NERKA

2009.11.07

1. Rola nerki w ustroju:

• czynność wewnątrzwydzielnicza (renina, kininy, aktywna witamina D₃)

• czynność metaboliczna - w okresie głodzenia, kwasicy nerki intensywnie produkują glukozę w procesie glukoneogenezy

• czynność homeostatyczna:

• izowolemia, izojonia, izotonia, izohydria

• usuwanie produktów przemiany materii, leków, itd.

• czynność wydalnicza

2. Rola nerki w utrzymaniu homeostazy, to utrzymanie:

• izowolemii - stałej objętości płynów ustrojowych

• izotonii - stałego ciśnienia osmotycznego

• izohydrii - stałego stężenia jonów wodoru

• izojonii - stałego stężenia jonów w płynach ustrojowych

• usuwanie produktów przemiany materii, leków, produktów nieprzyswajalnych, toksycznych

3. Przez nerkę w ciągu minuty przepływa 1200 ml krwi, jest to ok. 20% pojemności minutowej serca. Najwięcej krwi przepływa przez korę 90% a 10% przez rdzeń. Przepływ krwi przez nerki (RBF) zależy od:

• światła tętniczki doprowadzającej

• światła tętniczki odprowadzającej

4. Autoregulacja przepływu krwi przez nerkę:

RBF

90 180 mmHg (RR)

Przy RR < 90 mmHg - tętniczka doprowadzająca jest maksymalnie rozszerzona a przepływ krwi wzrasta wraz ze wzrostem ciśnienia.

W przedziale 90 - 180 mmHg wraz ze wzrostem ciśnienia następuje wzrost oporu i zwężenia światła tętniczki, mimo wzrostu RR przepływ krwi nie ulega zmianie (autoregulacja).

Powyżej 180 mmHg tętniczka jest maksymalnie zwężona a przepływ krwi wzrasta wprost proporcjonalnie do wzrostu ciśnienia.

5. Zmniejszenie RBF w warunkach fizjologicznych jest spowodowane przez:

• stres

• wysiłek fizyczny

• długotrwała pozycja pionowa

• ciąża

• katecholaminy

• angiotensyny

• pirogeny

6. Podstawową jednostką strukturalną i czynnościową nerki jest nefron, zbudowany z:

• kłębuszka

• torebki Bowmana

• cewki proksymalnej (bliższej) - cewka kręta I rzędu

• pętli Henlego

• cewki dystalnej (dalszej) - cewka kręta II rzędu

• cewki zbiorczej

7. Czynność wydalnicza:

Filtracja mocz pierwotny

A zmiany ilościowe i jakościowe

Reabsorpcja wchłanianie zwrotne składników z moczu pierwotnego

Sekrecja wydzielanie do cewek różnych substancji z naczyń oplatających cewkę

8. Kłębuszek nerkowy:

Zachodzi w nim proces filtracji, który polega na przechodzeniu przez błonę filtracyjną do torebki Bowmana wody i elektrolitów. Przez błonę filtracyjną nie przechodzą elementy morfotyczne i białko. Wielkość filtracji w kłębuszku (GFR) zależy od:

• wielkości przepływu osocza przez nerki (RPF)

• wielkości powierzchni filtracyjnej wszystkich kłębuszków (1,5 m² dla wszystkich kłębuszków)

• przepuszczalności błony filtracyjnej

• efektywnego ciśnienia filtracyjnego (EFP)

GFR : RPF = 0,2

na 100 ml osocza przepływającego przez kłębuszki uzyskujemy 20 ml filtratu

EFP (efektywne ciśnienie filtracji) - ciśnienie, które powoduje tworzenie przesączu w torebce Bowmana. Przesącz ten pozbawiony jest białek, dlatego nazywany jest również ultrafiltratem osocza.

EFP = P_K - (P_O + P_B) = 50 - (25 + 15) = 10 mmHg

P_O - ciśnienie onkotyczne osocza

P_B - ciśnienie w torebce Bowmana

P_K - ciśnienie hydrostatyczne krwi w naczyniach kłębuszka (zależy od opory tętniczki doprowadzającej i odprowadzającej oraz od ciśnienia tętniczego krwi)

GFR = 125 ml/min

GFR dobowy = 180 l/24h

GFR (wielkość filtracji w kłębuszku) ulega zmniejszeniu fizjologicznemu w czasie:

• wysiłku fizycznego

• zmniejszonego nawodnienia

• w pozycji stojącej

• w nocy

• pod wpływem katecholamin i Angiotensyny II

9. Cewka proksymalna:

W niej reabsorbowane jest 70% filtratu. Jest to reabsorpcja izoosmotyczna, ponieważ odbywa się bez zmiany ciśnienia osmotycznego i jest ono takie samo jak osocza (300 mOsm).

Reabsorbowane są:

• glukoza - całkowicie

• aminokwasy

• jony

• woda

Sekrecji ulega:

• witamina B₁

• moczany

• salicylany

Reabsorpcja substancji ograniczona jest transportem maksymalnym, czyli maksymalną ilością substancji, która może być przetransportowana w ciągu 1 minuty.

Próg nerkowy - stężenie danej substancji w osoczu, po przekroczeniu którego pojawia się ona w wydalanym moczu. Próg nerkowy dla glukozy wynosi 9 mmol/l = 160 mg% a przy tym stężeniu jej reabsorpcja wynosi 1,1 mmol/min, chociaż transport maksymalny dla glukozy wynosi 2 mmol/min. Świadczy to o niejednorodności czynnościowej nefronów.

10. Pętla Henlego:

• ramię zstępujące jest przepuszczalne dla wody i następuje w nim proces zagęszczania moczu, ponieważ sekrecji do światła ramienia zstępującego ulegają jony Na⁺ i Cl^-

• największe zagęszczenie związków osmotycznie czynnych jest w zagięciu pętli Henlego

• ramię wstępujące jest ramieniem nieprzepuszczalnym dla wody i zachodzi w nim proces rozcieńczania moczu, ponieważ z ramienia tego reabsorpcji ulegają jony Na⁺ i Cl^-

Takie działanie pętli nazywamy wzmacniaczem przeciwprądowym; utrzymuje on wysokie ciśnienie osmotyczne w zagięciu pętli Henlego, które wynosi 1200 - 1400 mOsm.

11. Cewka dystalna:

Częścią cewki dystalnej jest plamka gęsta, która jest osmoreceptorem reagującym na stężenie jonów Na⁺ i Cl^-. Jeżeli stężenie jonów jest wysokie, nastąpi hamowanie uwalniania reniny. Jeżeli stężenie jonów sodu i chloru jest niskie, to następuje pobudzenie uwalniania reniny. W cewce dystalnej następuje również reabsorpcja jonów sodu pod wpływem aldosteronu.

12. Cewka zbiorcza:

To miejsce działania ADH (wazopresyny), która zwiększa przepuszczalność komórek dla wody, dlatego następuje zwiększenie zagęszczenia moczu.

13. Regulacja wydalania sodu zależy od:

• wielkości GFR

• aldosteronu

• hormonu natiuretycznego, który:

• hamuje wydzielanie reniny

• hamuje uwalnianie aldosteronu z nadnerczy

• hamuje efekt działania angiotensyny

• Czynność wewnątrzwydzielnicza nerek:

• synteza i uwalnianie reniny

• synteza i uwalnianie erytropoetyny

• synteza i uwalnianie prostaglandyn i kinin

• powstawanie aktywnej witaminy D₃

15. Nerki regulują również gospodarkę kwasowo - zasadową przez:

• wydalanie jonów wodorowych

• wydalanie amoniaku

• regenerację puli wodorowęglanów HCO₃^-

16. Klirens - hipotetyczna objętość osocza całkowicie „oczyszczona” z danej substancji na skutek wydalania jej do moczu w jednostce czasu (wskaźnik oczyszczania osocza)

C =
[ml/min]

C - klirens

U - ilość substancji w 1 ml moczu

V - diureza minutowa

P - ilość substancji w 1 ml osocza

Filtrację kłębuszkową określamy oznaczając klirens insuliny:

C_in =
= 125 ml/min = GFR

Klirens kreatyniny:

C_kr =
= 140 ml/min 140 ml/min - bo kreatynina jest dodatkowo uwalniana w nerkach

---