Konstytucja jest najwyższym aktem prawnym w państwie. Jej przepisy stosuje się bezpośrednio. Wszystkie organy władzy w naszym kraju działają w oparciu o przepisy prawne obowiązujące w państwie i są zawarte w Konstytucji. Zjawisko to określa się jako konstytucyjną zasadę państwa prawa. Konstytucja zawiera określenie ustroju państwowego, kompetencje poszczególnych organów władzy, ich wzajemne relacja oraz prawa i obowiązki obywateli.
Zasady ustroju RP: zasada zwierzchnictwa narodu, zasada państwa prawnego, zasada podziału władzy, zasada pluralizmu politycznego, zasada sprawiedliwości społecznej, zasada jednolitości państwa.
Prawa człowieka- prawa pierwotne w stosunku do państwa przysługujące każdemu człowiekowi bez względu na jego przynależności państwowe, czy pozycję w społeczeństwie.
Prawa obywatelskie-uprawnienia obywatela danego państwa wynikające z obowiązującego prawa i służące obronie interesów tego obywatela.
Wolności obywatelskie-uprawnienia, których granice dokładnie określa prawo danego państwa.
Katalog wolności i praw osobistych- prawna ochrona życia każdego człowieka.
Katalog wolności i praw politycznych- wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich, wolność zrzeszania się.
Katalog wolności i praw społeczno-ekonomicznych- prawo do własności i dziedziczenia, ochrony zdrowia, bezpłatnej nauki szkołach publicznych, ochrony rodziny i praw dziecka.
Katalog obowiązków obywatelskich- wierność Rzeczypospolitej i troska o dobro wspólne.
Sejm liczy 460 posłów. Wybory do Sejmu są 5-przymiotnikowe: powszechne, bezpośrednie, równe, proporcjonalne i tajne. Organy wewnętrzne: Marszałek Sejmu, Prezydium Sejmu, Konwent Seniorów, Komisje Sejmowe. Obie izby parlamentu wybierane są na 4-letnią kadencję. kadencja Sejmu może zostać skrócona w drodze uchwały podjętej większością 2/3 głosów ustawowej liczby posłów. Wraz z zakończeniem prac przez Sejm, swoją kadencję kończy również Senat, po czym zostają rozpisane nowe wybory parlamentarne.
Funkcje sejmu:
ustrojodawcza(ustalenie lub zmiana ustroju lub konstytucji);
ustawodawcza(stanowienie ustaw);
kreacyjna(tworzy organy państwowe lub uczestniczy w procesie ich powoływania); kontrolna(kontrola prac Rady Ministrów wotum zaufania - jest to uchwała Sejmu wyrażająca poparcie dla rządu oraz prowadzonej przez niego polityki; wotum nieufności -odmawiająca poparcia dla rządu i jego polityki bądź też dla konkretnego ministra; prowadzi do dymisji rządu; wotum nieufności jest uchwalane większością bezwzględną głosów; absolutorium - jest to szczególny akt, uchwalany przez Sejm, który stwierdza zgodność działań rządu w danym roku z ustawą budżetową oraz finansowymi planami państwa; co roku rząd ma obowiązek przedstawienia sprawozdania z wykonania budżetu Sejmowi; Sejm ma obowiązek ustosunkować się do niego w terminie 2 miesięcy od daty jego złożenia (złożenie sprawozdania następuje w terminie do 6 miesięcy po zakończeniu roku budżetowego) zapytania i poselskie interpelacje - formy zwracania się posła do członków rządu w sprawie udzielenia informacji w określonej sprawie; zapytany minister ma obowiązek udzielenia odpowiedzi; interpelacje składane są na piśmie, odpowiedź(musi być udzielona w terminie 21 dni);
Posiedzenia plenarne-obowiązek uczestniczenia wszystkich posłów.
System permanentny-gotowość izby do natychmiastowego zebrania się na posiedzeniu.
Senat liczy 100 senatorów, a wybory są 3-przymiotnikowe: powszechne, bezpośrednie i tajne. Te różnice w przeprowadzeniu wyborów do obu izby wynikają z odmiennych systemów wyborczych stosowanych podczas głosowania. W wyborach do Sejmu RP obowiązuje proporcjonalny system wyborczy, a w wyborach do Senatu RP - większościowy system wyborczy.
Funkcje: ustrojodawcza, ustawodawcza(inicjowanie i opiniowanie ustaw uchwalanych przez Sejm. Kreacyjna(uczestniczenie w powoływaniu:rzecznika praw obywatelskich, prezez najwyższej izby kontroli, krajowa rada radiofoni i telewizji, krajowa rada sądownictwa)
Wybrani do Sejmu posłowie i do Senatu senatorowie są przedstawicielami narodu.
Mandat poselski i senatorski na trzy cechy:
jest mandatem generalnym (poseł/senator wyraża wolę narodu, a w swej działalności powinien się kierować dobrem obywateli);
jest mandatem niezależnym (posła/senatora nie obowiązują instrukcje wyborców);
jest nieodwołalny (posła/senatora nie można odwołać z pełnionej funkcji);
immunitetu parlamentarnego. Posłowi/senatorowi zapewnia on nietykalność osobistą oraz zwalnia z odpowiedzialności sądowej.
Marszałek Sejmu/Marszałek Senatu wybierani są na pierwszym posiedzeniu Sejmu/Senatu. Zazwyczaj stanowisko to otrzymuje przedstawiciel najliczniejszego klubu w Sejmie/Senacie. Marszałek Sejmu jest drugą (po prezydencie) najważniejszą osobą w państwie. Jeśli prezydent nie może sprawować swojej funkcji, zastępuje go Marszałek Sejmu (jeśli ten nie może, robi to Marszałek Senatu). Do zadań marszałków obu izb należy organizacja prac Sejmu/Senatu, nadawanie biegu inicjatywom ustawodawczym. Do zadań Marszałka Sejmu należy również zarządzanie wyborów prezydenckich.
Prezydium Sejmu/Prezydium Senatu składa się z Marszałka Sejmu/Marszałka Senatu oraz z wicemarszałków izb. Do jego zadań należy zwoływanie posiedzeń izb, ustalanie porządku obrad oraz przedstawienie go izbom do zatwierdzenia.
Konwent Seniorów - tworzą go członkowie wchodzący w skład Prezydium Sejmu/Prezydium Senatu oraz przewodniczący poszczególnych klubów parlamentarnych. Jego obradami kierują marszałkowie izb. Konwenty pełnią rolę politycznych ciał doradczych dla prezydiów. Ich zadaniem jest także zapewnienie współpracy pomiędzy klubami parlamentarnymi, w sprawach które są przedmiotem prac izb parlamentu.
Komisje sejmowe/komisje senackie są organami izb powoływane do rozpatrywania i przygotowywania spraw, które są przedmiotem prac Sejmu/Senatu. Istnieje kilka rodzajów komisji: komisje stałe (powoływane na okres kadencji Sejmu/Senatu; zakres ich działania obejmuje problematykę poszczególnych resortów ministerialnych, np. Komicja Ustawodawcza, Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej) komisje nadzwyczajne (powoływane przez Sejm/Senat w razie konieczności; izby określają ich cel i zakres działania) komisje śledcze (to szczególny rodzaj komisji nadzwyczajnych; powoływane są przez Sejm w celu zbadania określonej sprawy; mają prawo do przesłuchiwania w trybie określonym przez kodeks postępowania karnego; Senat nie ma prawa do powoływania komisji śledczych)
Zgromadzenie Narodowe to Sejm i Senat po przewodnictwem Marszałka Sejmu lub w jego zastępstwie Marszałka Senatu. Zgromadzenie Narodowe, czyli połączone na wspólnym posiedzeniu obie izby parlamentu, odbierają przysięgę od nowo wybranego prezydenta oraz wysłuchują jego orędzia. Do ich zadań należy także orzeczenie o niezdolności prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia. Głosami Zgromadzenia Narodowego prezydent może zostać postawiony w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu.
kluby parlamentarne i koła poselskie lub senatorskie. Aby utworzyć klub parlamentarny należy zgromadzić w nim 15 posłów, a w Senacie grupa 7 senatorów, w przypadku kół wystarczą 3 posłowie lub 3 senatorowie.