PATOMORFOLOGIA - PATOLOGIA UKŁADU ROZRODCZEGO ŻEŃSKIEGO cz. 1

Okres menopauzalny:

• jajniki zmniejszone

• liczne pobruzdowania na powierzchni (po jajeczkowaniach)

• później coraz bardziej atroficzne

• zmiany zwłóknieniowe

• obecnie coraz częściej HTZ (hormonalna terapia zastępcza), profilaktyka osteoporozy

Endometrioza - ektopiczne występowanie błony śluzowej w innych miejscach niż jama macicy

• w mięśniówce = adenomyosis (makroskopowo: niby-torbielki w trzonie, trzon jaśniejszy niż normalnie)

• w jajniku, jajowodzie, węzłach chłonnych, otrzewnej, wyrostku robaczkowym

• w powłokach brzusznych - np. po cięciu cesarskim

• objawy: dolegliwości bólowe, podejrzane krwawienia

• gdy w jajniku - może powstać torbiel wypełniona zhemolizowanymi masami = torbiel czekoladowa (chocolate cyst)

Torbiele w jajnikach

• pozapalne

• endometrioza (czekoladowe)

• nowotwory (zwykle łagodne, ale i złośliwe - ca jajnika)

• budzą niepokój, wymagają zbadania

Polipy w jamie macicy:

• najczęściej rozrosty endometrium (wyraźny zrąb naczyniowy)

• rozrosty gruczolakowate (z atypią lub bez)

• rzadko transformacja nowotworowa → adca

Mięśniak = leiomyoma

• najczęstszy nowotwór układu rodnego i u kobiety

• bardzo duże rozmiary

• może powodować krwawienia

• różne podtypy (np. pleomorficzny)

• może się gwałtownie powiększać (w ciąży → progesteron)

• przyczyna niepłodności lub poronień

Rozrost endometrium

• prosty / gruczołowy / gruczołowy z atypią

• makroskopowo: jęzorowate wpuklenia błony śluzowej do światła jamy

NOWOTWORY ZŁOŚLIWE TRZONU MACICY

1. Carcinoma (zdecydowana większość)

2. Sarcoma (5%)

• leiomyosarcoma

• mixed mesodermal tumors (MMT)

• endometrial stromal sarcoma

• Choriocarcinoma


W macicy są 3 histologiczne elementy uzłośliwiane:

• nabłonek endometrium

• podścielisko mezenchymalne zmiany mogą współistnieć w różnych guzach

• mięśniówka gładkokomórkowa

CARCINOMA ENDOMETRII

• najczęstszy nowotwór złośliwy układu rodnego

• ↑ ca endometrii > ↓ ca plano colli uteri

• kiedyś rak szyjki macicy częściej, wykrywany późno, zaawansowany, zabijał

• teraz screening (wczesne wykrywanie stanów przedrakowych), regularne wymazy z szyjki

• 85% adenocarcinoma (złośliwy element nabłonkowy, podścielisko nie)

• adenocanthoma (adca z metaplazją płaskonabłonkową) (< 10% powierzchni guza stanowi nabłonek płaski)

• 
  ca adenosquamosum (> 10% powierzchni guza stanowi nabłonek płaski, gorzej rokuje)

• papillary serosum ca - brodawkowaty rak surowiczy bardzo

• clear cell ca - rak jasnokomórkowy rzadkie

• czynniki ryzyka:

• wiek 55-65 lat

• otyłość (estrogeny w tkance tłuszczowej), cukrzyca, nadciśnienie

• nieródki (w końcu ciąża to 9 miesięcy bez estrogenów)

• nieregularne miesiączki, cykle bezowulacyjne

• im dłuższy okres płodności, tym większe ryzyko (ca lubi wyrzut estrogenów)

• patogeneza:

• hiperestrogenizm → hiperplazja → carcinoma

• niektóre guzy jajnika są hormonalnie czynne!

• grading:

• G₁ - dobrze zróżnicowany (dużo cewek, mało podścieliska)

• G_2­ - zróżnicowany z polami litymi

• G₃ - dominują pola lite lub całkowicie niezróżnicowany

• ca papillare serosum

• ca clarocellulare

• klinika i diagnostyka:

• metrorrhagia! (patologiczne krwawienia pozamiesiączkowe)

• diagnostyka: wyskrobiny → badanie histopatologiczne

• staging:

1. trzon

2. trzon + szyjka

3. poza macicą ale w miednicy małej

4. poza macicą lub ściana pęcherza lub odbytnica

MMMT = MIXED MALIGNANT MESODERMAL TUMOR

MIXED MALIGNANT MÜLERIAN TUMOR

• adca endometrii + złośliwe podścielisko (malignant stroma)


Mięśnie Różnicowanie



carcinosarcoma (mięsakorak)

homologous MMMT (homologiczny)

Chrząstka Kości

heterologous MMMT

ENDOMETRIAL STROMAL TUMORS (złośliwe tylko podścielisko)

1. Stromal nodule (guzek stromalny, łagodny)

• może wrastać do jamy macicy w postaci polipa

• element podścieliska, dobrze odgraniczony od pozostałej mięśniówki

• Low grade endometrial stromal sarcoma (złośliwy)

• podścielisko przeplata się z wiązkami mięśni gładkich

• naczynia w podścielisku

• High grade endometrial stromal sarcoma (złośliwy)

LEIOMYOMA vs LEIOMYOSARCOMA

• leiomyoma = „chwast narządu rodnego”, bardzo częsty

• leiomyosarcoma:

• mitozy > 10 na 10 pól widzenia (x 400) lub

• atypia + mitozy > 5 na 10 pól widzenia (x 400)

2

---