Doktryny polityczno-prawne (ćwiczenia) 23.11.2010r.
„Wybiegnijmy daleko w przyszłość”
wiek XVIII - wiek Oświecenia, wiek rewolucji
Charakterystyka epoki: mało oryginalnych koncepcji, realizacja starych rozwiązań, praktyczność - wektor myśli oświeceniowej, dobrobyt (który wpłynął na rozwój kultury), „myśląca część świata” w Europie → Francja, natomiast Wielka Brytania pretenduje do tytułu „rzeczywistej myślącej części świata” ze swym ustrojem liberalnym z parlamentem, szkoła prawa natury (XVII w.) dopracowała koncepcję prawa natury (J. Locke).
Racjonalne intuicje prawa natury - coś wrodzonego, co człowiek posiada, ale niekoniecznie wynika z rozumu, ponadpozytywny, ponadustawowy, niezależny od człowieka, ogólnoobiektywny, zsubiektywizowane poglądy o prawach człowieka, dogmatyczna ochrona jednostki. Suwerenem staje się poddany, podmiotem władz publicznych - obywatel.
MONTESKIUSZ
Marzył o modelu idealnym implementowanym w praktyce. Ludzie Oświecenia wówczas nazywano oświeconymi, którzy wierzyli w współpracę między filozofami a autokratami. W ten sposób większość z nich w krótkim czasie stała się bardzo dobrymi doradcami przy boku monarchy, którzy otrzymali doskonałe narzędzie propagandy. Tym samym przeprowadzane reformy miały dwojaki wymiar: doprowadziły do wykształcenia ustroju absolutyzmu oświeconego i idealnego modelu opartego na prawach natury. Absolutyzm oświecony cechowały: racjonalizm, użyteczność, świeckość, laickość, ateizm, deizm, elitaryzm (Oświecenie nie było bowiem demokratyczne ani egalitarne), uniwersalizm (ogólnoeuropejski zakres myśli oświeceniowej). Wówczas to Immanuel Kant wyda swe dzieło „Co to jest Oświecenie?”. Na pytanie postawione w tytule odpowiedział: „wyjście człowieka z niepełnoletności, w którą popadł z nie własnej winy”.
Rewolucja nie jest pojmowana jako ewolucja, lecz jako narzędzie do zmiany ustroju na idealizm. Między członkami istniały silne więzy. Każdy z nich jest do siebie podobny, dlatego spoistość elit Oświecenia jest wyjątkowo silna, zatem Oświecenie ma charakter ogólnoeuropejski, bo opierają się na takich ideałach. Taka koncepcja zakładała oświecenie mas przez wąską grupę oświeconych.
Okresy Oświecenia:
i)sceptycyzm (filozofia szkocka)
ii)okres krytycyzmu (Monteskiusz, próba budowy idealnego modelu)
iii)intuicjonizm (forma reakcji na brak praktycznej realizacji)
ROUSEAU
Akcent na ludzką naturę i emocje.
Oświecenie kończy się symbolicznie rewolucją francuską.
3 zasadnicze pytania:
1. Skąd się wzięła władza?
2. Jakie powinno być źródło władzy?
3. Jak ją wykorzystać z najmniejszym uszczerbkiem dla człowieka?
Wolter i Monteskiusz kładą nacisk na wolność („Wolność i własność to krzyk natury”), natomiast Russo koncentruje się na pojęciu równości, bowiem własność jest przeciwna naturze, człowiek nie potrzebuje jej immanentnie. Człowiekowi potrzebne jest wszystko poza polityką. W koncepcji Russo podkreślona jest plebejskość i egalitaryzm.
MONTESKIUSZ
Prawnik. Prezentował pozytywny stosunek do rzeczywistości w przeciwieństwie do Russo. Kładł nacisk na empiryzm. (Najpierw dzieje się fakt, potem powstaje ludzka ekspresja). Fakty bardziej tworzą ludzi niż ludzie kreują fakty. Fakty są wynikiem procesów historycznych niż powstają od pierwszego chciejstwa. Duch praw - przesłanki faktyczne, które trzeba wziąć pod uwagę, gdy snuje się jakieś refleksje. Zakreślony w ten sposób model utopijny ma uwzględnione