Kierunki filozoficzne
Materializm dialektyczny - teoria filozoficzna stworzona przez Karola Marksa
i Fryderyka Engelsa, a rozwinięta przez Włodzimierza Lenina, twórcy tego kierunku
głosili tezę o pierwotności materii i wtórności świadomości; poznanie
rzeczywistości traktowali jako ciągły proces gromadzenia prawd względnych i
zbliżania się do prawdy absolutnej; poznanie to praktyka; przemiany w czasie i
przestrzeni wynikają z nieustannej walki przeciwieństw; literatura, według
materialistów, była odzwierciedleniem panujących stosunków społecznych.
Intuicjonizm - zapoczątkowana przez Bergsona teoria filozoficzna, według której
głównym narzędziem poznania świata jest intuicja i instynkt życiowy, a nie
rozum; prawa rządzące światem są nieuchwytne, ponieważ o jego rozwoju decyduje
irracjonalny pęd życiowy, który tylko artyści mogą, dzięki własnej intuicji,
wyczuć i wyrazić.
Pragmatyzm - kierunek ten powstał w Ameryce pod koniec XIX wieku, a jego twórcą
był filozof i psycholog William James; postulował on praktyczny sposób myślenia
i działania, stosowanie metody krytycznego rozsądku i nauk doświadczalnych;
hasłem pragmatystów było zbliżenie filozofii do życia oraz uzależnienie
prawdziwości twierdzeń od ich praktycznych skutków; poznanie ludzkie ma
charakter czysto praktyczny, nie chodzi więc w tym procesie o obiektywne
zbliżenie człowieka do prawdy, lecz o efekty praktyczne, związane z
zaspokojeniem ludzkich potrzeb.