Zarządzanie jako proces decyzyjny
Pojęcie decyzji i etapy procesu decyzyjnego:
Podejmowanie decyzji(decydowanie) jest to dokonywanie wyboru spośród co najmniej 2 możliwości(wariantów).
Decyzja- wybrany świadomie i nielosowo wariant działania prowadzący do rozwiązania jakiegoś problemu. (Na ogół decyzje dotyczą problemów merytorycznych, np. technicznych, ekonomicznych, personalnych).
Metadecyzja- dotyczy sposobu rozstrzygania w sprawie konkretnego problemu merytorycznego. Służy do określenia ramowych warunków (zasad, reguł) decyzji merytorycznych (np. w przypadku zatrudniania nowego pracownika, na jakie kwalifikacje szczególnie zwrócić uwagę, jak dokonać wyboru pracownika spośród wszystkich kandydatów, itd.).
Proces decyzyjny- składa się z 3 faz:
I Przygotowanie decyzji
-rozpoznanie i analiza problemu: identyfikacja istoty problemu, ustalenie czego dotyczy i na czym polega, analiza- zebranie informacji o problemie i o czynnikach na niego wpływających, ile jest sterowalnych (zależnych od decydenta= kierownika) a ile niesterowalnych.
-konstrukcja wariantów rozwiązania problemu: im dokładniej rozpoznało się problem tym więcej pomysłów na jego rozwiązanie powstaje co sprzyja podjęciu decyzji o wysokiej trafności.
-ustalenie kryteriów oceny wariantów decyzyjnych: ustalenie kryteriów oceny mierzalne (ilościowe) niemierzalne (jakościowe).
II Podjęcie decyzji
-ocena wariantów decyzyjnych: za pomocą ustalonych kryteriów decydent ocenia cenność skutków pozytywnych i negatywnych poszczególnych wariantów.
-wybór najlepszego wariantu-podjęcie decyzji: wybór wariantu który wcześniej został najwyżej oceniony.
III Wdrożenie decyzji
-przekazanie decyzji do realizacji(wdrożenie): przekazanie w sposób zrozumiały dla wykonawców wybranego wariantu w postaci polecenia oraz zapewnienie warunków umożliwiających wykonanie decyzji.
-obserwacja i kontrola rezultatów: sprawdzenie czy decyzja jest poprawnie realizowana i czy przynosi oczekiwane rezultaty (kontrola bieżąca), pozwala ona na ewentualna korektę działań oraz kontrola końcowa to ocena całego procesu decyzyjnego.
Sytuacja decyzyjna- gdy powstaje problem to kierownik musi zainicjować i doprowadzić do końca proces decyzyjny.
Podział problemów:
-ustrukturyzowane(U):stosuje się do ich rozwiązania sprawdzone sposoby, spotyka się z nimi najniższy szczebel zarządania.
-słabo ustrukturyzowane(SU): pomiędzy U a NU, średnie kierownictwo sobie z nimi radzi.
-nieustrukturyzowane(NU): zbieranie informacji o problemie i szukanie nowego rozwiązania, najwyższy szczebel zarządzania.
-technologiczne: udoskonalanie dotychczasowego sposobu działania.
-strukturalne: zmiana np. uprawnień, więzi organizacyjnych (prywatyzacja).
-personalne: zmiana postaw, kwalifikacji, zachowań indywidualnych i grupowych.
Sytuacje decyzyjne:
-pewności: pozytywne i negatywne skutki przyjętych wariantów są przewidywalne, rozpatrywany problem jest podobny do wcześniejszych, towarzyszą problemom U.
-ryzyka: pozytywne i negatywne skutki wariantów nie są do przewidzenia, SU.
-niepewności: nieznane prawdopodobieństwo skutków wariantów decyzji, decydent czyni dodatkowe założenia by podjąć decyzję, NU.
Rodzaje decyzji:
-indywidualne: zalety: odpowiedzialność za podjętą decyzje jest określona, koszt i czas procesu decyzyjnego jest stosunkowo niewielki; wady: ograniczoność intelektualna możliwości decydenta, ciężar odpowiedzialności.
-kolektywne(zespołowe): zalety: zróżnicowana wiedza, możliwości i doświadczenie gremium(zespołu), mniejszy stres i odpowiedzialność; wady: brak myśli przewodniej-rozbieżność interesów członków zespołu decyzyjnego, odpowiedzialność za decyzję jest niejednoznaczna, długi czas i wysokie koszty procesu decyzyjnego, symptomy myslenia grupowego.
(W praktyce: faza przygotowania decyzji realizowana kolektywnie, faza dokonywania wyboru i wprowadzania decyzji indywidualnie).
Racjonalność w decydowaniu:
-pełna: decydent w pełni racjonalny, wykorzystuje analizy i opinie ekspertów, dostępne informacje, w procesie dokonywania wyboru działa obiektywnie dla dobra instytucji, wyklucza interesy swoje i swojej grupy koleżeńskiej, w trakcie dokonywania wyboru szuka rozwiązania optymalnego.
-ograniczona: decydent nie jest w pełni racjonalny, kieruje się subiektywnymi własnymi doświadczeniami, przekonaniami i poglądami, w procesie dokonywania wyboru posługuje się kryteriami zgodnymi z celami i zasadami funkcjonowania instytucji oraz interesami własnymi lub swojej grupy, w trakcie dokonywania wyboru poszukuje rozwiązania zadowalającego, nie optymalnego, które jedynie daje postęp w stosunku do dotychczasowego zastanego stanu.
Systemy informacyjne w organizacji: