TURYSTYKA KWALIFIKOWANA
EWOLUCYJNA KONIECZNOŚĆ RUCHU
potrzeba ruchu pierwotna, myśliwsko-zbieracka,
badanie Ziemi,
żądza władzy i bogactwa.
DZIEJE WĘDRÓWEK LUDZI:
Starożytność:
Persja (drogi - system zarządzania i potrzeby militarne, oberże),
Grecja (proxenia, igrzyska olimpijskie),
Rzym (hospicja, itineraria),
Chiny - Wielki Mur,
przyczyny gospodarcze - Fenicjanie, Pacyfik (Lapitowie).
Średniowiecze:
św. Brendan VI w. (Vinlandia),
Nadodd, Vildegardson IX w. Islandia,
Eryk Rudy X w. Grenlandia,
Mandanowie,
krucjaty,
Marco Polo XII-XIV w,
bulla papieska Aleksandra VI (1493) i traktat z Tordesillas (1494),
sól, złoto i korzenie,
Henryk Żeglarz,
Bartolomeo Diaz,
Vasco da Gama,
Krzysztof Kolumb,
Ferdynand Magellan,
Amerigo Vespucci,
Francis Drake.
cech hotelarzy we Florencji, XIV w.,
rola religii - pielgrzymki (Ziemia Święta, Santiago de Compostella, Fudżijama, święta góra Japończyków, góra Kajlas w Tybecie, święta góra hinduizmu),
wyprawy do szkół - Bolonia, Padwa.
Oświecenie:
Willem Barents, Vitus Bering,
James Cook,
Jean La Perousse, Louis Bougainville, Dumont d'Urville, Antoine d'Entrecasteaux,
Nikołaj Mikłucho-Makłąj,
Maurycy Beniowski,
turystyka jako taka - przewodnicy (cicerone; XVII w.)
XIX - XX wiek:
Afryka: John Speke, David Livingstone, John Stanley, Luigi di Savoia (książę Abruzzów),
Rejony polarne: James Ross, Roald Amundsen, Fridtjöf Nansen, Robert Scott, Ernest Shackleton, Luigi di Savoia,
Wyprawy śladami historii: Thor Heyerdahl, Tim Severin.
Polska:
Kaspar da Gama (1450-1510),
Beata Łaska (1563 - Tatry),
Adam Jarzębski (1614),
Michał Boym (1614-1659),
Stanisław Staszic (1755-1826),
Julian Ursyn-Niemcewicz (1758-1841),
Wincenty Pol, Seweryn Goszczyński, Tytus Chałubiński - Tatry,
Stefan Szolc Rogoziński - Afryka,
Benedykt Dybowski, Jan Czerski, Aleksander Czekanowski - Syberia,
Ignacy Domeyko (Ameryka Pd.), Paweł Strzelecki (Australia).
Sokół (1867),
Polskie Towarzystwo Tatrzańskie (1873),
Polskie Towarzystwo Krajoznawcze (1906),
Mieczysław Karłowicz, Stanisław Ignacy Witkiewicz, Stefan Żeromski, Karol Szymanowski, Karol Wojtyła; Gen. Mariusz Zaruski
Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (1909); śmierć Mieczysława Karłowicza,
Polski Związek Żeglarski (1924),
Zawisza Czarny.
Orbis (1923),
Gromada (1937),
Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze (1950) - stowarzyszenie wyższej użyteczności, połączenie PTT i PTK.
Społeczeństwo przemysłowe i postprzemysłowe
umysł i ciało we współczesnym świecie - Stephen Hawking,
brak lub niedobór ruchu - hipokinezja.
DEFINICJE:
Rekreacja - zespół zachowań człowieka realizowanych w czasie wolnym, mających na celu wypoczynek po pracy i regenerację sił, będący zarazem ważnym zjawiskiem społecznym.
Najważniejsze cechy rekreacji:
musi być dobrowolna,
zwykle zawiera czynności inne niż wykonywane w codziennym życiu,
inna pozycja osoby uprawiającej zorganizowane formy rekreacji w grupie niż w życiu codziennym,
musi dawać radość.
Podstawowe funkcje rekreacji :
aktywacyjna - zaspokajająca naturalną potrzebę uprawiania rekreacji, tkwiącą w naturze człowieka,
równoważąca (homeostatyczna) - umożliwiająca człowiekowi odzyskanie równowagi wewnętrznej (homeostaza), utraconej w wyniku oddziaływania na człowieka wielu różnych bodźców (np. nadmiaru informacji),
regeneracyjna - utożsamiająca rekreację z wypoczynkiem, który jest traktowany jako konieczność życiowa organizmu jako jego odpowiedź na zmęczenie pracą,
zdrowotna - zgodnie z którą rekreacja, zwłaszcza ruchowa, jest powinnością współczesnego człowieka, jako niezbędny czynnik w profilaktyce i terapii chorób cywilizacyjnych,
oczyszczająca (katartyczna) - przedstawiająca rekreację jako sposób uwolnienia się od napięć, frustracji i obciążeń współczesnego życia, sposób na wyładowanie hamowanych emocji i popędów, jako ucieczkę od codzienności, a nawet od samego siebie,
społeczno-afiliacyjna - postrzegająca rekreację jako formę aktywności zaspokajającą potrzebę przyjaźni oraz kontaktów międzyludzkich, co dokonuje się przez tworzenie małych grup oraz struktur społecznych o charakterze nieformalnym,
kreacyjno-wychowawcza - której zwolennicy dostrzegają ogromne znaczenie rekreacji w procesie wychowania, traktując ją jako formę badania świata, działanie twórcze, którego skutkiem jest harmonijny rozwój człowieka,
autoekspresji - traktująca rekreację jako formę spełnienia naturalnych dążeń człowieka poprzez wyrażenie własnej osobowości, aktywność odpowiadającej strukturze psychofizycznej, dostarczającą zadowolenia ze spełnienia własnych potrzeb i pragnień,
wyrównawcza (kompensacyjna) - najszersza z przedstawionych koncepcji, zgodnie z którą rekreacja jest formą aktywności mającej na celu wyrównanie braków doświadczanych w codziennym życiu
Sport - ćwiczenia i gry służące podnoszeniu i nabywaniu sprawności fizycznej i wyrabianiu pewnych cech charakteru, jak wytrwałość, lojalność, nawyk przestrzegania reguł.
Waltera Hunzikera:
„zespół zjawisk i stosunków, które wynikają z podróży i pobytu osób przyjezdnych, o ile nie następuje w związku z tym osiedlenie i podjęcie pracy zarobkowej.”
GUS:
„zjawisko przestrzennej ruchliwości człowieka z dobrowolną czasową zmianą miejsca pobytu związana ze zmianą środowisk i rytmu życia”.
Słownik Języka Polskiego:
„zorganizowane zbiorowe lub indywidualne wyjazdy poza miejsce stałego zamieszkania, wędrówki po obcym terenie, mające cele krajoznawcze lub będące formą czynnego wypoczynku.”
Formy aktywności ruchowej :
sport; citius, altius, fortius; główny składnik - współzawodnictwo,
rekreacja ruchowa; główny składnik - aktywność ruchowa.
Niepożądane funkcje aktywności ruchowej:
zwyrodnienia sportu:
zawodowstwo,
doping farmakologiczny i „hodowla” sportowców,
polityka,
koszty (trener Henryk Kasperczak, 20 tys. € miesięcznie),
nieprzydatność w życiu codziennym - wręcz deformacja ciała,
wyrzeczenia sportowców (np. zakaz jazdy na nartach dla chodziarzy czy biegaczy).
Pożądane funkcje aktywności ruchowej:
przeciwdziałanie skutkom hipokinezji,
aktywność ruchowa jako składnik wszechstronnego rozwoju człowieka,
aktywność ustawiczna,
sport (techniki sportowe) traktowany jako narzędzie, a nie cel.
Czynniki aktywności fizycznej :
harmonijne rozwijanie sfery ciała, ducha i umysłu (grecka triada - stadion, teatr i świątynia);
treść pojęcia „kultura fizyczna”,
związki kultury fizycznej z turystyką.
Kultura:
Całokształt materialnego i duchowego dorobku ludzkości gromadzony, utrwalany i wzbogacany w ciągu jej dziejów, przekazywany z pokolenia na pokolenie (Słownik języka polskiego)
Kultura fizyczna:
Część składowa kultury społeczeństwa obejmująca dziedzinę kształtowania fizycznych uzdolnień człowieka, naukę o wychowaniu fizycznym, sportowym społeczeństwa i osobistą higienę oraz racjonalną organizację czynnego wypoczynku (Słownik języka polskiego)
Wychowanie:
Całokształt zabiegów mających na celu ukształtowanie człowieka pod względem fizycznym, moralnym i umysłowym oraz przygotowanie go do życia w społeczeństwie; wykształcenie w określonym kierunku.
Wychowanie fizyczne:
Ćwiczenia gimnastyczne, lekkoatletyczne, gry sportowe itp. mające na celu wszechstronny rozwój fizyczny organizmu człowieka.
Związki kultury fizycznej z turystyką:
związki z rekreacją,
związki ze sportem,
wychowanie do turystyki.
Turystyka jako przedmiot badań naukowych :
Nowoczesna nauka dostała zadyszki, gdyż uczeni nazywają prawdą to, co jest tylko osiągnięciem technicznym.
René Thom
Uczeni - specjaliści w dziedzinie turystyki:
prawdziwi, tworzący nie jałowy rozwój, lecz rzeczywisty postęp,
hochsztaplerzy, plączący się w gąszczu nikomu niepotrzebnych, własnoręcznie poczynionych rozróżnień i potykający się o własne nogi; nauka „na siłę”.
Rodzaje turystyki:
wypoczynkowa,
kulturalna,
towarzyska,
sportowa,
związana z gospodarką i nauką,
związana z polityką.
TURYSTYKA KWALIFIKOWANA
Turystyka kwalifikowana - czasowa, dobrowolna, częsta zmiana miejsca w przestrzeni, wymagająca przygotowania wytrzymałościowego i opanowania technik turystycznych, połączona ze zmianą codziennego trybu życia, zaspokajaniem potrzeb ruchu i wysiłku fizycznego, osobistego kontaktu ze środowiskiem społecznym, przyrodniczym i kulturowym oraz potrzeb informacyjno-poznawczych, dla której zasady uprawiania opracowało PTTK.
Uwaga o turystyce kwalifikowanej:
Dostępna literatura przedmiotu tkwi korzeniami w innym układzie społeczno-politycznym.
Słuchacze tego wykładu muszą mieć twórczy stosunek do przedmiotu, gdyż zakorzenienie w dawnych źródłach nie umniejsza faktycznych wartości turystyki kwalifikowanej.
Turystyka - podział ogólny:
turystyka czynna (usportowiona, środowiskowa),
turystyka bierna (fotelowa); jeżeli dziś wtorek, to jesteśmy w Belgii i obrazek z parkingu w Glücksburgu.
Cele turystyki czynnej:
poznawczy,
emocjonalny - obyczajowość (etos) turysty,
różnorodnych umiejętności,
zdrowotny,
wychowawczo-ekologiczny.
Cechy charakterystyczne turystyki czynnej (w tym kwalifikowanej):
Zasadnicza różnica w stosunku do sportu - zdobycie sprawności i wydolności, ale brak czynnika współzawodnictwa!
Działanie w oparciu o kadry społeczne, nie zawodowe,
Główny cel turystyki - poznawczy.
Formy turystyki kwalifikowanej :
1)piesza nizinna,
2)piesza górska (poza systemem turystyki kwalifikowanej - treking),
3)kolarska,
4)kajakowa,
5)żeglarska,
6)narciarska,
7)motorowa,
8)speleologiczna,
9)podwodna,
10)jeździecka.
Formy aktywności ruchowej zbliżone do turystyki kwalifikowanej:
treking,
imprezy na orientację,
caravaning.
Inne formy zorganizowanej turystyki czynnej:
turystyka campingowa,
turystyka lotnicza, wycieczkowa morska, wysokogórska (wycieczki na Mount Everest), kosmiczna, ale one nie są sformalizowane przez PTTK.
Inne formy aktywności turystycznej i środowiskowej - outdoor activity
aktywność pod gołym niebem (outdoor activity) - zespół działań człowieka wykonywanych w środowisku naturalnym o własnych siłach, nakierowanych na rozwój możliwości człowieka.
Inne formy aktywności turystycznej i środowiskowej - friluftsliv
friluftsliv - życie pod gołym niebem; Norwegia to góry i ocean; narodowy styl życia w kraju niedawno uprzemysłowionym; po raz pierwszy określenia friluftsliv użył 150 lat temu Henryk Ibsen w sztuce „W górach”.
Inne formy aktywności turystycznej i środowiskowej - ecopedagogy (1)
nabycie przez studentów podstawowych umiejętności bezpiecznego wykonywania rozmaitych czynności pod gołym niebem we wszystkich porach roku,
nabycie wiedzy i umiejętności stosowania technik i procedur ratowniczych,
ukształtowanie poglądu i nabycie wiedzy o przyrodzie i środowisku oraz całościowym oglądzie na stosunek człowieka do natury
umiejętność samooceny i nabycie kwalifikacji pedagogicznych do pełnienia funkcji aktywności w życiu pod gołym niebem.
ukształtowanie społecznych postaw zgodnych z wymaganiami przyrody.
Zamierzam z moimi studentami wyruszyć na 5 dni na nartach w las w okolicy Oslo, sporządzać posiłki pod gołym niebem i nocować na biwakach. Chcemy iść naszymi szlakami, śladami zajęcy, lisów i łosi, budując i mieszkając w szałasach jakie mieli drwale, grzejąc się przy wielkim ognisku, żywiąc się tak jak drwale w 1910 roku.
Inne formy aktywności turystycznej i środowiskowej - Erlebnis-pedagogy:
Erlebnis-pedagogy - Niemcy. Ongiś fatalna zasada „Gelobt sei, was hart macht“ - podstawa wyszkolenia w Hitlerjugend; tu nie zasada zła, ale wykorzystanie - w końcu to było podobne do skautingu Baden Powella, będącego wszak wzorcem i dla naszego harcerstwa - dziś przeżywanie jako podstawa zrozumienia rzeczywistości.
Inne formy aktywności turystycznej i środowiskowej - adventure education
adventure education - przygoda, czynne uczestnictwo w wydarzeniach na obrzeżach świata „codziennego”; wykształcenie przygodowe; przygoda mająca na celu zrozumienie i oddziaływanie na świat, zarówno lepiej, jak i bardziej autentycznie, ku ogólnemu pożytkowi świata.
krytyka: przygoda jest nieprzewidywalna, więc nie można jej zaplanować i często jest to zwykłe ryzykanctwo.
Inne formy aktywności turystycznej i środowiskowej - outdoor education
outdoor education - kształcenie odbywające się w środowisku naturalnym; obejmuje konwencjonalne kształcenie w środowisku naturalnym oraz żeglarstwo, kajakarstwo, wspinaczkę itp.
Motywacje turystyki :
fizyczne (wypoczynkowa, lecznicza, sportowa),
psychiczne (oświatowa, wypoczynkowa, klubowa),
międzyludzkie (rodzinna, klubowa, kempingowa i obozowa - ucieczka od życia codziennego, powrót do natury),
kulturalne (oświatowa, kształcąca, religijna),
prestiżowe (kongresowa, biznesowa, przeżycia).
Współczesne służby ratownicze:
telefonia komórkowa,
telefonia satelitarna,
CB-radio,
ELT (Emergency Locator Transmitter),
EPIRB (Emergency Position Indicating Radio Beacon),
PLB (Personal Locator Beacon),
COSPAS-SARSAT (system satelitarny umożliwiający odbieranie wezwania pomocy i lokalizowanie potrzebujących pomocy),
GMDSS (Global Maritime Distress and Safety System).
Fizjologia ogólnie:
Zasilanie - układ pokarmowy, układ oddechowy,
Narządy wykonawcze - układ kostno-mięśniowy,
Sterowanie - ośrodkowy układ nerwowy.
Fizjologia - zasilanie:
Odżywianie
węglowodany,
białka,
tłuszcze.
Oddychanie
- zaopatrzenie w tlen.
- wytwarzanie ATP
Fizjologia - narządy wykonawcze:
Kręgowce
układ sztywnych dźwigni - szkielet, kości i stawy,
siłowniki - mięśnie.
Mięsień szkieletowy
budowa,
działanie,
zasilanie,
przemiany tlenowe i beztlenowe.
Budowa pamięci - krótkotrwała pamięć czuciowa
krótkotrwała pamięć czuciowa (short-term sensory store, STSS) zachowująca informację - np. uczucie dotyku, temperatury, dźwięk, zapach itp. - przez bardzo krótki okres, około sekundy; następuje w niej albo usunięcie danej informacji, albo przekazanie jej do pamięci krótkotrwałej.
Budowa pamięci - pamięć krótkotrwała
pamięć krótkotrwała (short-term memory, STM), do której trafiają informacje nie „odfiltrowane” przez krótkotrwałą pamięć czuciową; jest to główny ośrodek przetwarzania informacji, z którego odpowiednio utrwalone informacje zostają przekazane do pamięci długotrwałej.
Budowa pamięci - pamięć długotrwała
pamięć długotrwała (long-term memory), w której informacja może być przechowana przez dowolnie długi czas.
Budowa pamięci - pamięć operacyjna
pamięć operacyjna (working memory, WM) - pamięć zawierająca 1-10 porcji informacji, pochodzących z różnych źródeł. Porcje te pozostają aktywne i podlegają przetwarzaniu w pamięci operacyjnej.
Sterowanie ruchami - ośrodkowy układ nerwowy:
Ośrodkowy układ nerwowy
A. napięcie mięśniowe,
B. synergie mięśniowe,
C. ruchy w przestrzeni,
D. programy czynności czuciowo-ruchowych,
E. przetwarzanie symbolicznych odwzorowań aktywności ruchowej.
Sterowanie ruchami - teoria Bernsztejna
Uczenie się ruchów - teoria Bernsztejna:
Obieg informacji podczas wykonywania czynności czuciowo-ruchowej:
Fizjologia - termoregulacja:
Wymogi temperaturowe ośrodkowego układu nerwowego istot stałocieplnych
nadmierna temperatura - ochrona przed przegrzaniem
rozszerzanie zewnętrznych naczyń krwionośnych,
pocenie się.
Przechłodzenie - stan w którym ustrój szybciej traci ciepło niż jest je w stanie wytwarzać; skutkuje obniżeniem temperatury:
I stopień (do 35şC),
II stopień (do 31şC),
III stopień (poniżej 31şC).
- Zasady postępowania z osobą w stanie przechłodzenia.
Termoregulacja - zasady postępowania z osobą w stanie przechłodzenia:
- pozostawanie w bezruchu i zabezpieczanie przed utratą ciepła (worki aluminiowe),
- ogrzewanie,
- podać letnią, mocno osłodzoną herbatę,
- ABSOLUTNIE NIE WOLNO PODAĆ ALKOHOLU! GROZI TO ŚMIERCIĄ!
Fizjologia - termoregulacja:
Wstrząs cieplny (szok termiczny) - natychmiastowe zatrzymanie pracy serca wskutek naturalnych procesów fizjologicznych (nagłego zwiększenia oporów przetłaczania krwi w układzie krążenia).
Wymogi środowiskowe:
turystyka piesza nizinna - szlaki nizinne; czyste środowisko,
turystyka piesza górska - szlaki górskie; czyste środowisko,
turystyka kolarska - szlaki rowerowe, nizinne i górskie,
turystyka kajakowa - odpowiednie akweny o niewielkim zafalowaniu,
turystyka żeglarska - odpowiednie akweny (głębsze niż dla kajaków i bardziej otwarte), praktycznie cały świat,
turystyka narciarska (zjazdowa i śladowa) - tereny i szlaki narciarskie,
turystyka motorowa - szlaki motorowe o odpowiednich wartościach,
speleologiczna - jaskinie, walory turystyczne samych jaskiń i dojazdu,
podwodna - akweny zapewniające odpowiedni poziom bezpieczeństwa i walory estetyczne i poznawcze,
jeździecka - szlaki jeździeckie, umożliwiające zaspokojenie potrzeb jeźdźca i konia.
Cechy turysty kwalifikowanego:
ZDROWY ROZSĄDEK,
poszanowanie przyrody,
skłonność do podejmowania wysiłku,
ciekawość świata,
znajomość zasad zachowania w środowisku,
znajomość własnej fizjologii,
umiejętność posługiwania się sprzętem turystycznym.
Swoboda i luz:
swoboda - «możliwość postępowania, zachowywania się według własnej woli, bez konieczności ulegania przymusowi; brak skrępowania, niezależność, wolność. »
luz - «swoboda i naturalność zachowania, zazwyczaj połączona z odprężeniem psychicznym.»
Słownik języka polskiego
swoboda - poruszanie się lekko i z wdziękiem wśród wszelkich reguł, z poszanowaniem ich; fachowość najwyższej jakości,
luz - ignorowanie wszelkich reguł; pogarda dla zasad (szacunek dla człowieka, poszanowanie przyrody itp.), której zwykle towarzyszy prymitywizm moralny i intelektualny, a niekiedy również zachowania typu chuligańskiego.
Anarchia:
anarchia - «stan chaosu i nieporządku, zwykle powstały wskutek bezsilności ośrodków władzy lub ich braku»
Słownik języka polskiego
Wolność w społeczeństwie:
Potrzeba wolności; więzienie - kara,
Cena za wygodę i zdobycze cywilizacji - ograniczenie lub samoograniczenie wolności,
Nawyk samoograniczenia - gwizdanie na jachcie.
Kwalifikacje - turystyka piesza nizinna:
znajomość szlaku (umiejętność korzystania z mapy),
meteorologia,
walory ekologiczne,
walory kulturowe,
umiejętności „harcersko-traperskie” - samodzielność na szlaku,
pierwsza pomoc.
Kwalifikacje - turystyka piesza górska:
znajomość szlaku (umiejętność korzystania z mapy),
meteorologia,
ekologia,
walory kulturowe,
ratownictwo i pierwsza pomoc,
GOPR i TOPR (Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe i Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe),
elementy techniki wspinaczkowej.
Kwalifikacje - turystyka kolarska:
znajomość przepisów drogowych,
znajomość szlaku,
meteorologia,
orientacja w terenie, umiejętność korzystania z mapy,
znajomość sprzętu,
umiejętności psychofizyczne,
bezpieczeństwo.
Kwalifikacje - turystyka kajakowa:
znajomość wody,
meteorologia,
orientacja na wodzie (umiejętność korzystania z mapy),
znajomość sprzętu i przepisów,
znajomość zasad bezpieczeństwa,
pierwsza pomoc; WOPR (od 1962).
Kwalifikacje - turystyka żeglarska śródlądowa:
formalne uprawnienia żeglarskie,
znajomość szlaku (umiejętność korzystania z mapy),
meteorologia,
znajomość techniki prowadzenia jachtu,
znajomość przepisów,
znajomość zasad bezpieczeństwa,
ratownictwo - WOPR (Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe)
Kwalifikacje - turystyka żeglarska morska:
To, co w żeglarstwie śródlądowym, ponadto:
wyższe kwalifikacje i formalne uprawnienia żeglarskie,
uprawnienia fachowe (np. radarowe, ratownicze, komunikacyjne),
kwalifikacje nawigacyjne,
ratownictwo - SAR (Search and Rescue),
znajomość języków obcych (procedury komunikacyjne, morskie pomoce nawigacyjne).
Kwalifikacje - turystyka narciarska:
umiejętności sportowe,
meteorologia,
znajomość własnej fizjologii,
przepisy narciarskie.
Kwalifikacje - turystyka motorowa:
formalne uprawnienia do prowadzenia pojazdu,
umiejętności techniczne obsługi sprzętu,
meteorologia,
języki.
Kwalifikacje - turystyka speleologiczna:
formalne uprawnienia do uprawiania turystyki speleologicznej,
wyszkolenie (geologia, jaskinie krasowe),
wiedza o jaskiniach,
umiejętności techniczne.
Kwalifikacje - turystyka podwodna:
formalne uprawnienia do nurkowania,
wyszkolenie,
wiedza (np. o fizjologii nurkowania),
umiejętności techniczne,
ekologia,
meteorologia i hydrologia,
znajomość zasad bezpieczeństwa.
Kwalifikacje - turystyka jeździecka:
kontakt ze zwierzęciem,
rozwój sfery odczuwania (właściwości terapeutyczne, hipoterapia),
ekologia,
meteorologia.
Cechy wspólne:
obyczajowość,
solidarność,
eliminacja zachowań niepożądanych,
duma z przynależności do określonego kręgu,
chęć zdobycia jak najwyższych kwalifikacji faktycznych i formalnych.
Wynaturzenia - tzw. sporty ekstremalne:
współzawodnictwo,
nienaturalność,
działanie na pokaz,
traktowanie ryzyka jako wartości samej w sobie.
Kwalifikacje turysty - hard skills:
Kwalifikacje „twarde” (hard skills): umiejętności techniczne, znajomość zasad bezpieczeństwa i poszanowania środowiska; łatwo wytrenowalne; wiedza przyrodnicza, kulturowa, językowa, wiedza o własnej fizjologii, wiedza o sprzęcie turystycznym, pierwsza pomoc (cztery złote minuty).
Kwalifikacje turysty - soft skills
Kwalifikacje „miękkie” (soft skills): umiejętności organizacyjne, instruktorskie i społeczne; trudniej wytrenowalne i ocenialne.
Kwalifikacje turysty - meta skills
Kwalifikacje „pozaosobowe” (meta-kwalifikacje, meta skills): zdolności komunikacyjne, giętki styl przywódczy, kodeks etyczny, rozwiązywanie problemów, podejmowanie decyzji, dokonywanie ocen; wspomaganie łączenia kwalifikacji „miękkich” i „twardych” w celu wykształcenia skutecznego przywódcy w dziedzinie aktywności pod gołym niebem.
Kształcenie turystów w PTTK:
Turyści „szeregowi” - odznaki turystyczne, pobudzanie ambicji, skłanianie do systematyczności.
Odznaki turystyczne - dwa rodzaje:
- ogólnopolskie,
- regionalne.
Przodownik - doświadczony turysta prowadzący grupy i służący swym doświadczeniem innym turystom; zdobywanie - staż, szkolenie, egzamin.
Instruktor - przodownik z dużym stażem i dodatkowymi uprawnieniami (np. instruktor narciarstwa)
Przewodnik - osoba posiadająca uprawnienia do prowadzenia wycieczek krajoznawczo-turystycznych na określonym terenie; egzaminy prowadzone przez PTTK; znajomość języków obcych!
- znakarz,
- strażnik przyrody,
- społeczny opiekun zabytków i opiekun przyrody.
Szkolenie instruktorskie w innych organizacjach:
Polski Związek Żeglarski,
Polski Związek Kolarski,
Polski Związek Kajakowy itp.
Masowość turystyki:
Turystyka fotelowa,
Turystyka czynna,
Masowość turystyki - czynnik decydujący o biznesie turystycznym.
Bezpieczeństwo - zasada „safety first”:
Dawniej: Navigare necesse est, vivere non est necesse!
Dziś: Noradrenalina bez ryzyka, noradrenalina „za darmo”.
Ryzyko w aktywności ruchowej
Lęk i strach jako składniki instynktu samozachowawczego,
Rozsądne podejmowanie ryzyka - cecha dojrzałego turysty,
Ryzyko jako „towar na sprzedaż” i wartość sama w sobie - nagrody Darwina
Doskonalenie sprzętu
możliwość podejmowania coraz śmielszych przedsięwzięć przy akceptowalnym poziomie ryzyka,
udostępnianie amatorom takich dziedzin aktywności turystycznej, które wcześniej były dostępne jedynie zawodowcom.
Obniżenie jakości turystyki czynnej
moda na turystykę i „zaliczanie” imprez turystycznych,
mechaniczne uczestnictwo w imprezach turystycznych,
„ufotelowienie” turystyki czynnej.
Wychowanie do turystyki
Mała przydatność umiejętności turystycznych w życiu codziennym (na krótką metę, bo hipokinezji i zubożenia intelektualnego wskutek braku kontaktu ze światem zewnętrznym nie dostrzega się natychmiast), skąd wynika konieczność uświadamiania tych potrzeb i wychowania do turystyki.
Turystyka i ekologia
Ernst Häckel (1869),
James Lovelock (1974) i hipoteza Gai - Ziemia jako nierozłączny, harmonijny i samoregulujący się układ biologiczny.
Dinozaury i człowiek.
James Lovelock
Wcale nie środowisko naturalne umożliwiło pojawienie się i rozwój życia; to istoty żywe wydzielają gaz, któy pozwala im trwać. Inaczej mówiąc, biosfera ma zdolność kontrolowania swego środowiska naturalnego i fizycznego.
Całość biosfery i atmosfery, organiczna i nieorganiczna, tworzy jedność nierozłączną, harmonijną; samokontroluje się ona, tak jak organizm zwierzęcy, przez wewnętrzny obieg, zwłaszcza przez obieg siarki i jodu wydzielanego przez oceany.
Syndrom „ucznia czarnoksiężnika”
niezdolność człowieka do przewidzenia wszystkich skutków swoich działań (symulacja bez modelu).
pazerność człowieka i bezwzględna eksploatacja środowiska naturalnego.
moda na ekologię i fałszywe rozumienie ochrony przyrody.
Zagrożenia nie wywołane przez człowieka
zaburzenia klimatyczne.
niszczenie warstwy ozonowej wskutek oddziaływania czynników naturalnych.
aktywność fizyczna Słońca.
katastrofy naturalne - hipoteza o przyczynach wyginięcia dinozaurów.
Zagrożenia wywołane przez człowieka
zaburzenia klimatyczne (efekt cieplarniany),
przemysłowe niszczenie warstwy ozonowej (rak w Nowej Zelandii),
zaburzanie naturalnych procesów w przyrodzie (port we Władysławowie),
wycinanie puszcz tropikalnych - niszczenie fabryk tlenu.
Fałszywe rozumienie ekologii - wybrane przykłady
Atomkraft - nein, danke!
przykuwanie się ekologów do drzew, które miały być wycięte, by zrobić miejsce na autostrady.
James Lovelock
Ekologiści mają dobre serca, ale źle umeblowane głowy. W swej walce porywają się na najbardziej pozorne problemy. Na przykład: zanieczyszczenie.
Nic nie zanieczyszcza bardziej niż stado krów; przy zachowaniu wszelkiej proporcji krowy produkują więcej odpadów i gazów toksycznych niż jakakolwiek fabryka!
Ekologia - prawdziwa i pozorna
rzetelne organizacje ekologiczne - Greenpeace.
„biznes” i hochsztaplerzy ekologiczni (wysypisko śmieci można urządzić tylko wtedy, gdy opłaci się daninę organizacji ekologicznej).
Ekologiczne zagrożenia turystyczne (wybrane przykłady)
wycinanie drzew na trasy narciarskie,
zadeptywanie Wielkiego Kanionu Kolorado,
zanieczyszczanie Wielkich Jezior Mazurskich i Bałtyku.
Ochrona przyrody na świecie - rola UNESCO
UNESCO - United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury); World Heritage List (Lista Dziedzictwa Światowego)
Miejsca dziedzictwa światowego w Polsce
Starówka w Krakowie (1978),
Kopalnia soli w Wieliczce (1978),
Obóz koncentracyjny Auschwitz (1979),
Puszcza Białowieska (1979, 1992),
Starówka w Warszawie (1980),
Starówka w Zamościu (1992),
Starówka w Toruniu (1997),
Zamek krzyżacki w Malborku (1997),
Kalwaria Zebrzydowska (1999),
Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy (2001),
Drewniane kościółki w południowej Małopolsce (2003),
Park Mużakowski/Muskauer Park (2004).
Czynniki rozwoju turystyki
czas wolny,
potrzeba i nawyk (wychowanie do turystyki),
rejony i atrakcje turystyczne,
dostępność sprzętu,
transport,
reklama,
informacja,
zasoby finansowe.
Baza materialna turystyki
dom turysty - obiekt o charakterze hotelowym z pomieszczeniami noclegowymi o zróżnicowanym standardzie,
dom wycieczkowy - obiekt hotelowy służący turystom, świadczący nieco mniej usług niż dom turysty,
schronisko młodzieżowe PTSM - obiekt noclegowy, sezonowy lub całoroczny, świadczący tanie usługi; jego zadaniem jest wspieranie rozwoju turystyki młodzieżowej,
schronisko - obiekt posiadający co najmniej 10 pokoi, świadczący szeroki zakres usług dla klientów,
schron turystyczny - obiekt noclegowy, usytuowany przy szlaku turystycznym,
bacówka - małe schronisko turystyczne,
stacja turystyczna PTTK - obiekt zorganizowany i wyposażony przez PTTK w obiekcie prywatnym,
stanica wodna PTTK - obiekt noclegowy, usytuowany przy szlaku turystycznym,
kemping - wielofunkcyjne obozowisko turystyczne o wysokim standardzie zagospodarowania,
pole biwakowe - obozowisko turystyczne najniższej kategorii.
Lądowe szlaki turystyczne w Polsce
Łączna długość turystycznych szlaków lądowych - 30000 km,
w tym nizinne - 20000 km,
górskie - 10000 km.
Wodne szlaki turystyczne w Polsce
Łączna długość turystycznych szlaków wodnych - 30000 km,
w tym o walorach międzynarodowych - 1500 km,
o walorach krajowych - 6000 km,
o walorach regionalnych - 25000 km.
Formy wędrówek turystycznych
obóz wędrowny - wieloetapowa wędrówka z lekkim sprzętem turystycznym, piesza lub korzystająca ze środków lokomocji,
wycieczka - kilkudniowa wędrówka grupy zorganizowanej, korzystającej z usług recepcyjnych i gastronomicznych, odbywana w celu krajoznawczym, rekreacyjnym lub kulturowym.
złaz - masowa impreza turystyczna zakończona uroczystym spotkaniem uczestników indywidualnych i grup (np. przy ognisku) ,
rajd - planowa wędrówka kilku grup turystycznych po określonym terenie i z ustalonymi zadaniami turystycznymi,
spływ kajakowy - wieloetapowa wędrówka kajakowa licznych załóg na ustalonej trasie według zasad określonych regulaminem,
rejs żeglarski - wielodniowa wędrówka morska na jachcie żaglowym lub motorowym, zwykle z zachodzeniem do kilku portów.
Przygotowanie wyprawy turystycznej
zaznajomienie się z atrakcjami turystycznymi (co należy zwiedzić),
przygotowanie językowe (łatwość komunikacji, a nie perfekcja gramatyczna),
przygotowanie „logistyczne” - noclegi, wyżywienie, ubezpieczenie itp.
Bieżące warunki zewnętrzne turystyki
klimat i pogoda,
transport i komunikacja,
informacja turystyczna,
uwarunkowania gospodarcze.
Zagrożenia w aktywności turystycznej
papierosy,
alkohol,
narkotyki,
nadmierne napięcie nerwowe (stres); oddziaływanie fizjologiczne i psychologiczne (prawo Yerkesa-Dodsona).
Prawo Yerkesa-Dodsona
Turystyka kwalifikowana w szkole
wychowanie do turystyki,
uświadomienie możliwości i niezbędności,
ukazanie wartości,
ukształtowanie nawyków.
Bezbronność uczestników,
Odpowiedzialność organizatorów - prawna i moralna.
Zasady żywienia
płeć |
wiek |
kalorie |
węglo-wodany (g) |
tłusz-cze (g) |
białka (g) |
wita-miny ABC (mg) |
chł. |
13-15 |
3300 |
460-525 |
80-125 |
95 |
110,7 |
chł. |
16-20 |
3700 |
535-600 |
100-130 |
100 |
123 |
dz. |
13-15 |
2800 |
390-425 |
80-110 |
85 |
97,5 |
dz,. |
16-20 |
2700 |
360-390 |
90-105 |
80 |
97,3 |
Rozkład posiłków w ciągu dnia
śniadanie - 30%
obiad - 30-35%
podwieczorek - 5-10%
kolacja - 30%
Normy obciążenia; turystyka piesza nizinna i podgórska
wiek |
początku-jący (km) |
średnio za-awansowani (km) |
za-awansowani (km) |
tempo (km/godz.) |
12-14 |
6-8 |
8-10 |
10-12 |
3 - 3,5 |
14-16 |
8-10 |
10-12 |
11-15 |
3,5 - 4 |
16-18 |
10-12 |
12-14 |
15-20 |
4 - 4,5 |
Dla dziewcząt- 20 % mniej
Normy obciążenia; turystyka piesza górska:
Dla dziewcząt- 20 % mniej
Normy obciążenia: turystyka kolarska:
Dla dziewcząt- 20 % mniej
Normy obciążenia: turystyka kajakowa:
Dla dziewcząt- 20 % mniej
Normy obciążenia: turystyka narciarska:
Dla dziewcząt- 20 % mniej
Normy obciążenia: turystyka motorowa (motocyklowa):
Normy obciążenie sprzętem:
Sprzęt „ogólnoturystyczny”:
namioty,
materace pneumatyczne,
karimaty,
śpiwory,
kuchenki,
plecaki (stelaż)
Sprzęt do turystyki pieszej:
obuwie, cechy obuwia,
bielizna,
odzież,
plecak lub chlebak,
nowoczesne materiały (GoreTex, Avilastik),
Sprzęt do turystyki kolarskiej:
rowery górskie - przerzutki, opony, obręcze, amortyzatory, hamulce;
ubiór,
wyposażenie,
Sprzęt do turystyki kajakowej:
kajaki turystyczne (sklejkowe, z tworzyw, składane),
wyposażenie kajaka:
kajaki sportowe - fartuchy;
sprzęt do przenosek;
wilgoć na kajaku,
przechłodzenie
Sprzęt do turystyki żeglarskiej:
śródlądowa „lekka”,
śródlądowa „ciężka”,
zatokowa,
morska,
oceaniczna;
wyposażenie osobiste żeglarza - odzież, higiena;
specyfika słonej wody - nie schnie (specjalne mydła i szampony),
przechłodzenie
Sprzęt do turystyki narciarskiej:
narty śladowe z ruchomą piętą,
obuwie,
odzież;
przechłodzenie
Sprzęt do turystyki motorowej:
sprzęt do turystyki motorowej:
samochody,
przyczepy,
motocykle;
miłośnicy starych samochodów;
etos harleyowców;
„Easy Rider”
Turystyka kwalifikowana osób niepełnosprawnych:
Osoby niepełnosprawne powinny jak najbardziej uprawiać turystykę, w tym również turystykę kwalifikowaną.
Pojęcie niepełnosprawności:
określenie niepełnosprawności,
paraolimpiady,
zdrowotność fizyczna i psychiczna (witamina T),
kształtowanie poczucia własnej wartości,
likwidowanie bariery psychicznej między pełnosprawnymi i niepełnosprawnymi,
różnica między „nie mogę” a „nie chcę”.
Umiejętności turysty kwalifikowanego:
ocena własnych możliwości fizycznych,
ocena wpływu wysiłku na stan zdrowia (obserwacja pulsu),
obserwacja oddechu,
pomiar ciężaru i temperatury ciała,
czas powrotu po wysiłku do spoczynkowych parametrów biologicznych.
Cele treningu turystycznego:
wszechstronny rozwój wydolności fizycznej,
opanowanie technik turystycznych i umiejętności planowania aktywności turystycznej,
hartowanie organizmu.
Pojęcie niepełnosprawności:
Niepełnosprawny - pozbawiony pełnej sprawności fizycznej lub psychicznej wskutek choroby, wypadku, wad wrodzonych itp.
Witamina „T”:
Aktywność ruchowa turystyczna,
Aktywność ruchowa sportowa - paraolimpiady,
Poczucie własnej wartości,
Łamanie barier.
Niepełnosprawność:
„Nie mogę” i „nie chcę”
ISAF - Disabled Committee
Stephen Hawking
Turystyka kwalifikowana ludzi z dysfunkcją narządów ruchu:
Porażenie mózgowe - niedowłady,
Atatoza i spastyczność,
Następstwa choroby Heinego-Medina,
Fizyczne wady wrodzone kończyn,
Paraplegia,
Specyfika niepełnosprawności i rodzaju turystyki - np. kolarstwo nie obciąża aparatu kostno-stawowego.
Turystyka kwalifikowana ludzi niewidomych:
Rozbudzenie potrzeby i ukazanie możliwości,
Aktywność fizyczna,
Rola kontaktu słownego,
Żeglarstwo ludzi niewidomych w Niemczech,
Wynaturzenie - samotny rejs niewidomego przez Atlantyk.
Pomoc widzących: opisy obiektów i widoków; rola kontaktu słownego,
Turystyka piesza nizinna i górska,
Rowerowa - tandemy,
Kajakowa, żeglarska, narciarska - kontakt tylko słowny i dźwiękowy (w prawo, w lewo, stój).
Turystyka kwalifikowana ludzi upośledzonych umysłowo:
Upośledzenie lekkie (dojrzałość 16-latka, wiedza 12-latka),
Umiarkowane,
Znaczne i głębokie; zachowania apatyczne i eretyczne,
Rola turystyki w rozwoju intelektualnym - wychowawcza, poznawcza i zdrowotna,
Najpopularniejsza forma - wycieczki.
Turystyka kwalifikowana inwalidów słuchu: skala zaniedbań
Wykształcenie ludzi niesłyszących: bez wykształcenia - 20% ; podstawowe - 56%; średnie - 11%; wyższe - 1%;
Zawód: rolnicy - 25%; robotnicy niewykwalifikowani - 26%; pracownicy umysłowi - 7%.
Turystyka kwalifikowana inwalidów słuchu - zasady i możliwości:
Brak podstawowego wykształcenia - konieczność uzupełnienia w turystyce kwalifikowanej,
Specjalne systemy porozumiewania się,
Porucznik Ojo.
Turystyka kwalifikowana ludzi z chorobami układu krążenia:
Rehabilitacja ruchowa, psychoterapia i readaptacja społeczna,
Zagrożenia szczególne: przechłodzenie (pogoda, kąpiele, sporty zimowe), wysiłki statyczne,
Mechanizmy termoregulacji,
Zasilanie mózgu,
Zalecane rodzaje: np. turystyka piesza, kolarska, pływanie, narciarstwo, żeglarstwo
Turystyka kwalifikowana osób z nadwagą:
Nadwaga - cechy inwalidztwa,
Zagrożenia (1): zwiększona lepkość krwi, wzrost ciśnienia tętniczego, obniżenie rezerw adaptacyjnych układu krążenia, upośledzenie wentylacji płuc, 1% nadwagi - skrócenie życia o 2 miesiące; wzrost podatności na zachorowania;
Zagrożenia (2): przeciążenie układu kostno-stawowo-wiązadłowego; podatność na choroby układu krążenia; zmiany w przemianie materii; zmiany w obrazie morfologicznym krwi; zmiany neurologiczne (psychika); obniżenie sprawności - sterowanie i wykonanie ruchu.
Typ budowy ciała (I - V - A - H):
I - szczupła (małe zagrożenie otyłością),
V - atletyczna (średnie zagrożenie otyłością),
A - mocna, duże zagrożenie, odchudzanie trudne),
H - bardzo mocna, najbardziej predestynująca do otyłości .
Istota otyłości i zasada odchudzania; rola ruchu.
Body Mass Index; jego wartość nie powinna przekraczać 25:
Turystyka kwalifikowana osób starszych:
Spadek sprawności - już od 30 roku życia. W wieku 50-60 lat - 60% tego co w wieku 24 lat.
Stępienie ostrości zmysłów, obniżenie inteligencji, zwolnione tempo myślenia.
Obniżenie sprawności poszczególnych układów ustroju (krążenie, oddech, mięśnie, kości - kolagen, osteoporoza, stawy - buty od 40 roku życia
Turystyka w złotych okularach,
Turystyka „śmietnikowa”, sprzedaż masowego, tandetnego w istocie produktu turystycznego,
Antystarzenie.
Turystyka piesza, rowerowa (obrazek z Mazur - Niemcy około 70),
Turystyka narciarska, kajakowa, wioślarska, żeglarska (Willis, Bereśniewicz, Miller)..
Dobór obciążeń wysiłkowych - co nie zabija, to wzmacnia.
Czynniki psychiczne - potrzeba przebywania w grupie (amerykańskie rejsy wycieczkowe).
Utrzymywanie i budowanie sprawności psychofizycznej.
Zalecenie - raczej turystyka grupowa, nie indywidualna. Podobna wartość bojowa grupy. Mniejszy hart, ale większe doświadczenie
Planowanie wysiłku na podstawie tętna:
3 x 30 x 130,
ale dokładniej:
c = (50-75%) × (220 - liczba lat)
wiek |
Intensywność w % maksymalnego poboru tlenu |
||
|
80% (200 - wiek) |
70% (190 - wiek) |
60% (180 - wiek) |
50-60 |
145 |
135 |
125 |
61-65 |
140 |
130 |
120 |
66-70 |
135 |
125 |
115 |
71-75 |
130 |
120 |
110 |
Zalecane tętno w wysiłku długotrwałym:
Zalecane tętno przy wysiłku długotrwałym - 50-60% maksymalnego.
Zalecane formy turystyki:
Chodzenie, pływanie, kajaki, kolarstwo, żeglarstwo, narciarstwo (zjazdowe i śladowe; na śladowych da się zjeżdżać, ale na zjazdowych nie da się iść - Stasiu Maksymowicz); autokarowa, motorowa, kempingowa, morska (wczasy pod banderą).
Zagrożenia turystów (przykładowe):
Pustynia, step: gady i owady jadowite, brak wody,
Góry: wysokość, brak tlenu,
Groty: ciemność, uwięzienie, woda
Rzeki i jeziora: krokodyle, hipopotamy, nurt,
Morze: rekiny, orki, wieloryby, sztormy, niebezpieczny ląd.
Zasady bezpieczeństwa:
Pogoda;
Turystyka piesza - pilnowanie szlaku;
Turystyka narciarska i kolarska - duże prędkości, sprzęt.;
Woda - wiatr i fala (jachty śródlądowe do 6ºB.
Sprzęt motorowy.
Uwarunkowania klimatyczne i prognozy pogody
Drogi oceaniczne świata (Ocean Passages for the World).
Vito Dumas (ruta impossible)
Frantz Romer (nagroda wytwórcy kajaków; Deutscher Sport; Lizbona - Wyspy Kanaryjskie, 11 dni - pierwsza reanimacja; Wyspy Kanaryjskie - St. Thomas, 58 dni - druga reanimacja; 8 września wyruszył do Nowego Jorku i nikt go już nie widział). Pogwałcenie podstawowej zasady turystyki - szacunku dla przyrody.
Pogwałcenie podstawowej zasady turystyki - szacunku dla przyrody.
Obecna próba atakowania K2.
Księga Guinnessa i nagroda Darwina.
Anegdota o badaczach Antarktydy. Apteczka pierwszej pomocy.
Służby ratownicze - GOPR, TOPR, WOPR, SAR
Łączność - telefonia komórkowa, system GMDSS
Atrakcje turystyczne w Polsce:
Geografia atrakcji turystycznych w Polsce.
Miejsca dziedzictwa światowego UNESCO.
Parki narodowe.
Rezerwaty przyrody.
Strefy ciszy.
Atrakcje turystyczne na świecie:
Geografia atrakcji turystycznych na świecie.
Miejsca dziedzictwa światowego UNESCO
Wnioski:
Wnioski: trudno mówić o samej tylko turystyce kwalifikowanej, gdyż samo to pojęcie jest dość sztuczne i ma arbitralnie narzucone silne ograniczenia natury czysto organizacyjnej, nie merytorycznej, które rozsadza od środka.
Ponadto ma liczne powiązania z innymi dziedzinami - meteorologia, ekologia, medycyna, technika, nawigacja, architektura, botanika, przemysł itp., wreszcie FILOZOFIA.
29
1. poziom A -
poziom napięcia (tonusu) mięśniowego
2. poziom B -
poziom synergii mięśniowej
3. poziom C -
poziom pola przestrzennego
4. poziom D -
symboliczne odwzorowania ruchu
5. poziom E -
przetwarzanie symbolicznych odwzorowań ruchu
przekodowanie
kod czuciowy => kod symboliczny
kod symboliczny => kod czuciowy
kod czuciowy, wzorce ruchu
kod symboliczny (słowny), programy ruchu
informacja zwrotna
polecenie wykonania czynności
poziom A
napięcie mięśniowe (tonus)
poziom B
synergie mięśniowe
poziom C
poziom ruchliwości przestrzennej
poziom D
symboliczne odwzorowania ruchu
poziom E
przetwarzanie symbolicznych odwzorowań ruchu
PAMIĘĆ KRÓTKOTRWAŁA
postrzeganie bodźców
porcjowanie postrzeżeniowe
PRZEKODOWANIE CZUCIOWO-SYMBOLICZNE
(bodźce - słowa)
NARZĄDY RUCHU
wykonanie ruchu
(odczucia pożądane - działanie)
ŚRODOWISKO
skutki ruchu
KRÓTKOTRWAŁA PAMIĘĆ CZUCIOWA
postrzeganie bodźców
ŚRODOWISKO
tworzenie bodźców
tworzenie zamiarów
tworzenie symboli (słów)
proces wywodzący się z danych czuciowych
proces wywodzący się z pojęć
PAMIĘĆ OPERACYJNA
odbiór zamiarów
porcjowanie koncepcyjne
PRZEKODOWANIE SYMBOLICZNO-CZUCIOWE
(słowa - odczucia pożądane)
PAMIĘĆ DŁUGOTRWAŁA
przechowywanie słów (symboli)
tworzenie i przetwarzanie programów czuciowo-ruchowych
wyso-ka
Spra-wność dzia-łania
niska
niski wysoki
poziom pobudzenia (lub motywacji)
Wyszukiwarka