Konspekt opracowania fragmentu początkowego „Granicy” Zofii Nałkowskiej

I. Rozpoznanie:

• Powieść zaczyna się od końca, scena początkowa → finał, niejasne informacje na temat głównego bohatera

• Rekonstrukcja- retrospekcja

• Wniosek- tematem powieści jest kariera; jest ona napisana w konwencji powieści kryminalnej

II. Narracja:

• (niby) jest tradycyjna- 3 os. l. poj., narrator nie uczestniczy w akcji, trzyma dystans od opisywanych wydarzeń

• Narrator przytacza opinię → reporter (narracja typowa dla reportażu) narracja reporterska

• Nałkowska należała do grupy autentystów o nazwie „Przedmieście” (ich literatura opierała się na faktach), w swoich dziełach stosowali dwa kierunki- reportaż i faktomontaż

• Użycie form bezosobowych- wprowadzenie sentencji; ogólnikowe, oczywiste refleksje

• Refleksje ogólnikowe- wprowadzenie elementów eseju

• Wniosek- ten fragment nie jest jednolity bo przytacza opinie jak w reportażu i refleksje jak w eseju

III. Bohaterowie:

• Zenon- zrobił szybka karierę,

-charakterystyka zewnętrzna- pozytywna (rozpoznawalny, przyjemna twarz, rasowa, zgarbiony), negatywna (nienawistna, jezuicka- człowiek o podwójnym odbiciu co innego myśli niż robi i po nim widać)

• Wniosek- postać trudna do zidentyfikowania, odgadnięcia

- charakterystyka wewnętrzna- wizerunek samego siebie (ma zasady moralne, motywuje każdy czyn, dla każdego czynu znajduje usprawiedliwienie), nieodpowiedzialny, tchórz; to co myślą inni → nikt nie będzie nas rozliczał z tragedii i motywów, tylko z czynów i faktów

• Wniosek- mamy dwa portrety Zenona, dwie krańcowości

• Agnostycyzm- nauka o niepoznawalności człowieka

• Persona- moja rola jaką odgrywam dla użytku innych

• Justyna- siedzi w więzieniu ( za coś co ma związek z końcem kariery Zenona), była u Zenona i zrobiła awanturę, Elżbieta opiekowała się nią

IV. Temat (sens):

• Relatywizm- względność, agnostycyzm (wykluczenie możliwości poznawczych człowieka na polu „istoty” rzeczy jak i „istoty” związków przyczynowo-skutkowych)

-Względność poznania, niepoznawalność

-determinizm (uwarunkowanie), kompleks Elektry (skłonność kobiety do ojca), kompleks Edypa (skłonność mężczyzny do matki)

-zasada rzeczywistości kieruje naszą świadomością

• Rola, na pokaz, maska na twarz nie na serce

V. Kompozycja:

• Paralelizm pewnego typu lustra

-lustro- nie przedstawia swojego poglądu, przedstawia opinię

• Od ogółu do szczegółu- od charakterystyki zewnętrznej do wewnętrznej (jak wygląda do tego co o sobie myśli)

• Sentencja charakterystyki przepleciona sentencjami (o śmierci i o bezradności) narratora w poznaniu Zenona

VI. Styl:

• Funkcja informacyjna, sucha relacja

• Styl reportażu- jego zadaniem jest przedstawienie faktu w jak najprostszy sposób

VII. Podsumowanie:

• Narracja sumaryczna- niedokładna, ogólnikowa

• Przedstawienie różnych wersji opinii

• Poznanie jednostki jest niemożliwe

• Dwoista kompozycja: ogólnikowa narracja + relacja

• Nałkowska zawsze tworzy nam dwie możliwości

Opracowała Daria Kaniewska III a

---