Postępowanie sądowo-administracyjne
wykład - 29.03.2009r.
prowadzący Krzysztof Sobieralski
na egzaminie:
1 pytanie z postępowania sądowo-adm. w powiązaniu z sądowo-adm., 2 pytania z postępowania sądowego oraz ustroju sądów administracyjnych.
obowiązuje:
kpa
Ustawa Prawo o postępowaniu przed sądami adm. z 30.08.2002r.
Ustawa Prawo o ustroju sądów adm. (np. pojęcie kontroli, status prawny sędziego, organizacja sądów adm.)
pdr. „ Postępowanie administracyjne i sądowo-adm.” B. Adamiak, Borkowski
na przedtermin 4,5 (bez konsekwencji)
konsultacje pn. 8.30-9.30, śr. 9.30-10.30
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
historia nie obowiązuje na egzamin
rok 1922 był cezurą
1932r.
1945r. nie wrócono do sądownictwa adm. ogólnego
1980r. nowela do kpa i reaktywacja sądownictwa adm.
Utworzono NSA w W-wie - jego rolą było prowadzenie kontroli adm.
ok. 650 sędziów sądu adm. - wpływ spraw na poziomie 3-7 tys., skargi kasacyjne ok. 15-23 tys.
Do 1990 r. rozpoznawano tylko skargi na decyzje, ustalono, iż kontrolą sądową objęta będzie np. prawotwórcza działalność, działania nadzorcze, bezczynność
1991-ważna data
Konstytucja RP - znać datę uchwalenia i wejścia w życie.
W Konstytucji RP zastrzeżono, iż postępowanie adm. będzie dwuinstancyjne.
Ustawa o NSA - postępowanie ujęto odrębnie od kpa
w 2002r. uchwalono w/w ustawy, weszły w życie od stycznia 2004r. (model austriacki- kontrola legalności)
WSA - 1-inst., NSA - 2-inst (to sąd odwoławczy, jeden jest w W-wie).
ROLA SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH W POLSKIM POZRĄDKU PRAWNYM.
Rolą sądów adm. jest sprawowanie wymiaru sprawiedliwości
art. 184 Konst.
art.1 ustawy o ustroju SA określa w jaki sposób ten wymiar sprawiedliwości jest sprawowany
kontrola legalności administracji (nie tylko organów)
takie rozstrzyganie sporów o właściwość i sporów kompetencyjnych (mogą być zewnętrzne, wewnętrzne)
§1 w/w ustawy
kryterium legalności, zgodności z prawem
Prawo o postęp. przed SA art. 1
wprowadzono pojęcie sprawy sądowo-adm.
kontrola adm. to rozstrzyganie sprawy sądowo-adm.
kasacja
Rolą sądów jest formułowanie zwrotów stosunkowych (czyli pewne wypowiedzi kwalifikujące dany przejaw działania ub czynności adm. publ. jako zgodny lub niezgodny z prawem)
Jednak aby to zrobić muszą istnieć dwie normy prawne:
1.norma odniesienia
2.norma dopełnienia
Ad.1 stanowi o tym do czego odnosi się kontrola
art. 3§ 2 tzw. zakres rzeczowy sprawy sądowo-adm.
Ad.2. dopełnia normę odniesienia, uzupełnia ja o elementy podmiotowe i przedmiotowe. Odczytujemy je z przepisów prawa materialnego, ustrojowego i procesowego.
Funkcje prawa w postępowaniu sądowo-adm.:
ochronna
porządkująca
instrumentalna
Ad. 1. najbardziej rozbudowana. można wyróżnić trzy płaszczyzny:
dot. ochrony interesu indywidualnego
Prawo o postęp. przed SA (ppsa) gwarantuje jednostce możliwość ochrony interesu prawnego,
ochrona publicznego prawa podmiotowego (polega na kontroli legalności działań lub bezczynności działań organów adm. publ.) czyli np. określa przesłanki dopuszczalności skargi;
ochrona interesu społecznego, polega na tym, że sąd podejmuje działanie nie tylko na żądanie jednostki, ale może działać także na podstawie skargi wniesionej przez organizację społ, organy nadzoru, RPO;
funkcja ochronna porządku prawnego, można ją rozpatrywać jako element systemu gwarancji represyjnych i prewencyjnych.
Możliwość zaskarżenia działań lub bezczynności organu adm. jest elementem systemu gwarancji prewencyjnych działania tych organów.
Ustawa jednak tworzy również system gwarancji represyjnych przez przyjęcie sankcji wzruszalności i nieważności stosowanych przez sąd adm. w razie stwierdzenia, ze działanie organu adm. jest niezgodne z prawem.
Ad. @. Ustawa reguluje ciąg czynności procesowych sądu i In. podmiotów i obejmuje od momentu złożenia skargi do wyroku (pewien porządek czynności procesowych, sekwencję zdarzeń)
Ad.3. Elementy prakseologii działania polega na tym, że pr. sądowy musi być tak ukształtowany aby stał się sprawnym narzędziem działania sądu.
SKUTECZNOŚC ORZECZNICTWA SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH (będzie na 5.wykładzie)
KONTROLA ADM. SPRAWOWANA PRZEZ SĄDY ADM. A SPRAWOWANA PRZEZ SĄDY POWSZECHNE (różnice)
ZUS, Prezes urzędu ochrony konkurencji i konsumentów
SA - to tylko kontrola i kasacja
Sądy powszechne - kontrola, kasacja możliwość merytorycznego rozstrzygania
Właściwość sądów adm. (rzeczowa, miejscowa, instancyjna)
Kompetencje SA można analizować również w oparciu o te kryteria
Właściwość rzeczowa została powiązana z instancyjnością
art.13 ustawy ppsa - zakres działania został podzielony pomiędzy sądy wojewódzkie(I inst.) i NSA(ii inst.)
NSA rozpoznaje środki odwoławcze (kasacja, zażalenie)!!!!!!!!!!-wymienione w ustawie!!!!!!!!!!!!!!!
podejmuje uchwały indywidualnie, rozstrzyga spory o właściwość oraz kompetencyjne, np. dotyczące odszkodowania za przewlekłość postępowania.
Właściwość miejscowa - art.132 §2, do rozpozna. spr. właściwy jest WSA
Delegatury (np. sąd warszawski, delegatura w Radomiu)
art.13 §3 - ważny
właściwość rzeczowa WSA art. 3§2
NSA - art. 4
enumeracja negatywna (kiedy nie są właściwe)
zakres pozytywny art. 3§2
Typy działań czy bezczynności, na które przysługuje skarga do sądu adm.
art.104 §2 kpa
decyzja rozstrzyga sprawę w całości albo w części
Decyzja adm. jest to objaw woli kompetentnego organu adm. publ. zakomunikowany stronie, podjęty na podstawie przepisów prawa publicznego materialnego i procesowego w trybie, formie i strukturze, regulowanych prawem procesowym, rozstrzygający sprawę merytorycznie lub jedynie kończący postępowanie w danej instancji.
Zakomunikowanie decyzji stronie (na piśmie, nie ustnie)
rodzaje doręczeń
- zwykłe
-zastępcze
- fikcyjne.
oraz
- publiczne ogłoszenie decyzji.
Struktura - składnik decyzji
art.107 kpa, elementy decyzji !!!!
Minimalnie 4 elementy to decyzja, ale wadliwa:
ozn. organu (prawidłowa nazwa)
oznaczenie strony ( nie ma znaczenia adres, ale w przypadku osoby fiz. imię, nazwisko, Pesel a w przypadku podmiotu gospodarczego - np. NIP)
rozstrzygnięcie
podpis
Nie można pójść osądu z decyzją, od której nie zostało złożone odwołanie
Skarga na postanowienie:
- wydane w postępowaniu adm.
- postanowienie kończące postęp. (np. o niedopuszczalności odwołania)
- postanowienie rozstrzygające sprawę co do istoty:
a) postanowienie organu współdziałającego
b) zatwierdzenie postanowienia o zwarci ugody
Różnice między postanowieniem a decyzją
Post. dot. kwestii proceduralnych (w toku postępowania) i co do zasady nie rozstrzyga sprawy(poza w/w wyjątkami)
Post. wydawane są np. w postęp. egzekucyjnych(w adm.) i zabezpieczających.
Postępowanie egzekucyjne jest postępowaniem wykonawczym. W jego ramach SA wydawane postanowienia.
Zażalenie mogą być przedmiotem skargi do sądu.
Skarga do sądu w egzekucji adm.!!!!!!!! ważne a egzaminie (chodzi o skargę w postęp. egzem lub zabezpieczającym)
Formy niedecyzyjne aktów administracyjnych
np. wydanie karty pojazdu , czynność materialno-techniczna
działania NFZ to działania administracyjne
skargi na akty prawa miejscowego, powszechnie obowiązują lecz na określonym terenie
- skargi na akty jednostek samorządu terytorialnego
- skargi na akty nadzoru nad działalnością samorządu terytorialnego
- skargi na bezczynność Oranu adm. publ.
bezczynność prawotwórcza, np. o miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, (z ustawy samorządowej wynika takie prawo)
art.3§3
75 postępowań odrębnych
Zasady postępowania sądowo-administracyjnego
W psa znajdują zastosowanie zasady charakterystyczne dla całego systemu prawa w państwie jak również zasady swoiste tylko dla tego postępowania. W przeciwieństwie do regulacji przyjętej w kpa, w ustawie sądowej zasady ogólne nie zostały wyodrębnione w oddzielnej części. Źródłami zasad adm. są: Konstyt. RP (w procedurach nie ma prawa wspólnotowego, da się ja bezpośrednio stosować przed sądem, np. zasadę równości stron; prawo do sądu; z. wieloinstancyjności; z. prawa do bezzwłocznego załatwienia sprawy), doktryna, kpa.
rozdz. I dz. I ustawy - zasady, Resta jest rozpoznawana na podstawie pewnych sankcji
czynny udział strony , prawda obiektywna- nie są np. wyrażane wprost, ale odczytujemy je na zasadzie sankcji
wykład 04.04.2009r.
zasada legalizmu (praworządności) - art. 1 ustawy o ustroju sądów adm. wprowadza kryterium kontroli
art. 174 - ważny na egzaminie!!!!!!!!!!!!!!
art. 183§2 ustawy o postęp. przed SA wprowadza przesłanki nieważności
naruszanie - Nebis in idem (nie dwa razy o tym samym)
środki prawne
zasada jawności postępowania SA (także akt postępowania)
art. 45 Konstytucji - prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpoznania sprawy
art. 90 ustawy o ppsa
uzasadnienie orzeczenia - prawna ocena stanu faktycznego (uzasadnienie faktyczne i prawne)
zasada ekonomiki procesowej (z. szybkości postępowania), generalnego terminu nie ma, jednak musi to nastąpić bez zbędnej zwłoki
w kpa max. 60 dni mają organy na wydanie decyzji
w ustawie o ppsa nie ma (jest jedynie termin do sporządzenia uzasadnienia, art. 141,193)
- mediacja
- rozpoznanie sprawy w postęp. uproszczonym
w niektórych sprawach są ograniczenia (przepisy szczególne), np. co do ustawy o dostępie do inf. publ.
Sąd ma 30 dni na rozpoznanie skargi od dnia jej otrzymania
referendum lokalne - skarga w ciągu n14 dni
co do zasady ekonomiki procesowej - istnieje Ustawa o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sąd. bez uzasadnionej zwłoki(czyli o skardze na bezczynność sądu)
przysługuje stronom postępowania administracyjnego
opieszałość - skarga na opieszałość, na bezczynność WSA !!!!!!!!!!!!!!!!!- na egzaminie
WSA - np. działa opieszale i jeśli chcemy złożyć skargę to do NSA (utracone pożytki i dochody), rozpoznanie powództwa cywilnego (art.15) o odszkodowanie za bezczynność
zasada kontradyktoryjności (sporności) i i oficjalności, łac. contradictore - mówić przeciwnie spierać się
(także zasada skargowości leży iu podstaw zasady kontradyktoryjności, 98% działalności związane jest z tą zasadą
zasada oficjalności - działanie z urzędu (ex oficio)
np. zarządzenie odbycia posiedzenia przy drzwiach zamkniętych (wyłączenie jawności, wyłączenie sęzego, zwieszenie postępowania s-a, umorzenie postep., orzekanie o kosztach, inicjatywa w zakresie obwodów, zwrot wpisu, odtwarzanie akt, np. zniszczonych - wszystkie te przykłady z urzędu.
Sąd nie może wnieść skargi, strona nie może skargi rozpoznać
Ustrój sądów administracyjnych - na egzaminie!!!!!!!!!!!!
znaczenie ustrojowe i funkcjonalne
Znaczenie ustrojowe - ustawa o ustroju sądów adm. (wymienione dwa sądy);
Znaczenie funkcjonalne - należy rozumieć skład orzekający w konkretnej sprawie, np. jeden sędzia w postępowaniu niejawnym, uproszczonym, skład trzyosobowy lub rozszerzony (5-7 sędziów), np. przy podejmowaniu uchwał, choć czasem uchwały są podejmowane przez całą izbę.
Wyłączenie sędziego (z mocy prawa lub na wniosek strony)
organy sądu wewnętrzne :
- Zgromadzenie ogólne wszystkich sędziów
- Kolegium WSA lub NSA
- Prezes WSA lub NSA
kompetencje
status prawny sędziego (kto może nim być)
nadzór nad orzecznictwem sądów administracyjnych (czyli judykacyjny)
od art.30 - do końca ustawy
(tutaj nadzór to działanie wyższego stopnia, np. z inspiracji sędziów lub strony)
STRONY W POSTĘPOWANIU SĄDOWO - ADM.
- skarżący - podmiot aktywny
- organ , którego działanie lub zaniechanie jest przedmiotem skarg
i art. 32 ustawy o ppsa - def. strony
art.33 - podmioty na prawach strony
art.33§1
skarżący art.50 - każdy kto ma interes prawny we wniesieniu skargi, także prokurator, organizacja społeczna, rzecznik
„każdy” - osoba prawna, jednostka organizacyjna, nawet ta, która nie posiada osobowości prawnej
jednostka organizacyjna - podmiot wyposażony w tzw. zdolność adm.-pr. (wynika ona z prawa materialnego lub ustrojowego), np. wspólnota mieszkaniowa, organizacja społ., „koło” (mogą zaciągać zobowiązania, mogą być podmiotem praw i obowiązków)
prokurator - art. 50 ustawy o ppsa, ustawa o prokuraturze
Prokurator i RPO nie musza wyczerpywać środków odwoławczych
Organizacje społ. - art. 50 §1
np. w postępowaniu budowlanym nie występuje organizacja społeczna
przepisy szczególne mówią o innych 56 podmiotach
współuczestnictwo - art. 51 - istnieje kilku uprawnionych do wniesienia jednej skargi może z nią wystąpić (jedna sprawa)
Rodzaje skarżących
W zależności od tego, kto skąd czerpie legitymację do jej wniesienia:
- ci, który mają legitymację do złożenia skargi na podstawie ochrony interesu prawnego
interes pr. (w kpa spełnienie podstawowej przesłanki)
tutaj publiczne prawo podmiotowe rozumiane jest jako roszczenie przyznane w przepisach pr.
Mieć interes prawny w złożeniu skargi do SA to wskazać bezpośredni związek przyczynowy pomiędzy normą prawną, działaniem lub bezczynnością organu i konkretną syt. faktyczną jednostki.
Roszczenie
sąd wydaje post. o odrzuceniu skargi z przyczyn podmiotowych
- podmioty, których legitymacja jest oparta na ochronie interesu publ.(prokurator, organ nadzoru, wojewoda, Regionalna Izba Obrachunkowa, organy nadzoru nad samorządem zawodowym, np. lekarzy, prawników)
- podmioty, których legit. oparta jest na ochronie interesu społecznego, np. inicjator referendum lokalnego, red. naczelny.
- inne podmioty.
Współuczestnictwo formalne i materialne w postęp. sądowym.
W. to wielość stron albo wielość spraw.
W. materialne - występuje, gdy istnieje wielość podmiotów w sprawie sądowo-adm. będącej przedmiotem postępowania . Sytuacja taka zachodzi, gdy uprawnienia lub obowiązki związane z przedmiotem zaskarżenia są wspólne kilku osobom, czyli przedmiotem postępowania jest jedna sprawa sądowa, w której w wroli skarżących występuje kilka osób mających wspólne prawa lub obowiązki.
Formalne (art. 111 ustawa o ppsa)- wielość spraw połączonych do wspólnego rozpatrzenia..Połączeniu podlegają sprawy, w których uprawnienia lub obowiązki związane z przedmiotem zaskarżenia nie są wspólne dla skarżących, a jedynie ze sobą powiązane. Związek ten musi być tego rodzaju, że celowe jest ich łącne rozpoznanie. Połączenie tych stron ma charakter fakultatywny, gdyż sąd kieruje się tutaj zasadą czy względami ekonomiki procesowej.
Uczestnicy postępowania na prawach stron
Taką potencjalną możliwość dają przepisy. Udział jako uczestnika może zgłosić osoba, której rozstrzygnięcie będzie dot. jej interesu prawnego. Strona musi jednak posiadać zdolność sądową (czyli prawną) i zdolność procesową czyli zd. do czynności procesowych.
na egzaminie!!!!!!!!!!!!
W postępowaniu sądowo-adm. strona musi być reprezentowana przez pełnomocnika: (w kpa każda os. fiz. mająca zdolność do czynności pr.) a w postęp. sąd.-adm. adwokat lub radca prawny.
art. 35 !!!
należy załączyć pełnomocnictwo
Cechy podmiotu, aby mógł być uznany za organ:
wyodrębnienie organizacyjne,
uchwała
kompetencje (wynikają z ustawy lub z delegacji)
działanie w imieniu państwa
umocowanie do stosowania środków przymusu.
kompetencja szczególna organu adm. publ. (czyli zdolność prawna czyli kompetencja do rozstrzygnięcia konkretnego rodzaju spraw). kompetencje szczególne wyznaczają właściwość i wyłączenie ze sprawy.
(kompetencje ogólne nie ważne
Właściwość ustawowa i delegacyjna
Wł. ustawowa:
- instancyjna
- rzeczowa, np. wydanie przez starostę pozwolenia na budowę
miejscowa
Wł. delegacyjna - wł. z przekazania cyli przekazana innemu organowi m.in. poprzez wyłączenie ze sprawy organu)
art. 24,25 kpa.
Skarga składana jest w trybie pośrednim
- obowiązek zapoznania się z e skargą
- udzielenie odp. na skargę -30 dni (taki sam termin na przesłanie akt do sądu)
sąd ma uprawnienia do samokontroli, ma UPR. wstrzymania, tzw. ochrona tymczasowa
art.54 §3
Drugie uprawnienie do samokontroli w spr. postęp. mediacyjnego