 | Pobierz cały dokument 17.skala.i.e.rottera.psychologia.osobowosci.doc Rozmiar 48 KB |
BADANIE POCZUCIA UMIEJSCOWIENIA KONTROLI:
SKALA I - E ROTTERA,
PODSTAWY TEORETYCZNE
Punktem wyjścia dla wypracowania pojęcia poczucia lokalizacji (umiejscowienia) kontroli były analizy dotyczące obiektywnych i subiektywnych zależności między zachowaniem człowieka a następującymi po nim wzmocnieniami. Oczekiwanie związku między zachowaniem a wzmocnieniem zależeć będzie od stopnia w jakim nagrody i kary uwarunkowane są instrumentalnymi czynnościami człowieka. W pewnych sytuacjach wzmocnienia są zależne od zachowania się człowieka, a w innych będą zależały od czegoś co jest poza jego kontrolą. Sytuację można by więc rozmieścić na kontinuum, gdzie człowiek może sprawować pełną kontrolę nad wzmocnieniami, gdzie rezultaty działania zależą od jego sprawności w dążeniu do celu, do takich sytuacji gdzie nie ma on żadnego wpływu na wzmocnienia, gdzie rezultaty zależą od czynników losowych, od innych ludzi czy od jeszcze innych czynników zewnętrznych.
Dla przewidywania zachowania się człowieka ważne są jednak nie tyle obiektywne cechy sytuacji, ile sposób w jaki człowiek ją spostrzega, jakie nadaje jej znaczenie. Subiektywne przekonanie o kontroli wzmocnień może determinować wzmacniające właściwości rezultatów działania. Jeżeli, na przykład, ktoś jest przekonany, że ma niewielki wpływ na to jakie kary i nagrody go spotykają, nie będzie też miał motywacji do zmiany swojego zachowania, by tym sposobem próbować wpływać na prawdopodobieństwo osiągnięcia celu. Natomiast przy spostrzeganiu przyczynowego związku między własnym zachowaniem a wzmocnieniem, wzmocnienie będzie wywoływać oczekiwanie, że i później wystąpi ono także po takim samym zachowaniu, co będzie motywować do podejmowania działań instrumentalnych.
W toku rozwoju w rezultacie powtarzających się doświadczeń w rozmaitych sytuacjach, człowiek wyrabia sobie zgeneralizowane oczekiwanie dotyczące przyczynowych związków między zachowaniem i jego konsekwencjami - wzmocnieniami - w różnych sytuacjach.
Trwałe i zgeneralizowane oczekiwanie dotyczące lokalizacji kontroli wzmocnień jest indywidualną właściwością człowieka i można je traktować jako wymiar osobowości, jako kontinuum od zgeneralizowanego poczucia kontroli zewnętrznej (external locus of control) do zgeneralizowane poczucia kontroli wewnętrznej (internal locus of control).
Człowiek o poczuciu wewnętrznej kontroli to ktoś, kto w określonej sytuacji czy klasie sytuacji sądzi, że to, co się zdarzyło, zdarza czy zdarzy się jest bezpośrednio związane z tym jak on postępował, postępuje czy postąpi w tych sytuacjach. Bez względu na to czy zdarza mu się dobrego czy złego to jednakowo czuje się za to odpowiedzialny, upatrując przyczyn w swoich dostatecznych czy niedostatecznych staraniach.
 | Pobierz cały dokument 17.skala.i.e.rottera.psychologia.osobowosci.doc rozmiar 48 KB |