EKOLOGIA 29.05.04

Sukcesja - powolne zasiedlanie danego ekosystemu

Biomarkery - organizmy wskaźnikowe zrównoważenia ekosystemu

ETAPY ROZWOJU SUKCESJI

1. nie zasiedlone całkowicie obszary bez „życia” - PRZEDSUKCESYJNE

2. imigracja - pojawiają się pierwsze organizmy

3. kolonizacja - zaczynają pojawiać się organizmy o wyższych wymaganiach

4. współzawodnictwo - walka o lepsze warunki bytowania

5. stabilizacja - klimax - równowaga

Sztuczne sukcesje to agrocenozy (np. pola uprawne)

ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNE

1. środowisko fizyczne - oddziaływanie poszczególnych komponentów: litosfery, biosfery, hydrosfery i litosfery

2. środowisko człowieka - najwyższy stopień ingerencji w środowisko geograficzne

ŚRODOWISKO ANTROPOGENICZNE - ingerencja człowieka jest tak duża, że powstaje całkiem nowe środowisko o zupełnie nowych cechach.

Ochrona środowiska polega na:

• zapobieganiu niewłaściwemu użytkowaniu drogą nakazów, zakazów i wskazań

• konserwatorskiej ochronie ekosystemów, gatunków i okazów

• redukcji zanieczyszczeń powstających w czasie działalności gospodarczej

• proekologicznej regulacji pozagospodarczej aktywności społecznej

Ochroną środowiska można sterować za pomocą:

• edukacji ekologicznej społeczeństwa

• narzędzi zarządzania gospodarką

• narzędzi zarządzania ochroną środowiska

Kształtowanie środowiska jest to świadome wprowadzanie zmian w ekosystemach. Zmiany te polegają na:

1. redukcji niektórych elementów systemu, najczęściej nadmiernie rozwiniętych ze względu na wcześniejszą ingerencję człowieka

2. kompensacji czyli uzupełnianiu brakujących ogniw obiegu materii i energii oraz formowaniu nowych łańcuchów tego obiegu w celu zwiększenia produktywności ekosystemów, ich zdolności asymilacyjnej lub poprawy walorów estetycznych i mikroklimatycznych środowiska

3. rekultywacji czyli odtworzeniu zdegradowanych ekosystemów przez wyeliminowanie czynników powodujących degradację

Odpowiedzialność sprawcza - coś się stało, coś się zmieniło

Odpowiedzialność zachowawcza - prowadzimy do zachowania tego, co już jest

RODZAJE UŻYTKOWANIA:

• biogeniczne: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i zbieractwo, przekształca się szata roślinna, świat zwierzęcy, a dopiero później inne geokomponenty

• geogeniczne - kopalnictwo podziemne i odkrywkowe. Odkształceniu ulega powierzchnia Ziemi oraz stosunki wodne (leje depresyjne), a w dalszej kolejności inne geokomponenty

• technogeniczne - osadnictwo, przemysł i komunikacja. Oddziałujące najsilniej w sposób kompleksowy na wszystkie składniki krajobrazu

Przyczyny oddziaływania człowieka na środowisko geograficzne

1. nadmierna eksploatacja surowców mineralnych

zasoby naturalne - dane przez naturę dobra mineralne i związane z nimi użyteczności, które stają się obiektem gospodarowania

2. zmniejszenie powierzchni lasów. Każdego roku wycina się 10 - 20 ml ha drzewostanu

3. niszczenie i degradacja pokrywy glebowej, jest ona rezultatem nieumiejętnie prowadzonej gospodarki rolnej i leśnej powodującej erozję podłoża. W ten sposób traci się 26 mld ton gleby rocznie

4. zmniejszenie zasobów wód słodkich

5. niszczenie naturalnej szaty roślinnej powodujące erozję gleby i stepowienia, a nawet pustynnienia obszarów, a w konsekwencji do zaniku wielu gatunków roślin i zwierząt

6. zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego przez gazy i pyły pochodzenia przemysłowego, komunikacyjnego i komunalnego.

EKOLOGIA 03.04.04

Ekologia - pochodzi od greckiego słowa „oikos”- dom, rodzinny, nauka przyrodnicza, dziedzina wiedzy.

Zajmuje się oceną warunków bytowania organizmów - dziedzictwo naturalne, całokształt dziedzictwa przyrodniczego na Ziemi.

Ekologia od samego początku zajmowała się inwentaryzacją, właściwym rozmieszczeniem populacji.

Zadania ekologii:

• bada wzajemne związki między elementami biotycznymi

• wyjaśnianie ich przyczyn

• przewidywanie zachowania się istot żywych w stałych i zmiennych warunkach

Ekologia - zajmuje się badaniami stosunków między żywymi organizmami oraz relacje między środowiskiem, w którym żyją

Ekologia dzieli się na dwa działy:

I outekologia - występowanie jednego gatunku, populacji

II synekologia - zajmuje się całą populacją

OCHRONA PRZYRODY

Nauki techniczne, chemiczne, fizyczne, leśne, informatyka

Opracowanie technologii produkcji nie zagrażających przyrodzie, technologii, utylizacji, odpadów i oczyszczania, opracowanie metodyki, pomiarów stanu środowiska, modelowanie procesów, prognozowanie zmian.

Nauki biologiczne, ekologia, biologia wzrostu i rozwoju, genetyka, taksomia

Gleboznawstwo, nauki o ziemi: geomorfologia, geologia, hydrologia, teledetekcja, kartografia

Znajomość różnorodności przyrody i jej przyczyn, zastosowanie praw przyrodniczych kierujących funkcjonowaniem, powstawaniem i odtwarzaniem układów biologicznych, ekologiczno - przestrzennych

Nauki społeczne, pedagogika, psychologia, socjologia, etyka, kulturoznawstwo, ekonomia

Edukacja jednostek społeczeństwa zorientowana na ułożenie współżycia człowieka z przyrodą i rozwój zainteresowania różnorodnością i pięknem przyrody, stymulacja procesów gospodarczych, prognozowanie

Nauki prawne

Formułowanie podstaw prawnych, zapewnienie skuteczności działań

NAUKOWE PODSTAWY OCHRONY PRZYRODY

Kompleksowe, jednoczesne, sukcesywne

badanie środowiska, określenie terenu (monitoring kompleksowy

lub monitoring poszczególnych elementów środowiska z zastosowaniem metod teledetekcji)

CO? GDZIE? KIEDY? CO? JAK?

Rozpoznanie stanu środowiska - kompleksowa geoinformacja

synteza kartograficzno - analogowa, mapa sozologiczna (mapy tematyczne)

Diagnoza

Mapy numeryczne z zastosowaniem metod G i S, aktualizowanie bazy danych

Działania administracyjno - Działania wychowawczo -

porządkowe

(legislacyjne)

Opracowanie optymalnego projektu rekultywacji

zdegradowanego terenu oraz określenie zasad właściwego jej

kształtowania lub użytkowania, zapewniających prawidłowe relacje

(równowagę) między poszczególnymi elementami geosystemu

Realizacja projektu

Społeczna eksploatacja zrealizowanego projektu ( społeczna jego akceptacja)

Inicjatywa dla zrównoważonej biosfery (SBI) proponuje następujące priorytety badawcze:

1. badanie ekologicznych przyczyn oraz konsekwencji zmian globalnych takich jak: zmiana klimatu, zmiany chemizmu atmosfery, wady gleby, zmiany sposobu gospodarowania ekosystemami lądowymi i wodnymi

2. ocena różnorodności biologicznej obejmująca badania naturalnych i wywołanych przez działalność człowieka zmian w odniesieniu do zróżnicowania genetycznego, gatunkowego i zróżnicowania siedlisk. Badanie ekologicznych konsekwencji oraz przyczyn determinujących zmiany zróżnicowania gatunkowego, z czym wiąże się sprawa ochrony rzadkich i znikających gatunków, a także zapobieganie globalnym i lokalnym zmianom różnorodności biologicznej

3. badania zakreślone programem nazwanym „zrównoważone systemy ekologiczne”.

obejmują one opracowanie definicji i sposobu wykrywania stresów w naturalnych i kształtowanych przez człowieka systemach ekologicznych, próbę określenia granic, w których mogą zachodzić procesy homeostatyczne , restaurację zniszczonych, zdegradowanych systemów, regulowanie liczebności „szkodników”, chorób oraz badanie wzajemnych związków.

BIOTOP - środowisko życia organizmów roślinnych i zwierzęcych, fragment powierzchni Ziemi charakteryzujący się jednakowymi abiotycznymi warunkami środowiska

BIOCENOZA - zespół populacji różnych gatunków roślin i zwierząt danego środowiska, podlegających czynnikom tego środowiska, ale powiązanych ze sobą pośrednio lub bezpośrednio zależnościami pokarmowymi oraz konkurencją biologiczną wewnątrz lub międzygatunkową.

EKOSYSTEM - podstawowa jednostka funkcjonująca w przyrodzie

Istnieją trzy poziomy występowania organizmów:

1. producenci - autotrofy, w procesie fotosyntezy produkują materię organiczną przy udziale energii i wody

2. konsumenci - żerują na autotrofach

3. reducenci - destruenci

NISZA EKOLOGICZNA - graniczne max i minimum wartości pewnych elementów środowiska, w której występują organizmy: temperatura, wilgotność, ciśnienie

PRAWO MINIMUM - czynnikiem ograniczającym występowanie danego ekosystemu jest ten element występujący w najmniejszej ilości

PRAWO TOLERANCJI - zarówno brak jak i nadmiar jest szkodliwy

Stenobionty - organizmy o niskiej tolerancji

Eurybionty - np. człowiek, organizmy o wysokiej tolerancji

Ekotypy - występują tylko w określonych warunkach

Zasady funkcjonowania ekosystemu:

• jedność biotopu i biocenozy

• wszystkie elementy są ze sobą ściśle powiązane

• autonomia ekosystemu, w jego wnętrzu występuje samorealizacja

• zasada sukcesji ekologicznej: pierwotna i wtórna

2

---