Tlen wpływ na inne czynniki: *na gosp azotem i fosforem ; *na przebieg procesów rozkładu i mineralizacji -> brak tlenu prowadzi do gnicia, pojawienia się toksycznego H2S, Fe, Hn, NH4, CH4; *na przebieg procesów samooczyszczania wód: -w wodach natlenionych- intensywnie; -w wodach z deficytem lub brakiem tlenu - przyhamowane;
Tlen niedobór: *niedobór lub brak to jeden z podst skutków i objawów nadmiernej eutrofizacji; *najczęściej stosowanym zabiegiem rekultywacyjnym jest napowietrzanie jezior; *podst udanej rekultywacji jest uprzednie usuwanie przyczyn, a nie skutków i objawów degradacji wód;
SKŁADNIKI BIOGENNE
N i P czynniki determinujące produkcję pierwotną
-skład pierwiastkowy komórek roślinnych(w mokrej masie): O2 80,5%; H 9,7%; C 6,5%; N 0,7%; Ca 0,4%; P 0,08%;
-w środ jako budulca nie brakuje O, C, H, Ca
-N i P ich ilość decyduje o żyzności wód(determinuje prod pierwotną
-zbyt małe ilości obu lub jednego z w.w pierwiastków ograniczają prod pierwotną
Stężenia limitujące prod pierwotną: azot < 0,3 mgN*dm-3; fosfor <0,1 mgP*dm-3
FOSFOR
Fosfor pierwiastek niezbędny w życiu organizmów:
-pierw budulcowy zw wysokoenergetycznych, kwasów nukleinowych
-udział w reakcjach fotosyntezy i oddychania komórkowego
-przenoszenie cech genetycznych i biosynteza białka
-składnik fosfolipidów ->błony komórkowe
Fosfor pochodzenie w wodach powierzchniowych:
-ze zlewni - główne źródło dopływu P
-z atmosfery; - z zasobów zakumulowanych w osadach dennych, wodzie, organizmach; -fosfor zakumulowany w ,,zasobach wew'' wcześniej dostał się do wód z ,,zew''
Fosfor pochodzenie ze zlewni:
-głównie ze źródeł punktowych: z nieoczyszczonych ścieków lub źle oczyszczonych;
-rolnictwo: *ze spływem powierzchniowym i z wodami podziemnymi
-w przemianach fosforu nie ma formy gazowej
Fosfor w warunkach naturalnych
-jest silnie wiązany w środ przez: *Ca w środ alkalicznym; *Fe, Mn, Al. W środ kwaśnym; *minerały i kompleksy glebowe
-stąd w warunkach Nat mało dopływa do wód
-wiązanie P zachodzi też przez zawiesinę
-im więcej tych pierwiastków i zawiesin w wodzie tym większe zubożanie wody w fosfor (intensywniejsza sedymentacja fosforu do osadów)
Formy fosforu:
-cząstkowy: mineralny, organiczny
-rozpuszczony: mineralny, organiczny
NAZYWA SIĘ JE FOSFOREM CAŁKOWOTYM
Fosfor przyswajalność przez organizmy:
-przyswajalny dla roślin jest fosfor rozpuszczalny czyli fosfor ortofosforanowy (P-PO4)
-proporcje fosforu ortofosforanowego do organicznego sp zmienne-> zależne od intensywności fotosyntezy
-przemiana fosforu organicznego do przyswajalnej formy jest procesem enzymatycznym zachodzi przy udziale różnego rodzaju fosfataz
-fosfatazy- enzymy wydzielane głównie przez glony i bakterie
Fosfor losy w wodzie:
-fosfor rozpuszczalny - jest szybko pobierany przez rośliny - stymuluje ich rozwój
-fosfor organiczny- obecny w wodach może: *ulegać częściowo rozpuszczeniu przez fosfatazy w tej postaci stymuluje rozwój fitoplanktonu; *w większości jest odkładany w osadach dennych, tam jest mineralizowany bądź ulega mineralizacji w wodzie
-wnioesk ocena żyzności wody powinna być oparta o fosfor całkowity
Fosfor formy w ściekach i spływach obszarowych:
-ścieki surowe: zawiesiny, subst org rozpuszczone; fosforany
-ścieki oczyszczone:dominuje forma fosforanowa- łatwo przyswajalna przez rośliny,
-spływy obszarowe: dominują prod erozji drobne cząstki gleby zawierające fosfor; występują też inne formy w tym rozp
Fosfor pochodzenie w ściekach:
-funkcje fizjologiczne człowieka 1,5 g/os/dzień
-użytkowanie środków piorących i środków myjących 1,7g/os/dzień
Fosfor w detergentach:
-fosforany są stosowane w detergentach aby: zmniejszyć stopień twardości wody, umożliwić skuteczne działąnie czyszczące tych prod
-trójpolifosforan sodu (STPP) jest najczęściej stosowanym w detergentach fosforanem
STPP funkcje w detergentach:
-skutecznie rozkłada sole wpływające na twardość wody (i utrzymuje je w roztworze)
-likwiduje inkrustrację włókien i zapobiega jej
-poprawia proces mycia i prania
-pełni funkcję nośnika dla innych składników detergentów
Rada UE- proponuje ograniczenie zawartości fosforu do 0,5% całkowitej masy produktu we wszystkich środkach piorących na rynku UE
Stęzenie P całk w różnych jego źródłach:
Źródło dopływu |
Wartości względne |
Wody względnie czyste |
1 |
Spływy z rolnictwa i obszarowe |
100 |
Ścieki komunalne |
10000 |
Ścieki przemysłowe |
100000 |
Gnojowica |
1000000 |