08.04.2009

Wykład 7

Elementy rozmowy z dzieckiem i rodzicami

• diagnoza bieżącego problemu

• inne problemy psychologiczne

• choroby somatyczne

• wywiad rozwojowy

• wywiad rodzinny

• rozmowa z dzieckiem

Diagnoza bieżącego problemu

• Powód wizyty u psychologa.

• W czym wizyta ma pomóc? Jaki problem rozwiązać?Czy rodzice mają pomysły na rozwiązanie problemu?

• Natura problemu, nasilenie/ciężkość.

• Wpływ problemu na funkcjonowanie dziecka w:

• domu

• szkole

• kontaktach z rówieśnikami.

• Dynamika rozwoju problemu.

• Co zrobiono do tej pory w celu rozwiązania problemu?

Inne problemy psychologiczne

• Upośledzenie umysłowe

• Zaburzenia opozycyjno- buntownicze (ODD)

• Zaburzenia zachowania

• Zaburzenia lękowe

• Zespół dziecka maltretowanego

• Całościowe zaburzenia rozwojowe (z. Aspergera, autyzm)

• Nadużywanie substancji psychoaktywnych

• Zaburzenia nastroju (zespoły depresyjne, maniakalne, hipomania)

Choroby somatyczne

• Następstwa urazów głowy i stanów zapalnych OUN

• Padaczka

• Choroby genetyczne i metaboliczne

• FAS (alkoholowy zespół płodowy)

• Mózgowe porażenie dziecięce

• + astma, miażdżyca, nowotwory

Dzieci takie rozwijają się trochę inaczej niż zdrowe, zależy to także od rodziców, wychowania, może się zdarzać, że rodzice są nadopiekuńczy, ale też że dzieci są dojrzałe nad wiek.

Wywiad rozwojowy

• Ciąża/poród

• Pierwsze miesiące życia

• Rozwój ruchowy

• Rozwój mowy

• Rozwój kontaktów społecznych

• Nawyki czystości

• Zachowanie dziecka w przedszkolu i szkole

• Ważne wydarzenia życiowe

*Od czego zależy czy przeprowadzamy dokładny wywiad? Od wieku dziecka (jeśli jest małe, to zawsze pytamy), od specyfiki problemu.

Wywiad rodzinny

• Skład rodziny, rodzice biologiczni

• Rodzeństwo

• Ile osób wychowuje dziecko

• Choroby psychiczne, próby samobójcze, problemy psychologiczne

• w rodzinie

• Problemy rodzinne (finansowe, konflikty, itd.)

• Style rodzicielskie

• Stopień wyrażanego ciepła/wrogości

• Sieć kontaktów społecznych/inne zasoby

• Sposoby radzenia sobie na co dzień z trudnymi zachowaniami

• dziecka

• Sposób spędzania wolnego czasu

Rozmowa z dzieckiem

• Niezbędny element diagnozy.

• Bez współudziału rodziców/ z rodzicami.

• Oszacować:

• samoocenę dziecka

• sposoby radzenia sobie z trudnościami

• spostrzeganie problemu, siebie, rodziny.

Obszary rozmowy z dzieckiem

• Szkoła - czy ją lubi, którego nauczyciela lubi najbardziej/najmniej, czy ktoś mu pomaga w odrabianiu lekcji?

• Rodzina - problemy finansowe, rodzeństwo, z kim się bawi?

• Wolny czas - z kim, gdzie i jak go spędza?

• Przyjaciele - czy ma przyjaciół, jak się nazywają?

• Uczucia - czy bywają momenty, że jest smutne, czy wczoraj było smutne, czy często się śmieje, jaką dałoby sobie ocenę od 1 do 6?

• Samoocena - w czym jest dobre, jakie ma pozytywne cechy?

• Skargi somatyczne - czy często je coś boli?

• Zachowania aspołeczne - czy bije się z kolegami, czy coś niszczy?

• Używki

• Świat marzeń - kim chce być w przyszłości, o co by poprosiło gdyby złapało złotą rybkę?

Obserwacja psychologiczna

(jest to najmniej ingerujące w osobę badaną)

Obserwacja psychologiczna

Sposób prowadzenia badań, w którym czynność obserwacji odgrywa rolę istotną i specyficzną, oraz którego stosowanie nie pociąga za sobą zmian w badanym zjawisku (Pieter, 1960).

Celowe rozpoznawanie wskaźników należących do wyróżnionych kategorii danych obserwacyjnych, a następnie uzasadnione teoretycznie wnioskowanie o

właściwościach lub stanach psychicznych osoby badanej (Brzeziński, Kowalik, 2000).

Teoretyczne podstawy obserwacji

• Teoria analogii

• Teoria paralelizmu psychofizycznego

• Podejście konstytucjonalne

• Teorie temperamentu

Teoria analogii

• człowiek nie posiada bezpośredniego wglądu w cudze przeżycia psychologiczne

• człowiek zna własne przeżycia psychiczne oraz zewnętrzny wyraz (zwykle)

• spostrzegając zachowanie innych rozpoznaje emocje na zasadzie analogii, odwołując się do wiedzy o sobie (zachowania>emocje)

• ograniczeniem tej teorii są różnice indywidualne w wyrazie emocji

Podejście konstytucjonalne

• istnieją różnice w budowie fizycznej ludzi

• istnieją różnice w zachowaniach i przeżyciach psychicznych ludzi

• istnieje związek między właściwościami fizycznymi z przeżyciami psychicznymi człowieka

Teoria paralelizmu psychofizycznego

• człowiek to całość psychofizyczna

• zachowania i emocje - dwa aspekty tego samego procesu

• zachowanie - zewnętrzny wyraz emocji

• obserwacja zachowania pozwala na wnioskowanie o emocjach

Rodzaje obserwacji

1. Całkowita (we wszystkich aspektach jak funkcjonuje osoba badana) lub cząstkowa (tylko określona kwestia nas interesuje; na ogół pracujemy na całkowitej)

2. Dorywcza (od czasu do czasu) lub ciągła (całą dobę, trudna do osiągnięcia)

3. Swobodna (przy okazji, np. rozmowy, testy) lub kierowana (ustalony plan obserwowania, głównie gdy nie zbieramy danym z innych źródeł)

4. Naturalna (w naturalnym środowisku osoby) lub kliniczna (w gabinecie, szpitalu, tam gdzie osoba jest w sztucznych dla niej warunkach)

5. Okazjonalna lub systematyczna (np. na każdym spotkaniu, co jakiś czas)

6. Zwyczajna (nie ma planu, pomysłu) lub ścisła (systematyczna, bezpośrednia i kierowana)

3

---