Integracja europejska i Prawo Wspólnotowe

Wykład IV 24.10.2007

Rada Europejska

Historia

Instytucja ta nie jest wyraźnie wpisana w zestaw instytucji unijnych. Historia tworzenia struktur, które później zyskały nazwę Rada Europejska sięga lat sześćdziesiątych, kiedy to odbywały się nieregularne spotkania na szczycie. Szefowie państw lub rządów spotykali się okazjonalnie dla omówienia najważniejszych problemów międzynarodowych. Na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych spotkania te nabrały bardziej regularnego charakteru i w związku z tym postanowiono początkowo, że będą odbywały się 2 razy wciągu roku i spotkaniom tym postanowiono nadać nazwę Rada Europejska. Rada Europejska pojawiła się w 1974 roku podczas szczytu w Paryżu i od tego czasu uznano, że tego typu gremium będzie podejmowało istotne decyzje polityczne dotyczące przyszłości wspólnot europejskich.

Funkcjonowanie

Pierwsze wzmianki dotyczące funkcjonowania Rady Europejskiej pojawiły się dopiero w Jednolitym Akcie Europejskim, a później postanowienia dotyczące Rady Europejskiej zostały włączone do traktatu z Maastricht. W świetle obecnie obowiązujących postanowień traktatowych zasadnicza podstawę działania Rady Europejskiej stanowi Art. 4 traktatu ustanawiającego Unie Europejską.

Skład

Zgodnie z postanowieniami tegoż artykułu w skład Rady Europejskiej wchodzą szefowie państw lub rządów państw członkowskich oraz przewodniczący Komisji Europejskiej. Od uregulowań wewnętrznych poszczególnych państw członkowskich zależy czy w Radzie państwo reprezentowane jest przez szefa rządu, czy przez głowę państwa np. przez prezydenta. Polskę w Radzie reprezentuje premier, natomiast w niektórych państwach np. w Niemczech funkcje reprezentacyjne pełni kanclerz niemiecki, we Francji - prezydent Francji. Także Rada Europejska pod względem składu jest bardzo zróżnicowana. Szefowie państw lub rządów i przewodniczący Komisji Europejskiej są wspierani przez ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich oraz przez jednego z członków Komisji Europejskiej. W efekcie mamy 2 składy, które spotykają się przy okazji spotkań na szczycie. Zwykle skład, w którym uczestniczą szefowie państw lub rządów poprzedzony jest spotkaniem na szczeblu ministrów spraw zagranicznych i 1 członka Komisji Europejskiej. Przygotowują oni obrady na szczycie i dopiero druga faza odbywa się z udziałem szefów państw/rządów.

Miejsca spotkań i ich częstotliwość

Spotkania Rady Europejskiej odbywały się początkowo w miastach, w państwie, które sprawowało prezydencję w Unii Europejskiej. Teraz zasadniczo spotkania Rady Europejskiej są organizowane w Brukseli, chociaż może być podjęta decyzja o podjęciu spotkania w innym mieście niż w siedzibie w Brukseli. Spotkania zgodnie z postanowieniami traktatowymi są organizowane przynajmniej 2 razy w ciągu roku, a w efekcie do tych spotkań dochodzi częściej. Z reguły spotkania są organizowane zawsze na początku sześciomiesięcznej prezydencji, w celu przedstawienia priorytetów prezydencji i na końcu prezydencji, w celu podsumowania wyników danej prezydencji i przekazania najważniejszych spraw następnej prezydencji. Można więc powiedzieć, że podczas tych spotkań wiodąca pozycja przypada szefowi państwa/rządu, które aktualnie sprawuje prezydencje Unii Europejskiej.

Sposób procedowania i rola Rady Europejskiej

Sposób procedowania Rady Europejskiej nie został ujęty w przepisach regulaminu, gdyż uznano, że te zasady nie byłyby odpowiednie dla funkcjonowania Rady. Rada obraduje w sposób ustalony przez danego przewodniczącego Rady. Na posiedzeniach zapadają najważniejsze decyzje polityczne. Traktat unijny mówi, że Rada Europejska nadaje impuls działaniom Unii Europejskiej, wytycza kierunki działania, określa perspektywy integracji europejskiej. Metodą podejmowania uchwał na forum Rady Europejskiej jest metoda konsensusu tzn. że sprawa jest dyskutowana do momentu, gdy nikt formalnie nie zgłasza sprzeciwu wobec przyjęcia uchwały. Nie oznacza to jednakże pełnej akceptacji, ale ta metoda jest najlepsza w warunkach funkcjonowania Rady. Rada Europejska mimo, ze nie jest włączona w zespół instytucji unijnych, jest traktowana jako główny organ decyzyjny Unii Europejskiej. Szczególna pozycja Rady jest też podkreślana w doktrynie prawa Wspólnotowego. Rada Europejska decyduje, w jakim kierunku procesy pomiędzy państwami będą zachodziły, jaki kierunek polityczny należy nadać. Ustala się zasady, które powinny obowiązywać przy wytyczani tych kierunków, ale ostatnie słowo zawsze należy do Rady Europejskiej.

Kompetencje

Do najważniejszych kompetencji Rady Europejskiej należą kompetencje mieszczące się w II filarze Unii Europejskiej, dotyczącym polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Zgodnie z traktatem reformującym większość kompetencji Rady zostanie przekazana ministrowi spraw zagranicznych Unii Europejskiej.

• Rada Europejska określa ogólne wytyczne i zasady dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, a także decyduje o podjęciu wspólnych strategii w tej dziedzinie.

• Rada może też podejmować decyzje w zakresie polityki obronnej.

• Rada podejmuje decyzje w sprawie ustanowienia wzmocnionej współpracy (decyduje czy istnieje odpowiednie grono państw, które chcą podjąć współpracę).

• Również do kompetencji Rady należy prowadzenie generalnej debaty na temat polityki gospodarczej Unii Europejskiej (ustalenia na temat unii gospodarczej).

• Rada Europejska współdziała z Europejskim Systemem Banków Centralnych. Przyjmuje sprawozdanie Europejskiego Banku Centralnego z działalności tego systemu. Ma więc wpływ na politykę pieniężną i walutową Unii Europejskiej.

• Rada podejmuje też decyzje w sprawie rozszerzenia Unii Europejskiej (ustalanie zasad i terminów rokowań akcesyjnych z państwami ubiegającymi się o członkostwo).

• Rada jest też inicjatorką konferencji międzyrządowych.

• Rada może rozstrzygać różne kwestie sporne zwłaszcza w sprawach, w których nie porozumieli się ministrowie spraw zagranicznych.

W świetle traktatu konstytucyjnego i reformującego Rada Europejska zostaje umieszczona w gronie organów unijnych. (W grudniu państwa członkowskie mją podjęć decyzję, co do aprobacji traktatu reformującego).

Parlament Europejski

Historia

Jest to szczególna instytucja, bo pochodzi z bezpośrednich wyborów państw członkowskich. W ramach Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali działał organ parlamentarny zwany Wspólnym Zgromadzeniem. Składał się on z deputowanych pochodzących z parlamentów krajowych państw członkowskich. Później, w traktatach założycielskich Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Euratomu działanie zgromadzeń parlamentarnych, ale z chwilą, gdy powstały te dwie wspólnoty, weszła jednocześnie w życie konwencja w sprawie niektórych wspólnych instytucji , na mocy której doszło do połączenia organu parlamentarnego. Czyli od początku działania wszystkich 3 wspólnot, organ parlamentarny był wspólnym organem dla wszystkich ów wspólnot (Zgromadzenie Parlamentarne). W 1958 roku zastanawiano się nad sprawami podziału miejsc i za każdym razem ustalano, jaka ilość deputowanych będzie pochodziła z danego kraju członkowskiego. Brano pod uwagę możliwość, że w przyszłości nie będą to deputowani oddelegowani z parlamentów europejskich tylko delegaci, którzy zostaną wybrani przez obywateli państw członkowskich unii. 30 marca 1962 roku zapadła decyzja, że Zgromadzenie Parlamentarne będzie nosić nazwę Parlamentu Europejskiego. W 1976 roku podjęto drugą ważna decyzję, iż będą przeprowadzone po raz pierwszy powszechne, bezpośrednie wybory do Parlamentu Europejskiego. Pierwsze powszechne wybory odbyły się w 1979 roku. W odniesieniu do każdych wyborów, poziom frekwencji zaczął się obniżać. O ile w I wyborach uczestniczyło 63% osób uprawnionych do głosowania to w następnych wyborach w 1984 roku uczestniczyło 61%., kolejne 58%, potem 56%. W 1999 roku nastąpił wyraźny spadek (z 56% do 49%). W ostatnich wyborach w 2004 uczestniczyło tylko 45% osób uprawnionych do głosowania. Parlament Europejski uzyskiwał coraz to szersze kompetencje na podstawie kolejnych traktatów zmieniających traktaty założycielskie. I poszerzenie kompetencji wiązało się z Jednolitym Aktem Europejskim.

Dalsze poszerzenia wiązały się z traktem z Maastricht, amsterdamskim i nicejskim. Wszystkie te zmiany dotyczyły kompetencji prawodawczych.

Skład ogólny i długość kadencji

Skład Parlamentu Europejskiego przy każdym poszerzeniu Unii Europejskiej ustalany jest na nowo, gdyż dokonuje się alokacji miejsc przyznając odpowiednią ich liczbę poszczególnym państwom członkowskim. Obecnie Parlament Europejski składa się z 785 deputowanych. Poszerzenie składu Parlamentu Europejskiego ponad ustalenia wynikające z Nicei (732) było związane z podzieleniem miejsc w 2004 roku między 25 państw. Z chwilą przyjęcia Bułgarii i Rumunii w 2007, państwa te uzyskały przewidziane dla nich liczby miejsc. Najwięcej deputowanych wybieranych jest z Niemiec (99). Grupa drugich, co do wielkości państw, czyli Francja, Wielka Brytania i Włochy mają po 78 deputowanych. Na 3 miejscu jest Polska i Hiszpania - po 54 deputowanych. Najmniej miejsc w Parlamencie Europejskim ma Malta - 5 deputowanych. Kadencja w parlamencie Europejskim trwa 5 lat z możliwością reelekcji. Liczba kadencji każdego deputowanego nie jest ograniczona.

Ordynacja wyborcza w Polsce

W poszczególnych państwach członkowskich obowiązuje różne zasady, które są brane pod uwagę przy dokonywaniu wyboru deputowanych. W Polsce, aktem prawnym określającym zasady wyboru członka do Parlamentu Europejskiego jest Ustawa z 23 stycznia 2004 roku - Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego. Przewiduje ona, że wybory do Parlamentu Europejskiego są pięcioprzymiotnikowe:

• Wolne - udział obywatela w wyborach jest prawem (W niektórych państwach członkowskich udział jest obowiązkowy)

• Powszechne - udziału w wyborach przysługuje wszystkim, którzy posiadają odpowiednio bierne i czynne prawo wyborcze

• Bezpośrednie - obywatele głosują bezpośrednio na konkretnych kandydatów zgodnie z określonym podziałem na okręgi wyborcze

• Proporcjonalne - z każdego okręgu wyborczego, w zależności od liczby ludności, ustalana jest liczba deputowanych, którzy z tego okręgu będą wybierani.

• Tajne - każdy głosuje anonimowo „za kotarą”

Ordynacja wyborcza przewidywała wybór 54 deputowanych, ale w związku ze zmianami jakie nastąpią w Unii Europejskiej, liczba polskich eurodeputowanych będzie wynosić 51. Jeśli chodzi o ustalenia zaczerpnięte z przepisów Ordynacji wyborczej członkowie Parlamentu Europejskiego są przedstawicielami narodów państw Unii Europejskiej i nie są związani z żadnymi instrukcjami i nie mogą być odwołani. W świetle polskich przepisów powiedziane jest, że nie można łączyć mandatów w Parlamencie Europejskim z mandatem w parlamencie krajowym. Jeśli kandydat wybrany do Parlamentu Europejskiego jest posłem lub senatorem to jeśli chciałby on zachować mandat w Parlamencie Europejskim, musi zrezygnować z mandatu krajowego. Przewidziano też, że nie można łączyć funkcji eurodeputowanego z innymi funkcjami, które są w świetle przepisów prawa polskiego niepołączalne z mandatem posła lub senatora.

Czynne prawo wyborcze

Czynne prawo wyborcze zostało określone w ten sposób, że przysługuje ono wszystkim obywatelom polskim, którzy w dniu głosowania ukończyli 18 lat i nie zostali pozbawieni praw publicznych i nie zostali ubezwłasnowolnieni prawomocnym orzeczeniem sądu. Czynne prawo wyborcze na terenie Polski przysługuje również obywatelom Unii Europejskiej z tym, że muszą mieć w dniu głosowania ukończone 18 lat i muszą wcześniej się zarejestrować w Komisji Wyborczej, że zamierzają głosować w Polsce.

Bierne prawo wyborcze

Bierne prawo wyborcze przysługuje osobom, które ukończyły 21 lat najpóźniej w dniu wyborów, ale nie mogą to być osoby karane za przestępstwo popełnione umyślnie, ścigane z oskarżenia publicznego. Mogą to być osoby, które, od co najmniej 5 lat stale zamieszkują w Polsce lub w innym państwie członkowskim.

Poszczególne państwa mogą różnić się przepisami Ordynacji wyborczych (np. liczba kandydatów w określonym okręgu).

Wybory 2004

Podczas ostatnich wyborów w 2004 roku frekwencja w wyborach parlamentarnych w europie wynosiła 45%. Główną odpowiedzialność za taki stan ponosiły nowe państwa członkowskie. Najniższa frekwencja spośród wszystkich państw została odnotowana w Słowacji (17%). W Polsce frekwencja też była nie za wysoka (20,9%). Najwyższa frekwencja wyborcza była w Belgii (90%) z tym, że w Belgii jest obowiązek uczestniczenia w wyborach. Wśród nowych państw członkowskich najwyższą frekwencję zanotowano na Malcie (ok.80%). Charakterystyczne w wyborach było to, że sympatie wyborców sprawiły, że w Parlamencie znalazła się dość silna reprezentacja ugrupowań sceptycznych wobec Unii Europejskiej. Inną charakterystyczną cechą było to, że zdecydowanie więcej mandatów uzyskiwały partie polityczne będące w opozycji do ówczesnych rządzących partii politycznych (taka sytuacja była w większości państw). Po wyborach zaczęto się zastanawiać, jak zachęcić obywateli do głosowania.

Ugrupowania polityczne w Parlamencie Europejskim

Charakterystyczne jest to, że w Parlamencie posłowie zasiadają w ugrupowaniach politycznych (a nie w grupach narodowych). Ugrupowania te kształtują profil polityczny Parlamentu Europejskiego. Zasadą jest, że frakcja polityczna Parlamentu Europejskiego powinna się składać z:

• 29 deputowanych, jeśli deputowani pochodzą z jednego państwa członkowskiego

• 23 deputowanych, jeśli deputowani pochodzą z dwóch państw członkowskich

• 18 deputowanych, jeśli deputowani pochodzą z trzech państw członkowskich

• 14 deputowanych, jeśli deputowani pochodzą z czterech lub więcej państw członkowskich

Od popularności frakcji zależą ich miejsca w Parlamencie. Parlamencie tej chwili w Parlamencie działa 8 frakcji:

• Chrześcijańscy Demokraci (ok.270 posłów)

• Grupa Socjalistyczna w Parlamencie Europejskim (ok. 200 deputowanych)

• Grupa Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy (ok. 90 posłów)

• Grupa Zielonych (ok. 40 posłów)

• Konferencyjna Grupa Zjednoczonej Lewicy Europejskiej (ok. 40 posłów)

• Grupa Niepodległość i Demokracja (37 posłów)

• Niezrzeszeni (ok. .20 posłów)

• Grupa Unii na rzecz Europy Narodów (ok. 20 posłów)

Skład Parlamentu jest podobny do składu poprzedniej kadencji.

Działania posłów i praca Parlamentu Europejskiego oraz jego konkretny skład

Posłowie oprócz zasiadania w frakcjach politycznych, uczestniczą w pracach komisji parlamentarnych (obecnie jest 20 komisji). Zajmują się one różnymi dziedzinami współdziałania międzynarodowego np. Komisja do Spraw Zagranicznych, Komisja do Spraw Rozwoju, Komisja do Spraw Handlu Międzynarodowego. Posłowie w zależności od zaangażowania zasiadają, co najmniej w 2-3 komisjach. Parlament pracuje w trybie sesyjnym. Sesja trwa zasadniczo rok. Podczas sesji odbywają się comiesięczne posiedzenia (za wyjątkiem sierpnia). Jednakże w każdym miesiącu jest sesja plenarna parlamentu , trwająca tydzień i ponadto są spotkania komisji parlamentarnych. Każdy deputowany powinien mieć biuro w kraju. Deputowani spośród swojego grona wybierają przewodniczącego i wiceprzewodniczących Parlamentu Europejskiego. Funkcje te trwają połowę kadencji Parlamentu (2,5 roku). Obecnie przewodniczącym Parlamentu Europejskiego w II części kadencji jest Hans-Gert Pöttering. Istnieje 14 wiceprzewodniczących, wiceprzewodniczących, wśród których znajdują się dwaj polscy eurodeputowani: Adam Bielan (128 głosów) i Marek Siwiec (180 głosów). Ważną rolę w parlamencie odgrywają kwestorzy. Powoływani są w celu obsługi administracyjnej deputowanych. deputowanych okresie I części kadencji Parlamentu, kwestorem była polska eurodeputowana Genowefa Grabowska. Obecnie jest 5 kwestorów i nie ma wśród nich Polaka. Deputowani są wynagradzani na poziomie równym wynagrodzeniom posłów parlamentów krajowych.

Obecnie Parlament Europejski uchwalił 2 najważniejsze uchwały:

28 września 2005 - po wielu latach dyskusji podjęto decyzję dotyczącą statutu posła w Parlamencie Europejskim. Ma ona wejść w życie z początkiem nowej kadencji w styczniu 2009 roku.

Statut posła na 2009 rok

W nowym statucie są określone prawa i obowiązki posłów oraz kwestie wynagrodzeń.

Przewiduje on jednakowe wynagrodzenie określone na poziomie 38,5% podstawowych poborów sędziego europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. W statucie określone są też zasady dotyczące emerytury i renty i renty rodzinnej. W statucie są też zakazy dotyczące procedowania procesowania Parlamencie (np. poseł powinien oddawać swoje głosy osobiście, bezpośrednio nie mogą być związani żadnymi instrukcjami pochodzącymi od państw czy instytucji międzynarodowych). Posłowie mają prawo wglądu do wszystkich dokumentów będących w posiadaniu Parlamentu Europejskiego. Zgodnie z decyzją Parlamentu wszystkie dokumenty mają być tłumaczone na wszystkie języki urzędowe. Tłumaczenia przemówień poselskich też są dokonywane symultanicznie na wszystkie języki.

11 października 2007 - przyjęcie rezolucji Parlamentu Europejskiego w sprawie składu Parlamentu Europejskiego podczas kolejnych wyborów parlamentarnych.

Niektóre postanowienia rezolucji w sprawie składu Parlamentu na rok 2009

Do tej rezolucji dołączona jest w formie załącznika lista miejsc, które mają być przyznane poszczególnym państwom członkowskim. Zgodnie z postanowieniem rezolucji (a także traktatu reformującego) zmniejszy się maksymalna liczba miejsc, która przypada Niemcom (z 99 na 96 miejsc) i zwiększy się najmniejsza liczba mandatów, która przypada obecnie Malcie (z 5 na 6 miejsc), w wyniku, czego w przyszłości 4 kraje (Malta, Luxemburg, Cypr i Estonia) będą wybierać po 6 deputowanych. Polska będzie miała 51 miejsc, a Hiszpania w przeciwieństwa do Polski utrzyma liczbę 54 miejsc. Rezolucja dotyczy podziału miejsc w Parlamencie pomiędzy 27 państw członkowskich, liczącym do 750 miejsc.

Kompetencje Parlamentu Europejskiego

Kompetencje prawodawcze

Parlament posiada kompetencje prawodawcze. Kompetencje te rozszerzały się na mocy kolejnych traktatów zmieniających podstawy działania wspólnot europejskich i umacniały jego pozycję w tym zakresie.

Na podstawie Jednolitego Aktu Europejskiego została ustanowiona tzw. procedura współpracy pomiędzy Radą Europejską a Parlamentem Europejskim. Z kolei na mocy traktatu z Maastricht została wprowadzona procedura współdecydowania (kodecyzyjna), która w równym stopniu przyznawała uprawnienia prawodawcze Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Unii Europejskiej. Procedura kodecyzyjna polega na tym, że jeśli Parlament Europejski nie akceptuje aktu zaproponowanego przez Radę Unii Europejskiej to powołuje się specjalny komitet koncyliacyjny. Jeśli komitet nie doprowadzi do porozumienie między Parlamentem a Radą Unii Europejskiej, to Rada nie może bez zgody Parlamentu uchwalić tego aktu prawnego.

• Parlament może uczestniczyć w stanowieniu wszystkich aktów prawnych. W ramach I Filaru może uczestniczyć w stanowieniu rozporządzeń, dyrektyw, decyzji.

• Może także wydawać swoje rezolucje i deklaracje dotyczące przede wszystkim spraw zewnętrznych.

Kompetencje budżetowe

• Uczestnictwo w uchwalaniu budżetu Budżet obejmuje obligatoryjne wydatki, które przede wszystkim wiążą się ze wspólną polityką rolną. W sprawach wydatków obligatoryjnych decydujący głos ma Rada Unii Europejskiej. Jeśli chodzi o wydatki nieobligatoryjne, które dotyczą takich dziedzin jak np. polityka socjalna, polityka regionalna, ochrona środowiska, pomoc humanitarna, wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa, to wprawach tych wydatków decyzję podejmuje Parlament Europejski. Obecnie liczba wydatków obligatoryjnych jest mniejsza od wydatków nieobligatoryjnych.

• Kontrola wykonania budżetu. Parlament kontroluje realizację budżetu w ten sposób, że jeśli stwierdzi nieprawidłowości, to może zażądać ustąpienia Komisji Europejskiej (uchwalić wobec jej wotum nieufności). Kontroluje także budżet poprzez zapoznawanie się ze sprawozdaniami budżetowymi dostarczanymi przez Trybunał Obrachunkowy.

Kompetencje kreacyjne

Polegają na ustalaniu składu niektórych organów i instytucji.

• Parlament ma przede wszystkim decydujący wpływ na skład Komisji Europejskiej. Uczestniczy w nominowaniu przewodniczącego Komisji Europejskiej, a także w powoływaniu pozostałych członków. Bez zgody Parlamentu Europejskiego Komisja Europejska nie może być powołana.

• Parlament bierze udział w powoływaniu członków Trybunału Obrachunkowego. Wprawdzie ostatecznie członków Trybunału mianuje Rada Unii Europejskiej, ale konsultuje ona wszystkie kandydatury z Parlamentem Europejskim i bez zgody Parlamentu, Rada nie może powołać składy Trybunału Obrachunkowego.

• Ponadto Parlament Europejski ma wpływ na powołanie Prezesa Europejskiego Instytutu Monetarnego i Szefa Europejskiego Banku Centralnego.

Kompetencje kontrolne

Parlament Europejski ma prawo kontrolowania wszystkich instytucji unijnych.

• Parlamentowi przedkłada się roczne sprawozdania dotyczące funkcjonowania danej instytucji czy organu Na podstawie sprawozdań Parlament Europejski dokonuje oceny funkcjonowania organów.

• Parlament może kierować swoje zapytania zarówno do członków Komisji Europejskie, Rady Unii Europejskiej i innych instytucji, które są zobowiązane do udzielenia odpowiedzi na te zapytania.

• W ramach Parlamentu Europejskiego odbywają się specjalne debaty, na których są prezentowane poszczególne stanowiska deputowanych. Przewodniczący Parlamentu ustala listę mówców i bardzo rygorystycznie przestrzegane są czasowe kryteria mowy. Wystąpienie powinno się zasadniczo mieścić w przedziale 120 sekund, pod rygorem odebrania głosu przez przewodniczącego. Podczas wystąpień są prezentowane sprawy, za zgodą przewodniczącego istotne dla poszczególnych państw czy regionów. Debata taka trwa godzinę.

Inne ważne kompetencje

• Wszczynanie przez Parlament postępowań przed Trybunałem Sprawiedliwości. Parlament może reagować na bezczynność, czyli na niepodejmowanie działań przez organy w sytuacji, gdy zdaniem Parlamentu takie działania powinny być podjęte. Może także wnieść zaskarżenie o ważność aktów prawa wspólnotowego, czyli wszczyna postępowanie o stwierdzenie nieważności aktu prawa wspólnotowego.

• Zgoda Parlamentu jest także potrzebna przy podejmowaniu decyzji o rozpoczęciu negocjacji akcesyjnych przy rozpoczęciu negocjacji o stowarzyszeniu państwa ze wspólnotami europejskimi.

• Ostatnimi czasy wzrosła rola Parlamentu Europejskiego jako forum o charakterze symbolicznym, na którym wypowiadają się różni dostojnicy państwowi i kościelni.

• Parlament Europejski uczestniczy w powoływaniu Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich na okres 5 lat. Kadencja Rzecznika pokrywa się z kadencją Parlamentu i jeston wybierany od razu po ukształtowaniu się składy Parlamentu Obecnie Europejskim Rzecznikiem Prawo Obywatelskich jest grek Nikiforos Diamandouros.

Rzecznik może przyjmować petycje od obywateli państw członkowskich. Mogą one także wpływać bezpośrednio do Parlamentu Europejskiego. Po wpłynięciu petycji Rzecznik stara się wyjaśnić sprawę, poprzez uzyskanie wyjaśnień od instytucji europejskiej, gdyż do Rzecznika mogą być składane tylko skargi na instytucje europejskie. Rzecznik sprawy prosi o wyjaśnienie państwo i jeśli państwo nie zajmuje stanowiska, które jest wg oceny Rzecznika prawidłowe, to Rzecznik może przedstawić sprawę Parlamentowi Europejskiemu. Regulamin Parlamentu obowiązuje Rzecznika do zgłaszania wszelkich nieprawidłowości w zakresie działania instytucji.

---