Zgodność czasów i relacji czasowych
Concordancia de tiempos verbales y relaciones temporales

Mowa zależna w języku hiszpańskim rządzi się regułą zgodności czasów, co w szczególności widoczne jest w zdaniach złożonych. Należy zawsze pamiętać o tym, aby zachowywać relacje czasowe w odpowiedni sposób w zależności od znaczenia zdania. Gdy relacja czasowa odnosi się do momentu mówienia, należy uzgodnić czas orzeczenia zdania podrzędnego względem czasu zdania nadrzędnego:

Se nota que está triste. (Widać, że jest smutna. )
Supe que vino andando. (Wiedziałam, że przyszedł na piechotę. )

W języku hiszpańskim istnieją czasy tzw. względne, które określają relację czasową względem momentu odniesienia. Gdy zdanie główne występuje w czasie teraźniejszym Presente, przyszłym Futuro lub w innym czasie związanym z teraźniejszością takim jak Pretérito Perfecto, w zdaniu podrzędnym mogą wystąpić wszystkie czasy możliwe w zdaniu nadrzędnym:

Zdanie nadrzędne	Zdanie podrzędne</TD< tr>
Piensa que Pensará que Ha pensado que	es difícil. será difícil. va a ser difícil. era difícil. ha estado difícil.

Każda z możliwych kombinacji wyraża inną relację czasową, gdyż moment odniesienia i moment mówienia są inne, ale zdania są prawidłowe.

Równoczesność względem momentu mówienia

Creo que Juanita está bien. (Myślę, że Juanita dobrze się czuje.)
Pensará que es difícil. (Pomyśli, że to jest trudne. )
Ha visto que resolver el problema ha sido fácil. (Zobaczył, że łatwo było rozwiązać problem.)

Uprzedniość względem momentu mówienia

Creo que Juanita estaba bien. (Myślę, że Juanita dobrze się czuła.)
Creo que vino antes que tú. (Myślę, że przyszedł przed tobą.)
Veo que has estado ocupado. (Widzę, że byłeś zajęty.)
Pensará que estaba / he estado en casa. (Pomyśli, że byłem w domu.)

Następstwo

Piensa que la película será / va a ser corta. (Uważa, że film będzie krótki.)
Pensará que la película será corta. (Pomyśli, że film będzie krótki.)
Ha pensado que la película será / va a ser corta. (Pomyślałem, że film będzie krótki. )

Gdy w zdaniu nadrzędnym występuje czasownik w Pretérito Indefinido lub Imperfecto, równoczesność wyrażana jest poprzez czas Imperfecto, uprzedniość przez Pluscuamperfecto, a następstwo przez Condicional:

Dijo que estaba cansado. (Powiedział, że był zmęczony.)
Pensaba que había sido mi culpa. (Myślałam, że to była moja wina.)
Decidió que irían juntos. (Zdecydował, że pojadą razem.)

Wyjątkiem w przypadku zdań złożonych, w których zdanie główne występuje w czasie przeszłym, jest użycie czasu teraźniejszego w zdaniu podrzędnym. Jest to możliwe, gdy mówimy o jakiejś sytuacji aktualnej także w teraźniejszości, np.

Colón decía que la Tierra es redonda. (Kolumb mówił, że Ziemia jest okrągła.)
Marta me dijo que su marido es profesor. (Marta powiedziała mi, że jej mąż jest nauczycielem. )

Zgodność czasów obowiązuje także w trybie łączącym Subjuntivo i rządzi się zasadami przedstawionymi w poniższej tabeli:

Zdanie nadrzędne	Równoczesność	Uprzedniość	Następstwo
Presente	Presente de Subjuntivo	Imperfecto de Subjuntivo	Presente de Subjuntivo
Pretérito Indefinido / Imperfecto	Imperfecto de Subjuntivo	Pluscuamperfecto de Subjuntivo	Imperfecto de Subjuntivo

Me alegro de que - vayas conmigo. - fueras conmigo. - vayas conmigo.

Cieszę się, żę - idziesz ze mną. - że poszłaś ze mną. - że pójdziesz ze mną.

Me alegré / alegraba de que - fueras conmigo. - hubieras ido conmigo. - fueras conmigo.

Ucieszyłem się / Cieszyłem się, że - idziesz ze mną. - poszłaś ze mną. - pójdziesz ze mną.

---