Niemiecka.

W latach 30 w Sudetach ruchy nazistowskie 3 ml. Sudety stanowiły instrument ustępstw w polityce Niemiec przeciw Czechosłowacji.

1935 - pakt z ZSRR.

Próba oparcia stosunków o Fr. Jednak zbrojenia Niemiec, zajęcie Nadrenii, Anschlus rząd poczynił wiele ustępstw gosp i polit.

1938 - konferencja w Monachium. Zabór Sudetów, potem utw reżim tzw Protektorat Czech i Moraw. Za Słowacji uczynili Niemcy marionetkowe państewko. Wojskowa i polityczna katastrofa. Czechy były łatwiejsze do obrony, niż Polska.

Bułgaria 1878 - księstwo lenne, 1908 - niezależność i królestwo.

Długi okres niewoli tureckiej. Rozwijała się partyzantka antytur.

Problem grecki - klasa panującą w Kościele i szkołach, inteligencja, kler gł grecki. Nacisk burżuazji na j narodowy.

1876 - wybuchło wielkie powstanie antytur, tłumienie przybrało charakter rzezi i było jedną z przyczyn wojny ros-tur.

1878 - dzięki zwycięstwu wojsk rosyjskich utw państwo bułg do M Egejskiego zredukowane przez Kongres Berl do małego kraju (Północna Bułgaria) jako lenna Turcji. (południowa Bułgaria - Rumelia Wschodnia pozostała prowincją Turcji.

1879 - Aleksander I von Battenberg pierwszym księciem - władza pod kuratelą ros wojskowych. Uzyskanie poparcia Anglii w sprawie przyłączenia Rumelii Wsch, oraz orientacje w stronę A-W doprowadziło do puczu rusofilskich oficerów i abdykacji 1886.

1880-1885 - wielka własność turecka za wykupem przeszła w ręce włościan bułgarskich

1885 - w wyniku powstania włączono Rumelię Wschodnią - Bułgaria Płn i Płd połączone. Serbia niezadowolona ze wzmocnienia sąsiada wypowiedziała wojnę. Wojska ks Aleksandra zadały klęskę i tylko stanowisko Austrii uchroniło od klęski Serbię.

1887 - Ferdynand I Koburg - na tronie dzięki politykowi Stambołowi (premier, konsekwentny wróg Rosji, regent po abdykacji AI)

1908 - F I wykorzystał wybuch rew młodotureckiej, ogłosił się carem. Do 1908 Bułgaria była lennem tureckim.

1912 - udział w I wojnie bałk przeciw Turcji, uzyskane nabytki utraciła w II wojnie bałk 1913.

1915 - w czasie I woj. Św stanęła po stronie państw centralnych

Neuilly-sur-Seine (miasto w zespole Paryża) traktat między aliantami a Bułgarią 27 XI 1919. Bułgaria straciła na rzecz Król SHS cz terytoriów. DO Rumunii przyłączono Południową Dobrudżę, cz Tracji do Grecji. Bułgaria utraciła dostęp do M Egejsk. Pozbawiono ją w ten sposób plantacji tytoniu. 33 tyś żoł. Odszkodowania 2,25 mld fr w złocie. Zwrot bydła, koni, dostarczenie węgla do Serbii.

Rumunia 1829 - autonomia Mołdawii i Wołoszczyzny, 1878 - niepodległość, 1881 - królestwo.

Hospodarami byli gł Grecy, w ich ręku także gł urzędy świeckie i kościelne. Na tle niechęci do Greków rozwija się poezja i literatura

Rumunia w 3 państwach: Mołdawia i Wołoszczyzna (Tur), Siedmiogród (Ros), Bukowina i Banat (Aus)

Jerzy Lazar - pedagog, historyk

1856 - po zakończeniu wojny krymskiej utworzono autonomiczne Księstwa: Mołdawii i Wołoszczyzny pod protektoratem Turcji, ale gwarantem autonomii zostały wszystkie państwa uczestniczące w konferencji.

1858 - konferencja paryska podjęła decyzje o połączeniu obu księstw w Zjednoczone Księstwa Mołdawii i Wołoszczyzny. Każdemu z państw dano prawo własnego rządu, zgromadzenia narodowego i pochodzącego z wyboru władcy.

1859 - Aleksander Cuza 1859-1866 (reformy: uwłaszczenie chłopów, sekularyzacja, rozszerzenie praw wyborczych, obalony przez burżuazję i bojarów, abdykował) - wybór na panującego w obu księstwach dokonało się faktyczne zjednoczenie obu księstw. Cuza proklamował powstanie Księstwa Rumunii.

1866 - 1914 - Karol I Hohenzollern-Sigmaringen - orientacja proniemiecka, Rumuni zamieszkiwali ziemię aust i ros, ale Karol związał się przeciwko państwu carów. 1883 zawarł tajny sojusz z Austrią odnawiany ostatnio w 1913.

1877 - podczas wojny ros-tur Rumunia proklamowała niepodległość i przystąpiła do wojny po stronie Rosji.

1878 - Kongres berliński uznał niepodległość Rumunii i przyznał jej płn Dobrudżę (odebrał zaś Besarabię i włączył do Rosji).

1881 - parlament proklamował królestwo Rumunii

1883 - Karol I zawarł tajny sojusz z A-W i Niemcami przeciwko Rosji.

1913 - w II woj. bał zaatakował Bułgarię i uzyskał płd Dobrudżę.

1914 - królem zostaje bratanek Karola Ferdynand I Hohenzollern-Sigmaringen.

Podczas I woj. Św Rumunia początkowo neutralna, 1916 przystąpiła do państw Ententy. Po I woj. Św dwukrotnie powiększyła swe terytoria o Besarabię, Bukowinę, Siedmiogród, Banat. Nabytki potwierdziły traktaty z Austrią w Saint-Germain-en-Laye 1919 i z Węgrami w Trianon 1920.

Saint-German-en-Laye (w zespole miejskim Paryża) 10 IX 1919 - traktat między Ententą a Austrią wraz z traktatem z Trianon stanowił część wersalskiego układu pokojowego:

Trianon (część paktu wersalskiego) 4 VI 1920 - traktat między Ententą a Węgrami, wraz z traktatem z Saint-German-en-Laye stanowił część tzw systemu wersalskiego:


Wyszukiwarka