Narkotyczne leki p/bólowe

Ból jest :

-odczuciem subiektywnym

-skutkiem dotarcia do mózgu impulsów nerwowych wywołanych szkodliwymi bodźcami o odpowiedniej sile

-czynnikiem psychicznym wywołującym niezbędne odruchy obronne

-sygnalem ostrzegawczym o grożącym niebezpieczeństwie

drogi przewodzenia czucia bólu:

1.obwodowe receptory

2.rdzeń kręgowy

3.droga wstepujaca

4.droga zstepujaca

typy nocyreceptorow w organizmie:

1. rec. Aktywowany przez związki o charakterze kwasów

2. rec. Aktywowany przez kapsaicyne

3. rec. Aktywowany przez ciepło

4. rec. Aktywowany przez zimno i mentol

5. rec. Aktywowany przez uszkodzenie ciała

drżenie obwodowych aferentnych zakończeń nocyreceptorów powoduje uwalnianie mediatorów zapalenia (NGF, bradykinina, serotonina, ATP, jony wodorowe, PG, ciśnienie, gorąco).

Szybkość przewodzenia bodźców bólowych :

-Włókna nerwowe typu A

-Włókna nerwowe typu B

-Włókna nerwowe typu C

ból jest przewodzony w 80% przez włókna nerwowe typu C i w 20% przez A.

receptory opioidowe:

występują głównie w :

-OUN( receptory μ dominują we wzgórzu , χ w istocie czarnej i ciele migdałowatym a najmniej liczne receptory δ występują jedynie w łupinie)

- przewodzie pokarmowym jak również w macicy sercu plucach wątrobie trzustce nadnerczach nerkach limfocytach i płytkach krwi

-naturalnymi agonistami sa endogenne peptydy opioidowe, fragmenty β lipoproteiny

--endorfiny

--enkefaliny

--dynorfiny

-pobudzenie receptora opioidowego zmniejszenie odczuwania bólu lub zniesienie odczuwania bólu

-wydzielenie endogennych opioidów ma prawdopodobnie znaczenie w p/bólowym działaniu zabiegów akupunktury.

Dzialanie biologiczne endogennych peptydów opioidowych:

-p/bólowe

- ↑uwalniania prolaktyny , hormonu wzrostu , kortykotropiny i hormonu antydiuretycznego

-↓ wydzielania gonadotropiny A (FSH) gonadotropiny B (LH) oraz tyreotropiny

- udział w motoryce i wydzielaniu -zwolnienie motoryki i zaparcia

- udział w pobieraniu pokarmu i wody (hamują apetyt)

-udział w mechanice wstrząsu

-udział w powstawaniu chorób psychicznych

efekty pobudzenia receptorow opioidowych: spadek lub wzrost cAMP, PLC

dzialanie	Typ receptora
p/bolowe	μ 1
euforyzujace	μ (układ limniczny)
wymiotne	Σ
Depresja oddechowa	μ (prawdopodobnie μ 2 -zwiazane jest to z duza ilością tych receptorow w jadrze pasma samotnego tj. miejscu wystepowania ośrodka oddechowego) σ
Zjawisko tolerancji	Wszystkie typy

Receptory opioidowe:

- μ (mi)

-σ (delta)

-χ (kappa)

-ε (epsilon)

-sigma

podział narkotycznych leków p/bólowych pod względem budowy chemicznej :

1. pochodne fenantrenu :

-morfina

-kodeina

2. pochodne piperydyny:

-petydyna (dolantyna)

-fentanyl

-fentatienyl

3. inne:

-pochodne morfinianu ( levorfanol)

-pochodne heptanonu ( metadon, propoksyfen,dekstromoramid)

podział narkotycznych leków p/bólowych pod względem powinowactwa do receptorów opioidowych:

1. leki agonistyczne czyste:

-morfina( morphini sulfas, MST Continus , Sevredol, Skenan , Slovalgin , Vendal)

-leworfanol

-petydyna (Dolargan , Dolcontral )

-fenatanyl ( Durogesic)

-metadon ( Methadone hdrochloride)

2. leki agonistyczne z komponentą antagonistyczną:

- pentazocyna (Fortal , Pentazocinum)

-nalbufina

-butorfanol

-buprenorfina ( Bunondol)

- tramadol ( Slovadol , Tramadol , Tramal)

3. leki antagonistyczne z komponenta agonistyczna (nalorfina,lewalorfan)

4.leki antagonistyczne czyste (nalokson- Naloxone h/ch) odtrutka

leki agonistyczne-morfina

-nazwa pochodzi od Morfeusza (gr. Boga snu)

-główny alkaloid fenantrenowy opium otrzymywany w dojrzałych makówek maku

-działanie przetworów opium znane było już od dawna (ok. 4000 lat p.n.e.)

-wskazania:

• ostre i przewlekle stany bólowe (w tym nowotwory)

• obrzęk pluc (spadek zapotrzebowania tkanek na tlen)

• bóle towarzyszące zawałowi serca

• premedykacja

-mechanizm dzialania p/bolowego:

• agonista receptorow opioidowych μ (głównie)

• działa na różnych poziomach mózgu ( w korze mózgowej- podnosi próg percepcji bólowej, we wzgórzu- hamuje przekazźnictwo bodźców bólowych)

- dzialanie:

OSRODKOWE-

--silne p/bólowe ,

-- euforyzujace ,

-- zmniejszenie wrażliwości ośrodka oddechowego na zawartość CO2 we krwioddech Chayena-Stokesabezdech zgon

--działanie p/kaszlowe

--pobudzenie tzw. Trigger zone nudnosci i wymioty

--↑ uwalniania hormonu antydiuretycznego

OBWODOWE

--uwalnianie histaminy skurcz oskrzeli, rozszerzenie naczyń krwionośnych↓RR oraz wykwity skórne

--hamowanie perystaltyki żołądka i jelit , skurcz zwieraczy i ↓ aktywności podłużnych włókien mięśniowych zaparcia i ↓ opróżnienia żołądka

--↑ napięcia dróg żółciowych ↓ odpływu żółci

--skurcz źrenicy (szpilkowata)

-- po długotrwałym stosowaniu wytwarza się tolerancja na jej działanie p/bólowe i euforyzujace ale nie ma hamowania ośrodka oddechowegoprzyczyna zatruć

przy stałym wzroście dawek leku oraz na zwężenie źrenic (objawy diagnostyczne) i hamowanie perystaltyki - zaparcia

dolantyna, dolargan - p/skurczowo

Leki agonistyczne

działania niepożądane:

-wpływa depresyjnie na oddychanie

-zaparcia

-nadmierne uspokojenie

-senność

-niepokój

-zmiany nastroju

-nudności i wymioty

-trudności w oddawaniu moczu

-kolka nerkowa

-zaburzenia widzenia

-skurcz oskrzeli

-odczyny alergiczne

-brak łaknienia

-uzależnienie początkowo psychiczne później fizyczne z zespołem odstawienia rozpoczynającym się już po 8-12 godzinach od ostatniego przyjęcia morfiny i manifestującym się dystrofia i łzawieniem oraz bezsennością ; wzrostem RR, biegunka, wymioty, bóle kostne i stawowe, drżenie mięśni, stany majaczeniowe, zawał i niewydolność oddechowa, zgon

-po długim stosowaniu (15-20dni) rozwija się tolerancja na jej działanie p/bólowe i euforyzujące, ale nie na hamowanie ośrodka oddechowego, co stanowi przyczynę zatruć przy stałym zwiększaniu dawek oraz na zwężenie źrenic (objaw diagnostyczny) i hamowanie perystaltyki (zaparcia)

-zawroty głowy

-suchość w jamie ustnej

-hipotonia ortostatyczna ale i nadciśnienie ->arytmie

-zaparcia

-impotencja

-zaburzenia termoregulacji

-zaburzenia smaku

p/wskazania:

-nadwrażliwość na morfinę

-astma oskrzelowa

-niewydolność oddechowa

-niewydolność serca

-arytmia

-urazy czaszki i OUN

-ostry alkoholizm

-stany drgawkowe

-stany spastyczne jelit, dróg żółciowych i moczowych

-porfiria

-ciąża, poród

-karmienie piersią

interakcje:

-poch. Fenotiazyny , inhibitory MAO , trojcykliczne leki p/depresyjne , leki blokujące receptory ß-adrenergiczne , alkohol;nasilają depresyjny wpływ morfiny na OUN i ośrodek oddechowy

-neuroleptyki zmniejszają lub znoszą nudności i wymioty po morfinie

-czyści antagoniści rec. Opioidowych odwracają działanie morfiny , w tym skurcz zwieraczy i depresję oddechową (np. nalokson)

leki agonistyczne z komponentem antagonistycznym:

wskazania:

-średnie i średnio silne bóle ostre i przewlekle np. w chorobach nowotworowych ,pooperacyjnych , bolesnych zabiegach diagnostycznych i leczniczych , urazach;

mechanizm działania:

-agonistyczne działanie wobec receptorow opioidowych

-hamowanie zwrotnego wychwytu NA i serotoniny w synapsach zstępującego układu hamowania bólu na poziomie rdzenia (tramadol) ->podobne do TLPD.

Dzialanie:

-p/bólowe

-uspakajające

-p/kaszlowe

-nie wlywaja na czynność ukl. oddechowego

-nie wpływają na parametry hemodynamiczne

-nieznacznie zwalniają perystaltykę jelit, ale bez wywoływania zaparć

działanie niepożądane:

-nudności i wymioty

-utrata apetytu

-zaparcia , wdecia , biegunka

-niepokój

-osłabienie

-stany splatania

-bole i zawroty głowy

-suchość w jamie ustnej

-trudności w zasypianiu

-zaburzenia w oddawaniu moczu

-u pacjentów uzależnionych mogą wywoływać zespół odstawienny

p/wskazania:

-nadwrażliwość

-uzależnienie od leków opioidowych

-zatrucia alkoholem lub lekami działającymi na OUN

-nadciśnienie śródczaszkowe

-zaburzenia czynności ośrodka oddechowego

-schyłkowa niewydolność nerek

-guz mózgu

-padaczka

-dzieci poniżej 14 r.ż.

-pacjenci leczeni inhibitorami MAO

leki antagonistyczne z komponenta agonistyczna:

wskazania:

-leczenie ostrych zatruć morfina (w Polsce leki z tej grupy nie są zarejestrowane)

mechanizm działania:

-antagonistycznie i częściowo agonistycznie działanie wobec receptorow opioidowych , tzn. w przypadku braku morfiny w organizmie zachowuje się jak agonista (p/bólowo i depresja oddychania) natomiast w przypadku działania morfiny znosi działanie p/bólowe.

Leki antagonistyczne:

Wskazania:

-leczenie ostrych zatruć narkotycznymi lekami p/bólowymi

-leczenie ostrych zatruć lekami dzial. Depresyjnie na OUN ( barbiturany, benzodiazepiny)

-w anestezjologii i po przeprowadzeniu znieczulenia ogólnego z użyciem NLPB

-w odwracaniu depresji ośrodka oddechowego noworodkow spowodowanej podaniem rodzącej NLPB podczas porodu

- w diagnostyce w celu wykrycia narkomanii lub wyjaśnienia przyczyn depresji

mechanizm działania: antagonistyczne działanie wobec receptorów opioidowych

dzialanie niepożądane : BRAK

p/wskazania:

-ciąża

-nadwrażliwość na lek

-ostrożnie u dzieci

-u podejrzanych o narkomanie - ostrożnie - ostre objawy abstynencji

interakcje:

-nie mogą być podawane łącznie z NLPB o mechanizmie :

-agonistycznym

-agonistyczno-antagonistycznym o dużym dzialaniu p/bólowym ( pentazocyna, nalbufina, buprenorfina)

6

---