Kryteria energetyczne ciężkości pracy

Podstawowym kryterium decydującym o zapewnieniu pracownikom posiłku wydawanego ze względów profilaktycznych jest efektywny wydatek energetyczny, związany z wysiłkiem fizycznym, w ciągu zmiany roboczej, specyficzne warunki pracy i parametry mikroklimatu na stanowisku pracy.

Wydatek energetyczny może być miernikiem intensywności wysiłku fizycznego - dynamicznego. Na podstawie badań szczegółowych przyjęto poniższe kryteria oceny ciężkości pracy.

Klasyfikacja ciężkości pracy na podstawie wartości efektywnego wydatku energetycznego w ciągu zmiany roboczej

Ryzyko zawodowe zależne od wydatku energetycznego
Pracodawca jest zobowiązany oceniać ryzyko zawodowe występujące m.in. przy ręcznych pracach transportowych. Ryzyko to jest właśnie zależne od wydatku energetycznego. Przy takiej ocenie należy w szczególności wziąć pod uwagę:

1. masę przemieszczanego przedmiotu, jego rodzaj i położenie środka ciężkości,

2. warunki środowiska pracy, w tym w przede wszystkim temperaturę i wilgotność powietrza oraz poziom czynników szkodliwych dla zdrowia,

3. organizację pracy, w tym stosowane sposoby wykonywania pracy,

4. indywidualne predyspozycje pracownika, takie jak sprawność fizyczna, wiek i stan zdrowia. Do oceny ryzyka zawodowego związanego z obciążeniem wysiłkiem dynamicznym proponujemy przyjąć poniższe kryterium.

Ryzyko zawodowe zależne od wydatku energetycznego

Służba bhp - kwalifikacje zawodowe i szkolenie bhp

Czy osoba, która ukończyła policealne studium techników bhp i wyższe studia o specjalności inżynieria bezpieczeństwa, ma obowiązek odbycia szkolenia bhp dla inspektorów ds. bhp, jeżeli ma objąć samodzielne stanowisko takiego inspektora? To częsty problem...

Kwalifikacje osób zatrudnionych w służbie bhp
Posiadając tytuł technika bhp, można zostać zatrudnionym na stanowisku pracy inspektora ds. bhp (§ 4 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy - Dz.U. nr 109, poz. 704 z późn. zm.).

Natomiast osoba zatrudniona na stanowisku pracy starszego inspektora ds. bhp (który może być zatrudniony w 1-osobowej komórce służby bhp) powinna legitymować się wykształceniem wyższym o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Stwierdzenie, czy studia wyższe o specjalności inżynieria bezpieczeństwa spełniają to wymaganie, leży w kompetencjach Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.

Szkolenie w dziedzinie bhp, jakiemu podlegają osoby zatrudnione w służbie bhp
Niezbędne szkolenie bhp dla pracowników służby bhp, regulują przepisy rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 z późn. zm.).

Uwaga!
Wszyscy nowo zatrudnieni pracownicy (w tym pracownicy służby bhp) muszą odbyć instruktaż ogólny bhp przed dopuszczeniem do wykonywania pracy. Jego celem jest zapoznanie ich z podstawowymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy zawartymi w Kodeksie pracy, układach zbiorowych pracy lub regulaminach pracy, a także przepisami i zasadami bhp obowiązującymi w danym zakładzie pracy oraz zasadami udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.

Pracownicy służby bhp powinni być także poddawani szkoleniu okresowemu bhp, przeprowadzanemu w formie kursu, seminarium lub samokształcenia kierowanego, nie rzadziej niż raz na 5 lat. To pracodawca ustala, po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami, częstotliwość i czas trwania szkolenia okresowego bhp, biorąc pod uwagę rodzaj oraz warunki wykonywania pracy na tych stanowiskach pracy. Jednak pierwsze szkolenie okresowe bhp zatrudnionych w służbie bhp powinno odbyć się w okresie do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na ich stanowiskach pracy.

Uwaga!
Zwolnienie z odbycia pierwszego szkolenia okresowego bhp jest możliwe w uzasadnionych przypadkach, którymi są sytuacje, gdy:

1. zainteresowana osoba przedłoży aktualne zaświadczenie o odbyciu w tym okresie u innego pracodawcy wymaganego szkolenia okresowego bhp,

2. zainteresowana osoba odbyła w tym okresie szkolenie okresowe bhp wymagane dla osoby zatrudnionej na stanowisku należącym do innej grupy stanowisk pracy, jeżeli program tego szkolenia bhp uwzględnia zakres tematyczny wymagany programem szkolenia okresowego bhp obowiązującego na nowym stanowisku pracy.

Karolina Główczyńska-Woelke
specjalista ds. bhp i ergonomii

Substancje szkodliwe - wchłanianie

Ilość wchłanianych substancji szkodliwych zależy między innymi od:

• indywidualnych właściwości osobniczych,

• drogi wchłaniania,

• przestrzegania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Dlatego też u różnych osób przebywających w tej samej hali produkcyjnej, gdzie stężenie substancji szkodliwej w powietrzu było stałe, mogła zostać wchłonięta jej różna dawka.

Uwaga!
Substancje szkodliwe mogą wchłaniać się 3 drogami, mianowicie drogą:

1. oddechową,

2. pokarmową,

3. przez skórę.

Droga oddechowa - intensywność wchłaniania
Na intensywność wchłaniania substancji szkodliwych drogą oddechową ma wpływ:

• wentylacja płuc,

• wysiłek fizyczny - powoduje on zwiększoną liczbę oddechów i szybsze krążenie krwi, przez co substancje szkodliwe są szybciej rozprowadzane w organizmie.

Droga pokarmowa - intensywność wchłaniania
Na intensywność wchłaniania substancji szkodliwych drogą pokarmową ma wpływ:

• niewłaściwa higiena rąk - brak mycia rąk przed jedzeniem,

• spożywanie posiłków na stanowisku pracy,

• palenie papierosów.

Droga przez skórę - intensywność wchłaniania
Natomiast na intensywność wchłaniania substancji szkodliwych drogą przez skórę ma wpływ:

• wysiłek fizyczny, wilgotność powietrza lub wysoka temperatura otoczenia - czynniki te mogą spowodować nadmierny wzrost temperatury ciała, co prowadzi do nadmiernej potliwości (w takiej sytuacji może dojść do zwiększonego wchłaniania drogą przez skórę substancji szkodliwych rozpuszczalnych w wodzie),

• używanie zanieczyszczonej odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej - kontakt brudnej odzieży ze skórą może spowodować wnikanie do organizmu substancji szkodliwych,

• używanie niewłaściwej odzieży ochronnej (np. używanie odzieży ochronnej z za krótkim rękawem może spowodować nadmierne przenikanie substancji szkodliwych do organizmu przez odkryte części skóry),

• stosowanie niewłaściwych detergentów (środków do mycia rąk, kremów do rąk), które w nadmierny sposób usuwają warstwę łojową ze skóry (wskutek takiego działania naskórek staje się przepuszczalny nie tylko dla wody, ale i substancji szkodliwych).

Wymagania dla nowych urządzeń grzewczych

Jakie instrukcje należy dołączać do urządzeń grzewczych wprowadzanych do obrotu?

Do urządzeń grzewczych wprowadzanych do obrotu powinny być załączone instrukcje:

• techniczna - przeznaczona dla instalującego urządzenia,

• użytkowania i konserwacji - przeznaczona dla użytkownika.

Ostrzeżenia i instrukcje powinny być sporządzone w języku polskim.

Instrukcja techniczna
Techniczna instrukcja instalowania powinna zawierać informacje dotyczące:

• instalowania, regulacji i konserwacji, mające na celu zapewnienie prawidłowego wykonania tych czynności oraz bezpiecznego użytkowania urządzeń;

• rodzaju zastosowanego paliwa gazowego;

• stosowanego ciśnienia zasilania paliwem gazowym;

• wymagań w zakresie dopływu świeżego powietrza:

• do spalania,

• w celu zapobieżenia tworzeniu się niebezpiecznych mieszanin niespalonego paliwa gazowego z powietrzem, w przypadku urządzeń niewyposażonych w urządzenie specjalne zapobiegające niebezpiecznemu nagromadzeniu się niespalonego paliwa gazowego w tych wnętrzach i pomieszczeniach użytkowych;

• warunków odprowadzania produktów spalania;

• charakterystyki urządzeń i wymagań w zakresie montażu, mających na celu zapewnienie zgodności z zasadniczymi wymaganiami odnoszącymi się do gotowych urządzeń oraz jeżeli ma zastosowanie, wykazu kombinacji ich połączeń zalecanych przez producenta - w przypadku palników z wymuszonym nadmuchem i urządzeń grzewczych przeznaczonych do wyposażenia w takie palniki.

Instrukcja użytkowania i konserwacji
Instrukcja użytkowania i konserwacji powinna zawierać informacje wymagane do bezpiecznego użytkowania urządzeń, w szczególności dotyczące ograniczeń w ich użytkowaniu.

Inne informacje
Na urządzeniach wprowadzanych do obrotu i ich opakowaniach powinny być umieszczone ostrzeżenia określające:

• rodzaj stosowanego paliwa gazowego,

• ciśnienie zasilania paliwem gazowym,

• ograniczenia w użytkowaniu tych urządzeń, w szczególności, gdy urządzenia powinny być instalowane wyłącznie w miejscach, w których znajduje się odpowiednia wentylacja.

Dźwignie, urządzenia sterujące i nastawcze - w celu uniknięcia jakichkolwiek błędów w obsłudze - powinny być:

• wyraźnie oznaczone,

• wyposażone w odpowiednie instrukcje.

Ponadto ich konstrukcja powinna uniemożliwiać przypadkową manipulację.

Na urządzeniu lub na jego tabliczce znamionowej powinny być umieszczone, w sposób widoczny, czytelny i trwały, informacje dotyczące:

• oznakowania CE,

• nazwy lub znaku producenta urządzenia,

• nazwy handlowej urządzenia,

• rodzaju zastosowanego zasilania elektrycznego (jeżeli jest w danym przypadku stosowane),

• kategorii urządzenia,

• roku, w którym umieszczono oznakowanie CE, z oznaczeniem 2 ostatnich cyfr roku.

Zygmunt Wieczorek
specjalista ds. analiz i prewencji
zagrożeń zawodowych

Czy wypadek przy pracy ma wpływ na bieg wypowiedzenia pracownika?

Czy wypadek przy pracy, jaki miał miejsce podczas okresu wypowiedzenia, unieważnia to wypowiedzenie?

Żaden wypadek przy pracy nie ma wpływu na bieg wypowiedzenia, któremu uległ pracownik. Jest tak nawet wtedy, gdy do zaistnienia zdarzenia wypadkowego w pełni przyczynił się pracodawca lub osoba działająca w jego imieniu.

Wypowiedzenie umowy o pracę jest jednym ze sposobów rozwiązania stosunku pracy. Jest ono skuteczne wtedy, gdy zostało złożone drugiej stronie. Z upływem okresu wypowiedzenia umowa o pracę ulega rozwiązaniu. Pracownikowi, którego niezdolność do pracy spowodowaną wypadkiem w wyniku wypadku przy pracy trwa również po dniu rozwiązania umowy o pracę będą przysługiwały świadczenia z ubezpieczenia zdrowotnego od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Podstawa prawna
Ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz. 1673 ze zm.).

Jan M. Pióro
specjalista z zakresu prawa pracy
biegły sądowy w dziedzinie bhp
przy Sądzie Okręgowym w Warszawie

Czy pracownikowi należy się zwrot za okulary korekcyjne między badaniami profilaktycznymi?

Pracownik zwrócił się z prośbą o wydanie skierowania na przeprowadzenie wcześniejszych badań profilaktycznych, gdyż w jego odczuciu pogorszył mu się wzrok. Lekarz stwierdził pogorszenie widzenia w stopniu uzasadniającym zmianę szkieł korekcyjnych. Czy temu pracownikowi należy sfinansować lub dofinansować zakup okularów korekcyjnych?

Pracownik, u którego lekarz w wyniku badań profilaktycznych stwierdził pogorszenie widzenia w stopniu uzasadniającym zmianę szkieł korekcyjnych, może domagać się sfinansowania lub dofinansowania zakupu okularów korekcyjnych także pomiędzy badaniami profilaktycznymi.

Obowiązek zapewnienia okularów
Pracodawca musi - odpowiednio do zaleceń lekarza - zapewnić okulary korygujące wzrok każdej osobie zatrudnionej, w tym praktykantom i stażystom, jeżeli:

• osoba ta użytkuje w czasie pracy monitor ekranowy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy - obowiązującego w zakładzie pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy,

• wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach badań lekarskich objętych zakresem profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.

Obowiązek zapewnienia przez pracodawcę okularów korygujących wzrok pracownikom zatrudnionym przy obsłudze monitorów ekranowych oznacza, że jego realizacja następuje na koszt pracodawcy w każdym przypadku, gdy badania przeprowadzone w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą - w zakresie badanych cech w porównaniu z badaniem poprzednim - potrzebę wykonywania tej pracy w ponownie wykonanych okularach korygujących wzrok (dla okularów nie ustala się okresów używalności).

Podstawa prawna
§ 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. nr 148, poz. 973).

Jan M. Pióro
specjalista z zakresu prawa pracy,
biegły sądowy w dziedzinie bhp
przy Sądzie Okręgowym w Warszawie

Krzesła i stoły do pracy przy komputerze

Obecnie trudno sobie wyobrazić firmę, która funkcjonowałaby bez komputera. Stał się on jednym z podstawowych elementów wyposażenia każdego biura. Prawidłowa organizacja pracy z komputerem wymaga, aby pracodawca zapewnił swoim pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Aby można było mówić, że pracodawca je zapewnił, musi wyposażyć stanowisko pracy w odpowiedni stół i krzesło. Konstrukcja stołu powinna umożliwiać dogodne ustawienie elementów wyposażenia stanowiska pracy, w tym zróżnicowaną wysokość ustawienia monitora i klawiatury.

Wysokość siedziska krzesła i stołu powinna być ustalona tak, aby zapewnić:

• naturalne położenie kończyn górnych zapewniające przy obsłudze klawiatury zachowanie co najmniej kąta prostego między ramieniem a przedramieniem,

• odpowiedni kąt obserwacji ekranu monitora w zakresie 20-50° w dół (licząc od linii poziomej na wysokości oczu pracownika do linii poprowadzonej od jego oczu do środka ekranu), przy czym górna krawędź ekranu monitora nie powinna znajdować się powyżej oczu pracownika.

Krzesło
Krzesło stanowiące wyposażenie stanowiska pracy z monitorem ekranowym powinno mieć:

• dostateczną stabilność zapewnioną przez podstawę co najmniej 5-podporową z kółkami jezdnymi,

• wymiary oparcia i siedziska zapewniające wygodną pozycję ciała oraz swobodę ruchów,

• regulację wysokości siedziska w zakresie 400-500 mm, licząc od podłogi,

• regulację wysokości oparcia oraz regulację pochylenia oparcia w zakresie 5° do przodu i 30° do tyłu, wyprofilowanie płyty siedziska i oparcia odpowiednio do naturalnego wygięcia kręgosłupa i odcinka udowego kończyn dolnych,

• możliwość obrotu wokół osi pionowej o 360°,

• podłokietniki.

Stół
Konstrukcja stołu powinna umożliwiać dogodne ustawienie elementów wyposażenia stanowiska pracy, w tym zróżnicowaną wysokość ustawienia monitora ekranowego i klawiatury.

Szerokość i głębokość stołu powinna zapewniać:

• wystarczającą powierzchnię do łatwego posługiwania się elementami wyposażenia stanowiska pracy,

• ustawienie klawiatury z zachowaniem odległości nie mniejszej niż 100 mm między klawiaturą a przednią krawędzią stołu,

• ustawienie elementów wyposażenia w odpowiedniej odległości od pracownika, to jest w zasięgu jego kończyn górnych.

Obowiązek poddania się przez pracownika badaniom lekarskim

Kiedy pracownika trzeba poddać badaniom lekarskim? Z jakiego przepisu wynika ten obowiązek i czy pracownik musi bezwzględnie się stosować do wskazań lekarskich po badaniach?

Obowiązek poddania się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim wynika bezpośrednio z art. 211 pkt 5 Kodeksu pracy. Ponadto nie uchyla obowiązku przeprowadzenia badań lekarskich przedstawienie przez pracownika wyników badań przeprowadzonych do innych celów niż podjęcie pracy (wyrok NSA z 2 lutego 1999 r., II SA/Wr 975/99, Pr. Pracy 1999/6/45).

Badania wstępne
Wstępnym badaniom lekarskim podlegają wszystkie osoby nowo przyjmowane do pracy. Jedynym wyjątkiem są osoby przyjmowane ponownie u danego pracodawcy na to samo stanowisko, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy. Dodatkowo obowiązek skierowania na badanie wstępne istnieje w stosunku do młodocianych przenoszonych na inne stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe (art. 229 Kodeksu pracy).

Badania okresowe
Ponadto dla wszystkich pracowników przeprowadza się badania okresowe, według harmonogramu przewidzianego w rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. nr 69, poz. 332 z późn. zm.).

Badania kontrolne
Natomiast kontrolnym badaniom lekarskim podlegają pracownicy w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni.

Należy pamiętać, że obowiązek pracodawcy skierowania na badania kontrolne po wyczerpaniu zasiłku chorobowego dotyczy pracownika, który po upływie tego okresu stawił się do pracy i zgłosił gotowość jej wykonywania (wyrok SN z 21 września 2001 r., I PKN 639/00, OSNP 2003/17/415).

Stosowanie się do wskazań lekarskich
Stosowanie się do wskazań lekarskich należy do obowiązków pracownika, których zlekceważenie może skutkować nie tylko pogorszeniem zdrowia samego pracownika, ale również poniesieniem określonych strat przez pracodawcę. Podkreślił to Sąd Najwyższy, wskazując, że podjęcie przez pracownika niezdolnego do pracy wskutek choroby czynności zarobkowych sprzecznych ze wskazaniami lekarskimi nie jest wykonywaniem obowiązku troski o dobro zakładu pracy nawet wtedy, gdy pracodawca, bez swojej wiedzy i zgody, uzyskał przy okazji korzyść majątkową. Przejawem troski pracownika niezdolnego do pracy wskutek choroby o dobro zakładu pracy jest stosowanie się do wskazań lekarskich i powstrzymywanie się od wykonywania czynności mogących przedłużyć jego nieobecność w pracy - art. 211 pkt 5 kp w związku z art. 100 § 2 pkt 3 kp (wyrok SN z 16 listopada 2000 r., I PKN 44/00, OSNAPiUS 2002/10/239).

Natalia Korzeniecka
prawnik, współpracownik firmy BHPoż
- Ośrodek Szkolenia, Doradztwa i Usług

Pomieszczenia dla pracowników odśnieżających dachy

Jakie pomieszczenia trzeba zapewnić pracownikom odśnieżającym dachy? Praca przy odśnieżaniu dachów charakteryzuje się znacznym wysiłkiem fizycznym. Organizm pracownika w trakcie usuwania śniegu narażony jest na przegrzanie, natomiast podczas przerwy na odpoczynek następuje jego gwałtowne wychłodzenie. W rezultacie pracownik może często się przeziębiać i chorować. Aby temu zapobiec trzeba zapewnić odpowiednie pomieszczenia pracownikom odśnieżającym dachy.

Szatnie
Pracownikom zatrudnionym przy odśnieżaniu dachów trzeba zapewnić możliwość korzystania z szatni. Powinny się w niej znajdować urządzenia do suszenia odzieży i czyszczenia obuwia.

Inne pomieszczenia
W pobliżu miejsc pracy trzeba także zapewnić pracownikom odśnieżającym dachy pomieszczenia umożliwiające im schronienie przed opadami atmosferycznymi, ogrzanie się i zmianę odzieży. Pomieszczenia te powinny być zaopatrzone w urządzenia do podgrzewania posiłków.

Temperatura i powierzchnia
Temperatura w pomieszczeniach stanowiących schronienie dla pracowników odśnieżających dachy ma wynosić co najmniej 16ºC (289 K), a na każdego pracownika najliczniejszej zmiany powinno przypadać co najmniej 0,1 m² powierzchni. Całkowita powierzchnia pomieszczenia nie może być mniejsza niż 8 m².

Uwaga!
W sytuacji, gdy nie jest możliwe zapewnienie pomieszczeń umożliwiających schronienie się przed opadami atmosferycznymi, ogrzanie się oraz zmianę odzieży, trzeba zapewnić pracownikom odśnieżającym dachy w pobliżu miejsca ich pracy odpowiednio urządzone źródło ciepła. Nie można tu zapomnieć o zachowaniu wymagań ochrony przeciwpożarowej.

Podstawa prawna
§ 10 ust. 1 , § 44 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.).

Zygmunt Wieczorek
specjalista ds. analiz i prewencji
zagrożeń zawodowych

Obsługa punktu pierwszej pomocy

Czy pracownik po ukończeniu szkolenia wstępnego i okresowego bhp może sprawować pieczę nad apteczką oraz punktem pierwszej pomocy, czy też musi ukończyć specjalistyczne szkolenie z zakresu pierwszej pomocy?

Przepisy rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy nie określają trybu szkolenia pracowników w zakresie udzielania pierwszej pomocy. Skoro jednak przepis mówi o konieczności:

• powierzenia obsługi punktów pierwszej pomocy pracownikom przeszkolonym w udzielaniu takiej pomocy,

• wywieszenia wykazów pracowników przeszkolonych w udzielaniu pierwszej pomocy,

za wystarczające należy uznać zapoznanie takich pracowników z zasadami udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej w ramach odbytego instruktażu ogólnego oraz szkolenia okresowego.

Obowiązek pracodawcy
W zakładzie pracy powinna działać sprawnie pierwsza pomoc przedlekarska. Jej zorganizowanie jest obowiązkiem pracodawcy, który między innymi w ten sposób chroni zdrowie i życie pracowników.

Podstawa prawna
§ 44 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.).

Jan M. Pióro
specjalista z zakresu
prawa pracy

Uprawnienia inspektora PIP w postępowaniu powypadkowym

Czy inspektor PIP ma prawo do analizy protokołu powypadkowego, jego kontroli i ingerencji w niego, jeśli jest to wypadek lekki?

Inspektor pracy ma prawo do kontroli w zakresie zaistniałego wypadku przy pracy, zaklasyfikowanego jako wypadek o skutkach lekkich.

Do zadań Państwowej Inspekcji Pracy należy m.in. badanie i analizowanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz kontrola stosowania środków zapobiegających tym wypadkom (art. 10 ust. 1 pkt 7a ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy; Dz.U. nr.89, poz. 589). Z takiego zakresu uprawnień nie ma wyłączenia w odniesieniu do wypadków o skutkach lekkich.

Obowiązek pracodawcy informowania inspektora PIP o wypadku przy pracy
Pracodawcę ma obowiązek jak najszybszego (niezwłocznego) zawiadomienia właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy (art. 234 § 2 Kodeksu pracy).

Pracodawca musi także jak najszybciej (niezwłocznie) doręczyć właściwemu inspektorowi pracy protokół powypadkowy, dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych (§ 13 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy; Dz.U. nr 115, poz. 744 ze zm.; dalej: rozporządzenie wypadkowe).

Taki protokół powypadkowy (dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych) może być zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora pracy, jeżeli zawiera ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe wnioski profilaktyczne. Do pracodawcy kierowany jest wtedy uzasadniony wniosek o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku (§ 14 rozporządzenia wypadkowego).

Choć obowiązki pracodawcy wprost nie odnoszą się do wypadków lekkich to mogą być również w ich przypadku stosowane. Przepisy nie wykluczają możliwości kontroli dokumentacji, która dotyczy wypadków lekkich. Inspektor pracy ma bowiem obowiązek i prawo badania i analizowania okoliczności i przyczyny wypadków przy pracy oraz kontroli stosowania środków zapobiegających tym wypadkom, co może uczynić korzystając z dostępnej w zakładzie dokumentacji dotyczącej wypadków (w tym lekkich), w skład której wchodzi protokół powypadkowy.

Definicja wypadku przy pracy
Wypadkiem przy pracy jest zdarzenie nagłe wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą. Praca ta powinna być wykonywana:

• podczas wykonywania lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych,

• podczas wykonywania lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,

• w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy

(art.3 ust.1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych; Dz.U. nr 199, poz. 1673; dalej: ustawa wypadkowa).

Rodzaje wypadków przy pracy
Wyróżnia się cztery kategorie wypadków przy pracy:

• śmiertelny,

• ciężki,

• zbiorowy,

• lekki.

Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku (art. 3 ust. 4 ustawy wypadkowej).

Ciężki wypadek przy pracy to taki, w wyniku którego nastąpiło:

1. ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak utrata:

• wzroku,

• słuchu,

• mowy,

• zdolności rozrodczej

inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także:

• choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu,

• trwała choroba psychiczna,

• całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo

• trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała

(art. 3 ust. 5 ustawy wypadkowej).

Wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby nazywany jest zbiorowym wypadkiem przy pracy (art. 3 ust. 6 ustawy wypadkowej).

Wypadki inne niż wymienione wyżej uznawane są za wypadki o skutkach lekkich.

Sylwia Oziembło
audytor systemu zarządzania bhp

Obowiązki pracodawcy w zakresie stosowania znaków i sygnałów bezpieczeństwa

Znaki bezpieczeństwa i nieodłącznie z nimi związane barwy oraz sygnały to - obok na przykład środków ochrony indywidualnej - jeden z najistotniejszych elementów systemu bezpieczeństwa pracy w firmie. Znajomość przez pracowników znaków, barw i sygnałów bezpieczeństwa oraz ich znaczenia wpłynie na podwyższenie poziomu rzeczywistego bezpieczeństwa pracy.

Pracodawca powinien zapewnić w firmie stosowanie barw, znaków lub sygnałów bezpieczeństwa wszędzie tam, gdzie nie można zlikwidować zagrożenia przez zastosowanie środków technicznych, w tym środków ochrony zbiorowej lub innych środków stosowanych w organizacji pracy.

Informowanie pracowników
Pracodawca powinien również zapewnić pracownikom informacje dotyczące ich stosowania. Informacje te (np. w formie instrukcji przekazywanych podczas szkoleń wstępnych i okresowych) powinny obejmować wyjaśnienie znaczenia znaków i sygnałów, zasady zachowania się pracowników, gdy natkną się na dany znak lub sygnał oraz konsekwencje nieprzestrzegania ustalonych zasad postępowania.

Uwaga!
Pracownicy i ich przedstawiciele powinni uczestniczyć w konsultacjach dotyczących stosowania barw oraz znaków bezpieczeństwa w firmie. Powinni przede wszystkim otrzymywać:

• informacje o wszystkich działaniach dotyczących barw i znaków bezpieczeństwa oraz ochrony zdrowia,

• stosowane instrukcje dotyczące tych znaków.

Instrukcje dotyczące znaków bezpieczeństwa
Pracodawca powinien zapewnić pracownikom instrukcje dotyczące stosowanych w firmie znaków i sygnałów bezpieczeństwa oraz ustalić zasady zachowania się pracowników, których mogą one dotyczyć.

Oprócz postawienia znaków bezpieczeństwa, wskazane jest wyjaśnienie pracownikom celu ich ustalenia oraz konsekwencji nieprzestrzegania zaleceń. Sposób przekazania tego typu instrukcji uzależniony jest m.in. od wielkości przedsiębiorstwa i panujących w nim zwyczajów. Instrukcje mogą np. przybrać formę tablic informacyjnych, ulotek rozdawanych pracownikom podczas szkoleń okresowych lub mogą zostać przekazane ustnie

Procedura badań powypadkowych

Co powinna zawierać procedura badań powypadkowych?

Badanie danego wypadku i postępowanie powypadkowe wymaga odpowiedniego przygotowania merytorycznego oraz organizacyjnego wielu osób w firmie, dlatego wygodnie jest przygotować procedurę badań powypadkowych dotyczącą:

• poszkodowanego,

• świadków wypadku,

• osób nadzoru,

• służby bhp,

• członków zespołu powypadkowego.

Procedura badań powypadkowych powinna zawierać w szczególności postanowienia zobowiązujące:

• poszkodowanego do zgłoszenia swojemu przełożonemu (osobie nadzoru), pracodawcy czy bezpośrednio służbie bhp każdego doznanego w zakładzie pracy urazu lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia,

• świadka wypadku do zgłoszenia swojemu przełożonemu zaistniałego zdarzenia wypadkowego i udzielenia pomocy poszkodowanemu,

• przełożonego poszkodowanego pracownika do udzielenia (zorganizowania) pomocy poszkodowanemu i uruchomienia procedury postępowania powypadkowego,

• poszkodowanego, świadków wypadku i osoby nadzoru do zabezpieczenia miejsca wypadku,

• osoby wzywane do udzielenia informacji i dostarczenia dokumentów do sprawnego wywiązywania się z działań na rzecz zespołu powypadkowego (świadkowie, osoby nadzoru, specjaliści), w tym społecznego inspektora pracy i służby bhp.

Procedura badań powypadkowych powinna również:

• opisywać sytuacje wymagające zgłoszenia wypadku do właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora z podaniem formy oraz osób dokujących zgłoszenia,

• opisywać sytuacje dopuszczające naruszenie miejsca wypadku i warunki przywrócenia miejsca wypadku do ruchu,

• opisywać sposób i wyznaczać osoby do powiadomienia rodziny poszkodowanego o zaistniałym wypadku.

Procedura powinna także ustalać wzory obowiązujących dokumentów, takich jak:

• zawiadomienie o wypadku,

• oględziny miejsca wypadku,

• wyjaśnienia poszkodowanego i informacje świadków.

Uwaga!
Z procedurą badań powypadkowych powinni być zapoznani wszyscy pracownicy firmy i pracownicy obcych firm wykonujących prace na jej terenie. Więcej Porad BHP

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP wg ISRS

Kiedy możesz prowadzić własną firmę szkoleniową w dziedzinie bhp?

Czy po ukończeniu studiów podyplomowych z zakresu bhp mogę posługiwać się tytułem specjalisty ds. bhp, czy konieczne do tego jest uzyskanie jeszcze innych dodatkowych kwalifikacji? Czy po ukończeniu takich studiów mogę otworzyć firmę szkoleniowo-doradczą w dziedzinie bhp i osobiście prowadzić szkolenia bhp?

Samo ukończenie studiów podyplomowych w zakresie bhp nie uprawnia do posługiwania się tytułem specjalisty ds. bhp. Absolwent studiów podyplomowych w dziedzinie bhp może posługiwać się jedynie tytułem starszego inspektora ds. bhp.

Aby zostać specjalistą ds. bhp, należy spełnić 2 warunki, mianowicie:

1. ukończyć studia (posiadać wyższe wykształcenie) o kierunku lub specjalności w zakresie bhp lub studia podyplomowe bhp,

2. przepracować minimum 1 rok w służbie bhp.

Jednostka organizacyjna prowadząca działalność szkoleniową w dziedzinie bhp
Szkolenia bhp może prowadzić, jako zewnętrzny podmiot spoza firmy, na zlecenie pracodawcy, jedynie jednostka organizacyjna prowadząca działalność szkoleniową w dziedzinie bhp.

Taką jednostką organizacyjną może być:

• placówka kształcenia ustawicznego, placówka kształcenia praktycznego, ośrodek dokształcania i doskonalenia zawodowego,

• szkoła ponadgimnazjalna,

• jednostka badawczo-rozwojowa, szkoła wyższa lub inna placówka naukowa,

• stowarzyszenie, którego celem statutowym jest działalność związana z bhp,

• osoba prawna lub fizyczna prowadząca działalność oświatową na zasadach określonych w przepisach ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodnie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2007 r. nr 155, poz. 1095 z późn. zm.),

jeżeli prowadzą działalność szkoleniową w dziedzinie bhp.

Własna działalność gospodarcza
W opisanym przypadku osoba fizyczna może założyć własną działalność gospodarczą. Konieczne jest zarejestrowanie tej działalności przez wpis do ewidencji działalności gospodarczej z wpisaną w zakres działalności:

• działalnością oświatową z zakresie szkoleń bhp,

• działalnością doradczą w dziedzinie bhp.

Co trzeba zapewnić szkolonym?
Jeżeli osoba fizyczna będzie tworzyć jednostkę organizacyjną prowadzącą działalność szkoleniową w dziedzinie bhp, musi zapewnić:

1. programy poszczególnych rodzajów szkolenia opracowane dla określonych grup stanowisk,

2. programy szkolenia instruktorów w zakresie metod prowadzenia instruktażu - w przypadku prowadzenia takiego szkolenia,

3. wykładowców i instruktorów posiadających zasób wiedzy, doświadczenie zawodowe oraz przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację programów szkolenia,

4. odpowiednie warunki lokalowe do prowadzenia działalności szkoleniowej - szczególnie jeżeli szkolenia będą prowadzone poza siedzibą firmy zleceniodawcy (pracodawcy),

5. wyposażenie dydaktyczne niezbędne do właściwej realizacji programów szkolenia,

6. właściwy przebieg szkolenia oraz prowadzenie dokumentacji w postaci programów szkolenia, dzienników zajęć, protokołów przebiegu egzaminów i rejestru wydanych zaświadczeń.

Ważne
W przypadku osoby fizycznej, która tworzy jednostkę organizacyjną prowadzącą działalność szkoleniową w dziedzinie bhp, osoba ta sama będzie musiała zagwarantować wykładowców
i instruktorów posiadających zasób wiedzy, doświadczenie zawodowe oraz przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację programów szkolenia bhp. A tego od osoby, która posiada tytuł „starszy inspektor ds. bhp” można już oczekiwać .Podstawa prawna § 4 ust. 2 pkt 2 lit. b i pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 109, poz. 704 z późn. zm.).

1. § 1a pkt 2, § 4 ust. 1 i § 5 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 z późn. zm.).

Kinga Grodzicka-Lisek
prawnik, specjalista z zakresu
prawa pracy i bhp

Instruktaż stanowiskowy pracowników na budowie

Czy należy przeprowadzać dodatkowe szkolenie (instruktaż stanowiskowy) na budowie i czy jest określona dokumentacja prowadzenia takiego przeszkolenia.

Poddanie pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych oraz na innych stanowiskach, na których występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych, instruktażowi stanowiskowemu to obowiązek pracodawcy. Takie szkolenie nie jest dodatkowym, tylko obowiązkowym szkoleniem bhp, które muszą odbyć pracownicy zatrudnieni na takich stanowiskach.

Podstawa prawna
Obowiązek prowadzenia szkoleń pracowników z zakresu bhp określają:

• art. 237³ § 1 i 2 Kodeksu pracy,

• rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.).

Jak wiemy pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bhp (art. 237³ § 1 i 2 Kodeksu pracy; dalej: kp). Pracodawca musi więc zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bhp przed dopuszczeniem go do pracy.

Kto podlega instruktażowi?
Instruktażowi stanowiskowemu powinni być poddani przed dopuszczeniem do wykonywania pracy na określonym stanowisku:

• pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych oraz innych, na których występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych,

• pracownicy przenoszeni na stanowisko robotnicze oraz inne, na którym występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych,

• pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych oraz innych, na których występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych w sytuacji wprowadzenia zmian warunków techniczno-organizacyjnych, w szczególności zmian procesu technologicznego, zmian organizacji stanowisk pracy, wprowadzenia do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia albo niebezpiecznym oraz nowych lub zmienianych narzędzi, maszyn i innych urządzeń

• uczniowie odbywający praktyczną naukę zawodu oraz studenci odbywający praktykę studencką
  (§ 11 ust. 1 i 3 rozporządzenia szkoleniowego).

Ze względu na to, że warunki pracy na każdej budowie są odmienne dla tych samych stanowisk pracy i często ulegają zmianie warunki techniczno-organizacyjne, a charakter pracy wiąże się bezpośrednio z narażeniem na czynniki niebezpieczne, szkodliwe czy uciążliwe, każdy pracownik przed przystąpieniem do pracy powinien zostać poddany instruktażowi stanowiskowemu. Szkolenie to trzeba przeprowadzać również w trakcie trwania budowy w sytuacji zmiany stanowiska i/lub technologii prowadzonych robót.

Cele instruktażu stanowiskowego
Instruktaż stanowiskowy powinien zapoznać pracowników z:

• zagrożeniem czynnikami niebezpiecznymi, szkodliwymi i uciążliwymi występującymi na określonym stanowisku pracy,

• sposobami ochrony przed zagrożeniami oraz metodami bezpiecznego wykonania pracy na danym stanowisku, a także

• ryzykiem zawodowym
  (§ 9 ust. 2 rozporządzenia szkoleniowego i cz. II pkt 1a zał. nr 1 do rozporządzenia szkoleniowego).

Czas trwania instruktażu
Czas trwania szkolenia wstępnego na stanowisku pracy powinien być uzależniony od:

• przygotowania zawodowego pracownika,

• dotychczasowego stażu pracy oraz

• rodzaju pracy i zagrożeń występujących na jego stanowisku pracy
  i być przeprowadzony na podstawie opracowanego programu szkolenia dostosowanego do specyfiki stanowiska pracy (§ 11 ust. 4 rozporządzenia szkoleniowego).

Instruktaż stanowiskowy kończy się sprawdzianem wiedzy i umiejętności z zakresu wykonywania pracy zgodnie z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, stanowiącym podstawę dopuszczenia pracownika do wykonywania pracy na określonym stanowisku.

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesowego

Osoba fizyczna a jednostka organizacyjna prowadząca działalność szkoleniową

Prowadzę działalność gospodarczą w zakresie usług bhp i ppoż. oraz kadr. Jednym z punktów tej działalności jest prowadzenie szkolenia dla grup pracowniczych. Czy jako osoba fizyczna mogę zorganizować takie szkolenie?

Osoby fizyczne mogą organizować i prowadzić szkolenia w dziedzinie bhp, jeżeli spełniają wymagania dla jednostki organizacyjnej prowadzącej działalność szkoleniową w dziedzinie bhp. Koniecznym do spełnienia warunkiem jest w tej sytuacji prowadzenie przez osoby fizyczne działalności oświatowej na zasadach określonych w przepisach o swobodzie działalności gospodarczej z jednoczesnym prowadzeniem działalności szkoleniowej w dziedzinie bhp (§ 1a pkt 2e i § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe).

Organizatorzy szkoleń bhp
Wyróżniamy dwie grupy uprawnionych do organizowana i prowadzenia szkoleń w zakresie bhp:

• pracodawców lub,

• na zlecenie pracodawcy, jednostki organizacyjne prowadzące działalność szkoleniową w dziedzinie bhp
  (§ 5 rozporządzenia szkoleniowego).

Jednostki organizacyjne mogące prowadzić działalność szkoleniową
Do jednostek organizacyjnych mogących prowadzić działalność szkoleniową w dziedzinie bhp należą:

• placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego, ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego,

• szkoły ponadgimnazjalne,

• jednostki badawczo-rozwojowe, szkoły wyższe lub inne placówki naukowe,

• stowarzyszenia, których celem statutowym jest działalność związana z bezpieczeństwem i higieną pracy,

• osoby prawne lub fizyczne prowadzące działalność oświatową na zasadach określonych w przepisach o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli prowadzą działalność szkoleniową w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
  (§ 1a pkt 2 rozporządzenia szkoleniowego).

Działalność oświatowa na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej
Działalność oświatowa nieobejmująca prowadzenia szkoły, placówki lub zespołu może być podejmowana na zasadach określonych w przepisach ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (art. 83a ust. 2 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty; Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 ze zm.). Należy więc rozumieć, że wspomniana działalność powinna być podejmowana na zasadach działalności gospodarczej, jeżeli nie obejmuje ona prowadzenia niepublicznej placówki doskonalenia nauczycieli (która też jest pewną formą działalności oświatowej pozaszkolnej). Zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej zostały zawarte w ustawie z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2007 r. nr 155, poz. 1095 ze zm.). 

Sylwia Oziembło
audytor systemu zarządzania bhp

Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na hałas

Jakie informacje powinna zawierać dokumentacja oceny ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na hałas?

Gdy weźmie się pod uwagę różnorodne zagrożenia związane z ekspozycją na hałas w środowisku pracy, dokumentacja oceny ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na niego powinna zawierać informacje o:

• źródle hałasu, poziomie narażenia, typie hałasu (ustalony, nieustalony, impulsowy), czasie ekspozycji i rodzaju hałasu (słyszalny, infradźwiękowy, ultradźwiękowy),

• relacji zmierzonego poziomu hałasu w stosunku do wartości normatywnych,

• osobach narażonych, ze szczególnym uwzględnieniem grup szczególnie wrażliwych (młodocianych, kobiet w ciąży),

• ewentualnym występowaniu w środowisku pracy innych czynników mogących powodować zwiększenie szkodliwego działania hałasu (np. rozpuszczalników organicznych, wibracji),

• możliwości zwiększenia ryzyka zawodowego wskutek ograniczenia tak rozpoznawalności sygnałów ostrzegawczych lub innych dźwięków, których odbieranie jest konieczne w celu zmniejszenia ryzyka wypadków przy pracy,

• deklarowanym przez producenta poziomie dźwięku emitowanego przez wyposażenie stanowisk pracy,

• ewentualnym występowaniu ekspozycji na hałas poza normalnymi godzinami pracy pracownika,

• wpływie hałasu na zwiększenie poziomu stresu zawodowego związanego z wykonywaną pracą,

• występowaniu chorób zawodowych w ocenianej grupie zawodowej pracowników, na podstawie danych dotyczących chorób w zakładzie lub danych literaturowych,

• dostępności ochronników słuchu i ich charakterystyce,

• stosowanych rozwiązaniach ograniczających narażenie na hałas i niekorzystne skutki jego oddziaływania.

Wszystkie te informacje powinny zostać uwzględnione przy szacowaniu ryzyka zawodowego, według wybranej metody. Ten etap ma doprowadzić do ustalenia dopuszczalności poziomu ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na hałas w środowisku pracy i ewentualnej konieczności podjęcia działań zmniejszających ryzyko (wraz z programem tych działań).

Warto wiedzieć
Zgodnie z ogólnymi zasadami przeprowadzania oceny ryzyka zawodowego ocena ta powinna być okresowo powtarzana, a także w każdym przypadku istotnej zmiany warunków wykonywania pracy, wymagań prawnych lub w razie stwierdzenia nasilenia występowania
u pracowników schorzeń związanych z narażeniem na hałas.

Dariusz Borowiecki
specjalista z zakresu
technicznego bezpieczeństwa pracy

Zgodność czasu trwania szkolenia bhp z przepisami

Czy określając czas trwania szkolenia bhp, mam się kierować wskazaną przez przepisy minimalną liczbą godzin dla danej formy szkolenia, czy też ramowym programem tego szkolenia? Czy inspektor pracy podczas kontroli może zweryfikować liczbę godzin szkolenia bhp?

Minimalne liczby godzin lekcyjnych i czas trwania szkoleń bhp zostały określone w ramowych programach szkoleń stanowiących załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Ramowe programy szkoleń
Pomimo określenia przez przepisy minimalnej liczby godzin dla poszczególnych form szkolenia (np. kurs to minimum 15 godz. lek., instruktaż to minimum 2 godz. lek.) nadal trzeba opracowywać programy szkolenia wstępnego oraz szkolenia okresowego na podstawie
ramowych programów szkoleń. A zatem nadal ramowe programy określają szczegółową tematykę, formy realizacji i czas trwania szkolenia dla po szczególnych grup stanowisk. Dlatego pracodawca lub w porozumieniu z nim jednostka organizacyjna prowadząca
działalność szkoleniową w dziedzinie bhp opracowują szczegółowe programy szkoleń na podstawie ramowych programów szkolenia.

Kontrola inspektora pracy PIP
Inspektor pracy może zweryfikować liczbę godzin szkolenia na podstawie dostępnych w zakładzie dokumentów. Świadczą o tym programy szkoleń i dzienniki zajęć oraz inne dokumenty potwierdzające m.in. czas pracy pracowników, np. na linii produkcyjnej, a nie
ich udział w szkoleniu. Ponadto w czasie kontroli mogą zostać zebrane informacje w tym zakresie od osób, które uczestniczyły w konkretnym szkoleniu bhp.

Podstawa prawna
§ 1a pkt 1 i 3 oraz § 7 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 z późn. zm.).

Sylwia Oziębło-Brzykczy
audytor systemu zarządzania
bezpieczeństwem i higieną pracy

Jakie obowiązki pracowników w zakresie bhp zawrzeć w regulaminie pracy?

Czy warto w regulaminie pracy zamieścić wykaz obowiązków pracownika w zakresie bhp?

Obowiązki pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy należy przytoczyć w regulaminie pracy do celów edukacyjnych, pamiętając, że jest to pierwszy dokument, z którym zapoznaje się każdy pracownik przystępujący do pracy w firmie.

W regulaminie pracy trzeba wyraźnie określić obowiązki pracownicze, gdyż ciążą one na wszystkich pracownikach, bez względu na specyfikę warunków świadczenia pracy. Ponadto warto poszerzyć regulamin pracy o obowiązki, których pracownicy powinni przestrzegać ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez pracodawcę.

Główne obowiązki pracownika
Przestrzeganie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest zobowiązany:

• znać przepisy i zasady bhp, brać udział w szkoleniu oraz instruktażu z tego zakresu, jak również poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,

• wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bhp oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,

• dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy,

• stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem,

• poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,

• niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku lub zagrożeniu życia bądź zdrowia i ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie,

• współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bhp.

Uwaga!
W regulaminie pracy można określić szczegółowy sposób korzystania z uprawnień pracownika do powstrzymania się od wykonywania pracy.

Józef M. Boguszewski
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesów przemysłowych, ekspert
z zakresu oceny ryzyka zawodowego
i systemów zarządzania bezpieczeństwem

Jak udowodnić, że zawał serca to wypadek przy pracy?

W jaki sposób argumentować w sądzie fakt zaistnienia wypadku przy pracy, którego przyczyną było wzburzenie postawą pracownika, a skutkiem zawał serca?

Najważniejsze znaczenie ma udowodnienie, że zawał serca został wywołany przyczyną zewnętrzną, a nie przyczyną wewnętrzną - stanem zdrowia pracownika.

Przyczyny wystąpienia zawału serca
Do wystąpienia zawału serca mogą doprowadzić zarówno przyczyny wewnętrzne, jak i zewnętrzne. Przyczyny wewnętrzne łączą się ze stanem zdrowia organizmu człowieka, jego właściwościami oraz predyspozycjami ustrojowymi. Jeśli dodatkowo są też powody zewnętrzne wywołujące zawał, to do uznania zdarzenia za wypadek przy pracy istotne znaczenie ma rodzaj tych zewnętrznych i ich rola w wystąpieniu zawału.

Kiedy można mówić o przyczynie zewnętrznej?
Przyczyna pochodząca ze świata zewnętrznego, czyli leżąca poza organizmem pracownika jest traktowana jako zewnętrzna. Samo ujawnienie się podczas pracy schorzeń samoistnych nie będzie, więc taką przyczyną. Z drugiej strony nie będzie jednak wymagane, aby czynniki zewnętrzne były jedyną przyczyną pogorszenia się stanu zdrowia pracownika. Ważne jest, aby dany czynnik ze świata zewnętrznego przyczynił się do powstania uszczerbku na zdrowiu. Związku przyczynowego szkody na osobie z przyczyną zewnętrzną nie przerywa wystąpienie innych przyczyn ubocznych o charakterze wewnętrznym, jak np. samoistnego schorzenia.

Jak skutecznie zarządzać bhp w supermarkecie?

Ostatnie kontrole PIP w supermarketach nie pozostawiają wątpliwości... W większości z nich wciąż łamane są przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy. Kontrola niespełna 80 supermarketów wykazała 126 wykroczeń przeciwko prawom pracowniczym, z których większość stanowiły naruszenia właśnie przepisów bhp. W 40 przypadkach wstrzymano prace ze względu na rażące naruszenia zasad bhp a 31 przypadkach skierowano pracowników do innych prac.

W supermarkecie skuteczne zarządzanie bhp polega głównie na umiejętności przewidywania i zapobiegania pojawianiu się problemów, a nie walki z nimi dopiero wówczas, gdy wystąpiły oraz spowodowały niekorzystne skutki.

Jak osiągnąć właściwy poziom bhp w supermarkecie?
Skuteczne zarządzanie bhp w supermarkecie jest uwarunkowane głównie przez właściwy poziom bezpieczeństwa i higieny pracy w jego pomieszczeniach, który można osiągnąć m.in. przez:

1. eliminowanie prac ciężkich, uciążliwych i niebezpiecznych,

2. zapewnienie w pomieszczeniach właściwego ogrzewania, wentylacji oraz oświetlenia,

3. zapewnienie bezpiecznych warunków pracy przy maszynach i urządzeniach technicznych,

4. ograniczanie hałasu,

5. zapewnienie właściwie urządzonych i utrzymanych pomieszczeń higienicznosanitarnych oraz znajdujących się w nich urządzeń.

Ocena ryzyka zawodowego
Bardzo ważnym elementem zarządzania bhp jest prawidłowa ocena i dokumentowanie ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą, stosowanie niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających to ryzyko oraz informowanie pracowników o nim i o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

Etapy postępowania
Poniżej przedstawiamy Ci 4 etapy postępowania niezbędne w zakresie skutecznego i prawidłowego zarządzania bhp w supermarkecie. Uważnie się z nimi zapoznaj i zastosujcie wskazówki w nich zawarte w praktyce.

1. Rozpoznanie problemów.

1. Okresowo przeprowadzaj przegląd miejsc pracy - przeglądem obejmij pomieszczenia sali sprzedażowej, zaplecza do odbioru i przechowywania towarów oraz pomieszczenia higienicznosanitarne i biurowe. Szczególną uwagę zwracaj na wejścia i wyjścia, przejścia komunikacyjne (progi, schody) oraz rampy rozładowcze. Sprawdź stan oświetlenia, ogrzewania i wentylacji. Skontroluj stan używanych maszyn, urządzeń i narzędzi. Obserwuj pracowników podczas pracy - zwracaj uwagę na to, co i jak wykonują, czy stosują przydzielane odzież oraz obuwie robocze i środki ochrony indywidualnej.

2. Rozmawiaj z pracownikami - staraj się uzyskać informacje, czy uważają, że wykonywana praca wpływa ujemnie na ich zdrowie.

3. Analizuj wyniki profilaktycznych badań lekarskich i absencję chorobową - szczególną uwagę zwróć na dane, które dotyczą sprzedawców, kasjerów oraz pracowników transportu i magazynów.

2. Działania.

1. Zastanów się, które z zaobserwowanych zagrożeń i nieprawidłowości mogą doprowadzić do znacznego niebezpieczeństwa oraz w jaki sposób.

2. Oceń, czy istniejące zabezpieczenia i środki ostrożności są wystarczające.

3. Określ, jakie działania powinny być podjęte w celu usunięcia zagrożeń i nieprawidłowości.

4. Przedstaw pracodawcy wnioski odnośnie do tego, które zagrożenia i nieprawidłowości powinny być zlikwidowane lub przynajmniej ograniczone w pierwszej kolejności.

3. Wykonanie działań, które zostały uznane za konieczne i pierwszoplanowe.
   W pierwszej kolejności wnioskuj o podjęcie działań eliminujących lub przynajmniej ograniczających bezpośrednie zagrożenia życia bądź zdrowia pracowników.

4. Sprawdzenie efektów.

1. Sprawdź, czy działania w celu ograniczenia ryzyka przyniosły efekt..

2. Nalegaj na wykonanie pomiarów kontrolnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia oraz temperatury, ogrzewania, oświetlenia i ochrony przeciwporażeniowej prądem elektrycznym.

3. Skontroluj stan stosowanych maszyn, urządzeń i narzędzi.

4. Sprawdź, czy przydzielono pracownikom odpowiednie odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej, a także czy są one stosowane zgodnie z przeznaczeniem.

Gazowe i elektryczne urządzenia spawalnicze oraz ich osprzęt - bhp

Przy użytkowaniu gazowych urządzeń spawalniczych i ich osprzętu trzeba przestrzegać przede wszystkim następujących wymagań bezpieczeństwa:

• urządzenia i ich osprzęt muszą być stosowane zgodnie z przeznaczeniem oraz zasilane gazami o właściwościach i ciśnieniach określonych w instrukcji techniczno-eksploatacyjnej (dawniej: DTR) dostarczonej przez producenta,

• wąż spawalniczy musi mieć średnicę znamionową zgodną ze średnicą znamionową przyłączy zastosowanych w źródle i odbiorniku gazu, końce węża nasunięte na końcówki przyłączy powinny być zaciśnięte za pomocą opasek niepowodujących uszkodzenia węża,

• poziom cieczy w bezpieczniku wodnym należy każdorazowo sprawdzać przed rozpoczęciem pracy i po każdym cofnięciu się płomienia do palnika, a w ruchu ciągłym co najmniej raz na zmianę.

Uwaga!
Niedopuszczalne jest:

• dokonywanie jakichkolwiek zmian w określonych przez producenta ustawieniach układów regulacji ciśnienia i zaworów bezpieczeństwa,

• użytkowanie palników o niezidentyfikowanych dyszach i elementach układu mieszanki palnej, nieznanych ciśnieniach zasilania oraz rodzajach gazów, do jakich są przeznaczone,

• dokonywanie zamiany podobnych konstrukcyjnie elementów urządzeń różnych typów lub wielkości.

Natomiast przy użytkowaniu elektrycznych urządzeń spawalniczych i ich osprzętu trzeba przestrzegać przede wszystkim następujących wymagań bezpieczeństwa:

• prace związane z instalowaniem, demontażem, naprawami i przeglądami urządzeń mogą wykonywać wyłącznie osoby mające stosowne uprawnienia,

• połączenie kilku spawalniczych źródeł energii nie może powodować przekroczenia, w stanie bez obciążenia, dopuszczalnego napięcia między obwodami wyjściowymi połączonych źródeł energii,

• jeżeli przedmioty spawane nie są połączone z ziemią, obwodu prądu spawania nie można uziemiać,

• przewody spawalnicze łączące przedmiot spawany ze źródłem energii muszą być połączone bezpośrednio z tym przedmiotem lub oprzyrządowaniem, jak najbliżej miejsca spawania.

Podstawa prawna
Powyższe kwestie regulują § 30 i 31 rozporządzenia Ministra Gospodarki z 27 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych (Dz.U. nr 40, poz. 470).

Zygmunt Wieczorek
specjalista ds. analiz i prewencji
zagrożeń zawodowych

Czy na szkolnych korytarzach można zawieszać anty-ramy (umieszczone na 1 haczyku)?

W żadnym z przepisów wykonawczych wydanych na podstawie ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) dotyczącym bezpieczeństwa i higieny pracy w szkołach oraz placówkach oświatowych nie znajdziecie szczegółowych wskazówek, jak rozwiązać problem przedstawiony w pytaniu.

Obowiązek dyrektora szkoły lub placówki oświatowej
Jednak dyrektor szkoły lub placówki oświatowej ma obowiązek zapewnienia:

• bezpiecznych i higienicznych warunków pobytu w niej,

• bezpiecznych i higienicznych warunków uczestnictwa w zajęciach organizowanych przez nią poza obiektami należącymi do niej
  (rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach - Dz.U. z 2003 r. nr 6, poz. 69).

Dbałość i odpowiedzialność za obiekt budowlany oraz pomieszczenia pracy - bhp
Jeżeli pomieszczenie lub inne miejsce, w którym mają być prowadzone zajęcia, bądź stan znajdującego się w nim wyposażenia stwarza zagrożenia bezpieczeństwa, niedopuszczalne jest rozpoczęcie zajęć, a w przypadku gdy stan zagrożenia powstanie lub ujawni się w czasie zajęć - należy niezwłocznie je przerwać i wyprowadzić z zagrożonych miejsc osoby powierzone opiece szkoły czy placówki oświatowej.

Obowiązek dbałości i odpowiedzialności za obiekt budowlany oraz znajdujące się w nim pomieszczenia pracy w zakresie bhp wynika także z art. 214 § 2 Kodeksu pracy i wydanych na jego podstawie przepisów wykonawczych. Mianowicie rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) określa w:

• § 15 ust. 1, że pomieszczenia pracy i ich wyposażenie powinny zapewniać pracownikom bezpieczne oraz higieniczne warunki pracy,

• § 24 ust. 1, że szyby w oknach i inne przedmioty oraz powierzchnie szklane znajdujące się w pomieszczeniach pracy, narażone na uszkodzenia w związku z rodzajem prowadzonych prac, powinny być od strony, po której mogą znajdować się ludzie, osłonięte siatką zabezpieczającą przed odłamkami szkła.

Antyramy
Antyramy, składające się z szyby szklanej połączonej spinkami metalowymi z płytą usztywniającą, służące do oprawy obrazów itp. w oczywisty sposób mogą stanowić część wyposażenia nie tylko szkolnych korytarzy.

Każdy pedagog z doświadczenia zawodowego i każdy z nas ze swych dziecięcych oraz młodzieńczych wspomnień wie, ile energii trzymanej w ryzach w czasie zajęć lekcyjnych uwalnia się w przerwach, przede wszystkim na szkolnych korytarzach. Stąd też wszystko to, co jest w zasięgu uczniów, cały sprzęt i wyposażenie, muszą odznaczać się bardzo wysoką wytrzymałością, stabilnością, trwałością zamocowania oraz odpornością na uszkodzenia i zniszczenia. Spadająca ze ściany antyrama czy odłamki szkła stanowią poważne zagrożenie uczniów, pracowników i innych osób przebywających w szkole oraz stwarzają znaczące ryzyko wypadku!

Profilaktyczne działania zapobiegawcze - antyramy
Zabezpieczanie obrazów czy antyram za pomocą siatek zabezpieczających nie wchodzi w rachubę z oczywistych względów. Dlatego też profilaktyczne działania zapobiegawcze powinny tu polegać między innymi na:

• stosowaniu antyram wyposażonych w szyby z atestowanego, nietłukącego się szkła (np. organicznego typu plexi),

• wielopunktowym przyśrubowaniu do podłoża,

• mocowaniu powyżej zasięgu rąk,

• zapewnieniu, aby przerwy w zajęciach uczniowie spędzali pod nadzorem nauczyciela.

Józef M. Boguszewski
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesów przemysłowych, ekspert
z zakresu oceny ryzyka zawodowego
i systemów zarządzania bezpieczeństwem

Obowiązki właścicieli i zarządców nieruchomości. Niezbędna dokumentacja. Zasady odśnieżanie dachów budynków.

Obowiązki właścicieli i zarządców nieruchomości.
Obowiązkiem właścicieli i zarządców obiektów budowlanych jest zapewnienie bezpieczeństwa zarówno ich konstrukcji, jak i użytkowania. W tym celu obiekty budowlane powinny być w czasie użytkowania poddawane okresowej kontroli. Co najmniej raz w roku, należy sprawdzać stan techniczny elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na:

• szkodliwe wpływy atmosferyczne oraz

• niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu.

Zgodnie z art. 66 ust. 2 ustawy z 7.7.1994 r. Prawo budowlane (t. jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, ze zm.), jeśli właściwy organ nadzoru budowlanego stwierdzi, że obiekt budowlany jest:

• w nieodpowiednim stanie technicznym lub

• użytkowany w sposób zagrażający życiu lub zdrowiu ludzi, środowisku lub bezpieczeństwu mienia,

nakaże usunięcie nieprawidłowości i określi termin wykonania tego obowiązku.

Właściwy organ może zakazać użytkowania obiektu budowlanego lub jego części do czasu usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości.
Zawalenie się konstrukcji dachu pod naporem śniegu najdobitniej dowodzi, że zaleganie na dachach obiektów budowlanych nadmiernej ilości śniegu, prowadzi nieuchronnie do naruszenia bezpieczeństwa ich konstrukcji, a w konsekwencji bezpieczeństwa użytkowania.
Należy usuwać śnieg z dachów, aby nie dopuścić do zagrożenia spowodowanego naruszeniem konstrukcji dachu.

Niezbędna dokumentacja
Pracodawca powinien przechowywać następującą dokumentację z dziedziny bhp, w związku z odśnieżaniem dachów budynków:

• wykaz prac szczególnie niebezpiecznych, uwzględniający prace polegające na odśnieżaniu dachów,

• instrukcję bhp dotyczącą odśnieżania dachów,

• orzeczenia lekarskie stwierdzające u zatrudnionych przy odśnieżaniu pracowników brak przeciwwskazań do wykonywania tej pracy,

• potwierdzenie przez pracowników w Karcie szkolenia wstępnego faktu odbycia instruktażu ogólnego i stanowiskowego w dziedzinie bhp,

• udokumentowaną ocenę ryzyka zawodowego związanego z odśnieżaniem, uwzględniającą zastosowanie niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszające ryzyko,

• pisemne oświadczenia pracowników, że zostali poinformowani o ryzyku zawodowym związanym z przydzielonymi im funkcjami przy odśnieżaniu dachów oraz ewentualnie

• protokół w sprawie szczegółowych warunków bhp prowadzenia robót związanych z odśnieżaniem dachów przez zewnętrzną firmę usługową.

Zasady odśnieżanie dachów budynków

Zasada 1

Nie rozpoczynać prac bez dokładnego planu (łącznie z zapewnieniem bezpiecznego wejścia i zejścia z dachu po zakończonej pracy).

Zasada 2

Upewnić się, czy uwzględniono wszystkie okoliczności mogące stwarzać dodatkowe zagrożenia (np. kruchość poszycia dachu, niewidoczne spod śniegu świetliki okien dachowych, murki, progi, elementy instalacji różnego rodzaju, itp.).

Zasada 3

Praca na dachu jest w większości przypadków pracą na wysokości, zaliczaną do prac szczególnie niebezpiecznych, przy których ograniczenie się do zalecenia „zachowania szczególnej ostrożności” to zdecydowanie za mało.

Zasada 4

Zastanowić się, czy są bezpieczniejsze metody wykonania odśnieżania, np. bez konieczności wchodzenia przez ludzi na dach.

Zasada 5

Używać sprzętu ochronnego dostosowanego do specyfiki pracy i warunków występujących przy odśnieżaniu konkretnego dachu. Sprzęt musi być sprawny, a pracownicy przeszkoleni w zakresie zakładania, regulowania i posługiwania się przydzielonym sprzętem.

Zasada 6

Upewnić się, że odśnieżanie dachu jest cały czas właściwie nadzorowane

Odpowiedzialność za szkolenia bhp

Pracownik nieposiadający dostatecznej wiedzy i kwalifikacji do omawiania w trakcie szkoleń okresowych bhp tematyki pierwszej pomocy i ppoż. prowadził wykłady w tym zakresie. Ponadto wykonywał on zadania służby bhp i nie posiadał aktualnego szkolenia okresowego dla pracowników służby bhp. Kto w takiej sytuacji poniesie odpowiedzialność i jaka grozi kara w razie kontroli inspektora PIP?

Odpowiedzialność z tytułu niewłaściwego przeprowadzania szkoleń bhp oraz dopuszczenia pracownika służby bhp do pracy bez szkolenia okresowego w dziedzinie bhp spoczywa na pracodawcy. Ten bowiem ma obowiązek zapewnienia przeszkolenia pracownika w zakresie bhp przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenia okresowych szkoleń w tym zakresie. Pracodawcy nie wolno również dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bhp (art. 237³ § 1 i 2 Kodeksu pracy; dalej: kp).

Odpowiedzialność
Ponadto to pracodawca jest odpowiedzialny za zapewnienie pracownikom odbycia odpowiedniego do rodzaju wykonywanej przez nich pracy szkolenia, w tym przekazania im informacji i instrukcji dotyczących zajmowanego stanowiska pracy lub wykonywanej pracy oraz zasad postępowania w razie wypadku w czasie pracy i w sytuacjach zagrożeń (np. pożaru, awarii), w tym zasad udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku (§ 2 ust.1 w związku z § 7 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe). To również na pracodawcy spoczywa ciężar zapewnienia, jako organizatora szkolenia, m.in.: wykładowców i instruktorów posiadających:

• zasób wiedzy,

• doświadczenie zawodowe i

• przygotowanie dydaktyczne

pozwalające zagwarantować właściwą realizację programów szkolenia, a także zapewnić właściwy przebieg szkolenia (§ 5 pkt 3 i 6 rozporządzenia szkoleniowego).

Kara
Niestety w związku z tym, że omawiający powyższe zagadnienia pracownik (wykładowca) nie posiadał dostatecznych kwalifikacji w zakresie omawianej tematyki, a tym samym szkolenie nie zostało w prawidłowy sposób zorganizowane, obowiązki pracodawcy nie zostały właściwie przez niego spełnione. Nastąpiło więc naruszenie obowiązujących w tym zakresie przepisów. Niezgodne z obowiązującym prawem jest również dopuszczenie do wykonywania pracy pracownika pełniącego obowiązki służby bhp bez aktualnego szkolenia okresowego przewidzianego przepisami dla tej grupy pracowniczej. W opisanej sytuacji w przypadku kontroli prowadzonej przez inspektora pracy PIP może on zastosować wobec pracodawcy sankcje w postaci grzywny przewidzianej przez ustawodawcę za nieprzestrzeganie przepisów lub zasad bhp, która wynosi od 1.000 zł do 30.000 zł (art. 283 § 1 kp).

Wykroczenia podlegają karze grzywny w okresie 1 roku od ich popełnienia, natomiast jeżeli w tym okresie zostało wszczęte postępowanie, karalność wykroczenia ustaje z upływem 2 lat od popełnienia czynu (art. 45 ustawy Kodeks wykroczeń; Dz.U. z 2007r. nr 109 poz. 756).

Co zrobić?
W tej sytuacji pozostaje jak najszybsze podjecie działań, które usuną nieprawidłowości w tym zakresie. A zatem pracownik służby bhp powinien niezwłocznie odbyć szkolenie okresowe dla pracowników służby bhp. Proponujemy również ponowne przeszkolenie pracowników w zakresie pierwszej pomocy i ppoż., aby uzupełnić ich wiedzę i zapewnić jej dostateczny poziom, a także zwiększyć umiejętności pracowników w tych.

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesowego

Zwrot za okulary korygujące wzrok

Czy pracownik może otrzymać zwrot za okulary korekcyjne pomiędzy badaniami profilaktycznymi?

Ustalenie, w wydanym przez uprawnionego lekarza zaświadczeniu, daty kolejnego badania profilaktycznego nie oznacza, że pracownik nie może być poddany kolejnemu badaniu profilaktycznemu - w pełnym lub niepełnym zakresie - przed upływem wskazanego terminu. Wcześniejsze wydanie skierowania na przeprowadzenie badań profilaktycznych może nastąpić nie tylko z inicjatywy pracodawcy, ale także na wniosek pracownika, u którego, w jego odczuciu, nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia w zakresie mającym wpływ na wykonywanie pracy i pogorszenie widzenia pomimo stosowania szkieł korygujących wzrok.

Obowiązek zapewnienia okularów
Pracodawca jest zobowiązany - odpowiednio do zaleceń lekarza - zapewnić okulary korygujące wzrok każdej osobie zatrudnionej, w tym praktykantom i stażystom jeżeli:

• osoba ta użytkuje w czasie pracy monitor ekranowy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy - obowiązującego w zakładzie pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy,

• wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach badań lekarskich objętych zakresem profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego

(§ 8 ust. 2 w związku z § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe; Dz.U. nr 148, poz. 973).

Przypomnijmy, zakres badań profilaktycznych narządu wzroku u pracowników zatrudnionych przy monitorach ekranowych - zaproponowany w okulistycznych kryteriach zdrowotnych przy kwalifikowaniu do pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory ekranowe - stanowi załącznik do instrukcji „Wymagania higieniczne na stanowiskach pracy przy monitorach ekranowych” wydanej przez Instytut Medycyny Pracy im. Dr n. med. Jerzego Nofera w Łodzi, Łódź 1997 r.

Obowiązek zapewnienia przez pracodawcę okularów korygujących wzrok pracownikom zatrudnionym przy obsłudze monitorów ekranowych oznacza, że jego realizacja następuje na koszt pracodawcy w każdym przypadku, gdy badania przeprowadzone w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą - w zakresie badanych cech w porównaniu z badaniem poprzednim - potrzebę wykonywania tej pracy w ponownie wykonanych okularach korygujących wzrok (dla okularów nie ustala się okresów używalności).

W świetle powyższego pracownik, u którego lekarz w wyniku badań profilaktycznych stwierdził pogorszenie widzenia w stopniu uzasadniającym zmianę szkieł korekcyjnych może domagać się sfinansowania lub dofinansowania zakupu okularów korekcyjne także pomiędzy badaniami profilaktycznymi.

Jan M. Pióro
specjalista z zakresu prawa pracy
biegły sądowy w dziedzinie bhp
przy Sądzie Okręgowym w Warszawie

Przewodniczący komisji bhp

Przewodniczącym komisji bhp w firmie może być:

• pracodawca, który ma możliwość wejścia w jej skład jako przedstawiciel samego siebie,

• osoba upoważniona do tego przez pracodawcę.

Pracodawca jako przewodniczący komisji bhp
Sytuacja, w której pracodawca osobiście pełni funkcję przewodniczącego komisji bhp, jest zdecydowanie najlepszym rozwiązaniem. To właśnie on ponosi pełną odpowiedzialność za stan bhp w firmie.

Uwaga!
Przewodniczenie komisji bhp stwarza pracodawcy możliwość bezpośredniego i zasadniczego wpływu na jej prace oraz posiadania bieżących, jak również wiarygodnych informacji na temat występujących w firmie zagrożeń zawodowych. Konsekwencją tego powinna być świadomość podjęcia ewentualnych niezbędnych działań zmierzających do poprawy stanu technicznych warunków pracy, za który przecież odpowiada właśnie pracodawca. Ponadto bezpośrednie przewodniczenie pracom komisji bhp przez pracodawcę powinno zdecydowanie podnieść jej rangę w oczach pracowników, a prze z to szacunek i uznanie dla jej decyzji.

Osoba upoważniona przez pracodawcę
Prawo nie stanowi, kto może być osobą upoważnioną przez pracodawcę do pełnienia funkcji przewodniczącego komisji bhp, decyzję w tej kwestii pozostawiając jedynie woli pracodawcy.

Osoba upoważniona przez pracodawcę do pełnienia funkcji przewodniczącego komisji bhp może się wywodzić zarówno z grona przedstawicieli pracodawcy, jak i pracowników.

Osoba taka powinna posiadać odpowiednie kwalifikacje i kompetencje w zakresie spraw związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy. Dlatego warto, aby w przypadkach, gdy pracodawca osobiście nie pełni funkcji przewodniczącego komisji bhp, upoważnił do jej pełnienia pracownika zakładowej służby bhp, najlepiej najbardziej doświadczonego i o najwyższych kwalifikacjach, którym z reguły będzie kierownik wieloosobowej komórki organizacyjnej służby bhp (jeżeli taka w firmie istnieje). Takie rozwiązanie powinno gwarantować, że działalność komisji bhp realnie będzie zmierzać do poprawy technicznych warunków pracy w firmie.

Podstawa prawna
Powyższe kwestie reguluje art. 237¹² § 2 Kodeksu pracy.

Przemysław Ł. Siemiątkowski
prawnik, doktorant w Instytucie Pracy
i Spraw Socjalnych w Warszawie

Czy można używać drewnianych drabin bez znaku B lub CE?

Niedopuszczalne jest wyposażenie stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności (art. 217 Kodeksu pracy).

Podstawa prawna
Przepisy rozporządzenia Ministra Gospodarki z 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. nr 191, poz. 1596 z późn. zm.) zaliczyły drabiny, jako sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości, do maszyn.

Uwaga!
Obowiązkowa certyfikacja drabin na znak bezpieczeństwa B obowiązywała do 30 kwietnia 2004 r. Od 1 maja 2004 r. nowe drabiny stosowane w zakładzie pracy powinny spełniać wymagania odpowiednich Polskich Norm, w szczególności Polskiej Normy PN-EN 131-2:1997 Drabiny - Wymagania i badania oraz oznakowanie.

Dlatego też nie jest dozwolone stosowanie w zakładzie pracy drabin drewnianych bez oznakowania znakiem B wyprodukowanych przed 30 kwietnia 2004 r.

Nowe drabiny muszą spełniać jedynie minimalne wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy, nie ma więc obowiązku oznaczania ich znakiem CE.

Powinniście jednak wymagać od producenta, importera, dystrybutora bądź innego dostawcy nowych drabin (produkowanych od 1 maja 2004 r.) deklaracji zgodności o wykonaniu danej drabiny w sposób spełniający wymagania odpowiednich Polskich Norm.

Waldemar Klucha
specjalista ds. bhp

Zasady prawidłowego stosowania znaków i sygnałów bezpieczeństwa

Liczba i umiejscowienie znaków oraz sygnałów bezpieczeństwa powinny być uzależnione od wielkości terenu, na którym są stosowane, a także rodzajów i poziomu występujących zagrożeń.

Pamiętaj, że znaki zakazu, ostrzegawcze, nakazu, ewakuacyjne i informacyjne powinny być stosowane jako znaki stałe.

Sygnały świetlne, dźwiękowe i komunikaty słowne powinny być stosowane, gdy wymaga tego sytuacja, w celu zasygnalizowania niebezpieczeństwa i wezwania ludzi do podjęcia określonych działań lub do ewakuacji (np. w razie pożaru, ulatniania się gazu).

Niebezpieczne miejsca w firmie
Miejsca w zakładzie pracy, do których mają dostęp pracownicy, a w których istnieje ryzyko kolizji z przeszkodami, upadku lub spadania przedmiotów, powinny być oznakowane skośnymi pasami, na przemian żółtymi i czarnymi lub czerwonymi i białymi lub znakiem bezpieczeństwa.

Wymiary pasów powinny być odpowiednie do rozmiaru przeszkody lub niebezpiecznego miejsca. Żółte i czarne lub czerwone i białe pasy powinny być narysowane pod kątem około 45° i powinny mieć zbliżone wymiary (szerokość).

Drogi
Warto wiedzieć, że barwy i znaki ostrzegawcze materiałów niebezpiecznych w transporcie drogowym i kolejowym wynikają z podpisanych przez Polskę umów europejskich międzynarodowego przewozu drogowego (ADR) i kolejowego (RID).

Pamiętaj!
Drogi w firmach powinny być na stałe oznaczone barwą bezpieczeństwa i powinny być wyraźnie wyznaczone za pomocą ciągłych pasów o dobrze widocznej barwie (z uwzględnieniem barwy podłoża) - najlepiej białej lub żółtej.

Rozmieszczenie pasów wyznaczających drogi powinno uwzględniać bezpieczną odległość między pojazdami i przeszkodami oraz między pieszymi i pojazdami.

Zakres wiedzy i umiejętności
w programach szkoleń

Co należy uwzględnić w programie szkolenia osób kierujących pracownikami, a co w programie szkolenia pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych?

Każda grupa pracownicza (w tym pracodawcy, osoby kierujące pracownikami, pracownicy na stanowiskach robotniczych, uczniowie i studenci, jak również bezrobotni na stażu) wymaga odrębnego podejścia w zakresie zasobu oraz sposobu przekazywanej wiedzy i treningu nabywanych umiejętności.

Pracodawcy i osoby kierujące pracownikami
Dla pracodawców i osób kierujących pracownikami (np. mistrzów, brygadzistów, kierowników działów oraz wydziałów, kierowników zmianowych) niezbędnym jest opanowanie wiedzy i umiejętności, w szczególności w zakresie:

• poznania przepisów i zasad bhp w stopniu niezbędnym do wykonywania pracy na określonym stanowisku oraz związanych z tym stanowiskiem obowiązków i odpowiedzialności w dziedzinie bhp,

• organizowania pracy i stanowisk pracy zgodnie z przepisami oraz zasadami bhp,

• egzekwowania przestrzegania przez pracowników zasad i przepisów bhp,

• inicjowania i planowania działań zmierzających do poprawy warunków bhp w firmie,

• analizy i oceny zagrożeń występujących w środowisku pracy oraz oceny ryzyka zawodowego związanego z tymi zagrożeniami,

• szkolenia pracowników z przepisów i zasad bhp oraz kształtowania właściwych zachowań w tym zakresie

(część IV załącznika nr do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.).

Pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych
Dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych niezbędne jest opanowanie wiedzy i umiejętności, w szczególności w zakresie:

• przepisów i zasad bhp w stopniu niezbędnym do wykonywania pracy na określonym stanowisku bądź przy określonym rodzaju pracy oraz związanych z tym stanowiskiem czy określonym rodzajem pracy obowiązków i odpowiedzialności w dziedzinie bhp,

• nabycia praktycznych umiejętności wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych osób oraz postępowania w sytuacjach awaryjnych, a także umiejętności udzielania pomocy przedlekarskiej osobom, które uległy wypadkom,

• podstawowych wiadomości o zagrożeniach wypadkowych i zagrożeniach zdrowia występujących na danym stanowisku pracy i w jego bezpośrednim otoczeniu,

• sposobu ochrony przed zagrożeniami wypadkowymi i zagrożeniami zdrowia w warunkach normalnej pracy i w sytuacjach awaryjnych.

(część V załącznika nr do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.).

Józef M. Boguszewski
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesów przemysłowych, ekspert
z zakresu oceny ryzyka zawodowego
i systemów zarządzania bezpieczeństwem

Uprawnienia technika bhp do prowadzenia szkoleń

Czy technik bhp może prowadzić szkolenia z zakresu bhp i zadania służby bhp na umowę zlecenia?

Osoba posiadająca tytuł technika służby bhp może wykonywać zadań służby bhp na umowę zlecenia jako specjalista spoza zakładu pracy, jeżeli spełnia wymagania kwalifikacyjne określone w rozporządzeniu o służbie bhp dla specjalisty ds. bhp.

Wykonywanie zadań służby bhp
A zatem osoba (technik bhp), która:

1. uzyskała zawód technika bhp, przed wejściem w życie znowelizowanych w 2004 r. przepisów dotyczących służby bhp, czyli przed 1 lipca 2005 r.,

2. posiadała wówczas co najmniej 5 lat stażu pracy w służbie bhp i wykonywała zadania tej służby w dniu wejścia w życie rozporządzenia zmieniającego przepisy o służbie bhp,

może wykonywać zadania służby bhp jako specjalista spoza zakładu pracy jeszcze przez 8 lat (§ 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 listopada 2004 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 246, poz. 2468 ze zm.).

Kwalifikacje technika bhp do wykonywania zadania służby bhp
Osoba posiadająca kwalifikacje technika bhp nabyte przed 1 lipca 2005 r. ma prawo:

• jeżeli pracodawca powierzy jej takie zadania na zasadach określonych w art. 23711 § 2 Kodeksu pracy,

• przez okres 8 lat od wejścia znowelizowanego rozporządzenia, czyli od 1 lipca 2005 r. do 1 lipca 2013 r.,

wykonywać zadania służby bhp w firmach jako specjalista spoza zakładu pracy.

Uwaga:
Do stażu pracy w służbie bhp zaliczamy cały okres wykonywania zadań tej służby, również przed rozpoczęciem studiów podyplomowych.

Wykładowcy tematyki bhp
Wykładowca i instruktor prowadzący szkolenie w dziedzinie bhp powinien posiadać:

• zasób wiedzy,

• doświadczenie zawodowe,

• przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację programów szkolenia

(§ 5 pkt 3 rozporządzenia szkoleniowego).

Przez pojęcie „przygotowanie dydaktyczne” należy rozumieć ukończenie kształcenia lub szkolenia przygotowującego do prowadzenia procesu szkolenia w dziedzinie bhp w sposób zapewniający wysoką efektywność, z uwzględnieniem odpowiednich dla określonych grup uczestników szkolenia i rodzajów szkolenia:

• form organizacyjnych i metod szkolenia,

• oraz środków dydaktycznych

(§ 1a pkt 4 rozporządzenia szkoleniowego).

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp
i specjalista ochrony przeciwpożarowe

3 zaniedbania, z powodu których twój pracodawca może zapłacić nawet 200.000 zł kary, gdy PIP stwierdzi nieprawidłowości związane z realizacją szkoleń bhp.

Teraz pracodawca może więc zapłacić nawet 200.000 zł, jeżeli jest jednostką organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej, a inspektor pracy PIP stwierdzi, że dopuszczono do pracy pracowników bez zapewnienia im szkoleń bhp i w konsekwencji skieruje sprawę na drogę postępowania sądowego.

3 zaniedbania, za które grożą mandaty lub grzywny

Jeśli inspektor stwierdzi:

1. brak szkoleń wstępnych (instruktaży ogólnych i stanowiskowych),

2. nieterminowe wykonanie szkoleń okresowych,

3. brak dokumentacji szkoleniowej lub nieprawidłowości w jej prowadzeniu, może nałożyć grzywnę w postaci mandatu karnego w wysokości do 2.000 zł.

Gdy pracodawca jest ukarany co najmniej dwukrotnie za wykroczenie przeciwko prawom pracownika (w tym niezapełnienie szkoleń bhp), określone w Kodeksie pracy, w ciągu 2 lat od dnia ostatniego ukarania, grzywna w postaci mandatu karnego może wynieść 5.000 zł. Jeśli sprawa trafi do sądu grodzkiego, pracodawca może zapłaci nawet do 30.000 zł.

Ale kary mogą być jeszcze wyższe!

Gdy inspektor PIP skieruje sprawę na drogę postępowania sądowego do właściwego sądu powszechnego, sąd może każdorazowo nałożyć grzywnę nawet do kwoty 10.000 zł,
a wielokrotnie łącznie do kwoty 50.000 zł. Natomiast jeżeli pracodawca nie posiada osobowości prawnej, sąd może wymierzyć karę grzywny każdorazowo do kwoty 50.000 zł, i wielokrotnie, łącznie aż do kwoty 200.000 zł.

Czy dopełniłeś naprawdę wszystkiego, aby nie narazić swojego pracodawcy na taką karę?

Zanim zdradzę Ci niezawodny sposób, który pozwoli Ci odpowiednio zadbać
o szkolenia bhp i dzięki temu uniknąć sytuacji, która mogłaby Twojego pracodawcę doprowadzić do bankructwa, podzielę się z Tobą jeszcze jednym spostrzeżeniem.

Nie chodzi tylko o kary, ale o ludzkie życie i zdrowie

Konsekwencje zaniedbań związanych ze szkoleniami to przede wszystkim wypadki przy pracy!

Z informacji PIP:

10.000 zł grzywny dla pracodawcy
Po uzyskaniu informacji z prokuratury o nieprawidłowościach w jednym z zakładów remontowo - budowlanych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz o wypadku, w wyniku którego pracownik doznał m. innymi stłuczeń głowy inspektor Okręgowego Inspektoratu Pracy w Krakowie (...) stwierdził liczne nieprawidłowości, w tym m.in. brak oceny ryzyka zawodowego, szkoleń bhp pracowników i badań profilaktycznych;
brak wykazu prac wzbronionych i opracowania szczegółowych wymagań bhp dla prac szczególnie niebezpiecznych, brak odpowiedniego nadzoru podczas prac na wysokości.

Śmierć pod paletami
Kontrolę w zakładzie w Mrozowie przeprowadzono w związku z wypadkiem przy pracy. Zginął mężczyzna przygnieciony przez stos palet. Analizując przebieg i przyczyny wypadku inspektor pracy ustalił, że w zakładzie nie dopełniono podstawowych wymogów bezpieczeństwa w zakresie prowadzenia prac. Żaden z pracowników nie został na przykład przeszkolony w zakresie prac transportowych oraz nie opracowano szczegółowej instrukcji obejmującej zasady załadunku palet (...).

W ubiegłym roku liczba poszkodowanych w wypadkach przy pracy wzrosła o 11 tys. Jaki procent tych wypadków wydarzył się dlatego, że osoby odpowiedzialne za szkolenia bhp nie przeprowadziły ich na czas lub przeprowadziły w taki sposób, który niedostatecznie jasno informował o zagrożeniach i o tym, jak im zapobiegać?

Statystyki Głównego Inspektoratu Pracy alarmują:

Gdy wziąć pod uwagę obszary naruszeń przepisów bhp - wykroczenia najczęściej popełniane przez pracodawców w związku z wypadkami przy pracy, to nieprawidłowości związane ze szkoleniami bhp stanowią aż 25%!

W małych i średnich zakładach wytwarzających, konfekcjonujących i magazynujących środki ochrony roślin bez wymaganego szkolenia w dziedzinie bhp zatrudniano co 5 pracownika, mającego kontakt z różnego rodzaju chemikaliami (39% kontrolowanych zakładów).

Na placach budów spośród 130 ofiar śmiertelnych - 32 osoby poniosły śmierć już w 1 tygodniu pracy. Ustalone przez inspektorów pracy przyczyny wypadków wskazują m.in. na błędy w zakresie przygotowania poszkodowanych do wykonywanej pracy: brak wstępnych szkoleń bhp
i brak lub niewłaściwe przeszkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa pracy i ergonomii.

Według raportu GIP opublikowanego w 2007 r. wśród kontrolowanych pracodawców:

18% nie poddało pracowników instruktażowi stanowiskowemu i ogólnemu
20% posiadało dokument szkolenia wstępnego niezgodny ze wzorem ustalonym w przepisach
21% nie poddało instruktażowi ogólnemu pracowników podejmujących po raz pierwszy pracę związaną z kierowaniem pracownikami
24% nie dostosowało programów szkoleń do rodzajów i warunków prac wykonywanych na poszczególnych stanowiskach pracy
31% nie konsultowało z pracownikami zagadnień dotyczących szkoleń
31% nie przeprowadziło szkoleń okresowych w wymaganym terminie
31% nie prowadziło w zakładzie pracy szkoleń okresowych tak często, jak wymagają tego przepisy
34% nie przestrzegało terminów przeprowadzania pierwszych szkoleń okresowych
44% nie posiadało w ogóle programów szkoleń.

Właściwa współpraca z zewnętrzną firmą szkoleniową

Zamierzamy zlecić zewnętrznej firmie szkoleniowej przeprowadzenie szkolenia bhp w naszym zakładzie pracy. Jak przygotować zagadnienia do programu takiego szkolenia?

Aby prawidłowo przygotować zagadnienia do programu szkolenia bhp, które ma przeprowadzić zewnętrzna firma szkoleniowa, należy uwzględnić specyfikę danego zakładu pracy. W praktyce oznacza to konieczność ustalenia planu szkolenia bhp między pracodawcą (przy udziale pracownika służby bhp) a jednostką organizacyjną prowadzącą takie szkolenie.

Odpowiedni wykładowcy
Istnieje również możliwość wskazania przez pracodawcę jednostce organizacyjnej wytypowanej do prowadzenia szkolenia bhp wykładowców, którzy według jego wiedzy posiadają umiejętności i praktykę z danej dziedziny. Jeżeli jednak osoby takie nie są znane
pracodawcy, powinny zostać dla nich określone odpowiednie wymagania. O to, czy szkolący spełniają stawiane wymagania, powinien zaś zadbać organizator szkolenia bhp.

Program szkolenia bhp
Program szkolenia bhp należy dostosować do rodzajów i warunków prac wykonywanych
przez uczestników takiego szkolenia. Jego realizacja powinna umożliwić pracownikom:

• zaznajomienie się z czynnikami środowiska pracy mogącymi powodować zagrożenia dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników podczas pracy oraz z odpowiednimi środkami i działaniami zapobiegawczymi,

• poznanie przepisów oraz zasad bhp w zakresie niezbędnym do wykonywania pracy w zakładzie i na określonym stanowisku pracy, a także związanych z pracą obowiązków i odpowiedzialności w dziedzinie bhp,

• nabycie umiejętności wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych osób, postępowania w sytuacjach awaryjnych oraz udzielenia pomocy osobie, która uległa wypadkowi.

Podstawa prawna
§ 3, § 5 pkt 3 oraz § 7 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 z późn. zm.).

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp
i specjalista ds. ochrony ppoż.
w firmie SEKA SA

Czy mycie okien w budynku należy uznać za pracę na wysokości?

To czy mycie okien w budynku jest pracą na wysokości każdorazowo uzależnione jest od warunków, w jakich wykonywana jest ta praca. Jeżeli w konkretnym przypadku mycie okien jest pracą na wysokości, praca ta powinna być zorganizowana i wykonywana tak, aby nie zmuszać pracownika do wychylania się poza poręcz balustrady lub obrys urządzenia, na którym stoi (np. parapetu okiennego, schodków przystawnych, podestu roboczego).

Praca na wysokości - pojęcie
Za pracę na wysokości jest uznawana praca wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1 m nad poziomem podłogi lub ziemi.

Uwaga!
Nie zalicza się do prac na wysokości pracy na powierzchni, niezależnie od wysokości, na jakiej się znajduje, jeżeli powierzchnia ta jest:

• osłonięta ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami lub ścianami z oknami oszklonymi,

• wyposażona w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości.

Obowiązki pracodawcy
Praca na wysokości zaliczana jest do prac szczególnie niebezpiecznych. Rodzi to określone obowiązki po stronie pracodawcy.

W firmie, w której występują prace szczególnie niebezpieczne, pracodawca określa szczegółowe wymagania bhp przy ich wykonywaniu. W szczególności pracodawca ma obowiązek zapewnić:

1. bezpośredni nadzór nad tymi pracami wyznaczonych w tym celu osób,

2. odpowiednie środki zabezpieczające,

3. instruktaż pracowników obejmujący przede wszystkim:

• imienny podział pracy,

• kolejność wykonywania zadań,

• wymagania bhp przy poszczególnych czynnościach.

Pracodawca powinien także każdorazowo dobrać i zastosować organizacyjne oraz techniczne środki zabezpieczające pracowników przed ewentualnymi skutkami zagrożeń zawodowych.

Uwaga!
Pracodawca ma obowiązek zapewnić, aby dostęp do miejsc wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych miały jedynie osoby upoważnione i odpowiednio poinstruowane.

Środki zabezpieczające pracowników
Odpowiednimi środkami zabezpieczającymi pracowników wykonujących prace na wysokości są:

• asekuracja osób wykonujących prace przez innych pracowników, którzy bezpośrednio ich nie wykonują,

• wyposażenie pracowników w środki ochrony indywidualnej dobrane do rodzaju wykonywanej pracy (np. sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości) i przeszkolenie ich w zakresie posługiwania się tymi środkami.

Zygmunt Wieczorek
specjalista ds. analiz i prewencji
zagrożeń zawodowych

Czy skład zespołu powypadkowego może być 3-osobowy?

Czy w sytuacji, gdy kwalifikacja wypadku jest trudna, można powołać 3-osobowy zespół powypadkowy?

Do zespołu powypadkowego zawsze powoływane są 2 osoby. Przepisy nie przewidują większej liczby osób w składzie zespołu powypadkowego.

Podstawa prawna
Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz.U. nr 115, poz. 744 z późn. zm.).

Kazimierz Żurawski
główny specjalista ds. bhp,
współpracownik firmy doradztwa
z zakresu prawa i ochrony pracy SEKA S.A

Hałas infradźwiękowy - jak go ograniczać

Infradźwięki to dźwięki lub hałas, którego widmo częstotliwości zawarte jest głównie w zakresie od 1 do 20 Hz. Ich naturalnymi źródłami są na przykład wodospady, wiatry, burze czy wzburzone morze. W środowisku pracy najczęstszym źródłem emisji hałasu infradźwiękowego są środki transportu (samochody, tramwaje, autobusy, lokomotywy, helikoptery, promy, kutry) i niektóre maszyny oraz urządzenia przemysłowe.

Hałas niskoczęstotliwościowy, w tym infradźwiękowy, odbierany jest przez człowieka zarówno drogą słuchową, jak i przez receptory wibracji rozłożone na całym ciele. Dominującym efektem wpływu infradźwięków na organizm w warunkach ekspozycji zawodowej jest ich działanie uciążliwe, występujące już przy niewielkich przekroczeniach progu słyszenia.

Uwaga!
Bardzo nieprzyjemnym efektem oddziaływania hałasu infradźwiękowego o wartości powyżej 130 dB jest uczucie wibrowania narządów wewnętrznych, które może doprowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu komórek, tkanek i narządów, powodując przy poziomach powyżej 160 dB mechaniczne zniszczenie struktur organów. Zjawisko to jest związane z pobudzaniem do drgań organów wewnętrznych, których częstotliwości rezonansowe leżą w tym zakresie.

Ochrona przed hałasem infradźwiękowym
Infradźwięki ze względu na znaczną długość fal są słabo tłumione przez przegrody i powietrze, rozprzestrzeniają się swobodnie na duże odległości, przez co ochrona przed nimi jest znacznie trudniejsza niż przed hałasem słyszalnym. Na ogół wymagane jest każdorazowo indywidualne projektowanie zabezpieczenia.

Ochrona przed narażeniem na hałas infradźwiękowy obejmuje:

• metody techniczne, między innymi:

• stosowanie tłumików akustycznych w układach dolotowych maszyn przepływowych,

• stosowanie specjalnych kabin dla operatorów urządzeń,

• usztywnienie konstrukcji ścian pomieszczeń w przypadku wystąpienia rezonansów,

• wprowadzenie przegród w pomieszczeniu, gdzie są fale stojące,

• stosowanie obudów maszyn i urządzeń,

• działania organizacyjne, między innymi skrócenie czasu ekspozycji, rotację pracowników, wprowadzenie dodatkowych przerw w pracy;

• profilaktykę medyczną, głównie badania lekarskie przed przyjęciem do pracy, które wykluczą zatrudnienie na stanowiskach pracy, na których występuje hałas infradźwiękowy osób, u których stan czynnościowy organizmu odbiega od norm

Postępowanie powypadkowe w razie wypadku podczas strajku

Pracownik w czasie legalnego strajku, mimo że nie świadczy pracy, pozostaje w zatrudnieniu. Kierownictwo firmy (wraz z organizatorami strajku) ma obowiązek zapewnić bezpieczeństwo pracownikom biorącym udział w strajku. A więc zespół powypadkowy w razie ewentualnego wypadku będzie zobowiązany w swych ustaleniach odnieść się do tego zagadnienia.

Uwaga!
Wypadek zaistniały w czasie strajku może być uznany za wypadek przy pracy w razie spełnienia 2 poniższych warunków, mianowicie:

1. strajk musi być legalny, czyli być zorganizowany zgodnie z przepisami ustawy z 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (Dz.U. nr 55, poz. 236 z późn. zm.),

2. musi nastąpić zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć.

Normalne czynności podczas strajku
Można powiedzieć, że zdarzenie powodujące uraz lub śmierć pracownika podczas wykonywania normalnych czynności podczas strajku, takich jak:

• chodzenie,

• przygotowywanie posiłku,

• mycie się,

• pomoc innemu pracownikowi itp.,

może być uznane za wypadek przy pracy.

Czynności na polecenie kierownika zakładu pracy
Prostą sprawą jest sytuacja tego pracownika, który doznał wypadku w czasie strajku, wykonując czynności na polecenie kierownika zakładu pracy w zakresie niezbędnym do zapewnienia ochrony mienia firmy i nieprzerwanej pracy tych obiektów, urządzeń oraz instalacji, których unieruchomienie może stanowić zagrożenie życia lub zdrowia ludzkiego bądź przywrócenia normalnej działalności zakładu pracy. Tu każde zdarzenie będzie miało związek z pracą.

Czynności zlecone przez organizacje związkowe
Podobnie będzie wyglądała sytuacja pracownika, który w czasie strajku wykonywał czynności zlecone przez działające u pracodawcy organizacje związkowe. W czasie strajku organizacje te, będące organizatorami strajku, mają obowiązek współdziałać z kierownikiem zakładu pracy w zakresie niezbędnym do zapewnienia ochrony mienia firmy i nieprzerwanej pracy obiektów, urządzeń oraz instalacji. A więc albo kierownik zakładu, albo organizatorzy strajku wytypują pracowników do wykonywania wspomnianych czynności.

Uwaga!
Wszystkie czynności wykonywane przez poszkodowanego w czasie strajku na rzecz zakładu pracy, nawet bez polecenia przełożonego czy organizatorów strajku, będą przemawiały za uznaniem danego zdarzenia wypadkowego za wypadek przy pracy.

Natomiast wykonywanie przez poszkodowanego czynności w celu zaspokojenia własnych, prywatnych interesów w czasie strajku (np. naprawa w czasie strajku swojego prywatnego pojazdu) - podobnie jak w czasie normalnej pracy - należy traktować jako zerwanie związku z pracą i możecie takiego zdarzenia nie uznać za wypadek przy pracy.

Dodatkowe dowody
Pamiętajcie, że kwalifikacji zdarzenia wypadkowego dokonuje sam zespół powypadkowy na podstawie zebranych dowodów, w tym wyjaśnień poszkodowanego i informacji uzyskanych od świadków zdarzenia, a w czasie strajku dodatkowo na podstawie informacji uzyskanych od organizatorów strajku.

Zerwanie związku z pracą
Związek wypadku z pracą zostanie zerwany, jeżeli pracownik ulegnie wypadkowi w czasie nielegalnego strajku, a także wtedy, gdy samowolnie przebywał na terenie zakładu pracy lub opuścił ten teren i nie był w dyspozycji pracodawcy czy organizatorów strajku.

Pomoc ze strony organizatorów strajku
Postępowanie poszkodowanego, świadków zdarzenia i zespołu powypadkowego - mimo strajku - powinno być zgodne z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz.U. nr 115, poz. 744 z późn. zm.). Tu organizatorzy strajku powinni udzielić pomocy zespołowi powypadkowemu w dokonaniu oględzin miejsca zdarzenia i skierowaniu świadków czy specjalistów do udzielenia informacji.

Uwaga!
Zespół powypadkowy może na przykład z braku wystarczających dowodów nie uznać zdarzenia za wypadek przy pracy, powiadamiając jednocześnie poszkodowanego o prawie wystąpienia do sądu rejonowego - sądu pracy z powództwem o ustalenie i sprostowanie protokołu powypadkowego na podstawie art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego.

Z powództwem takim, w interesie poszkodowanego pracownika, może wystąpić również organizacja związkowa, działająca u pracodawcy zatrudniającego poszkodowanego pracownika.

Roszczenia ze stosunku pracy są wolne od opłat sądowych. Wówczas wyrok sądu będzie podstawą do ewentualnego uznania zdarzenia za wypadek przy pracy.

Świadczenia wypadkowe
Jeżeli chodzi o świadczenia wypadkowe, to w czasie legalnego strajku pracownik nie traci prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Postępowanie poszkodowanego i pracodawcy jest tu identyczne jak w każdym innym wypadku przy pracy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie przedstawionych przez poszkodowanego dokumentów podejmie decyzję o przyznaniu świadczeń.

Uwaga!
Poszkodowany, który uległ wypadkowi nieznanemu za wypadek przy pracy, nabędzie prawo do świadczeń z ubezpieczeń na zasadach określonych w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Jeżeli poszkodowany był ubezpieczony dodatkowo w towarzystwie ubezpieczeniowym, to ewentualna wypłata odszkodowania nastąpi tu na podstawie przedłożonych dokumentów i umowy ubezpieczeniowej (regulaminu).

Podstawowym dokumentem dotyczącym świadczeń wypadkowych jest protokół powypadkowy z zapisem uznania zdarzenia za wypadek przy pracy.

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP wg ISRS

Instrukcje magazynowania, pakowania, załadunku i transportu materiałów niebezpiecznych

Instrukcje określające sposób magazynowania, pakowania, załadunku i transportu materiałów niebezpiecznych w magazynie odpadów niebezpiecznych powinny zawierać:

1. Opis wykonywanych czynności związanych z rozładunkiem i załadunkiem niebezpiecznych materiałów magazynowanych, w tym:

• obsługi urządzeń transportu wewnątrzzakładowego (np. wózków widłowych i paletowych, dźwignic),

• zasad transportu ręcznego.

• Opis zagrożeń związanych z wykonywaną pracą:

• zagrożeń wynikających z właściwości odpadów niebezpiecznych (np. zatruć, oparzeń),

• zagrożeń wynikających z charakteru wykonywanych czynności (np. potknięć, poślizgnięć i upadków na powierzchni, uderzeń przez spadające oraz przenoszone przedmioty, upadków z wysokości, np. z drabiny lub podestu).

• Określenie wymagań, jakie powinni spełniać pracownicy zatrudnieni w magazynie materiałów niebezpiecznych, np. kwalifikacji pracowników (rodzaj szkoleń w dziedzinie bhp, uprawnienia kwalifikacyjne do obsługi urządzeń poddozorowych itp.).

• Określenie stosowanych środków ochrony indywidualnej i zbiorowej oraz rodzajów odzieży i obuwia roboczego.

• Określenie dla każdego rodzaju składowanych odpadów niebezpiecznych miejsca i sposobu składowania.

• Określenie wymagań dotyczących oznakowania składowanych materiałów niebezpiecznych.

• Określenie rodzajów dokumentacji prowadzonej w związku z magazynowaniem materiałów niebezpiecznych, miejsca jej przechowywania i osoby ją sporządzającej.

• Określenie zasad postępowania w przypadku awarii.

• Określenie zasad udzielania pierwszej pomocy.

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa

Podejrzenie choroby zawodowej - procedura postępowania

Jak wygląda postępowanie w przypadku podejrzenia choroby zawodowej?

Jeżeli pracodawca podejrzewa u pracownika chorobę zawodową, powinien odpowiednio zareagować. O fakcie tym musi zawiadomić:

• właściwy organ PIS,

• właściwego okręgowego inspektora pracy.

Formularz zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej
Podejrzenie choroby zawodowej może zgłosić sam pracodawca lub pracownik służby zdrowia. Mianowicie trzeba wypełnić odpowiedni formularz, którego wzór znajdziecie w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób(Dz.U. nr 132, poz. 1121).

W formularzu tym pracodawca uzupełnia:

• dane osobowe dotyczące pracownika,

• dane dotyczące pracodawcy,

• rodzaj i okres narażenia zawodowego,

• nazwę i numer choroby zawodowej w wykazie takich chorób, której to choroby dotyczy zgłoszenie.

Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej może również dokonać sam pracownik, który podejrzewa, że występujące u niego objawy mogą wskazywać na taką chorobę. Zgłoszenia takiego dokonuje on za pośrednictwem lekarza sprawującego nad nim profilaktyczną opiekę zdrowotną.

Przeniesienie pracownika na inne stanowisko pracy
Pracownika, u którego podejrzewa się chorobę zawodową, należy niezwłocznie przenieść na inne stanowisko pracy, takie, na którym nie występuje czynnik odpowiedzialny za powstanie zgłoszonej choroby zawodowej.

Zmiany na stanowisku pracy
Na stanowisku pracy, na którym była zatrudniona osoba podejrzana o chorobę zawodową, trzeba:

• zaktualizować badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia,

• ponownie dokonać oceny ryzyka zawodowego.

Koniecznie należy skierować na badania profilaktyczne wszystkie osoby zatrudnione na stanowiskach pracy o takim samym narażeniu zawodowym jak w przypadku podejrzanego o chorobę zawodową.

Zawiadomienie o skutkach choroby zawodowej
Po zakończeniu procedury orzeczniczej, w przypadku potwierdzenia choroby zawodowej, pracodawca wysyła zawiadomienie o skutkach choroby zawodowej do Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi i właściwego organu PIS.

Formularz zawiadomienia o skutkach choroby zawodowej
Wzór potrzebnego formularza znajdziecie w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób.

dr Urszula Wawrzyniak
doktor nauk przyrodniczych, były starszy specjalista
w Głównym Inspektoracie Pracy Państwowej Inspekcji Pracy
i kierownik laboratorium analitycznego zakładu opieki zdrowotnej

Kolor krzyża na instrukcji bhp udzielania pierwszej pomocy

Jak zmieniają się instrukcje bhp udzielania pierwszej pomocy? Czy kolor krzyża na nich ma znaczenie i z jakiego materiału powinna być wykonana oraz na jaki kolor pomalowana zakładowa apteczka pierwszej pomocy?

Polska nie ma standardu apteczek zakładowych i samochodowych. Roboczo stosowany jest standard europejski. Jedyne zestawy ratownicze standaryzowane to PSP R-1 i PSP R-2, które są używane przez Państwową Straż Pożarną.

Instrukcje pierwszej pomocy zmieniają się sukcesywnie, wraz ze zmianami standardów Europejskiej Rady Resuscytacji i Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego.

Czerwony krzyż zarezerwował sobie na wyłączność Polski Czerwony Krzyż. Krzyż ratownictwa medycznego jest niebieski, 6-ramienny (krzyż św. Andrzeja), natomiast krzyż zielony jest zwyczajowym oznaczeniem używanym w weterynarii.

Opakowanie apteczki zakładowej powinno być odporne mechanicznie (szafka, torba z cordury), przenośne i widocznie umieszczone. Powinno być pomalowane na jaskrawy kolor (czerwone, pomarańczowe, seledynowe).

Adam M. Pietrzak
specjalista z zakresu anestezjologii
i medycyny ratunkowej

Czy zawał serca w pracy można uznać za wypadek przy pracy?

Tak naprawdę wszystko zależy od okoliczności, w jakich doszło do zdarzenia. W niektórych okolicznościach jest to możliwe, jednak aby mówić o wypadku przy pracy, muszą być spełnione cztery podstawowe warunki: nagłość zdarzenia, przyczyna zewnętrzna, związek z pracą i uraz. Znane są orzeczenia Sądu Najwyższego, który w niektórych sytuacjach uznawał zawał serca za wypadek przy pracy. Tak naprawdę wszystko zależy od okoliczności, w jakich doszło do takiego zdarzenia. Jeżeli zawał nastąpił np. na skutek nadmiernego przemęczenia lub silnego wzburzenia emocjonalnego, to być może będą podstawy ku temu, aby uznać go za wypadek w pracy. Często muszą to jednak potwierdzić biegli lekarze sądowi. Aby podjąć prawidłowe postępowanie, należy w pierwszej kolejności zgłosić pracodawcy, że do zawału doszło przy pracy i że był on przyczynowo-skutkowo związany z wykonywanymi obowiązkami służbowymi. Pracodawca ma obowiązek powołania zespołu powypadkowego, którego zadaniem jest zbadanie i ustalenie okoliczności wypadku, sporządzenia dokumentacji powypadkowej i jej wydania poszkodowanemu w terminie dwóch tygodni od dnia zgłoszenia. Pracodawca, jak i członkowie zespołu nie są "medykami", dlatego trudno będzie im ustalić związki przyczynowo-skutkowe pomiędzy zdarzeniem a zawałem. Prawdopodobnie w sporządzonej dokumentacji powypadkowej nie uznają tego zdarzenia jako wypadku przy pracy, ale taki zapis, po negatywnym rozpatrzeniu Pańskich zastrzeżeń wniesionych do protokołu powypadkowego, pozwoli Panu na odwołanie się do Sądu Pracy i wniesienie pozwu o ustalenie, że zdarzenie to jest w istocie wypadkiem przy pracy, tzn. że zawał miał związek z wykonywaną pracą i że spełnione są przesłanki ustawowe takiego wypadku. Wówczas sąd po przeprowadzeniu wnikliwego postępowania i zapoznaniu się z okolicznościami wypadku oraz także m.in. z opinią biegłych lekarzy rozstrzygnie sprawę

http://www.opole.oip.pl/porady/porada/4

Minimalne wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy

Maszyny nabyte przed dniem 1 stycznia 2003 r. powinny być w terminie do dnia 1 stycznia 2006 r. dostosowane do minimalnych wymagań bezpieczeństwa. Obowiązek ten wynika z postanowień rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników w czasie pracy (Dz. U. Nr 191, poz. 1596 ze zmianami z 2003 r. Nr 178, poz. 1745). Należy tu podkreślić, że w zakresie wymogów bezpieczeństwa i higieny pracy, jakie powinny spełniać maszyny i urządzenia techniczne użytkowane w zakładach pracy, obowiązuje w krajach UE dyrektywa Rady nr 89/655/EC z dnia 30 listopada 1989 r. dotycząca minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy użytkowaniu przez pracowników urządzeń produkcyjnych podczas pracy oraz druga szczegółowa dyrektywa (w rozumieniu art. 16 pkt 1 dyrektywy 89/391/EC), uzupełniona dyrektywą Rad nr 95/63 z dnia 5 grudnia 1995 r. dotyczącą maszyn mobilnych oraz do podnoszenia ładunków i ludzi, a także dyrektywą nr 2001/45/EWG. Dyrektywa ta, adresowana do pracodawców, określa minimalne wymagania jakie powinny spełniać maszyny i urządzenia użytkowane w zakładach pracy, różniące się od zasadniczych wymagań, określonych w dyrektywach tzw. „nowego podejścia”. W warunkach polskich minimalne wymagania dotyczące użytkowanych maszyn, określa cytowane rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. Należy tu podkreślić bardzo istotną sprawę różnicy podstawowych pojęć (definicji), w odniesieniu do maszyn wprowadzonych do obrotu w pojęciu dyrektyw „nowego podejścia”, od maszyn już użytkowanych, nabytych przed dniem 1 stycznia 2003 r. Dotyczy to pojęć podstawowych„maszyny” i „użytkowanie maszyny”, które w przypadku maszyn już użytkowanych są trochę inne, niż w przypadku nowych maszyn. Brzmią one:

• „maszyny” to wszelkie maszyny i inne urządzenia techniczne, narzędzia oraz instalacje użytkowane podczas pracy, a także sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości, w szczególności drabiny i rusztowania;

• „użytkowanie maszyny” to wykonywanie wszelkich czynności związanych z maszyną, w szczególności jej uruchamianie lub zatrzymywanie, posługiwanie się nią, transportowanie, naprawianie, modernizowanie, modyfikowanie, konserwowanie i obsługiwanie, w tym także czyszczenie.

Do najważniejszych wymagań minimalnych, które w świetle cytowanego rozporządzenia z dnia 30 października 2002 r. pracodawca powinien zapewnić w użytkowanych maszynach, należą:

1. Oświetlenie - dotyczy zapewnienia oświetlenia miejsc i stanowisk do pracy lub konserwacji, stosownie do wykonywanych czynności.

2. Elementy sterownicze - powinny być: widoczne, łatwe do zidentyfikowania i oznakowane oraz powinny być usytuowane poza strefami zagrożenia, a ich obsługa nie powinna powodować dodatkowych zagrożeń

3. Umiejscowienie pulpitu głównego - operator obsługujący pulpit powinien mieć możliwość upewnienia się, że nikt nie znajduje się w strefie zagrożenia oraz powinna istnieć możliwość wysłania sygnału ostrzegawczego optycznego lub akustycznego.

4. Zatrzymanie normalne

• każda maszyna powinna być wyposażona w element sterowniczy służący do całkowitego i bezpiecznego zatrzymywania maszyny oraz niektórych jej części,

• element sterowniczy zatrzymujący maszynę powinien być uprzywilejowany wobec elementów uruchamiających,

• z chwilą zatrzymania maszyny lub jej części zasilanie odpowiednich napędów uruchamiających powinno zostać odłączone.

• Urządzenie do awaryjnego wyłączania tzw: wyłącznik „stop” - ze względu na stwarzane zagrożenia oraz normalny czas zatrzymania, maszyna powinna posiadać wyłącznik awaryjny do odłączania od wszystkich źródeł energii. Wyłącznik powinien mieć odpowiedni kształt i kolor, a przerwanie jego działania nie powinno spowodować ponownego uruchomienia maszyny, tylko możliwość jej uruchomienia.

• Zapobieganie zagrożeniom związanym z elementami ruchomymi - należy uniemożliwić dostęp do elementów ruchomych przenoszących napęd stosując stałe osłony lub urządzenia zabezpieczające np. osłony ruchome, kurtyny świetlne, oburęczne sterowanie. Osłony i urządzenia ochronne powinny mieć trwałą konstrukcję, być usytuowane w odpowiedniej odległości od strefy zagrożenia, ograniczać dostęp tylko do tych obszarów, gdzie ma być wykonywana praca. Osłony powinny bez ich usuwania, umożliwiać wykonywanie operacji mocowania lub wymiany części oraz prac konserwacyjnych. Ponadto nie powinny być łatwo usuwalne lub wyłączane, stwarzać dodatkowo zagrożenia, ani ograniczać, bardziej niż jest to dostępne, widoku pracy urządzenia.

• Konserwacja maszyn - prowadzenie prac konserwacyjnych dopuszczalne jest jedynie podczas postoju maszyny. Prowadzenie prac konserwacyjnych podczas ruchu maszyny (jeżeli to konieczne) dopuszczalne jest tylko poza strefami zagrożenia lub z zastosowaniem odpowiednich środków ochronnych. Istnieje obowiązek prowadzenia na bieżąco dziennika konserwacji, jeżeli jest on przewidziany.

• Informacje - maszyna powinna być wyposażona w napisy informacyjne

• Ostrzeżenia - maszyny powinne być wyposażone w znaki ostrzegawcze. Urządzenia sygnalizacyjne powinny działać jednoznacznie, być widoczne i zrozumiałe.

Z postanowień przepisu wynika ponadto, że:

• pracodawca, udostępniając maszyny pracownikom powinien mieć pewność, że są one przygotowane właściwie do wykonywania pracy lub odpowiednio przystosowane do jej wykonywania oraz mogą być użytkowane bez zagrożenia dla bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników;

• pracodawca, dokonując wyboru maszyny, powinien brać pod uwagę specyficzne warunki i rodzaj wykonywanej pracy, istniejące zagrożenia istotne dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, w szczególności na stanowisku pracy, a ponadto dodatkowe zagrożenia związane z użytkowaniem maszyny;

• pracodawca powinien zastosować odpowiednie rozwiązania mające na celu zminimalizowanie ryzyka związanego z użytkowaniem maszyn, jeżeli maszyny nie mogą być użytkowane bez ryzyka dla bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników

Maszyny użytkowane powinny być poddawane:

1. Kontroli wstępnej po ich zainstalowaniu, a przed przekazaniem do eksploatacji po raz pierwszy oraz kontroli po zainstalowaniu na innym stanowisku pracy lub w innym miejscu. Kontroli dokonują jednostki działające na podstawie odrębnych przepisów albo osoby upoważnione przez pracodawcę i posiadające odpowiednie kwalifikacje.

2. Kontroli okresowej i specjalnej w przypadkach, gdy maszyny narażone są na działanie warunków powodujących pogorszenie ich stanu technicznego, mogących spowodować powstawanie sytuacji niebezpiecznych. Kontrole, a także badania prowadzone mają być przez jednostki działające na podstawie odrębnych przepisów albo osoby upoważnione przez pracodawcę i posiadające odpowiednie kwalifikacje. Kontrole specjalne mają być przeprowadzane przez wymienione jednostki albo osoby, w przypadku możliwości pogorszenia bezpieczeństwa związanego z maszyną, a będącego wynikiem:

• prac modyfikacyjnych,

• zjawisk przyrodniczych,

• wydłużonego czasu postoju maszyny,

• niebezpiecznych uszkodzeń oraz wypadków przy pracy.

Wyniki przeprowadzonych kontroli pracodawca powinien rejestrować i przechowywać do dyspozycji organów, w tym szczególnie nadzoru i kontroli warunków pracy, przez okres 5 lat od dnia zakończenia tych kontroli, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej. Jeżeli maszyny są użytkowane poza terenem zakładu pracy, w miejscu ich użytkowania powinien być dostępny dokument potwierdzający przeprowadzenie ostatniej kontroli maszyny.

Pracodawca powinien zapewnić pracownikom dostęp do informacji, w tym pisemnych instrukcji dotyczących użytkowania maszyn. Instrukcje powinny zawierać informacje dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie:

• warunków użytkowania maszyn,

• występowania możliwych do przewidzenia sytuacji nietypowych,

• praktyki użytkowania maszyn.

Instrukcje powinny być opracowane w sposób zrozumiały dla pracowników, których dotyczą.

Pracodawca powinien informować pracowników o zagrożeniach związanych z maszynami znajdującymi się w miejscu pracy lub jego otoczeniu oraz wszelkich zmianach w nich wprowadzonych w takim zakresie, w jakim zmiany te mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo maszyny, nawet gdy pracownicy bezpośrednio nie użytkują tych maszyn.Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie pracownikom:

• użytkującym maszyny, odbycie odpowiedniego przeszkolenia w zakresie bezpiecznego ich użytkowania

• wykonującym naprawy, modernizację, konserwację lub obsługę maszyn odbycie specjalistycznego przeszkolenia w tym zakresie

Pracodawca powinien konsultować z pracownikami lub ich przedstawicielami zagadnienia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy w zakresie dotyczącym użytkowania maszyn oraz umożliwiać pracownikom udział w dyskusjach w tych sprawach.

Nadinspektor Pracy
Zbigniew Jakubowski

Zagrożenia przy pracy z komputerem

Naukowcy twierdzą, że komputery - mimo niewątpliwego usprawnienia pracy, które wniosły - nadużywane, mogą być przyczyną kłopotów zdrowotnych. Praca z nimi niesie za sobą określone zagrożenia (a z nimi ryzyko wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych), które są definiowane przez środowisko pracy (czynniki fizyczne, chemiczne) i sposób wykonywania pracy.


Czynniki fizyczne i chemiczne
Do czynników fizycznych i chemicznych, o których negatywnym wpływie na organizm człowieka należy pamiętać podczas pracy biurowej przy komputerze, zaliczają się:

1. Promieniowanie cieplne (pochodzące od jednostki centralnej, monitora ekranowego i innych podłączonych do nich urządzeń). Skutkuje podwyższaniem temperatury otoczenia. Następstwem tego jest zmniejszenie wilgotności powietrza, które powinno kształtować się na poziomie co najmniej równym 40% w pomieszczeniach przeznaczonych do pracy z monitorami ekranowymi.

2. Słabe promieniowanie rentgenowskie emitowane przez monitory ekranowe. Jego poziom jest wielokrotnie niższy od tzw. poziomu promieniowania tła (to jest promieniowania, które w sposób naturalny występuje w przyrodzie). Jego wartość mieści się poniżej granicy czułości urządzeń, jakich używa się do jego badania. Jednak nie zostało wciąż jeszcze naukowo wyjaśnione, jaki wpływ na zdrowie ludzi mogą mieć jego małe dawki przy długotrwałym oddziaływaniu.

3. Pole elektromagnetyczne pochodzące od monitorów ekranowych, jednak o wyższych wartościach w przypadku monitorów kineskopowych (CRT). Pole elektromagnetyczne powoduje polaryzację napięcia elektrostatycznego między człowiekiem a ekranem. Przy pracy przy monitorze skóra przyciąga naładowane cząsteczki kurzu w takim samym stopniu, jak naładowany elektrycznie ekran. Często prowadzi to do reakcji alergicznych, podrażnienia oczu, a nawet może pogarszać oddychanie.

4. Czynniki chemiczne, na przykład ozon wydzielający się z pracujących drukarek i kopiarek, będący szkodliwym oraz stosunkowo dokuczliwym problemem. Ozon powoduje wysuszanie błon śluzowych, czego efektem jest drapanie w gardle czy wysuszanie się oka. Ponadto niekorzystnie (dodatnio) jonizuje powietrze w pomieszczeniu, w którym znajduje się urządzenie go wydzielające. Problem w tym zakresie ujawnia się dopiero podczas długotrwałego używania sprzętu wydzielającego ozon.

5. Oświetlenie. Bardzo istotne jest zapewnienie komfortu pracy wzrokowej przez właściwe natężenie oświetlenia i ograniczenie olśnienia bezpośredniego od na przykład okien, w szczególności przez zapewnienie żaluzji lub zasłon w oknach.

6. Sposób wykonywania pracy - organizacja stanowisk pracy. Coraz więcej osób pracujących przy komputerach zgłasza się do lekarzy z różnego rodzaju bólami kręgosłupa i mięśni oraz schorzeniami układu krążenia. Powodem tego może być nieprawidłowe wyposażenie komputerowego stanowiska pracy i ustawienie jego elementów (np. wysokość stołu i siedziska uniemożliwiające naturalne położenie rąk przy obsłudze klawiatury lub niezapewniające odpowiedniej przestrzeni do umieszczenia nóg pod stołem, zbyt nisko postawiony monitor powodujący bóle karku itp.).

Zagrożenia psychospołeczne
Trzeba również pamiętać o zagrożeniach psychospołecznych, których świadomość rośnie podobnie jak ich rozmiar. Ciągły pośpiech, duża ilość pracy do wykonania w określonym (często zbyt krótkim) czasie czy mało przyjazna atmosfera pracy mogą wpływać na pojawianie się fizjologicznych reakcji organizmu wywołanych stresem.

Uwaga!
Stres nie został zakwalifikowany do grupy czynników szkodliwych. Jednak ze względu na skutki biologiczne stres powinien być uwzględniany w ocenie ryzyka zawodowego przy pracy wykonywanej na stanowisku pracy wyposażonym w monitor ekranowy.

Karolina Główczyńska-Woelke
specjalista ds. bhp i ergonomii

Rola służby bhp a odpady niebezpieczne

Pracownicy służby bhp odgrywają szczególną rolę w procesie zapewnienia bezpieczeństwa pracownikom mającym kontakt z odpadami niebezpiecznymi. To właśnie Wy powinniście monitorować i kontrolować właściwą organizację pracy w firmie, a przede wszystkim:

• przeprowadzać okresowe przeglądy pomieszczeń i stanowisk pracy, na których pracownicy mają kontakt z odpadami niebezpiecznymi,

• monitorować środowisko pracy m.in. przez analizę przeprowadzanych pomiarów kontrolnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, temperatury, ogrzewania oraz oświetlenia,

• znać rodzaje i właściwości odpadów niebezpiecznych występujących w firmie oraz ustalać ich stopień szkodliwości,

• brać udział w opiniowaniu instrukcji bhp w kontakcie z odpadami niebezpiecznymi na określonych stanowiskach,

• brać udział w ustalaniu zadań w zakresie bhp osób kierujących pracownikami,

• monitorować przeprowadzanie profilaktycznych badań lekarskich pracowników i analizować ich wyniki,

• doradzać w zakresie doboru najwłaściwszych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej oraz kontrolować stosowanie przez pracowników przydzielonej im odzieży i obuwia roboczego, jak również środków ochrony indywidualnej,

• informować pracodawcę o zaobserwowanych zagrożeniach i nieprawidłowościach oraz doradzać, jakie działania powinny być podjęte w celu ich wyeliminowania lub ograniczenia.


Aby zapewnić pracownikom bezpieczeństwo, wymienione wyżej czynności należy okresowo powtarzać, a w przypadku zmian techniczno-organizacyjnych (np. wprowadzenia nowych technologii, zmiany maszyn czy urządzeń) przeprowadzać od nowa.

Uwaga!
Do obowiązków służby bhp należy doradztwo w zakresie organizacji i metod pracy na stanowiskach pracy w firmie, na których występują czynniki niebezpieczne, szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesowego

Ogrzewanie pomieszczeń pracy - zasadnicze wymagania dla sprzętu

Wraz z rozpoczętym sezonem grzewczym wracają wątpliwości, jak prawidłowo i zgodnie z wymaganiami bhp zorganizować ogrzewanie w firmie. Jedną ze wskazówek w tym zakresie mogą być zasadnicze wymagania dla urządzeń grzewczych spalających paliwa gazowe.

Na urządzeniach wprowadzanych do obrotu i ich opakowaniach powinny być umieszczone ostrzeżenia określające:

• rodzaj stosowanego paliwa gazowego,

• ciśnienie zasilania paliwem gazowym,

• ograniczenia w użytkowaniu tych urządzeń, w szczególności gdy urządzenia powinny być instalowane wyłącznie w miejscach, w których znajduje się odpowiednia wentylacja.

Ponadto do urządzeń powinny być dołączone instrukcje:

• techniczna - przeznaczona dla instalującego urządzenia,

• użytkowania i konserwacji - przeznaczona dla użytkownika.

Techniczna instrukcja instalowania
Techniczna instrukcja instalowania powinna zawierać informacje dotyczące:

1. instalowania, regulacji i konserwacji, mające na celu zapewnienie prawidłowego wykonania tych czynności oraz bezpiecznego użytkowania urządzeń,

2. rodzaju zastosowanego paliwa gazowego,

3. stosowanego ciśnienia zasilania paliwem gazowym,

4. wymagań w zakresie dopływu świeżego powietrza,

5. warunków odprowadzania produktów spalania,

6. charakterystyki urządzeń i wymagań w zakresie montażu.

Instrukcja użytkowania i konserwacji
Instrukcja użytkowania i konserwacji powinna zawierać informacje wymagane do bezpiecznego użytkowania urządzeń, w szczególności dotyczące ograniczeń w ich użytkowaniu.

Pamiętaj!
Dźwignie, urządzenia sterujące i nastawcze powinny być wyraźnie oznaczone oraz wyposażone w odpowiednie instrukcje w celu uniknięcia jakichkolwiek błędów w obsłudze. Ponadto ich konstrukcja powinna uniemożliwiać przypadkową manipulację.

Podstawa prawna

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń spalających paliwa gazowe (Dz.U. nr 263, poz. 2201).

Zatrzymanie krążenia - pierwsza pomoc w praktyce

Przystępując do resuscytacji krążeniowo-oddechowej, musisz najpierw sprawdzić stan poszkodowanego. Następnie bezzwłocznie powinieneś przystąpić do niezbędnych działań ratunkowych wg Schematu ABC.

Gdy chcesz pomóc osobie poszkodowanej w stanie bezpośredniego zagrożenia życia najwygodniejszy w praktyce jest Schemat ABC, zgodnie z którym udzielając pierwszej pomocy poszkodowanemu musisz:

A. Udrożnić drogi oddechowe przez odchylenie głowy do tyłu, oczyścić jamę ustną z ewentualnych ciał obcych i wysunąć żuchwę.
B. Zastąpić oddychanie przez oddychanie zastępcze.
C. Zastąpić krążenie krwi przez pośredni masaż serca.

Oddychanie metodą usta-usta
Jeżeli nieprzytomny nie oddycha, a ma jeszcze wyczuwalne tętno, trzeba rozpocząć zastępcze oddychanie. Utrzymując drożność górnych dróg oddechowych, wdmuchuj powietrze do ust lub nosa osoby poszkodowanej, wykonując 2 spokojne wdechy, tak aby uniosła się jej klatka piersiowa. W ciągu min powinieneś wykonać 10-15 wdechów. Każdy wdech powinien mieć objętość od 0,7 do 1 l powietrza, czyli od 2/3 do 3/4 pełnego wydechu. Wdech powinien trwać około 2 s.

Jak wykonać pośredni masaż serca?
Przed rozpoczęciem pośredniego masażu serca ułóż osobę ratowaną na plecach, na twardym i równym podłożu z wysoko uniesionymi nogami i odsłoń jej klatkę piersiową. Następnie ułóż dłonie na dolnej połowie mostka osoby poszkodowanej i nie odrywając ich rytmicznie uciskaj klatkę piersiową tak, aby uchylała się o 3-5 cm. Po każdych 30 uciśnięciach mostka musisz wykonać 2 oddechy zastępcze. Częstotliwość uciskania klatki piersiowej powinna wynosić 100 razy na min. Takie postępowanie kontynuuj do przybycia zespołu ratowniczego lub powrotu własnej czynności serca u osoby poszkodowanej. Jeśli po udrożnieniu dróg oddechowych nadal nie ma oddechu, lub osoba nieprzytomna wykonuje pojedyncze słabe oddechy, natychmiast rozpocznij masaż serca połączony ze sztucznym oddychaniem w proporcji 30 uciśnięć mostka na 2 oddechy zastępcze w tempie 100 uciśnięć/min.

Praca przy monitorach ekranowych

Czy praca z monitorem ekranowym to praca szkodliwa?

Praca na stanowisku wyposażonym w monitor ekranowy jest uznawana za uciążliwą dla zdrowia. Decyduje o tym konieczność dopełnienia przez pracodawcę szeregu obowiązków mających na celu eliminację uciążliwości i poprawę komfortu wykonywania pracy.

Wykaz stanowisk prac szkodliwych lub uciążliwych powinien być określony w wewnętrznym akcie prawnym zakładu pracy, np. w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy. Jest tak dlatego, że obecnie nie istnieją w tym względzie żadne przepisy ogólnie obowiązujące. Kwestia ta wiec podlega wyłącznie unormowaniom wewnątrzzakładowym.

Obowiązki pracodawcy
Pracodawca przede wszystkim powinien:

• informować pracowników o wszystkich aspektach ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy na stanowiskach pracy, w tym o wynikach przeprowadzonej oceny warunków pracy oraz o wszelkich środkach bezpieczeństwa i ochrony pracy,

• zapewnić pracownikom po każdej godzinie nieprzerwanej pracy przy obsłudze monitora zmianę rodzaju pracy na inną, nie obciążającą narządu wzroku i wykonywaną w innej pozycji ciała lub jeżeli nie ma takiej możliwości zorganizować co najmniej 5-min przerwę, wliczaną do czasu pracy, po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego,

• zapewnić pracownikom okulary korygujące wzrok, zgodne z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.

Podstawa prawna

• § 6, § 7, § 8 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z
  1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. nr 148, poz. 973).

Magdalena Michalska
specjalista z zakresu
prawa pracy

Odpowiedzialność za zawartość zakładowej apteczki pierwszej pomocy

Kto odpowiada za umieszczenie w zakładowej apteczce pierwszej pomocy tabletek, które uległy przeterminowaniu, a które zażył pracownik?

Za zawartość zakładowej apteczki pierwszej pomocy jest odpowiedzialny pracodawca. Samo wyposażenie apteczki w przeterminowany lek nie jest przestępstwem. Jeżeli jednak zdaniem pracownika - w następstwie przyjęcia leku znajdującego się na wyposażeniu apteczki - nastąpił rozstrój zdrowia, nie ma przeszkód, aby pracownik zawiadomił Policję o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez pracodawcę.

Do zawiadomienia należałoby dołączyć pełną dokumentację lekarską oraz wykaz osób proponowanych do przesłuchania w charakterze świadka.

Konsultacja składu apteczki
Pracodawca powinien skonsultować ilość, usytuowanie i wyposażenie punktów pierwszej pomocy i apteczek z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, uwzględniając przy tym rodzaje i nasilenia występujących zagrożeń.

Zajęcie jednoznacznego stanowiska w kwestii możliwości dochodzenia odszkodowania w związku z zatruciem przeterminowanym lekiem znajdującym się na wyposażeniu apteczki nie jest możliwe bez szczegółowej informacji o okolicznościach zdarzenia. Badając okoliczności zdarzenia należy brać pod uwagę fakt, że zasoby apteczki powinny być wykorzystywane w celach udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej, a nie prowadzenia leczenia. Należy też pamiętać, że w zasobach apteczki nie powinny znajdować się leki stosowane pod kontrolą lekarza.

Podstawa prawna

• § 44 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z
  26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.).

Jan M. Pióro
specjalista z zakresu prawa pracy
biegły sądowy w dziedzinie bhp
przy Sądzie Okręgowym w Warszawie

Dokumentacja prac szczególnie niebezpiecznych

W naszym zakładzie pracy występują prace szczególnie niebezpieczne. W jaki sposób je dokumentować?


Każdy pracodawca ma obowiązek ustalenia i aktualizowania wykazu prac szczególnie niebezpiecznych występujących w jego zakładzie pracy. Obowiązek ten zgodnie z prawem dotyczy pracodawcy, jednak w praktyce to służba bhp odgrywa główną rolę zarówno przy jego opracowywaniu, jak i realizacji.

Rodzaj, treść i forma dokumentów - podstawa prawna
Rodzaj i treść dokumentów, które powinny być opracowane w firmie, gdy są w niej wykonywane prace szczególnie niebezpieczne, określają:

• § 86 ust. 1 ropbhp oraz

• szczegółowe przepisy dotyczące bhp przy wykonywaniu konkretnych prac (np. przy urządzeniach i instalacjach energetycznych).

Ponadto często określają je również instrukcje eksploatacji danych urządzeń i instalacji opracowywane oraz dostarczane przez ich producentów. Natomiast formę prowadzenia dokumentów dotyczących prac szczególnie niebezpiecznych w swojej firmie zawsze ustala pracodawca.

Warto wiedzieć
W stosunku do prac, które pracodawca zamieścił w zakładowym wykazie prac szczególnie niebezpiecznych, należy określić szczegółowe wymagania bhp przy ich wykonywaniu. Trzeba to zrobić w ścisłej współpracy ze służbami technicznymi działającymi w danym zakładzie pracy.

Podstawa prawna

• § 80-81 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

Zygmunt Wieczorek
specjalista ds. analiz i prewencji
zagrożeń zawodowych

 




6 podstawowych zasad obsługi kserokopiarek

Na co zwrócić uwagę podczas eksploatacji kserokopiarek w biurze, aby była bezpieczna?

Z pomiarów czynników fizycznych w warunkach standardowych wynika, że kserokopiarki użytkowane zgodnie z przeznaczeniem i sprawne technicznie, bez wyładowań koronowych, nie stanowią zagrożenia zdrowia obsługujących je pracowników. Główne zasady bezpiecznej eksploatacji kserokopiarek to:

1. Niezasłanianie otworów wentylacyjnych
   Otwory wentylacyjne kserokopiarki nie mogą być zasłonięte, na przykład przez zbyt bliskie dosunięcie do ściany lub mebla biurowego (minimum wolnej przestrzeni w takich przypadkach to 10 cm).

2. Zakleszczenie się papieru
   W razie zakleszczenia się papieru należy postępować zgodnie z instrukcją jego uwalniania, tzn. najpierw wyłączyć kserokopiarkę spod napięcia, a dopiero potem zaglądać do wnętrza i usuwać zacięty papier.

3. Przerwa w eksploatacji
   Jeżeli kserokopiarka nie będzie eksploatowana przez dłuższy czas, trzeba odłączyć ją od źródła prądu i nakryć pokrowcem.

4. Nietypowe odgłosy lub objawy pracy kserokopiarki
   W razie zauważenia nietypowych odgłosów lub objawów pracy kserokopiarki należy przerwać pracę urządzenia i zgłosić ten fakt do serwisu.

5. Zabrudzenia tonerem
   Ewentualne zabrudzenia tonerem rąk lub ubrania należy zmyć zimną wodą, gdyż ciepła utrwala zabrudzenie.

6. Kserokopiarka a urządzenia elektroniczne
   Kserokopiarka, jak większość urządzeń elektrycznych, wytwarza niewielkie pole elekromagnetyczne, mogące wpływać na funkcjonowanie czułych urządzeń elektronicznych.

Z tych samych powodów kserokopiarki nie powinny stać zbyt blisko (minimum wolnej przestrzeni w takich przypadkach to 50 cm) komputerów i innych urządzeń elektronicznych, takich jak radioodbiorniki, urządzenia pomiarowe itp.

Instrukcja bhp
Obowiązkiem pracodawcy jest organizowanie pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki jej wykonywania (art. 207 Kodeksu pracy).

Jednym z warunków bezpieczeństwa i higieny pracy jest bezpieczne użytkowanie przez pracowników stosowanych w zakładzie maszyn oraz urządzeń. Sposób wykonywania czynności przy nich należy określić w przepisach wewnątrzzakładowych. Przepisami takimi mogą być instrukcje bhp, wskazane do zapoznania się z ich treścią przez pracowników w zarządzeniu pracodawcy, wprowadzającym daną instrukcję bhp do stosowania w firmie.

Konieczność sporządzania instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy wynika bezpośrednio z przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z poźn. zm.).

Henryk Musa
specjalista ds. bhp

Cechy osobowości pracowników służby bhp

Zastanawiasz się, kto nadaje się na pracownika służby bhp, jaką osobą trzeba być, aby sprawdzić się w tym zawodzie? Nie wiesz, co może wpłynąć na Twój sukces w zawodzie pracownika służby bhp? Dowiedź się, jakie cechy osobowości są charakterystyczne dla pracowników służby bhp.




Miejcie na uwadze, że cechy psychofizyczne to cechy indywidualne (osobowościowe) pracowników wykonujących poszczególne zadania. Zaliczamy do nich:

• sprawności sensomotoryczne - oznaczają one dobrze opanowane umiejętności lub nawyki wykonywania czynności zmysłowo-ruchowych oraz uzdolnienia do wykonywania tych czynności, np. sprawność fizyczna, rozróżnianie barw, koordynacja wzrokowo-ruchowa itp.

• zdolności - oznaczają one złożony zespół właściwości (cech człowieka) umożliwiający łatwe uzyskiwanie spodziewanych wyników przy wykonywaniu danych czynności i zadań w określonych warunkach zewnętrznych, np.: uzdolnienia techniczne, koncentracja i podzielność uwagi, wyobraźnia przestrzenna itp.

• cechy charakteryzujące osobowości - stanowią one względnie stałe właściwości psychiczne i fizyczne charakteryzujące daną osobę i różniące ją od innych pod względem zachowania oraz przebiegu procesów psychicznych, np. odporność emocjonalna, samodzielność, odpowiedzialność itp.

Na podstawie przeprowadzonych badań i analizy ich wyników ustalono, że:

• najważniejsze znaczenie ma odpowiedzialność,

• duże znaczenie mają cechy, takie jak:

• komunikatywność,

• samodzielność oraz

• skłonność do uczenia się i aktualizacji wiedzy;

• na kolejnym miejscu znalazły się:

• samokontrola,

• umiejętność współdziałania, a także

• zdolność logicznego myślenia.

Natomiast znacznie niższe wskaźniki procentowe uzyskały wśród badanych takie cechy, jak:

• predyspozycje do pracy w zespole i wyobraźnia przestrzenna,

• empatia oraz

• sprawność fizyczna.

Można więc przyjąć, że najwyższe wskazania (83%-97%) odnoszą się do cech koniecznych, czyli takich, bez których niemożliwe jest wykonywanie pracy w strukturach służby bhp. Natomiast pozostałe cechy można określić jako pożądane, które zwiększają szanse na to, że praca będzie wykonywana wyjątkowo dobrze.

Należy mieć na uwadze, że cechy psychofizyczne obok wiedzy mają istotne znaczenie jako kompetencje kluczowe (ang. key competencies), czyli niezwykle ważne w realizacji zadań na danym stanowisku pracy: inspektora, starszego inspektora, specjalisty, starszego specjalisty oraz głównego specjalisty ds. bhp. Kompetencje te umożliwiają podołanie obowiązkom. W tym konkretnym przypadku są to kompetencje „miękkie” związane z kluczowymi aspektami zachowania, które wyróżnia działanie skuteczne, np. odpowiedzialność, samodzielność, umiejętności analityczne.

dr Andrzej Balasiewicz
specjalista ds. edukacji w organizacji

 




Szkolenia okresowe pracowników służby bhp

Czy pracownik, który uzyskał tytuł technika bhp lub ukończył studia wyższe w kierunku bhp musi odbyć szkolenie okresowe dla pracowników służb bhp, jeżeli minął termin tego szkolenia? Czy uzyskanie tytułu technika bhp lub ukończenie studiów wyższych w kierunku bhp jest automatycznie przedłużeniem szkolenia okresowego dla pracowników służb bhp?


Pracownik wykonujący zadania służby bhp, który nie odbył w terminie wymaganego (kolejnego) szkolenia w dziedzinie bhp dla pracowników tej służby, lecz w okresie zatrudnienia u danego pracodawcy uzyskał tytuł technika bhp lub ukończył studia wyższe w kierunku bhp, nie ma obowiązku odbycia szkolenia okresowego dla pracowników służby bhp.

Ukończenie szkolenia lub dokształcenie
Jeżeli w okresie, w którym pracownik powinien odbyć szkolenie okresowe, ukończy on:

• szkolenia,

• inne formy dokształcania lub doskonalenia zawodowego związanego z nauką zawodu, przyuczeniem do zawodu albo podnoszeniem kwalifikacji zawodowych,

uwzględniające program szkolenia okresowego wymagany dla określonego stanowiska pracy, to wówczas należy uznać, iż odbył on takie szkolenie (§ 17 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz.1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe).

A zatem, jeżeli pracownik wykonujący zadania służby bhp w okresie 5 lat od ostatniego szkolenia okresowego ukończy studia wyższe w kierunku bhp, których program pokrywa się z programem szkolenia okresowego, wówczas można uznać ukończenie tych studiów za równoważne z odbyciem szkolenia okresowego dla pracowników służby bhp. Natomiast następne szkolenie okresowe pracownik ten powinien odbyć w ciągu kolejnych 5 lat od daty ukończenia studiów.

Należy jednak zwrócić uwagę, że w związku z komentowanym stanem faktycznym szkolenie w dziedzinie bhp jest bardzo ważnym elementem działań w zakresie profilaktyki wypadkowej. Dostateczna znajomość przepisów oraz zasad bhp - potwierdzona wymaganym egzaminem sprawdzającym - jest koniecznym warunkiem umożliwiającym pracodawcy dopuszczenie pracownika do pracy, bez względu na zajmowane stanowisko pracy.

Jan Pióro
specjalista z zakresu prawa pracy,
biegły sądowy w dziedzinie bhp
przy Sądzie Okręgowym w Warszawie

Ograniczanie ryzyka zawodowego wynikającego z pracy w kontakcie z alkoholami

Jak eliminować lub ograniczać ryzyko zawodowe wynikające z pracy z czynnikami chemicznymi, takim jak alkohole?


W celu eliminowania lub ograniczania ryzyka zawodowego wynikającego z pracy z czynnikiem chemicznym należy w szczególności:

• właściwie zaprojektować i organizować pracę w miejscu pracy,

• dostarczyć odpowiednie wyposażenie dla prac z czynnikami chemicznymi i stosować procedury utrzymania ruchu, które zapewniają ochronę zdrowia oraz bezpieczeństwo pracowników w miejscu pracy,

• zmniejszać do minimum liczbę pracowników narażonych lub którzy mogą być narażeni na czynniki chemiczne w miejscu pracy,

• zmniejszać do minimum czas i poziom narażenia na czynnik chemiczny,

• zapewnić odpowiednią higienę miejsca pracy,

• zmniejszać do minimum ilości czynnika chemicznego wymaganego w procesie pracy,

• stosować właściwe procedury pracy, w tym procedury lub instrukcje bezpiecznego obchodzenia się z czynnikiem chemicznym stwarzającym zagrożenie i odpadami zawierającymi taki czynnik oraz procedury ich przechowywania i transportu w miejscu pracy,

• właściwie stosować urządzenia i sprzęt w pracach z czynnikiem chemicznym, zapewniające bezpieczeństwo oraz ochronę zdrowia pracowników.

Działania techniczne lub organizacyjne
Działania techniczne lub organizacyjne powinny w szczególności zmierzać tu do:

• zapobieżenia obecności w miejscu pracy substancji palnych w stężeniu stwarzającym zagrożenie lub substancji chemicznie niestabilnych, w ilościach stwarzających zagrożenie pożarem bądź wybuchem,

• usunięcia źródeł zapłonu, które mogą spowodować pożar lub wybuch, i wyeliminowania warunków, które mogą powodować, że substancje chemicznie niestabilne mogą wywołać szkodliwe skutki fizyczne,

• ograniczenia skutków dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w przypadku pożaru lub wybuchu substancji palnych, substancji chemicznie niestabilnych bądź ich mieszanin.
  
  Podstawa prawna

• Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.).

Grażyna Jarosiewicz
ekspert ds. technicznego o
bezpieczeństwa pracy

Kwestionowanie kwalifikacji wypadku przez ZUS

Czy ZUS ma prawo kwestionowania kwalifikacji danego zdarzenia, jako wypadku przy pracy?

Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma prawo kwestionowania kwalifikacji danego zdarzenia, jako wypadku przy pracy.

ZUS może podważyć kwalifikację danego zdarzenia, jako wypadku przy pracy, w przypadku:

• nie przedstawienia protokołu powypadkowego lub karty wypadku (np. jeżeli nie dołączycie właściwego dokumentu protokołu do pisma przewodniego),

• nie uznania w protokole powypadkowym lub karcie wypadku zdarzenia za wypadek przy pracy,

• gdy protokół powypadkowy lub karta wypadku zawierają stwierdzenia bezpodstawne (np. jeżeli w dokumentach znajdą się nieprawdziwe zapisy).

Takie poddanie w wątpliwość kwalifikacji zdarzenia wiąże się z odmową przyznania świadczeń przez ZUS.

Najczęstsze błędy w dokumentacji wypadkowej
Najczęstsze błędy formalne w dokumentacji wypadkowej mogące spowodować zakwestionowanie przez ZUS danego zdarzenia jako wypadku przy pracy, to pomyłki, na przykład:

• we wpisanych datach

• w zapisach dotyczących danych poszkodowanego, zakładu pracy.

Błędy te mogą również dotyczyć niepełnych danych i polegać na:

• braku podpisów na dokumentach,

• braku wniosku pracownika o skierowanie do ZUS na badanie lekarskie w celu orzeczenia o stopniu niepełnosprawności,

• braku lub niekompletnych danych dotyczących poszkodowanego pracownika.

Jeżeli zaś w protokole powypadkowym lub karcie wypadku są braki formalne, ZUS niezwłocznie zwróci Wam protokół lub kartę wypadku do uzupełnienia. Otrzymujecie wtedy te dokumenty do poprawy, uzupełnienia i wyjaśnienia. Następnie poprawione już zwracacie do ZUS.

Helena Korzeniecka
główny specjalista ds. bhp

Kucharz - kontrola ergonomicznych warunków pracy i ocena stanu bhp

Podczas kontroli ergonomicznych warunków pracy i oceny stanu bhp na stanowisku pracy kucharza konieczne jest systemowe ujęcie wielu elementów procesu pracy, takich jak:




• przestrzeń stanowiska prac i ciągów komunikacyjnych,

• stan posadzki, ścian i sufitów,

• sprawność odpływów ze zlewów i posadzki,

• dostosowanie parametrów środowiska pracy do zadań (oświetlenie, hałas, mikroklimat - sprawność wentylacji),

• dostosowanie urządzeń, narzędzi i wyposażenia do wykonywanych zadań oraz możliwości pracowników,

• analiza wysiłku i pozycji przy pracy,

• ocena organizacji, podziału zadań i odpowiedzialności wg kompetencji pracowników (np. prac wykonywanych w 2 osoby, przerw i przemienności prac, ładu i porządku w miejscu pracy, podejmowania decyzji),

• sposób i efektywność systemu komunikacji między pracownikami (kucharz - pomocnik, kelner - kucharz, wydawca potraw - kucharz, szef kuchni - kucharz),

• dostosowanie warunków pracy do wymagań przepisów prawnych,

• znajomość przez pracowników zasad ergonomii (np. pozycji przy pracy stojącej, sposobów dźwigania i przenoszenia materiałów, roli oświetlenia oraz wentylacji),

• stan techniczny urządzeń i narzędzi oraz wyposażenia kuchni (ergonomiczność maszyn, urządzeń oraz narzędzi).

Szczegółowe zadania kontrolne - ergonomia
Zadania kontrolne w zakresie ergonomicznych warunków pracy na stanowisku pracy kucharza powinny obejmować w szczególności:

1. Badanie wydatku energetycznego (im większy wydatek energetyczny niezbędny do wykonania określonego zadania, tym praca mniej ergonomiczna).

2. Wnioski z przyczyn wypadków przy pracy, zdarzeń potencjalnie wypadkowych i chorób zawodowych (powodem wielu wypadków jest nieprzestrzeganie zasad ergonomii przy wykonywaniu zadań, na przykład ograniczona przestrzeń uniemożliwiająca przyjęcie bezpiecznej postawy przy dźwiganiu ciężarów, niezrozumienie sygnałów z powodu braku ich jednoznaczności - koloru, dźwięku - lub niemożliwości wyłonienia ich z ogólnego nadmiaru informacji, nieprawidłowe oświetlenie powodujące olśnienia lub migotania światła, zbyt ciężkie narzędzia do wykonania czynności w ograniczonej przestrzeni, środki ochrony indywidualnej ograniczające swobodę ruchów bądź widzenia itp.).

3. Przyjrzenie się procesowi pracy i zwrócenie uwagi na to, dlaczego pracownik:

• wykonuje pracę na stojąco i czy nie mógłby wykonywać jej na siedząco,

• wychyla się poza strefę bezpieczną,

• pracuje przy zdjętej osłonie części wirujących,

• nie włącza wentylacji odciągowej,

• niechętnie używa środków ochrony indywidualnej.

• Opinie pracowników. Pamiętajcie, że właśnie pracownicy najlepiej wiedzą, co:

• i w jakim stopniu utrudnia im wykonanie zadań,

• powoduje największe zmęczenie czy znużenie pracą,

• wprowadzić nowego bądź zmienić, aby poprawić warunki pracy.

Bez rozmowy bezpośrednio na stanowisku pracy lub prowadząc ją przy innej okazji, można nie zaobserwować wielu niedogodności czy wręcz zagrożeń!

5. Wyniki wydajności pracy. Jeżeli w innych firmach, na podobnych stanowiskach pracy, z podobnym wyposażeniem, pracownicy o podobnych kwalifikacjach, wykonują podobne produkty, a wydajność pracy znacznie się różni, może mieć na to wpływ ergonomia pracy w swoich szczegółach (np. hałas, oświetlenie, temperatura powietrza, przestrzeń pracy, dostęp do miejsc składowania itp.). Może to być spowodowane również nierytmicznością dostaw materiałów lub awaryjnością urządzeń i zbyt długim czasem ich naprawy. Powoduje to z jednej strony przerwy w pracy (odpoczynek), a z drugiej - wymaga znacznego wysiłku fizycznego i psychicznego w celu terminowego wykonania zadań. Sytuacja taka j est powodem stresu przez wprowadzanie nerwowości w pracy.

6. Zachorowania pracowników na choroby, nie tylko zawodowe, mające związek z warunkami pracy. Chodzi tu o sprawdzenie, przy wykonywaniu jakich prac pracownicy najczęściej chorują na przykład na choroby kręgosłupa, zapalenie stawów, pochewek ścięgnistych i ścięgien, zwyrodnienie stawów kręgosłupa, nieżyty górnych dróg oddechowych, reumatyzm czy choroby oczu (zapalenia spojówek).

Rozmowy z często chorującymi pracownikami również będą źródłem informacji o warunkach pracy.

Czynniki powodujące uczucie niewygody
Podczas kontroli ergonomicznych warunków pracy i oceny stanu bhp na stanowisku pracy kucharza trzeba również zwrócić uwagę na czynniki powodujące uczucie niewygody, czyli:

• konieczność pochylania się,

• konieczność kucania,

• konieczność sięgania za wysoko,

• konieczność sięgania za daleko,

• długotrwałe stanie,

• częste chodzenie,

• zbyt małą przestrzeń,

• zbyt wysoką powierzchnię roboczą,

• zbyt niską powierzchnię roboczą.

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP wg ISRS

Szkolenie bhp a zwolnienie lekarskie

Jeżeli pracownik powinien zostać poddany szkoleniu okresowemu bhp, ale przebywa na zwolnieniu lekarskim, należy niezwłocznie po jego powrocie poddać go wymaganemu szkoleniu bhp.

Pracownik powinien zostać poddany szkoleniu okresowemu bhp, ale przebywa na zwolnieniu lekarskim. Jak postąpić w takiej sytuacji? Oto wyjaśnienie.

Należy niezwłocznie po powrocie pracownika ze zwolnienia lekarskiego do pracy poddać go wymaganemu szkoleniu okresowemu w dziedzinie bhp.

Choroba a szkolenie bhp
Niezdolność pracownika do pracy spowodowana chorobą jest sytuacją wyjątkową i nie można wcześniej przewidzieć takiego zdarzenia. Pracownik, który przebywa na zwolnieniu lekarskim z powodu choroby i jest niezdolny do wykonywania pracy, nie może w tym czasie uczestniczyć w szkoleniu okresowym bhp nawet, jeżeli w trakcie zwolnienia upływa termin przeprowadzenia takiego szkolenia.

Wątpliwości prawne
W takiej sytuacji nie następuje naruszenie przepisów, w myśl których pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ponieważ nie ma tu mowy o wykonywaniu pracy przez pracownika (art. 237³ Kodeksu pracy).

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesowego

Rola służby bhp w konsultacjach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy

Rola służby bhp w procesie konsultacji z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy jest ogromna. Często stanowi o pozytywnym lub negatywnym zakończeniu prowadzonych konsultacji. Zobacz, jak dużo zależy właśnie od Ciebie!




Do prowadzenia konsultacji z zakresu działań związanych z bezpieczeństwem i higieną zobowiązany jest sam pracodawca. Służba bhp również i w tym przypadku pełni swoje statutowe funkcje, czyli związane z doradztwem i kontrolą stanu bhp w zakładzie pracy.

Konsultacje prowadzone bezpośrednio z pracownikami lub ich przedstawicielami
Gdy konsultacje są prowadzone bezpośrednio z pracownikami lub ich przedstawicielami, służba bhp, a więc przede wszystkim Ty, nierzadko jest pomostem porozumienia między pracodawcą a pracownikami. Posiadana przez Ciebie wiedza dotycząca stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w firmie (niestety często jedyne źródło takiej wiedzy) zobowiązuje Cię do czynnego angażowania się w proces konsultacji.

Konsultacje prowadzone w ramach komisji bhp
Natomiast w sytuacji, gdy konsultacje z zakresu działań związanych z bezpieczeństwem i higieną odbywają się w ramach komisji bhp, odgrywasz tu kapitalną rolę. Jesteś osobą, która posiadają największą wiedzę co do stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w firmie oraz obowiązków nałożonych w tym zakresie na pracodawcę. W rzeczowy sposób powinieneś zatem wspierać prowadzone konsultacje swoją wiedzą i znajomością zagadnień bhp!

Obowiązek sporządzenia statystycznej karty wypadku

Zatwierdzony protokół powypadkowy jest podstawa sporządzenia statystycznej karty wypadku. Jednak przepisy dotyczące tej karty nie precyzują bezpośrednio, kto ma obowiązek jej sporządzenia. Jednocześnie obowiązek przesłania karty do urzędu statystycznego został nałożony na pracodawcę.




Wymóg sporządzania statystycznej karty wypadku wynika przede wszystkim z przepisów rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 8 grudnia 2004 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy, w którym zawarte są między innymi wzór karty, terminy sporządzania oraz przesyłania wypełnionej karty do urzędu statystycznego, a także szczegółowe objaśnienia dotyczące sposobu wypełniania statystycznej karty wypadku przy pracy.

Kto powinien sporządzić kartę?
Aktem prawnym związanym pośrednio z obowiązkiem sporządzania statystycznej karty wypadku jest rozporządzenie w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy. Określa ono, że prowadzenie rejestrów, kompletowanie i przechowywanie dokumentów dotyczących wypadków przy pracy, stwierdzonych chorób zawodowych oraz podejrzeń o takie choroby należy do zakresu działania służby bhp.

W powyższym mieści się więc również sporządzanie statystycznej karty wypadku, które jest ściśle związane z protokołem powypadkowym, a wiele wymaganych informacji jest wręcz przepisywanych z protokołu do karty. Dlatego statystyczną kartę powinna wypełniać ta sama osoba, która sporządzała protokół powypadkowy, a więc pracownik służby bhp czy osoba, której pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby bhp, lub specjalista spoza zakładu pracy, któremu zlecono przeprowadzenie badania danego wypadku i opracowanie dokumentacji powypadkowej w jego zakresie.

Reasumując, formalnie rzecz biorąc, w zakresie obowiązków pracownika służby bhp powinien znaleźć się zapis o sporządzaniu statystycznej karty wypadku. Jednak i bez takiego zapisu jest oczywiste, że kartę tą powinien sporządzić oraz przesłać do urzędu statystycznego właśnie pracownik służby bhp.

Podstawa prawna

1. Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 8 grudnia 2004 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz.U. nr 269, poz. 2672).

2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 16 września 2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz.U. nr 227, poz. 2298 z późn. zm.).

3. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie trybu uznawania zdarzenia powstałego w okresie ubezpieczenia wypadkowego za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty wypadku i terminu jej sporządzenia (Dz.U. nr 236, poz. 1992).

4. § 2 ust. 1 pkt 12 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 109, poz. 704 z późn. zm.).

Organizacja palarni w firmie obowiązkiem pracodawcy?

Kiedy pracodawca ma obowiązek wydzielenia pomieszczenia palarni tytoniu w firmie? Gdzie nie wolno palić?


Pracodawca zatrudniający więcej niż 20 pracowników ma obowiązek urządzenia pomieszczenia palarni wyrobów z tytoniu.

Zakaz palenia
Zabronione jest palenia wyrobów tytoniowych poza pomieszczeniami wyodrębnionymi i odpowiednio przystosowanymi w:

• zakładach opieki zdrowotnej (w obrębie całego terenu zakładu),

• szkołach i placówkach oświatowo-wychowawczych (na całym terenie),

• pomieszczeniach zakładów pracy i innych obiektów użyteczności publicznej.

Kary
W przypadku stwierdzenia naruszenia obowiązku w zakresie wyodrębnienia i wyposażenia pomieszczenia palarni inspektor pracy Państwowej Inspekcji Pracy jest uprawniony do nakazania wydzielenia odpowiedniego pomieszczenia. Winnego zaniedbania obowiązku inspektor pracy może ukarać na przykład mandatem karnym w wysokości do 2.000 zł, a w przypadku recydywy - 5.000 zł.

Inspektor pracy - zamiast wystawiania mandatu karnego - może także skierować wniosek do sądu grodzkiego, czyli właściwego wydziału sądu rejonowego, o ukaranie osoby winnej popełnienia powyższego wykroczenia grzywną od 1.000 do 30.000 zł.

• Ponadto pracodawca niewykonujący nakazu inspektora pracy może zapłacić grzywnę do 10.000 zł, a jeżeli jest osobą prawną lub jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej - 50.000 zł. Natomiast w przypadku wielokrotnego nakładania grzywny jej kwoty to odpowiednio 50.000 i 200.000 zł.
  Podstawa prawna

• § 111 ust. 1 i 2, § 40-42 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r., nr 169, poz. 1650 ze zm.),

• Art. 5 ust. 1 ustawy z 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz.U. z 1996 r. nr 10, poz. 55 ze zm.).

Jan M. Pióro
specjalista z zakresu prawa pracy
biegły sądowy w dziedzinie bhp
przy Sądzie Okręgowym w Warszawie

Wstępna ocena ryzyka zawodowego - niezbędne informacje i dokumenty

Jakie informacje i dokumenty są niezbędne do wstępnej oceny ryzyka zawodowego? Gdzie ich szukać? Do zrealizowania wstępnej fazy oceny ryzyka zawodowego niezbędne są informacje dotyczące między innymi:

• zagrożeń,

• warunków środowiska pracy,

• wymagań kwalifikacyjnych i zdrowotnych pracowników,

• stosowanych zabezpieczeń (technicznych, organizacyjnych, ochron zbiorowych i indywidualnych),

• statystyk wypadkowych i chorobowych (szczególnie chorób zawodowych oraz podejrzeń o takie choroby),

• osób zatrudnionych (kobiet, mężczyzn, młodocianych, niepełnosprawnych).

Dokumenty potrzebne do zrealizowania oceny ryzyka zawodowego
Do zrealizowania oceny ryzyka zawodowego potrzebne są również odpowiednie dokumenty, takie jak:

1. dokumentacja oceny ryzyka zawodowego (karty oceny ryzyka zawodowego),

2. roczne statystyki wypadków, zdarzeń potencjalnie wypadkowych i chorób zawodowych,

3. wyniki badań środowiska pracy,

4. wnioski z narad w sprawie bhp,

5. protokoły kontroli stanowisk pracy,

6. protokoły kontroli organów zewnętrznych (np. Państwowej Inspekcji Pracy, Państwowej Inspekcji Sanitarnej),

7. protokoły posiedzeń zakładowej komisji bhp (jeżeli taka w firmie istnieje).

Wszystkie te dokumenty i dane znajdują się w dokumentacji dotyczącej bhp, którą prowadzicie w firmie.

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP wg ISRS

Co powinny zawierać instrukcje dołączone do kotłów grzewczych?

Jakie informacje powinny zawierać techniczna instrukcja instalowania kotłów i urządzeń grzewczych oraz instrukcja ich użytkowania i konserwacji?




Do urządzeń wprowadzanych do obrotu powinny być dołączone instrukcje:

• techniczna - przeznaczona dla instalującego urządzenia,

• użytkowania i konserwacji - służąca użytkownikowi.

Instrukcje muszą być sporządzone w języku polskim.

Techniczna instrukcja instalowania
Techniczna instrukcja instalowania powinna zawierać informacje dotyczące:

1. Instalowania, regulacji i konserwacji, mające na celu zapewnienie właściwego wykonania tych czynności oraz bezpiecznego użytkowania urządzeń.

2. Rodzaju zastosowanego paliwa gazowego.

3. Stosowanego ciśnienia zasilania paliwem gazowym.

4. Wymagań w zakresie dopływu świeżego powietrza:

• do spalania,

• w celu zapobieżenia tworzeniu się niebezpiecznych mieszanin nieopalonego paliwa gazowego z powietrzem, w przypadku urządzeń niewyposażonych w urządzenie specjalne zapobiegające niebezpiecznemu nagromadzeniu się nieopalonego paliwa gazowego w tych wnętrzach i pomieszczeniach użytkowych.

• Warunków odprowadzania produktów spalania.

• Charakterystyki urządzeń i wymagań w zakresie montażu, mających na celu zapewnienie zgodności z zasadniczymi wymaganiami odnoszącymi się do gotowych urządzeń oraz jeżeli ma zastosowanie, wykazu kombinacji ich połączeń zalecanych przez producenta - w przypadku palników z wymuszonym nadmuchem i urządzeń grzewczych przeznaczonych do wyposażenia w takie palniki.

Instrukcja użytkowania i konserwacji
Instrukcja użytkowania i konserwacji powinna zawierać informacje wymagane do bezpiecznego użytkowania urządzeń, w szczególności dotyczące ograniczeń w ich użytkowaniu.

Na urządzeniu lub na jego tabliczce znamionowej powinny być umieszczone, w sposób widoczny, czytelny i trwały, informacje dotyczące:

• oznakowania CE,

• nazwy lub znaku producenta urządzenia,

• nazwy handlowej urządzenia,

• rodzaju zastosowanego zasilania elektrycznego (jeżeli jest w danym przypadku stosowane),

• kategorii urządzenia,

• roku, w którym umieszczono oznakowanie CE, ze wskazaniem dwóch ostatnich cyfr roku.

Warto wiedzieć
Dźwignie, urządzenia sterujące i nastawcze powinny być wyraźnie oznaczone oraz wyposażone w odpowiednie instrukcje w celu uniknięcia jakichkolwiek błędów w obsłudze, a ich konstrukcja powinna uniemożliwiać przypadkową manipulację. .

Podstawa prawna

• § 6-8 i 30 rozporządzenia Ministra Gospodarki z 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń spalających paliwa gazowe (Dz.U. nr 263, poz. 2201).

Zygmunt Wieczorek
specjalista ds. analiz i prewencji
zagrożeń zawodowych




Od czego zależy liczba warstw materiałów układanych na regałach?

Ile warstw materiałów można układać na regałach (piętrować w stosy) zgodnie z przepisami bhp? Regały, na których układane są materiały, mają określoną przez producenta wytrzymałość - dopuszczalne obciążenie półek. Dlatego najważniejsze z punktu widzenia bezpieczeństwa przy układaniu na nich materiałów jest zachowanie właśnie dopuszczalnego obciążenia półek.

Dodatkowe warunki układania materiałów na regałach
Liczba warstw układanych materiałów zależy również od:

• gabarytów ładunków i odległości między półkami - musi być zachowana możliwość swobodnego oraz bezpiecznego wkładania i zdejmowania ładunków,

• możliwości zapewnienia, aby zdejmowany ładunek nie powodował spadania innych,

• możliwości zapewnienia wkładania i zdejmowania ładunków bez znacznego wysiłku fizycznego,

• możliwości zapewnienia stabilności stosu - układania ładunków na tzw. zakładkę,

• możliwości zapewnienia przestrzegania norm dźwigania.

Warunki lokalne
Biorąc pod uwagę te zasady, można określić liczbę warstw układanych materiałów, z uwzględnieniem warunków lokalnych, takich jak:

• szerokość przejść,

• stosowane środki techniczne (drabiny czy podesty),

• oświetlenie,

• doświadczenie i możliwości fizyczne pracowników,

• sposób zapewnienia stabilności regałów lub ich zestawów (mocowania, stan techniczny itp.).

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP wg ISRS

Obowiązki służby medycyny pracy

W jakim celu powołano służbę medycyny pracy i jakie są jej obowiązki wobec pracodawców?

Służbę medycyny pracy powołano, aby w jej ramach:

• chronić zdrowie wszystkich pracujących przed wpływem niekorzystnych warunków związanych ze środowiskiem pracy i sposobem jej wykonywania,

• sprawować profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracującymi.

Obowiązki służby medycyny pracy
Do obowiązków służby medycyny pracy należy:

1. ograniczanie szkodliwego wpływu pracy na zdrowie, w szczególności przez:

• rozpoznawanie i ocenę czynników występujących w środowisku pracy oraz sposobów wykonywania pracy, które mogą mieć ujemny wpływ na zdrowie,

• rozpoznawanie i ocenę ryzyka zawodowego w środowisku pracy oraz informowanie pracodawców i pracujących o możliwości wystąpienia niekorzystnych skutków zdrowotnych będących jego następstwem,

• udzielanie pracodawcom i pracującym porad w zakresie organizacji pracy, ergonomii, fizjologii i psychologii pracy;

• sprawowanie profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi, w szczególności przez:

• wykonywanie badań wstępnych, okresowych i kontrolnych przewidzianych w Kodeksie pracy,

• orzecznictwo lekarskie do celów przewidzianych w kp i w przepisach wydanych na jego podstawie,

• ocenę możliwości wykonywania pracy lub pobierania nauki uwzględniającą stan zdrowia i zagrożenia występujące w miejscu pracy lub nauki,

• prowadzenie działalności konsultacyjnej, diagnostycznej i leczniczej w zakresie patologii zawodowej,

• prowadzenie czynnego poradnictwa w stosunku do chorych na choroby zawodowe lub inne choroby związane z wykonywaną pracą,

• wykonywanie szczepień ochronnych, niezbędnych w związku z wykonywaną pracą,

• monitorowanie stanu zdrowia osób pracujących zaliczanych do grup szczególnego ryzyka, a zwłaszcza osób wykonujących pracę w warunkach przekroczenia normatywów higienicznych, młodocianych,

• niepełnosprawnych oraz kobiet w wieku rozrodczym i ciężarnych,

• wykonywanie badań umożliwiających wczesną diagnostykę chorób zawodowych i innych chorób związanych z wykonywaną pracą;

• prowadzenie ambulatoryjnej rehabilitacji leczniczej, uzasadnionej stwierdzoną patologią zawodową;

• organizowanie i udzielanie pierwszej pomocy medycznej w nagłych zachorowaniach i wypadkach, które wystąpiły w miejscu pracy, służby lub pobierania nauki;

• inicjowanie i realizowanie promocji zdrowia, a zwłaszcza profilaktycznych programów prozdrowotnych, wynikających z oceny stanu zdrowia pracujących;

• inicjowanie działań pracodawców na rzecz ochrony zdrowia pracowników i udzielanie pomocy w ich realizacji, a w szczególności w zakresie:

• informowania pracowników o zasadach zmniejszania ryzyka zawodowego,
  wdrażania zasad profilaktyki zdrowotnej u pracowników należących do grup szczególnego ryzyka,

• tworzenia warunków do prowadzenia rehabilitacji zawodowej,

• wdrażania programów promocji zdrowia,

• organizowania pierwszej pomocy przedmedycznej;

• prowadzenie analiz stanu zdrowia pracowników, a zwłaszcza występowania chorób zawodowych i ich przyczyn oraz przyczyn wypadków przy pracy;

• gromadzenie, przechowywanie i przetwarzanie informacji o narażeniu zawodowym, ryzyku zawodowym i stanie zdrowia osób objętych profilaktyczną opieką zdrowotną.

Podstawa prawna

• Art. 6 ust. 1 ustawy z 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz.U. z 2004 r. nr 125, poz. 1317 z późn. zm.).

Anna M. Błażejczyk
specjalista w Departamencie
Nadzoru i Kontroli
Ministerstwa Zdrowia

Eliminacja zagrożenia wybuchem

Gdzie występuje gromadzenie się ładunków elektrycznych i jak mu skutecznie zapobiegać, aby zapobiec zagrożeniom pożarowym oraz wybuchowym?

Obsługa BHP w firmie
Profesjonalne oprogramowanie
Wspomagające pracę
specjalisty ds. bhp




Ładunki elektryczności statycznej powstają m.in. przy ruchu gazów, a więc także przy rozpylaniu farb podczas malowania natryskowego. Występują tam więc zagrożenia wybuchem i pożarem.

Powstawanie pola elektrostatycznego
Ładunki elektryczności statycznej powstają przykładowo:

• przy wszelkiego rodzaju tarciach dwóch przedmiotów o siebie (np. w włókiennictwie, przekładniach pasowych, przepływie cieczy przez rury i rurociągi, mieleniu cukru w młynie walcowym),

• przy przelewaniu palnych cieczy oraz ruchu gazów (np. wypływ z butli sprężonych gazów) i pyłów (np. kanały wentylacyjne),

• gdy przedmiot z materiału przewodzącego wprowadzimy w pole elektryczne - pod działaniem sił pola występuje rozdział ładunków wewnątrz przewodnika i zgrupowanie ich na powierzchni.

Zapobieganie powstawania pola elektrostatycznego
Gromadzeniu się ładunków elektrycznych zapobiega się przez:

• wentylację pomieszczeń,

• hermetyzację aparatury i urządzeń,

• zwiększenie wilgotności powietrza do poziomu ok. 60-80% (skuteczne tylko dla materiałów, które wykazują właściwości powierzchniowego absorbowania wody),

• stosowanie eliminatorów radioizotopowych (elementów z materiałem rozszczepialnym o małym zasięgu),

• nadmuchiwanie do miejsc elektryzacji powietrza zjonizowanego (neutralizatory ładunku),

• uziemianie i stosowanie połączeń wyrównawczych tych miejsc, gdzie ładunki mogą się gromadzić (wyloty rur, cysterny samochodowe),

• antystatyzację - zmianę właściwości materiałów i substancji przez wprowadzenie domieszki (tzw. antystatyka) czy tez naniesienie antystatyka na powierzchnię materiału (wykładziny antyelektrostatyczne),

• ekranowanie elektrostatyczne - umieszczenie uziemionej siatki metalowej na powierzchniach izolacyjnych,

zmiany procesów technologicznych, np. zmniejszenie szybkości procesów, korektę procesów w celu pozbycia się źródeł generacji ładunków (eliminacja pylenia materiałów sypkich czy rozbryzgiwania się cieczy), prowadzenie procesów w atmosferach obojętnych, dobór tworzyw na wykładziny, konstrukcje maszyn i urządzeń produkcyjnych w celu zmniejszenia elektryzacji stykających się z nimi obiektów oraz materiałów. 


Kazimierz Wojciechowski
specjalista ds. bhp, SEKA S.A.

100% wyższa składka wypadkowa za naruszanie przepisów bhp

Inspektorzy pracy Państwowej Inspekcji Pracy po kontroli firm w 2007 r. skierowali do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wnioski o ukaranie 57 pracodawców - recydywistów.

Ergonomia w miejscu pracy
Jak zapewnić bhp pracownikom?
Sprawdź poradnik specjalisty ds. bhp
www.bhpwfirmie.pl




Pracodawcy ci, mimo kolejnych kontroli PIP, rażąco naruszali przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przede wszystkim:

• nie zapewniali pracownikom bezpiecznych warunków pracy na stanowiskach pracy na wysokości,

• dopuszczali do użytkowania maszyny bez właściwych urządzeń ochronnych, zabezpieczających pracowników przed ciężkimi uszkodzeniami ciała.

Uwaga!
W przypadku stwierdzenia u pracodawcy w czasie 2 kolejnych kontroli rażących naruszeń przepisów bhp inspektorzy pracy mogą wnioskować do ZUS o podwyższenie o 100% składki na ubezpieczenie wypadkowe na podstawie art. 36 ust. 1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz. 1673 z późn. zm.).

ZUS postanowił, we wszystkich 57 przypadkach, uznać za zasadne wnioski inspektorów pracy i wydał w stosunku do niezdyscyplinowanych pracodawców stosowne decyzje o podwyższeniu im o 100% składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na 2009 r. (zgodnie ze Sprawozdaniem Głównego Inspektora Pracy z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2007 roku).

Kinga Grodzicka-Lisek
prawnik, specjalista z zakresu


Co powinna zawierać instrukcja bezpieczeństwa pożarowego w magazynie

Opracowanie instrukcji bezpieczeństwa pożarowego to obowiązek właścicieli lub użytkowników obiektów bądź ich części stanowiących odrębne strefy pożarowe, przeznaczonych do magazynowania.

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego powinna zawierać:

1. warunki ochrony przeciwpożarowej, wynikające z:

• przeznaczenia obiektu,

• sposobu użytkowania,

• prowadzonego procesu technologicznego i jego warunków technicznych, w tym zagrożenia wybuchem;

• sposób poddawania przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym stosowanych w obiekcie urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic;

• sposoby postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia;

• sposoby wykonywania prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, jeżeli prace takie są przewidywane (np. remont lub naprawa instalacji centralnego ogrzewania wymagające prac spawalniczych);

• sposoby praktycznego sprawdzania organizacji i warunków ewakuacji ludzi,

• sposoby zaznajamiania użytkowników obiektu z treścią przedmiotowej instrukcji i przepisami przeciwpożarowymi.

Uwaga!
Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego w obiektach magazynowych może stanowić część instrukcji technologiczno-eksploatacyjnej.

Aktualizacja instrukcji
Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego powinna być poddawana aktualizacji co najmniej raz na 2 lata, a także po takich zmianach sposobu użytkowania obiektu, które wpływają na zmianę warunków ochrony ppoż.

Pamiętaj!
Instrukcje bezpieczeństwa pożarowego nie są wymagane w obiektach lub ich częściach, gdzie nie występuje strefa zagrożenia wybuchem, a ponadto, jeżeli:

1. kubatura brutto budynku lub jego części stanowiącej odrębną strefę pożarową nie przekracza 1000 m3,

2. powierzchnia strefy pożarowej obiektu innego niż budynek nie przekracza 1000 m2 (np. wiaty).

Podstawa prawna

• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. nr 80, poz. 563).

Hałas na stanowisku pracy

Co należy zrobić w przypadku, gdy hałas na stanowisku pracy w wymiarze dobowym lub tygodniowym wynosi 80 dB?

Jeżeli hałas na stanowisku pracy w wymiarze dobowym lub tygodniowym nie przekracza 80 dB, a jednocześnie szczytowy poziom dźwięku C nie przekracza 135 dB, pracodawca zwolniony jest z obowiązku planowania i podejmowania działań zmniejszających ryzyko zawodowe związane z narażeniem na hałas.

Pomiary hałasu
W przypadku, gdy poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godz. dobowego wymiaru czasu pracy lub tygodnia pracy wynosi 80 dB, pomiary hałasu na stanowiskach pracy powinny być wykonywane co najmniej raz na 2 lata, a także w każdym przypadku wprowadzenia zmiany w warunkach występowania hałasu, takiej, jak:

• zmiana ustawienia maszyn,

• dostawienie lub wymiana maszyn,

• znaczące pogorszenie stanu technicznego urządzeń stanowiących źródło hałasu.

Informacje i szkolenia
Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom narażonym na działanie hałasu informacje i szkolenia w zakresie odnoszącym się do wyników przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego. Informacje te powinny dotyczyć:

• poziomu ryzyka zawodowego, rodzaju stwarzanych zagrożeń i ich potencjalnych skutków,

• środków niezbędnych do wyeliminowania lub ograniczenia ryzyka zawodowego i okoliczności, w jakich takie środki należy stosować,

• wartości NDN i wartości progów działania dla hałasu,

• wyników badań i pomiarów hałasu, oceny ich natężeń oraz rodzaju oddziaływań na

• organizm, jak również ewentualnego wpływu na zdrowie,

• przyczyn powstawania chorób powodowanych oddziaływaniem hałasu lub na organizm, ich objawów i sposobów wykrywania oraz możliwych środków profilaktyki medycznej,

• profilaktycznej opieki zdrowotnej, w tym badań lekarskich pracowników,

• bezpiecznych sposobów wykonywania pracy, ograniczających do minimum narażenie na hałas,

• prawidłowego stosowania środków ochrony indywidualnej przed hałasem.

Podstawa prawna

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz.U. nr 157, poz. 1318),

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. nr 73, poz. 645 z późn. zm.).

Dariusz Borowiecki
specjalista z zakresu
technicznego bezpieczeństwa pracy

 

Jak ratować pracownika, który uległ omdleniu?

Jak prawidłowo postępować, gdy któryś z pracowników zemdleje?

Pierwszą czynnością ratowniczą w przypadkach zaburzenia świadomości, omdleń lub zawrotów głowy musi być położenie poszkodowanego. Pozycja leżąca stabilizuje krążenie krwi oraz chroni przed różnymi urazami. Nie znając przyczyny omdlenia, nie należy unosić nóg leżącego chorego do góry.

Przyczyny zaburzeń prawidłowego funkcjonowania mózgu
Bezpośrednią przyczyną złego samopoczucia czy krótkotrwałych omdleń są głównie zaburzenia ukrwienia mózgu lub niedotlenienie. Stan taki może być wywołany szeregiem przyczyn, na przykład:

• przegrzaniem,

• odwodnieniem,

• wymuszoną pozycją ciała,

• gorączką,

• reakcją emocjonalną.

Nauka samopomocy
Należy nauczyć pracowników jak mają reagować, gdy czują, ze za chwilę stracą przytomność. Oto 4 kroki udzielania samopomocy:

• próba kucnięcia,

• schylenie się,

• chowanie głowy między kolana (ucisk brzucha podnosi ciśnienie krwi i doraźnie poprawia ukrwienie mózgu),

• poproszenie kogoś o pomoc, czy też wezwanie pogotowia ratunkowego.

Adam M. Pietrzak
lekarz anestezjolog, członek Polskiego
Towarzystwa Medycyny Ratunkowej

Praca fizyczna na otwartej przestrzeni a posiłki regeneracyjne

W jakiej temperaturze otoczenia przysługują pracownikom posiłki regeneracyjne przy pracach fizycznych wykonywanych w cyklu ciągłym na otwartej przestrzeni?

Pracodawca musi zapewnić nieodpłatnie pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych posiłki wydawane ze względów profilaktycznych i napoje, których rodzaj oraz temperatura powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy.

Obowiązek zapewnienia posiłków regeneracyjnych pracownikom nałożony na pracodawcę został co do zasady uzależniony od intensywności pracy fizycznej, a dopiero w drugiej kolejności od temperatury powietrza.

Praca na otwartej przestrzeni
Pracownikom wykonującym pracę fizyczną na otwartej przestrzeni posiłek regeneracyjny będzie przysługiwał zawsze, gdy praca ta powodować będzie w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej:

• 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn,

• 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet.

Warto wiedzieć
Za okres zimowy uważa się okres od 1 listopada do 31 marca.

Praca fizyczna na otwartej przestrzeni w okresie zimowym
Dodatkowo posiłek będzie przysługiwał zawsze w sytuacji wykonywania pracy fizycznej na otwartej przestrzeni w okresie zimowym. W tej sytuacji nie ma znaczenia temperatura powietrza.

Podstawa prawna

• Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. nr 60, poz. 279).

Natalia Korzeniecka
prawnik, współpracownik firmy BHPoż.

 




Uprawnienia niezbędne do omawiania zagadnień ochrony ppoż. podczas szkolenia okresowego bhp

Czy jako pracownik służby bhp prowadzący zajęcia w ramach szkolenia okresowego w dziedzinie bhp posiadam uprawnienia do omawiania także zagadnień związanych z ochroną przeciwpożarową?




Osoby wykonujące czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej powinny zdobyć odpowiednie kwalifikacje, aby móc należycie wypełniać swoje obowiązki.

Warunek - ukończenie odpowiedniego szkolenia
Podczas szkoleń okresowych w zakresie bhp omawiane są zagadnienia profilaktyki przeciwpożarowej, które wymagają poprawnego ich przedstawienia zatrudnionym pracownikom.

Służba bhp może omawiać zagadnienia dotyczące ppoż. podczas szkolenia z zakresu bhp, pod warunkiem że jej pracownik legitymuje się ukończonym odpowiednim szkoleniem.

Szkolenia takie prowadzą szkoły lub ośrodki szkolenia w komendach wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej. Szkolenie takie trwa minimum 72 godziny (1 godzina lekcyjna - 45 minut). Jego ukończenie uprawnia do omawiania zagadnień z problematyki ochrony przeciwpożarowej.

Podstawa prawna

• Art. 4 ust. 2 ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2002 r. nr 147, poz. 1229 z późn. zm.).

• § 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 25 października 2005 r. w sprawie wymagań kwalifikacyjnych oraz szkoleń dla strażaków jednostek ochrony przeciwpożarowej i osób wykonujących czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej (Dz.U. nr 215, poz. 1823).

Adam Krawczyński
specjalista ds. szkoleń
w zakresie bhp
w firmie SEKA S.A

Czasem niestety trzeba ukarać pracownika...

Jaką karę można zastosować wobec pracownika, który nie zwrócił powierzonych mu narzędzi oraz odzieży i obuwia roboczego, a także nie przestrzega zasad i przepisów bhp oraz ochrony ppoż. w firmie? Odpowiedź znajdziecie poniżej.

Kodeks pracy (dalej: kp) nakłada na pracownika obowiązek starannego i sumiennego wykonywania pracy oraz stosowania się do dotyczących pracy poleceń przełożonych, jeżeli nie są sprzeczne z przepisami lub umową o pracę.

Uwaga!
Pracownik musi między innymi przestrzegać:

• czasu pracy ustalonego w firmie,

• regulaminu pracy i porządku ustalonego w zakładzie pracy,

• zasad i przepisów bhp oraz przepisów dotyczących ochrony ppoż.
  (art. 100 § 2 kp).

Kary porządkowe
Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bhp lub ochrony ppoż. pracodawca może wobec niego zastosować karę upomnienia oraz nagany (art. 108 § 1 kp).

Pracodawca może również zastosować karę pieniężną w przypadku m.in.:

• nieprzestrzegania przez pracownika przepisów bhp lub ochrony ppoż.,

• stawiania się do pracy w stanie nietrzeźwości,

• spożywania alkoholu w czasie pracy
  (art. 108 § 2 kp).

Uwaga!
Wpływy z kar pieniężnych przeznacza się na poprawę warunków bhp (art. 108 § 4 kp).

Odpowiedzialność materialna pracownika
Dodatkowo pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania swoich obowiązków z własnej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi za nią odpowiedzialność materialną (art. 114 kp).

Uwaga!
Pracownik, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu narzędzia oraz odzież i obuwie robocze, odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu (art. 124 kp). Może uwolnić się od tej odpowiedzialności, wykazując, że szkoda powstała niezależnie od niego, w szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia.

Adam Pościk
Zakład Ochron Osobistych
Centralnego Instytutu Ochrony Pracy
- Państwowego Instytutu Badawczego

Krajowy program na rzecz bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2008-2012

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej przygotowało projekt Krajowego programu na rzecz bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2008-2012.




Wspólnotowa strategia na rzecz bhp na lata 2007-2012
Przygotowanie tego projektu wiąże się z wypełnieniem obowiązku realizacji wspólnotowej strategii na rzecz bhp na lata 2007-2012 zatytułowanej Podniesienie wydajności i jakości w pracy (ogłoszonej komunikatem Komisji z 21 lutego 2007 r. dla Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów) przez państwa członkowskie Unii Europejskiej.

Wspólnotowa strategia podkreśla, że bezpieczeństwo i higiena pracy stanowią obecnie jeden z najważniejszych oraz najbardziej zaawansowanych aspektów polityki Unii Europejskiej dotyczącej zatrudnienia i spraw społecznych.

Wspólnotowa strategia zmierza do zmniejszenia o 25% ogólnego wskaźnika wypadków przy pracy w państwach członkowskich UE do 2012 r. Osiągnięcie tego celu będzie możliwe dzięki poprawie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników.

Krajowa strategia na rzecz bhp na lata 2007-2012
Projektowana krajowa strategia na rzecz bhp na lata 2007-2012, czyli Krajowy program na rzecz bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2008-2012, zakłada:

1. zmniejszenie liczby wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zwłaszcza w:

• górnictwie,

• przetwórstwie przemysłowym,

• rolnictwie,

• łowiectwie,

• leśnictwie,

• budownictwie;

• likwidację lub ograniczenie najbardziej powszechnych rodzajów ryzyka zawodowego, powodowanego w szczególności przez:

• hałas,

• pyły przemysłowe,

• substancje chemiczne;

• zmniejszenie liczby pracowników zatrudnionych w warunkach szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych.

Uwaga!
Aby osiągnąć zakładane cele Krajowego programu na rzecz bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2008-2012, niezbędne będzie:

• wzmocnienie systemu ochrony pracy w Polsce,

• wzmocnienie wdrażania prawodawstwa wspólnotowego,

• wzmocnienie działań na rzecz przestrzegania przepisów i zasad bhp,

• dokonanie modyfikacji systemu rejestracji wypadków przy pracy (planuje się, aby wpisywaniu do rejestru wypadków przy pracy podlegały tylko te wypadki, które powodują niezdolność do pracy przekraczającą 3 dni),

• uzyskanie poprawy skuteczności profilaktycznej ochrony zdrowia,

• kontynuowanie działań na rzecz propagowania rehabilitacji i reintegracji pracowników,

• reagowanie na zmiany społeczne i demograficzne,

• włączanie problematyki bhp do programów edukacji i szkoleń,

• określenie nowych rodzajów zagrożeń,

• dokonywanie transferu wiedzy z zakresu bhp do przedsiębiorstw, ze szczególnym uwzględnieniem przedsiębiorstw małych i średnich oraz mikroprzedsiębiorstw.

Kinga Grodzicka-Lisek
prawnik, specjalista z zakresu
prawa pracy i bhp

12 obowiązków pracodawcy zatrudniającego pracowników narażonych na szkodliwe czynniki biologiczne

Występowanie w środowisku pracy szkodliwych czynników biologicznych zobowiązuje pracodawcę do szybkiego działania. Dlatego koniecznie musisz wiedzieć, jakie w tym zakresie ma on obowiązki.




Podstawowe obowiązki pracodawcy, który zatrudnia pracowników narażonych na szkodliwe czynniki biologiczne, znajdziesz w poniższej tabeli.

Podstawowe obowiązki pracodawcy, który zatrudnia pracowników narażonych na szkodliwe czynniki biologiczne

Lp.	Obowiązek
1.	Unikanie stosowania szkodliwego czynnika biologicznego, jeżeli rodzaj prowadzonej działalności na to pozwala, przez zastąpienie go innym, który zgodnie z warunkami używania nie jest niebezpieczny lub jest mniej niebezpieczny dla zdrowia pracownika
2.	Ograniczanie liczby pracowników narażonych lub potencjalnie narażonych na działanie szkodliwego czynnika biologicznego
3.	Projektowanie procesu pracy w sposób pozwalający na uniknięcie lub zminimalizowanie uwalniania się szkodliwego czynnika biologicznego w miejscu pracy
4.	Oznakowanie stanowisk pracy i stref niebezpiecznych znakiem ostrzegającym przed zagrożeniem biologicznym (załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki)
5.	Stworzenie i stosowanie procedur bezpiecznego postępowania ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi, w tym pobierania, transportu i przetwarzania próbek oraz materiałów pochodzenia ludzkiego lub zwierzęcego, dezynfekcji, a także bezpiecznego usuwania i postępowania ze skażonymi odpadami
6.	Zapewnienie pracownikom środków ochrony zbiorowej lub w przypadku, gdy w inny sposób nie można uniknąć narażenia, środków ochrony indywidualnej, i ich przechowywanie w wyraźnie oznakowanym miejscu
7.	Zapewnienie właściwych pomieszczeń, urządzeń higienicznosanitarnych i środków higieny osobistej oraz jeżeli to konieczne, środków do odkażania skóry lub błon śluzowych
8.	Zapewnienie bezpiecznych warunków odkażania, czyszczenia, a w razie konieczności niszczenia odzieży, środków ochrony indywidualnej i wyposażenia, które uległy skażeniu szkodliwym czynnikiem biologicznym
9.	Zapewnienie pracownikowi bezpiecznych warunków spożywania posiłków i napojów w wydzielonych pomieszczeniach
10.	Zapewnienie warunków bezpiecznego zbierania, przechowywania i usuwania odpadów przez pracowników, z zastosowaniem bezpiecznych oraz oznakowanych pojemników
11.	Zapewnienie pracownikom systematycznego szkolenia obejmującego zagadnienia dotyczące potencjalnego zagrożenia ich zdrowia i życia spowodowanego działaniem szkodliwego czynnika biologicznego, środków, które należy podjąć w celu zapobiegania zagrożeniom spowodowanym działaniem takiego czynnika, wymagań higienicznosanitarnych, wyposażenia oraz stosowania środków ochrony zbiorowej i indywidualnej, a także działań, które pracownicy podejmują w razie występowania awarii lub wypadków bądź w celu ich zapobiegania
12.	Dostarczenie pracownikowi aktualnych pisemnych instrukcji postępowania ze szkodliwym czynnikiem biologicznym, w tym również dotyczących postępowania w razie awarii lub wypadku związanych z uwolnieniem się takiego czynnika




Co Państwowa Straż Pożarna skontroluje w firmie?

Kontrole, niezależnie od tego, czego dotyczą, są zawsze stresujące. Jednak do niektórych można się przygotować. Dowiedz się, co skontrolują funkcjonariusze Państwowej Straży Pożarnej w Twojej firmie! Bądź przygotowany na ich kontrolę!

Czynności kontrolno-rozpoznawcze PSP polegają na:

• kontroli przestrzegania przepisów przeciwpożarowych,

• ocenie zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej rozwiązań technicznych zastosowanych w obiekcie budowlanym, czyli na przykład budynku firmy z pomieszczeniami pracy,

• ocenie zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym pod względem ochrony przeciwpożarowej,

• ustaleniu spełnienia wymogów bezpieczeństwa w zakładzie stwarzającym zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej,

• rozpoznaniu zagrożeń innych niż pożarowe, np. technicznych, chemicznych i ekologicznych, stwarzających przykładowo poważne zagrożenie awarią przemysłową,

• rozpoznaniu możliwości i warunków prowadzenia działań ratowniczych przez jednostki ochrony przeciwpożarowej,

• wstępnym ustaleniu nieprawidłowości, które przyczyniły się do zaniedbań, powstania pożaru i okoliczności jego rozprzestrzeniania.

Operacyjne zabezpieczenie zakładu pracy
Kontrolujący powinien ustalić, czy spełnione są warunki tzw. operacyjnego zabezpieczenia zakładu pracy, a dotyczące na przykład sprawności instalacji gaśniczej i sygnalizacyjno-
alarmowej, skuteczności oświetlenia awaryjnego, znajomości procedur postępowania ewakuacyjnego itp.

W ramach działalności kontrolno-rozpoznawczej prowadzone są również czynności z zakresu wstępnego ustalenia przyczyny oraz źródła powstania pożaru i okoliczności jego rozprzestrzeniania się.

Podstawa prawna

1. Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. z 2006 r. nr 96, poz. 667 z późn. zm.).

2. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 24 października 2005 r. w sprawie czynności kontrolno-rozpoznawczych przeprowadzanych przez Państwową Straż Pożarną (Dz.U. nr 225, poz. 1934).

Podejrzenie choroby zawodowej - postępowanie

Jak postępować w przypadku podejrzenia choroby zawodowej u pracownika?


Jeżeli pracodawca podejrzewa u pracownika chorobę zawodową, musi o tym fakcie zawiadomić właściwego:

• państwowego powiatowego inspektora sanitarnego PIS,

• okręgowego inspektora pracy PIP.

Formularz zgłoszenia
Podejrzenie choroby zawodowej może zgłosić sam pracodawca lub pracownik służby zdrowia. Mianowicie trzeba wypełnić odpowiedni formularz, którego wzór znajduje się w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób. W formularzu pracodawca uzupełnia:

• dane osobowe dotyczące pracownika,

• dane dotyczące pracodawcy,

• rodzaj i okres narażenia zawodowego,

• nazwę i numer choroby zawodowej

• w wykazie takich chorób, której to choroby dotyczy zgłoszenie.

Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej może również dokonać sam
pracownik, za pośrednictwem lekarza sprawującego nad nim profilaktyczną opiekę zdrowotną.

Pracownika, u którego podejrzewa się chorobę zawodową, należy niezwłocznie przenieść na inne stanowisko pracy, takie, na którym nie występuje czynnik odpowiedzialny za powstanie zgłoszonej choroby zawodowej.

Na stanowisku pracy, na którym była zatrudniona osoba podejrzana o chorobę zawodową, trzeba:

• zaktualizować badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia,

• ponownie dokonać oceny ryzyka zawodowego.

Koniecznie należy skierować na badania profilaktyczne wszystkie osoby zatrudnione na stanowiskach pracy o takim samym narażeniu zawodowym, jak w przypadku podejrzanego o chorobę zawodową!

Zawiadomienie o skutkach choroby zawodowej
Po zakończeniu procedury orzeczniczej, w przypadku potwierdzenia choroby zawodowej, pracodawca wysyła zawiadomienie o skutkach choroby zawodowej do Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych w Instytucie Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi oraz właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego. Wzór potrzebnego formularza znajduje się w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób.

Podstawa prawna

1. Art. 235 Kodeksu pracy.

2. § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 30 lipca 2002 r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach (Dz.U. nr 132, poz. 1115).

3. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób (Dz.U. nr 132, poz. 1121).

dr Urszula Wawrzyniak
doktor nauk przyrodniczych,
były starszy specjalista w GIP PIP
i kierownik laboratorium analitycznego




Skład zespołu powypadkowego, gdy nie ma społecznego inspektora pracy

W naszej firmie nie działa społeczna inspekcja pracy, a w skład zespołu powypadkowego powinien wchodzić m.in. społeczny inspektor pracy. Kto zatem ma wchodzić w skład zespołu powypadkowego w takiej sytuacji?

U pracodawcy, u którego nie działa społeczna inspekcja pracy, w skład zespołu powypadkowego, zamiast społecznego inspektora pracy, wchodzi przedstawiciel pracowników posiadający aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Podstawowy skład zespołu powypadkowego
W skład zespołu powypadkowego - bez względu na to, czy zaistniał wypadek śmiertelny, ciężki, zbiorowy, czy też lekki - zawsze powinien wchodzić:

• pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy,

• społeczny inspektor pracy.

Warto wiedzieć
Jeżeli w zakładzie pracy zatrudnionych jest niewielu pracowników i nie można utworzyć 2-osobowego zespołu powypadkowego, okoliczności i przyczyny wypadku ustalać powinien zespół powypadkowy, w którego skład wchodzi:

1. pracodawca,

2. specjalista spoza zakładu pracy.

 

A gdy nie ma służby bhp?
U pracodawcy, u którego nie ma obowiązku tworzenia służby bhp, w skład zespołu powypadkowego wchodzi pracodawca lub pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu pracodawca powierzył wykonywanie zadań, jakie wykonuje służba bhp, albo specjalista spoza zakładu pracy.

Podstawa prawna

• § 3-5 rozporządzenia Rady Ministrów z 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz.U. nr 115, poz. 744 z późn. zm.).

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesowego

Warunki środowiska pracy odśnieżającego chodniki

Pracownicy odśnieżający zewnętrzne ciągi komunikacyjne, jako osoby zatrudnione na stanowiskach robotniczych, przed przystąpieniem do pracy powinni odbyć szkolenie w dziedzinie bhp w formie instruktażu na swoim stanowisku (stanowiskach) pracy. Podczas takiego szkolenia należy poinformować pracowników o warunkach pracy występujących na jego stanowisku pracy.

Do zakresu obowiązków osób zatrudnianych przy odśnieżaniu zewnętrznych ciągów komunikacyjnych należy w szczególności:

• usuwanie śniegu, lodu, błota pośniegowego, uszorstnianie nawierzchni (posypywanie piaskiem),

• sprzątanie, polegające na zebraniu z całej powierzchni - utrzymywanych zimą ciągów komunikacyjnych - odpadów powstałych z materiałów uszorstniających używanych do zwalczania śliskości.

Odśnieżanie i likwidacja śliskości polega najczęściej na ciągłej, ręcznej pracy pracowników wyposażonych w odpowiednie narzędzia, takie jak np. szufle, odkuwacze lodu, miotły itp.

Prace związane z odśnieżaniem zewnętrznych ciągów komunikacyjnych prowadzone są na otwartej przestrzeni, najczęściej w bardzo trudnych warunkach atmosferycznych (mróz, wiatr, opady śniegu). Zwykle wykonywane są na śliskich, często oblodzonych powierzchniach. Innym równie częstym zagrożeniem dla pracowników odśnieżających zewnętrzne ciągi komunikacyjne są zamontowane na nich urządzenia techniczne, np. słupki ogrodzeniowe, studzienki kanalizacyjne.

Przykład
Pracownik odśnieżający chodnik nie wie, że zamontowane są na nim niskie słupki betonowe połączone łańcuchem, odgradzające chodnik od jezdni. Jednocześnie są one niewidoczne pod zwałami śniegu. Zahacza o nie i przewraca się, łamiąc sobie rękę.

Praca przy odśnieżaniu zewnętrznych ciągów komunikacyjnych charakteryzuje się znacznym wysiłkiem fizycznym. Organizm pracownika w trakcie usuwania śniegu, błota pośniegowego, kruszenia i uprzątania lodu narażony jest na przegrzanie. Natomiast podczas przerwy na odpoczynek następuje jego gwałtowne wychłodzenie. W rezultacie pracownik może często przeziębiać się i chorować. Dlatego też pracownikom zatrudnionym przy odśnieżaniu należy zapewnić możliwość korzystania z szatni, w której powinny znajdować się pomieszczenia wyposażone w urządzenia do suszenia odzieży oraz czyszczenia obuwia (§ 10 ust.1 załącznika nr 3 do rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.; d alej: ropbhp.

Ważne jest również zapewnienie tym pracownikom, w pobliżu miejsc pracy, pomieszczenia umożliwiającego im schronienie się przed opadami atmosferycznymi, ogrzanie się oraz zmianę odzieży. Pomieszczenie to powinno być zaopatrzone w urządzenia do podgrzewania posiłków. Temperatura w nim powinna wynosić co najmniej 16°C (289 K), a na każdego pracownika najliczniejszej zmiany powinno przypadać co najmniej 0,1 m2 powierzchni, przy czym całkowita powierzchnia pomieszczenia nie może być mniejsza niż 8 m2. Jeżeli nie jest możliwe zapewnienie takiego pomieszczenia, należy zapewnić pracownikom w pobliżu miejsca ich pracy odpowiednio urządzone źródła ciepła, przy zachowaniu wymagań ochrony przeciwpożarowej (§ 44 ust. 1, 2 i 3 załącznika nr 3 do ropbhp).

Urządzenia, narzędzia i środki stosowane do odśnieżania
Do odśnieżania ciągów komunikacyjnych stosowane są:

• narzędzia ręczne, w szczególności:

• odkuwacze lodu,

• szufle,

• pługi ręczne,

• miotły;

• sprzęt mechaniczny, np.:

• odśnieżarki,

• pługi,

• rozsiewacze piasku i soli.

Środki do rozpuszczania śniegu i lodu, uszorstniania nawierzchni
Do rozpuszczania śniegu i lodu zalegającego na ciągach komunikacyjnych najczęściej stosuje się tzw. sól drogową. Jej zalecany skład to:
96% NaCl (soli) + 2,5% CaCl2 (chlorku wapnia) + 0,2% K4 Fe(CN)6 (żelazocyjanku potasowego, dodawanego w celu zapobiegania zbrylaniu soli).
Innym środkiem jest ewentualnie sama sól (najczęściej kamienna) lub chlorek wapnia.
Natomiast do uszorstniania nawierzchni powszechnie stosowany jest piasek oraz mieszanki żużlowe.

Zasady bezpieczeństwa pracy przy odśnieżaniu
Pracownicy wykonujący prace polegające na odśnieżaniu ciągów komunikacyjnych powinni pamiętać o przestrzeganiu następujących zasad:

• nie rozpoczynaj pracy bez dokładnego planu jej wykonania, z uwzględnieniem sposobu uprzątania, gromadzenia i pozbywania się śniegu, lodu, błota pośniegowego,

• upewnij się, że wzięte zostały pod uwagę wszystkie możliwe okoliczności, które mogą stanowić dodatkowe zagrożenie, np. położenie elementów stwarzających dodatkowe zagrożenia, takie jak niewidoczne pod śniegiem ogrodzenia, słupki, bliskość jezdni, na których odbywa się ruch pojazdów itp.,

• w żadnym przypadku nie lekceważ zagrożenia,

• używaj wyłącznie narzędzi ręcznych i sprzętu mechanicznego sprawnego oraz dostosowanego do specyfiki pracy polegającej na odśnieżaniu,

• upewnij się, że umiesz posługiwać się przydzielonym sprzętem.

Zygmunt Wieczorek
specjalista ds. analiz i prewencji
zagrożeń zawodowych




Nazwa szkolenia w zaświadczeniu o ukończeniu szkolenia w dziedzinie bhp

Co wpisać w nowym wzorze zaświadczenia o ukończeniu szkolenia w dziedzinie bhp w rubryce "pełna nazwa szkolenia"? Czy w razie szkolenia okresowego trwającego 8 godzin należy wpisać "seminarium", powyżej 5 godzin lekcyjnych?

W nowym wzorze zaświadczenia w polu "pełna nazwa szkolenia" należy wskazać rodzaj szkolenia, czyli czy jest to szkolenie okresowe, jeżeli tak, to należy podać, dla jakiej grupy osób (pracowników):

• służby bhp;

• pracowników wykonujących zadania służby bhp;

• pracowników inżynieryjno-technicznych;

• pracowników administracyjno-biurowych;

• pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych;

• kierujących innymi pracownikami;

• innych, którzy nie należą do żadnej z powyższych grup a charakter ich pracy wiąże się z narażeniem na czynniki szkodliwe, uciążliwe, niebezpieczne dla zdrowia lub z odpowiedzialnością w dziedzinie bhp, bądź też

• pracodawców,

czy też jest to szkolenie pracodawców wykonujących zadania służby bhp.

Forma szkolenia
Formę szkolenia należy natomiast wpisać w odrębnej pozycji. Przez formę należy rozumieć:

• instruktaż, który trwa nie krócej niż 2 godziny lekcyjne i umożliwia uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności dotyczących wykonywania pracy i zachowania się w zakładzie pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami bhp;

• kurs, który trwa minimum 15 godzin lekcyjnych i składa się z zajęć teoretycznych oraz praktycznych, umożliwiając uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bhp;

• seminarium, które trwa minimum 5 godzin lekcyjnych i umożliwia uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy oraz umiejętności w zakresie bhp;

• samokształcenie kierowane, które umożliwia uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bhp, na podstawie materiałów przekazanych przez organizatora szkolenia, w szczególności przy zastosowaniu poczty oraz Internetu, przy jednoczesnym zapewnieniu możliwości konsultowania się z osobami spełniającymi wymagania dla wykładowców

(§ 1a pkt 1, 3, 5 i 6 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe).

Jaka forma szkolenia dla jakiej grupy pracowników?
Należy mieć na uwadze, że:

• szkolenia pracodawców wykonujących zadania służby bhp - mogą być prowadzone w formie kursu lub seminarium (§ 13 ust. 1 rozporządzenia szkoleniowego);

• szkolenia okresowe pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych - mogą być prowadzone w formie instruktażu (§ 15 ust. 1 rozporządzenia szkoleniowego);

• szkolenia okresowe pozostałych grup pracowników (pracodawców, osób kierujących pracownikami, pracowników: inżynieryjno-technicznych, służby bhp, wykonujących zadania służby bhp, administracyjno-biurowych i innych, których charakter pracy wiąże się z narażeniem na czynniki szkodliwe, uciążliwe, niebezpieczne dla zdrowia lub z odpowiedzialnością w dziedzinie bhp) - mogą być prowadzone w formie kursu, seminarium lub samokształcenia kierowanego (§ 15 ust. 2 rozporządzenia szkoleniowego).

Kinga Grodzicka-Lisek
prawnik, specjalista z zakresu
prawa pracy i bhp

Informowanie pracowników o ryzyku zawodowym

Czy z ryzykiem zawodowym trzeba zapoznać wszystkich pracowników w firmie?




O ryzyku zawodowym wiążącym się z pracą wykonywaną na danym stanowisku pracy pracodawca musi poinformować każdego pracownika. Jest to jeden z najważniejszych obowiązków pracodawcy. Jednocześnie pracodawca musi podać pracownikom obowiązujące
w danej firmie zasady ochrony przed zagrożeniami powodującymi to ryzyko.

Jak informować pracowników o ryzyku?
Przepisy prawa wskazują jedynie, że informowanie pracowników o ryzyku zawodowym powinno się odbywać w sposób przyjęty w zakładzie pracy.

W praktyce wyniki oceny ryzyka zawodowego mogą być przekazywane w formie:

• zapisów w regulaminie pracy,

• informacji ogłaszanej na tablicach informacyjnych,

• informacji przekazywanych w trakcie szkoleń wstępnych i okresowych w zakresie bhp, indywidualnie doręczanych broszur czy ulotek,

• w każdej innej formie zaakceptowanej przez pracowników i przyjętej w zakładzie pracy.

Fakt poinformowania pracownika o ryzyku zawodowym i środkach ochrony przed zagrożeniami musi zostać potwierdzony przez pracownika, na przykład na przyjętym w firmie wzorze zawiadomienia.

Podstawa prawna

• Art. 226 pkt 2 Kodeksu pracy.

 

Józef M. Boguszewski
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesów przemysłowych, ekspert
z zakresu oceny ryzyka zawodowego
i systemów zarządzania bezpieczeństwem

Błąd zespołu powypadkowego

Co zrobić, gdy protokół powypadkowy został podpisany przez zespół powypadkowy
i zatwierdzony przez pracodawcę, a brakuje podpisu poszkodowanej?


Gdy protokół powypadkowy został podpisany przez zespół powypadkowy i zatwierdzony przez pracodawcę, a brakuje podpisu poszkodowanej, należy jak najszybciej naprawić błąd zespołu powypadkowego i dopełnić obowiązek.

W zaistniałej sytuacji nie pozostaje nic innego jak niezwłoczne doręczenie protokołu powypadkowego poszkodowanej (np. za pośrednictwem poczty) z informacją o prawie zgłoszenia przez nią uwag i zastrzeżeń do ustaleń w nim zawartych oraz prośbą o niezwłoczne
(np. w ciągu 7 dni) przekazanie ich, jeżeli będą, wraz z podpisanym protokołem do nadawcy.

Innym sposobem zapoznania poszkodowanej z protokołem powypadkowym i odebrania od niej podpisu na nim jest wydelegowanie do niej zespołu powypadkowego.

Jeżeli poszkodowana zgłosi uwagi lub zastrzeżenia do protokołu powypadkowego, to zespół powypadkowy musi się do nich ustosunkować.

Postępowanie w razie zastrzeżeń poszkodowanej
Dalsze postępowanie zależy od decyzji zespołu. Może on podtrzymać swoje stanowisko lub gdy poszkodowana wskaże na nowe, istotne dla sprawy okoliczności zdarzenia, zbadać je i sporządzić nowy protokół powypadkowy.

Podstawa prawna

• § 12 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz.U. nr 115, poz. 744 ze zm.).

 

Grażyna Jarosiewicz
ekspert ds. technicznego
bezpieczeństwa pracy

Odmrożenia i wychłodzenia

Odmrożenia są kłopotliwe w leczeniu i zawsze pozostawiają jakiś fragment wygojonej tkanki, ale jednak o gorszym ukrwieniu (blizna) oraz bardziej skłonnej do kolejnych odmrożeń. Szczególnie narażone na odmrożenia są części ciała o naturalnie słabszym ukrwieniu w warunkach wychłodzenia, jak uszy, nos, palce oraz stopy i dłonie.




Zapobieganie odmrożeniom
Najlepiej jest zapobiegać odmrożeniom przez odpowiednie ubranie (np. w odzież eliminującą pocenie się, straty ciepła) i unikanie długotrwałego narażenia na działanie mrozu.

Przyczyny odmrożeń
Najczęstszymi czynnikami sprzyjającymi odmrożeniom są:

• przemoczenie odzieży - sprzyjające wychłodzeniu,

• za ciasne buty - sprzyjające niedokrwieniu,

• zmęczenie - osłabia samokontrolę i sprzyja wychłodzeniu,

• wpływ alkoholu - rozszerzenie naczyń sprzyja zwiększonym stratom ciepła i wychłodzeniu,

• wiatr - czynnik wychłodzenia,

• czas ekspozycji na zimno - im dłuższy, tym bardziej sprzyja wychłodzeniu.

Jeżeli macie do czynienia z osobą, która uległa odmrożeniu, przede wszystkim powinniście rozcierać suchym materiałem - nigdy śniegiem - jej zsiniałe, nieczułe na dotyk i ból części ciała. Należy to robić delikatnie, aby pobudzić krążenie krwi. Możecie również powoli rozgrzewać odmrożone części ciała w coraz cieplejszej wodzie.

Uwaga!
Wszystkie odmrożenia - zwłaszcza z występującymi pęcherzami i martwicami - wymagają profesjonalnej opieki lekarskiej.

Wychłodzenia - pierwsza pomoc
Osoby wychłodzone na mrozie należy rozgrzewać stopniowo, układając ciepły okład na klatce piersiowej (np. termofor z gorącą wodą). Następnie powinniście owinąć tułów i głowę takiego poszkodowanego, nie ruszając jego kończyn.

Pamiętajcie, że nie wolno przy tym rozcierać rąk i nóg, gdyż zasoby wychłodzonej krwi obwodowej dopływając do serca, mogą spowodować zatrzymanie jego pracy!

Jeżeli natomiast występowałyby u poszkodowanego zaburzenia oddechowe, powinniście rozpocząć zastępcze oddychanie tylko i wyłącznie tzw. metodą usta - usta, a nie na przykład przyrządem typu worek samorozprężalny, ponieważ istotne jest tu ogrzanie powietrza.
Wbrew popularnym przekonaniom alkohol przyspiesza wychłodzenie, nasila straty ciepła przez rozszerzone naczynia skórne i zaburza fizjologiczne reakcje ratunkowe organizmu oraz
- co najbardziej istotne - osłabia wolę przetrwania.

Uwaga!
Wbrew popularnym przekonaniom alkohol przyspiesza wychłodzenie, nasila straty ciepła przez rozszerzone naczynia skórne i zaburza fizjologiczne reakcje ratunkowe organizmu oraz - co najbardziej istotne - osłabia wolę przetrwania.

 Adam M. Pietrzak
specjalista z zakresu anestezjologii
i medycyny ratunkowej, członek Polskiego
Towarzystwa Anestezjologii i Intensywnej
Terapii, Polskiego Towarzystwa Medycyny
Ratunkowej oraz Polskiego Towarzystwa
Medycyny Katastrof

 

 

Minimalna temperatura zimą w hali produkcyjnej

W pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy, nie niższą niż 14°C.


Jedynym wyjątkiem od tej zasady są względy technologiczne, które warunkowałyby niższą temperaturę w pomieszczeniach pracy. Nie ma przy tym żadnego znaczenia pora roku lub fakt, że mamy do czynienia z niezmiernie trudnymi warunkami atmosferycznymi (§ 30 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy - Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

Temperatura minimum 14°C musi być zagwarantowana pracownikom w każdych warunkach atmosferycznych, przy założeniu, że w hali produkcyjnej, o której mowa w pytaniu, jest wykonywana praca inna niż lekka praca fizyczna i hala ta - co oczywiste - nie jest pomieszczeniem biurowym. Gdyby tak nie było, temperatura nie mogłaby być niższa niż 18°C.

Natalia Korzeniecka
prawnik, współpracownik firmy BHPoż
- Ośrodek Szkolenia, Doradztwa i Usług

Bhp telepracowników - obowiązki pracodawcy

Już od ponad roku Kodeks pracy reguluje zagadnienia telepracy. Czy wiesz jednak na czym polegają zasady takiej pracy, przede wszystkim w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy?

Pracodawca i telepracownik mogą w odrębnej umowie określić w szczególności:

1. zakres ubezpieczenia i zasady wykorzystywania przez telepracownika sprzętu niezbędnego do wykonywania pracy w formie telepracy, stanowiącego własność telepracownika oraz spełniającego wymagania określone w Rozdziale IV Maszyny i inne urządzenia techniczne Działu dziesiątego Bezpieczeństwo i higiena pracy kp,

2. zasady porozumiewania się pracodawcy z telepracownikiem, w tym sposób potwierdzania obecności telepracownika na stanowisku pracy,

3. sposób i formę kontroli wykonywania pracy przez telepracownika.

Obowiązki pracodawcy to m.in. umożliwienie telepracownikowi na zasadach przyjętych dla ogółu pracowników przebywania na terenie zakładu pracy, kontaktowania się z innymi pracownikami, korzystania z pomieszczeń i urządzeń pracodawcy, zakładowych obiektów socjalnych oraz prowadzonej działalności socjalnej.

Jeżeli praca jest wykonywana w domu telepracownika, pracodawca realizuje wobec niego, w zakresie wynikającym z rodzaju i warunków wykonywanej pracy, obowiązki określone w Dziale dziesiątym Bezpieczeństwo i higiena pracy kp, z wyłączeniem:

1. obowiązku dbałości o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy,

2. obowiązków określonych w Rozdziale III Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy Działu dziesiątego Bezpieczeństwo i higiena pracy kp,

3. obowiązku zapewnienia odpowiednich urządzeń higienicznosanitarnych.

Zasady ochrony danych przekazywanych telepracownikowi
Pracodawca określa zasady ochrony danych przekazywanych telepracownikowi oraz przeprowadza, w miarę potrzeb, instruktaż i szkolenie w tym zakresie. Telepracownik potwierdza na piśmie zapoznanie się z zasadami ochrony danych mu przekazywanych i musi ich przestrzegać.

Uwaga!
Telepracownik i pracodawca przekazują informacje niezbędne do wzajemnego porozumiewania się za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub podobnych środków indywidualnego porozumiewania się na odległość.

Kontrola wykonywania pracy przez telepracownika
Pracodawca ma prawo kontrolować wykonywanie pracy przez telepracownika w miejscu jej wykonywania (art. 6714 § 1 kp). Jeżeli praca jest wykonywana w domu telepracownika, pracodawca ma prawo przeprowadzać kontrolę:

1. wykonywania pracy,

2. w celu inwentaryzacji, konserwacji, serwisu lub naprawy powierzonego sprzętu i jego instalacji,

3. w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (pierwsz kontrola bhp powinna zostać przeprowadzona na wniosek telepracownika, przed rozpoczęciem przez niego wykonywania pracy)

za uprzednią zgodą telepracownika wyrażoną na piśmie lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej bądź też podobnych środków indywidualnego porozumiewania się na odległość.

Podstawa prawna

• Art. 675- 6717 Kodeksu pracy.

 




Instalacja odgromowa - gdzie stosować?

Dobór rodzaju instalacji odgromowej zależy od przeznaczenia budynku, jego konstrukcji, jak również wykonywanych w nim prac i stosowanych substancji.

Istnieją 3 rodzaje badań instalacji odgromowych, którymi są :

• badania częściowe - wykonywane w trakcie budowy,

• badania odbiorcze - przy oddawaniu do eksploatacji obiektu,

• badania okresowe - raz na 6 lat w odniesieniu do instalacji wykonanej jako podstawowa lub specjalna.

Uwaga!
Instalację wykonaną jako obostrzoną trzeba poddawać badaniom raz w roku, przed tzw. okresem burzowym, nie później jednak niż do 30 kwietnia.

Kiedy stosować instalację odgromową?
Instalacja odgromowa ma zastosowanie w budynkach:

• wolno stojących o wysokości powyżej 15 m i powierzchni ponad 500 m2,

• użyteczności publicznej, w których mogą przebywać ludzie w grupach powyżej 50 osób (duże sklepy, zamknięte obiekty sportowe, restauracje, kina, obiekty kultu religijnego),

• przeznaczonych dla ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się (szpitale, sanatoria, żłobki, przedszkola, szkoły specjalne, zakłady zatrudniające inwalidów),

• o dużej wartości historycznej, kulturalnej lub materiałowej,

• wyższej użyteczności publicznej (pogotowia ratunkowe, straży pożarnej, urzędy administracji),

• o wymiarach przekraczających 40 * 40 m (hale), mających żelbetowe lub stalowe wewnętrzne słupy wsporcze,

• wykonanych z materiałów łatwo palnych, niezależnie od wysokości (oprócz domków letniskowych),

• przeznaczonych do produkcji, przetwarzania i składowania materiałów łatwopalnych,

• innych, dla których wskaźnik zagrożenia piorunowego przekracza wartość 10- 4.

Uwaga!
Dobór rodzaju instalacji odgromowej zależy od przeznaczenia budynku i wykonywanych w nim rodzajów prac, stosowanych substancji oraz jego konstrukcji.

Jakie rodzaje ochrony odgromowej stosować?
Poszczególne rodzaje ochrony odgromowej to:

1. podstawowa - zespół środków zastosowanych do ochrony budynku, w którym wyładowania piorunowe mogą spowodować ograniczone skutki,

2. obostrzona - zespół środków zastosowanych do ochrony obiektu, w którym skutki wyładowań piorunowych mogą się łatwo rozprzestrzeniać,

3. specjalna - dotyczy takich obiektów, jak kolejki linowe, stacje przekaźnikowe, mosty, dźwigi, stadiony itp.

Podstawa prawna

• Polska Norma PN-E-05003-01:1986 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych - Wymagania ogólne.

 

Ochrona pracowników przed hałasem i drganiami mechanicznymi

W jaki sposób można zmniejszyć narażenie pracowników na hałas lub drgania mechaniczne?

W celu zmniejszenia narażenia pracowników na hałas i drgania mechaniczne pracodawca powinien stosować:

• rozwiązania techniczne

• rozwiązania organizacyjne

• środki ochrony indywidualnej.

Rozwiązania techniczne
Rozwiązania techniczne mające tu zastosowanie, to:

• właściwe wyposażenie, emitujące możliwy najniższy hałas i drgania,

• użycie materiałów, elementów i układów izolujących oraz tłumiących drgania, np. amortyzowanych siedzisk, uchwytów antywibracyjnych,

• wyciszanie maszyn i urządzeń, np. poprzez tłumienie drgań lub izolowanie części drgających, stosowanie obudów lub osłon wygłuszających, kabin dźwiękoszczelnych,

• instalowanie maszyn i urządzeń wytwarzających drgania na wydzielonych fundamentach, podkładach izolacyjnych (np. wibroizolatorach) itp.,

• stosowanie materiałów dźwiękochłonnych, aby zmniejszyć odbicia dźwięków,
  ograniczenie dźwięków materiałowych przez stosowanie płyt pływających,

• konserwacja maszyn, urządzeń i instalacji (zwiększa to ich niezawodność),

• osłanianie (z użyciem ekranów) stanowisk pracy, a także izolowanie głośnych procesów,

• projektowanie i aranżacja obiektów i pomieszczeń pracy tak, aby umożliwiało to

• izolację stanowisk pracy od źródeł hałasu i drgań,

• zwiększanie chłonności akustycznej pomieszczeń.

Rozwiązania organizacyjne
Rozwiązania organizacyjne mające tu zastosowanie, to:

• oddalenie pracownika od źródła hałasu lub drgań,

• ograniczenie dostępu do obszarów zagrożonych hałasem i odpowiednie ich oznakowanie,

• właściwa organizacja pracy, ograniczająca czas przebywania w obszarze zagrożonym hałasem,

• planowanie prac w takim czasie, aby na hałas lub drgania narażona była możliwie najmniejsza liczba pracowników,

• zmiana systemu pracy (zmiany, rotacja),

• szkolenia pracowników w zakresie odpowiedniego używania wyposażenia stanowisk pracy tak, aby ograniczyć emisję hałasu,

• przeniesienie maszyn do innych pomieszczeń.

Środki ochrony indywidualnej
Natomiast środki ochrony indywidualnej mające tu zastosowanie, to:

• ochronniki słuchu,

• rękawice antywibracyjne.

Uwaga!
Niezależnie od zapewnienia maszyn i urządzeń o możliwe najmniejszym poziomie emisji hałasu lub drgań mechanicznych do środowiska pracy, pracodawca musi także poinformować i przeszkolić pracowników w zakresie bezpiecznych sposobów wykonywania pracy. Powinien on pouczyć pracowników, jak mają wykonywać swoją pracę, aby ograniczyć do minimum narażenia na hałas lub drgania mechaniczne.

Ryzyko zawodowe
Pracownicy powinni znać również poziom ryzyka zawodowego na zajmowanym stanowisku pracy, rodzaj stwarzanych zagrożeń oraz ich potencjalne skutki. Powinni także wiedzieć, jak postępować, żeby zapewnić utrzymanie ryzyka narażenia na hałas lub drgania mechaniczne na osiągniętym, jak najniższym - minimalnym poziomie.

Podstawa prawna

• § 5, § 6, § 8, § 10 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz.U. nr 157, poz. 1318),

• § 78, § 79 rozporządzenia Ministra Pracy i polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.).

Dariusz Borowiecki
specjalista z zakresu
technicznego bezpieczeństwa pracy

Dokumentacja powypadkowa pracownika wykonującego umowę o dzieło

Kto sporządza dokumentację powypadkową, otrzymuje sporządzoną kartę wypadku i wysyła dokumenty do ZUS-u w sprawie odszkodowania pracownika wykonującego umowę o dzieło?




Jeżeli poszkodowany uległ wypadkowi podczas wykonywania umowy o dzieło na rzecz zamawiającego to dzieło, to ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy dokonuje w karcie wypadku podmiot, na którego rzecz wykonywana jest praca na podstawie umowy o dzieło.

Poszkodowany ma zatem obowiązek zgłoszenia zaistniałego wypadku pracodawcy, z którym łączy go umowa o dzieło. A pracodawca ten zawiadamia ZUS o wszczęciu postępowania wypadkowego.

Kwalifikacja prawna zdarzenia
Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas wykonywania pracy na podstawie umowy o dzieło.

Kwalifikacji prawnej zdarzenia wypadkowego dokonuje podmiot, na rzecz którego poszkodowany wykonywał swą pracę.

Karta wypadku
Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku, nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku podmiot, na rzecz którego poszkodowany świadczył pracę na podstawie umowy o dzieło sporządza kartę wypadku.

Poszkodowany lub uprawniony do jednorazowego odszkodowania członek jego rodziny może zgłosić uwagi i zastrzeżenia do ustaleń zawartych w karcie wypadku, o czym muszą zostać pouczeni przez podmiot sporządzający kartę wypadku.

Powiadomienie ZUS
Niezwłocznie wiadomości o wypadku podmiot zobowiązany do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku (pracodawca będący stroną umowy o dzieło) musi powiadomić pisemnie właściwą terenową jednostkę organizacyjną ZUS o wszczęciu postępowania powypadkowego, w którym może uczestniczyć przedstawiciel ZUS.

Wysłanie dokumentacji do ZUS
Biorąc pod uwagę fakt, iż całe postępowanie powypadkowe prowadzi podmiot, na rzecz którego poszkodowany świadczył pracę (w tym przypadku - strona umowy o dzieło) uznaje się, że także ten podmiot składa dokumentację powypadkową do ZUS, wraz z wnioskiem o przyznanie poszkodowanemu jednorazowego odszkodowania z tytułu zaistniałego wypadku.

Podstawa prawna

• Art. 3 ust. 3 pkt 6, art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz. 1673 ze zm.),

• § 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie trybu uznawania zdarzenia powstałego w okresie ubezpieczenia wypadkowego za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty wypadku i terminu jej sporządzenia (Dz.U. nr 236, poz. 1992).

Adam Dura
prawnik, doktorant PAN,
właściciel firmy „Dura & Dura
doradztwo prawne - ochrona pracy”,
główny specjalista ds. bhp

Wypadki przedstawicieli handlowych

W naszej firmie zatrudniamy kilku przedstawicieli handlowych, którym przyznano samochody służbowe. Niedawno jednemu z nich przytrafiła się kolizja drogowa. Jak kwalifikować takie zdarzenia, jako wypadek przy pracy, czy jako wypadek w drodze do lub z pracy?




Zanim będzie można zająć się rozpatrzeniem zagadnienia wypadku przedstawiciela handlowego, należy wyjaśnić zasadniczą kwestię posiadania przez niego:

• zawartej umowy o pracę, 

• tytułu ubezpieczenia wypadkowego.

Umowa o pracę i ubezpieczenie wypadkowe
Przedstawiciel handlowy jest pełnoprawnym pracownikiem i może korzystać z uprawnień, jakie dają mu przepisy prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, gdy:

• zapisy w umowie o pracę są zgodne z Kodeksem pracy, 

• pracodawca odprowadza składkę do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu ubezpieczenia wypadkowego.

W tych okolicznościach pracodawca nie musi pracownikowi wystawiać polecenia służbowego (delegacji) na wykonanie czynności służbowej. Do jej wykonania zobowiązuje go umowa o pracę, a czynności służbowe podejmowane przez przedstawiciela handlowego podlegają ubezpieczeniu. W takiej sytuacji uznajemy, że kolizja drogowa, w której ucierpiał przedstawiciel handlowy, nosi znamiona wypadku przy pracy.

Miejsce przebywania przedstawiciela handlowego w chwili kolizji
Najtrudniejszym zagadnieniem w tym momencie jest ustalenie, w którym miejscu przebywania przedstawiciela handlowego doszło do kolizji, czy w drodze do pracy, czy też przy pracy.

Istnieją tu 2 sposoby postępowania:

1. Sposób 1 - droga do pracy jest drogą wykonywaną z mieszkania pracownika do samochodu, 

2. Sposób 2 - droga do pracy to odcinek drogi, jaką pokonuje przedstawiciel do pierwszego klienta.

Ustalenia w tej sprawie, dotyczące miejsca rozpoczynania pracy, powinny zostać uzgodnione przez strony i zawarte w umowie o pracę.

Ważne
W sytuacjach kiedy przepisy nie rozstrzygają wszystkich kwestii, zawsze należy przyjmować rozwiązania korzystne dla poszkodowanego.

Kazimierz Żurawski
główny specjalista ds. bhp,
współpracownik firmy doradztwa
z zakresu prawa i ochrony pracy SEKA SA




Przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania niektórych prac

Mój pracodawca chce zatrudnić pracownika, który miałby m.in. wykonywać prace na wysokości. Czy takie prace znajdują się w wykazie prac zabronionych do wykonywania dla osób chorych na określone choroby?




Przepisy prawa pracy nie zawierają żadnego wykazu prac, których wykonywanie jest zabronione osobom chorym na określoną jednostkę chorobową.

Przeciwwskazania do pracy
W orzecznictwie medycznym funkcjonuje natomiast pojęcie "przeciwwskazań ze względów zdrowotnych do wykonywania niektórych prac", w tym przypadku prac na wysokości przez osoby:

• mające zaburzenia równowagi,

• chore na epilepsję.

Ważne
O istnieniu lub braku przeciwwskazań ze względów zdrowotnych do zatrudnienia kandydata do pracy lub pracownika na określonym stanowisku pracy każdorazowo orzeka uprawniony lekarz.

Moment wydania orzeczenia
Uprawniony lekarz wydaje kandydatowi do pracy orzeczenie o istnieniu lub braku przeciwwskazań ze względów zdrowotnych do zatrudnienia na określonym stanowisku pracy po przeprowadzeniu:

• wywiadu lekarskiego,

• wstępnych badań lekarskich, wykonanych w zakresie profilaktycznych badań pracowników.

Ważne
Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

Badania wstępne
Nie wolno zapominać, że wstępne badania lekarskie powinni wykonać:

• pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe,

• osoby przyjmowane do pracy.

Podstawa prawna

• Art. 229 § 1 Kodeksu pracy.

• Rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. nr 69, poz. 332 z późn. zm.).

Jan M. Pióro
specjalista z zakresu prawa pracy,
biegły sądowy w dziedzinie bhp
przy Sądzie Okręgowym w Warszawie

Pamiętaj o analizie stanu bhp

Analizę stanu bhp sporządzają pracownicy służby bhp (§ 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy; (Dz.U. nr 109, poz. 704 ze zm.; dalej: rosbhp). A zatem może to być:




• inspektor (specjalista ds. bhp) w firmie posiadającej służbę bhp,

• pracownik, któremu pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby bhp,

• specjalista spoza zakładu, któremu pracodawca zlecił wykonywanie zadań służby bhp,

• sam pracodawca, który wykonuje zadania służby bhp, a może to robić jeżeli spełnia wymagania zawarte w art. 237¹¹ § 1 Kodeksu pracy (tzn. jeżeli posiada ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp i zatrudnia do 10 pracowników albo zatrudnia do 20 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecią kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych).

Analiza stanu bhp powinna być sporządzona możliwie szybko po zakończeniu kwartału, półrocza, roku, tak aby było możliwe wprowadzenie do planów finansowych i rzeczowych firmy tych tematów, które wymagają wdrożenia w najbliższym czasie. W zasadzie większość firm opracowuje analizy roczne. Zaleca się jednak, aby w tych firmach, w których występują poważne zagrożenia, sporządzać analizy co najmniej półroczne.

Cel sporządzania analizy stanu bhp
Analiza umożliwia ocenę zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Dzięki niej pracodawca może uzyskać rzetelną recenzję wszystkich zagadnień związanych z bhp, zapoznać się z nimi i ustosunkować się do wynikających z niej wniosków. Analiza bhp, sporządzona w sposób kompleksowy, pokaże również pracownikom służby bhp, czy ich praca daje spodziewane efekty. Na jej podstawie można dokonać oceny prawidłowości podjętych dotychczas w zakładzie działań, których celem była poprawa warunków pracy. Wskaże również te miejsca i dziedziny, które wymagają doprowadzenia do zgodności z obowiązującymi przepisami. Pozwoli zidentyfikować także problemy, na które służba bhp powinna zwrócić szczególną uwagę pracodawcy i osób kierujących pracownikami.

Dodatkowo pozwala również określić, które funkcjonujące w firmie rozwiązania problemów i zagadnień bhp są już nieaktualne, a które wymagają weryfikacji. Bowiem przepisy prawa, w tym szczegółowe przepisy dotyczące bhp, ulegają zmianie.

Uwaga!
Analiza stanu bhp ma być podstawą działań przyszłościowych czyli prewencyjnych, a statystki są tylko elementem pomocniczym do opracowania planu działań korygujących.

Analiza stanu bhp ma na celu umożliwienie:

• oceny realizacji obowiązków pracodawcy (oraz osób kierujących pracownikami i innych osób funkcyjnych) w dziedzinie bhp,

• zaprojektowania i wprowadzenia działań korygujących i prewencyjnych,

• oceny skuteczności realizacji zadań służby bhp.

Komu potrzebna jest analiza stanu bhp?
Osobą, która jest odpowiedzialna za stan bezpieczeństwa w firmie, jest oczywiście pracodawca, a dalej wszystkie osoby kierujące pracownikami w części wynikającej z ich zakresu odpowiedzialności (art. 207 Kodeksu pracy; dalej: kp). Ale pamiętać musicie, że pracodawca zatrudnia pracowników służby bhp, którzy mimo że bezpośrednio nie odpowiadają za stan bhp, to są „doradcami pracodawcy, osób nadzoru i robotników”, a więc to oni w dużej mierze i kształtują bezpieczeństwo pracy w zakładzie.

Miejcie na uwadze, że w praktyce właśnie służba bhp, poprzez swoje codzienne działania, ma największy wpływ na kształtowanie bezpiecznych warunków pracy.

Analiza stanu bhp potrzebna jest więc przede wszystkim pracodawcy, ale również pracownikom służby bhp.

Mając szczegółową analizę stanu bhp pracodawca zdaje sobie sprawę ze wszystkich konsekwencji wynikających z niedociągnięć w zakresie bhp występujących w jego firmie. Wie również, jakie ma podejmować działania mające na celu doprowadzenie do zgodności z obowiązującymi przepisami, a co za tym idzie do ograniczania zagrożeń. W tych działaniach pracownikami pomocnymi pracodawcy są właśnie pracownicy służby bhp.

Uwaga!
Każda niezgodność z przepisami i zasadami bhp jest potencjalnym źródłem zagrożenia, a każde zagrożenie jest potencjalnym źródłem wypadku przy pracy czy choroby zawodowej.

Jeżeli działania pracodawcy oraz pracowników, w tym służby bhp, będą ukierunkowane na:

• ograniczanie zagrożeń czyli organizowanie i wykonywanie prac zgodnie z przepisami,

• wprowadzenie mechanizmów poprawy warunków pracy,

to dopiero wtedy będziecie mieli gwarancję, że w firmie jest i będzie bezpiecznie. Będziecie również w sytuacji znacznego komfortu podczas kontroli organów zewnętrznych.

Miejcie na uwadze, że czekanie na decyzje zewnętrznych organów kontrolnych czy podejmowanie działań po wypadkach jest najdroższym sposobem poprawy warunków pracy.

Dlatego też coraz więcej firm wdraża System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy (SZBP), który poprzez funkcjonujące w zakładzie procedury wymusza systemowe podejście do zagadnień bhp. Uzyskanie certyfikatu SZBP jest potwierdzeniem, że praca jest zorganizowana w sposób zgodny z obowiązującym prawem.

Lesław Zieliński
rejestrowany audytor pomocniczy SZBP według ISRS,
były główny inżynier zarządzania bezpieczeństwem

Uprawnienia szkoleniowe technika bhp

Czy po ukończeniu szkoły o kierunku bhp i zdaniu egzaminu państwowego z tytułem technika mogę prowadzić szkolenia bhp w firmie, w której wykonuje zadania służby bhp?

Uzyskanie tytułu technika bezpieczeństwa i higieny pracy daje pracownikowi możliwość zatrudnienia jako inspektor ds. bhp lub starszy inspektor ds. bhp, jeśli  posiada on co najmniej 3-letni staż pracy w służbie bhp (§ 4 ust. 2 pkt 1 i 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 października 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 109, poz. 704 ze zm.; dalej: rosbhp.). Z całą pewnością pracownicy służby bhp są uprawnieni do przeprowadzania szkolenia wstępnego ogólnego w zakresie bhp (§ 10 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe). Niemniej jednak, technicy bezpieczeństwa i higieny pracy jako osoby posiadające specjalistyczny zasób wiedzy i umiejętności zapewniające właściwą realizację programów szkoleń bhp mogą podjąć się prowadzenia szkoleń w zakresie, w jakim odpowiadają ich kwalifikacje.

Oznacza to, że pracodawca może powierzyć prowadzenie szkoleń wstępnych stanowiskowych lub okresowych w zakresie odpowiadającym kwalifikacjom i wiedzy techników bhp np. poprzez zlecenie im prowadzenia poszczególnych tematów w trakcie organizowanego szkolenia.
Pamiętajmy, że pracodawca organizujący szkolenie musi zapewnić m.in. wykładowców i instruktorów posiadających:

• zasób wiedzy,

• doświadczenie zawodowe i

• przygotowanie dydaktyczne,

zapewniających właściwą realizację programów szkolenia (§ 5 pkt 3 rozporządzenia szkoleniowego). A zatem osoba posiadająca tytuł technika bhp, która posiada zasób wiedzy oraz doświadczenie zawodowe umożliwiające właściwą realizacje programu szkolenia (tj. zgodne z profilem działalności zakładu i na stanowiskach pracy występujących w zakładzie) spełnia wymogi formalne dla uprawnionych do prowadzenia szkoleń z zakresu bhp. Jednak to pracodawca decyduje, kogo wyznaczy do prowadzenia takich szkoleń w swoim zakładzie pracy. Należy mieć na uwadze, że to pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bhp w swojej firmie, tak więc również za przeprowadzanie szkoleń w zakresie bhp.

Ewa Dębczyńska
specjalista z zakresu
bezpieczeństwa i higieny pracy

Kwalifikacje napełniających samochody auto-gazem

Jakie uprawnienia kwalifikacyjne powinni mieć pracownicy stacji paliw, którzy napełniają samochody auto-gazem?


Pracownicy stacji paliw napełniający samochody auto-gazem muszą posiadać zaświadczenia kwalifikacyjne potwierdzające:

• umiejętność praktycznego ich wykonywania,

• znajomość warunków technicznych, norm oraz przepisów prawnych w tym zakresie.

Sprawdzenie kwalifikacji - egzamin
Sprawdzenie kwalifikacji przeprowadza się na wniosek osoby zainteresowanej lub pracodawcy zatrudniającego taką osobę. Komisja kwalifikacyjna wyznacza termin egzaminu sprawdzającego kwalifikacje i niezwłocznie powiadamia o nim wnioskodawcę.

Egzamin składa się z 2 części:

1. ustnej, z wiedzy teoretycznej,

2. praktycznej, polegającej na sprawdzeniu umiejętności.

Szczegółową tematykę egzaminu ustala komisja kwalifikacyjna w zależności od rodzaju i zakresu kwalifikacji, o których sprawdzenie ubiega się wnioskodawca, oraz podaje mu ją do wiadomości na 14 dni przed terminem egzaminu.

Przy jakich pracach są wymagane kwalifikacje?
Na stacjach paliw płynnych i samodzielnych stacjach auto-gazu kwalifikacje wymagane są przy:

• obsłudze zbiorników stałych z zespołami napędowymi na skroplone gazy węglowodorowe,

• napełnianiu zbiorników przenośnych o pojemności powyżej 350 cm3.

Podstawa prawna

• rozporządzenie Ministra Gospodarki z 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz.U. nr 79, poz. 849 ze zm.),

• § 7 rozporządzenia Ministra Gospodarki z 6 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy magazynowaniu, napełnianiu i rozprowadzaniu gazów płynnych (Dz.U. nr 75, poz. 846 ze zm.).

Izabela Waga
specjalista z zakresu
technicznego bezpieczeństwa pracy

Dodatki szkodliwe

Jak wygląda sprawa dodatków przy występowaniu warunków szkodliwych, ale bez przekroczonych norm?




Dodatki z tytułu pracy w warunkach szkodliwych lub uciążliwych (tzw. dodatki szkodliwe) nie są obowiązkowym składnikiem wynagrodzenia za pracę ogółu pracowników.

Nie przysługują one pracownikom na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów, a ewentualny obowiązek ich wypłacania może wynikać z przepisów wewnątrzzakładowych, w szczególności układów zbiorowych pracy lub regulaminów wynagradzania.

Ustalenie warunków wypłacania tzw. dodatków szkodliwych zależy od woli stron negocjujących układ zbiorowy pracy. Do ich wprowadzenia nie jest wymagane istnienie przekroczeń dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych na danym stanowisku pracy. Wystarczy, że strony układu zbiorowego pracy uznają warunki panujące na określonym stanowisku za na tyle szkodliwe lub uciążliwe, aby ich zdaniem fakt ten stanowił uzasadnienie do przyznania dodatków zatrudnionym tam pracownikom.

Jarosław Cichoń
specjalista z zakresu
prawa pracy

Szkolenia okresowe pracowników na stanowiskach robotniczych

Jak często należy przeprowadzać szkolenia okresowe pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych?

Szkolenia okresowe pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych powinny być przeprowadzane nie rzadziej niż raz na 3 lata, a na stanowiskach, na których są wykonywane prace szczególnie niebezpieczne - nie rzadziej niż raz w roku (§ 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe).

Którzy pracownicy powinni odbywać szkolenie okresowe raz w roku?
Szczegółowe zasady szkolenia w dziedzinie bhp, zakres szkolenia, wymagania dotyczące treści i realizacji programów szkolenia, a także częstotliwość szkoleń określone zostały w rozporządzeniu szkoleniowym.

Pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych powinni być poddawani szkoleniu okresowemu nie rzadziej niż raz na 3 lata. Wyjątek od tej reguły stanowią pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych, których charakter pracy wiąże się z wykonywaniem prac szczególnie niebezpiecznych. Dla tych pracowników szkolenie okresowe powinno być przeprowadzane nie rzadziej niż raz w roku (§ 15 ust. 1 rozporządzenia szkoleniowego).

Przez prace szczególnie niebezpieczne rozumie się:

• prace określone w rozdziale VI rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.; dalej: rpobhp), tj.:

• roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części,

• prace w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i w innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych,

• prace przy użyciu materiałów niebezpiecznych,

• prace na wysokości;

• prace określone jako szczególnie niebezpieczne w innych przepisach dotyczących bhp;

• prace określone w instrukcjach eksploatacji urządzeń i instalacji;

• inne prace o zwiększonym zagrożeniu lub wykonywane w utrudnionych warunkach, uznane przez pracodawcę za szczególnie niebezpieczne
  (§ 80 ust. 1 rpobhp).

A zatem pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych, którzy wykonują pracę zaliczaną do którejkolwiek z wyżej wymienionych prac, powinni odbywać szkolenie okresowe nie rzadziej niż raz w roku.

Uwaga
Pierwsze szkolenie okresowe dla wszystkich pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych powinno zostać przeprowadzone nie później niż przed upływem 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy przez pracownika na takim stanowisku (§ 15 ust. 4 rozporządzenia szkoleniowego).

Miejcie na uwadze, że celem szkolenia okresowego pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych jest aktualizacja oraz uzupełnienie wiedzy i umiejętności, w szczególności z zakresu:

• przepisów i zasad bhp związanych z wykonywaną pracą,

• zagrożeń związanych z wykonywaną pracą oraz metod ochrony przed tymi zagrożeniami,

• postępowania w razie wypadku i w sytuacjach zagrożeń.
   

Szkolenie to powinno być zorganizowane w formie instruktażu - na podstawie szczegółowego programu opracowanego przez organizatora szkolenia.

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa procesowego




Wypadek przy pracy czy choroba zawodowa?

Pracownik administracyjno-biurowy wykonujący pracę przy monitorze ekranowym powyżej 4 godzin podczas pracy, manipulując myszką, poczuł nagły ból dłoni. Lekarz stwierdził chorobę zawodową na stanowisku biurowym - zespół cieśni w obrębie nadgarstka. Pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim i nałożono mu gips. Czy można zatem takie zdarzenie uznać za wypadek przy pracy?

Wypadek przy pracy charakteryzuje się:

• nagłością zdarzenia,

• przyczyną zewnętrzną,

• związkiem z pracą oraz

• wystąpieniem urazu lub śmierci

(art. 3 ust. 1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych; Dz.U. nr 199, poz. 1673; dalej: ustawa wypadkowa). Wszystkie te elementy muszą być spełnione jednocześnie, by dane zdarzenie zostało zakwalifikowane jako wypadek przy pracy.

O ile trzy elementy ze wskazanych w opisanym przypadku występują bezsprzecznie, tj.:

• przyczyna zewnętrzna,

• związek z pracą oraz

• uraz,

o tyle czwarty element - nagłość zdarzenia - jest dyskusyjny. Jeżeli uraz nadgarstka nastąpił w wyniku długotrwałego i wielokrotnego obciążania dłoni, to nie można uznać, iż było to zdarzenie nagłe. Zdarzenie nagłe, czyli nieoczekiwane, niespodziewane, dotyczy samego zdarzenia, a nie jego skutków, czyli bólu. Nagłe zdarzenie to także działanie kilkukrotne, trwające przez pewien czas w ramach dniówki roboczej.

Pamiętajcie jednak, że okoliczności i przyczyny wypadków zawsze ustala, powoływany przez pracodawcę, zespół powypadkowy i to do jego obowiązków należy dokonanie prawnej kwalifikacji wypadku - ustalenie czy jest to wypadek przy pracy, czy nie.

Choroba zawodowa
Za chorobę zawodową uważa się chorobę określoną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy (art. 4 ustawy wypadkowej).

Choroba nazywana zespołem cieśni w obrębie nadgarstka wymieniona jest pod pozycją 20 pkt. 1 wykazu chorób zawodowych stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 30 lipca 2002 r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach (Dz.U. nr 132, poz. 1115) jako przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego wywołane sposobem wykonywania pracy.

Sylwia Oziembło
audytor systemu zarządzania bhp

Jakie obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej mają pracownicy?




Wszyscy pracownicy, bez względu na zajmowane stanowiska i pełnione funkcje, mają obowiązek zapoznania się z przepisami w zakresie ochrony przeciwpożarowej (art. 4 ust. 1 pkt 6 ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej - Dz.U. z 2002 r. nr 147, poz. 1229 z późn. zm.).

Zapoznanie z treścią instrukcji bezpieczeństwa pożarowego
Ponadto użytkownicy obiektu budowlanego muszą być zapoznani z treścią instrukcji bezpieczeństwa pożarowego, jeżeli z przepisów wynika obowiązek opracowania takiej instrukcji dla danego obiektu (rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów - Dz.U. nr 80, poz. 563).

Szczegółowe obowiązki pracowników
Do innych, szczegółowych obowiązków wszystkich pracowników, należy:

• przestrzeganie przepisów ppoż.,

• uczestniczenie w szkoleniach w dziedzinie ppoż. i poddawanie się sprawdzianom wiedzy w tym zakresie,

• realizacja poleceń przełożonych mających na celu poprawę stanu bezpieczeństwa pożarowego w budynku,

• utrzymywanie należytego porządku na swoim stanowisku pracy i w jego otoczeniu,

• prawidłowe użytkowanie instalacji i urządzeń elektroenergetycznych, w szczególności przestrzeganie zakazów samodzielnego naprawiania bezpieczników,

• zakaz użytkowania urządzeń grzejnych niemających związku z wykonywaną pracą i umieszczania na punktach świetlnych osłon i dekoracji z materiałów palnych,

• natychmiastowe działanie mające na celu usunięcie przyczyn mogących spowodować pożar lub inne zagrożenie,

• przestrzeganie, aby inne osoby przebywające w budynku stosowały się do obowiązujących przepisów ppoż.,

• znajomość numeru telefonu alarmowego do Państwowej Straży Pożarnej,

• posiadanie umiejętności posłużenia się podręcznym sprzętem gaśniczym,

• przestrzeganie warunków bezpieczeństwa podanych w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego,

• nietarasowanie dróg ewakuacyjnych i dostępu do wszelkich urządzeń związanych z bezpieczeństwem pożarowym w budynku,

• znajomość zasad postępowania na wypadek pożaru,

• zgłaszanie przełożonym lub upoważnionemu pracownikowi prowadzącemu sprawy ppoż. zauważonych zagrożeń i nieprawidłowości w zabezpieczeniu ppoż.,

• uczestniczenie w akcjach gaśniczych i ratowniczych w przypadku pożaru lub innego miejscowego zagrożenia oraz wykonywanie wszystkich poleceń kierującego akcją.

Zbigniew Olejnik
oficer pożarnictwa w stanie spoczynku,
wieloletni pracownik dydaktyczny Szkoły
Głównej Służby Pożarniczej w Warszawie

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego w magazynie




Opracowanie instrukcji bezpieczeństwa pożarowego to obowiązek właścicieli lub użytkowników obiektów bądź ich części stanowiących odrębne strefy pożarowe, przeznaczonych do magazynowania.

Zawartość instrukcji bezpieczeństwa pożarowego
Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego powinna zawierać:

1. warunki ochrony przeciwpożarowej, wynikające z:

• przeznaczenia obiektu,

• sposobu użytkowania,

• prowadzonego procesu technologicznego i jego warunków technicznych, w tym zagrożenia wybuchem;

• sposób poddawania przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym stosowanych w obiekcie urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic;

• sposoby postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia;

• sposoby wykonywania prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, jeżeli prace takie są przewidywane (np. remont lub naprawa instalacji centralnego ogrzewania wymagające prac spawalniczych);

• sposoby praktycznego sprawdzania organizacji i warunków ewakuacji ludzi,

• sposoby zaznajamiania użytkowników obiektu z jej treścią i przepisami przeciwpożarowymi.

Uwaga!
Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego w obiektach magazynowych może stanowić część instrukcji technologiczno-eksploatacyjnej.

Aktualizacja instrukcji bezpieczeństwa pożarowego
Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego powinna być poddawana aktualizacji co najmniej raz na 2 lata, a także po takich zmianach sposobu użytkowania obiektu, które wpływają na zmianę warunków ochrony ppoż.

Uwaga!
Instrukcje bezpieczeństwa pożarowego nie są wymagane w obiektach lub ich częściach, gdzie nie występuje strefa zagrożenia wybuchem, a ponadto, jeżeli:

1. kubatura brutto budynku lub jego części stanowiącej odrębną strefę pożarową nie przekracza 1000 m3,

2. powierzchnia strefy pożarowej obiektu innego niż budynek nie przekracza 1000 m2 (np. wiaty).

Podstawa prawna
Powyższe kwestie regulują przepisy rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. nr 80, poz. 563).

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP wg ISRS

Bhp przy pracach z użyciem cyjanków do obróbki cieplnej metali

Poniżej przedstawiamy Wam wymagania bhp przy wykonywaniu prac z użyciem cyjanków do obróbki cieplnej metali, ich roztworów i mieszanin.

Wymagania dla przechowywania cyjanków o wadze do 10 kg
Wymagania dla przechowywania cyjanków o wadze do 10 kg określają, że:

• cyjanki powinny być przechowywane w metalowych szafach lub skrzyniach, umieszczonych w pomieszczeniach wyposażonych w mechaniczną wentylację,

• powierzchnie podłóg, ścian i sufitów powinny być gładkie oraz umożliwiające ich zmywanie, a zetknięcia ścian z podłogą i sufitem - zaokrąglone,

• powierzchnie ścianek metalowych szaf lub skrzyń powinny być zmywalne.

Wymagania dla pomieszczeń, w których przechowywane są cyjanki o wadze powyżej 10 kg i w których odbywa się proces cyjanowania
Wymagania dla pomieszczeń, w których przechowywane są cyjanki o wadze powyżej 10 kg i w których odbywa się proces cyjanowania, określają, że pomieszczenia takie należy wyposażyć w:

• oddzielne wejście oddzielone od pomieszczeń higienicznosanitarnych,

• okratowane okna,

• podłogę nienasiąkliwą, zmywalną i o nachyleniu w kierunku kratek ściekowych,

• ogrzewanie,

• urządzenia do neutralizacji ścieków,

• bieżącą wodę,

• urządzenia mechanicznej wentylacji z włącznikami umieszczonymi na zewnątrz tych pomieszczeń.

Uwaga!
Powierzchnie ścian i sufitów w pomieszczeniach, w których przechowywane są cyjanki o wadze powyżej 10 kg i w których odbywa się proces cyjanowania, powinny być gładkie oraz umożliwiające ich zmywanie, a zetknięcia ścian z podłogą i sufitem - zaokrąglone.

Ponadto:

• pomieszczenia, w których są wykonywane prace z użyciem cyjanków, powinny być wyposażone w mechaniczną wentylację zapewniającą co najmniej 10-krotną wymianę powietrza w ciągu godz. i uruchamianą 10 min przed rozpoczęciem pracy oraz działającą podczas jej trwania,

• cyjanki powinny być przechowywane w fabrycznych opakowaniach lub trwale oznaczonych pojemnikach,

• przychód i rozchód cyjanków powinien być ewidencjonowany.

Pamiętajcie również, że niedozwolone jest:

• wyposażanie pomieszczeń do przechowywania cyjanków w drewniane regały,

• przechowywanie cyjanków razem z kwasami.

Uwaga!
Prace w pomieszczeniach, w których są składowane cyjanki, powinny być wykonywane przez co najmniej 2 pracowników w obecności kierownika składu, przy czym pracownicy mogą wejść do składu dopiero po upływie 10 min od chwili uruchomienia wentylacji mechanicznej.

Najważniejsze zasady używania przyrządów i narzędzi do cyjanowania
Najważniejsze zasady używania przyrządów i narzędzi do cyjanowania określają, że:

• przyrządy używane do dawkowania cyjanków do kąpieli, po uprzedniej ich neutralizacji, powinny być przechowywane w skrzyniach lub szafach,

• przyrządy używane do prac z cyjankami nie powinny być stosowane do innych celów,

• po każdej zmianie roboczej przyrządy i narzędzia zanieczyszczone cyjankami spłukuje się środkiem neutralizującym lub przemywa wodą.

Podstawa prawna

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 19 marca 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac z użyciem cyjanków do obróbki cieplnej metali, ich roztworów i mieszanin (Dz.U. nr 69, poz. 456).

Izabela Waga
specjalista z zakresu
technicznego bezpieczeństwa pracy

 

Kwestionowanie szkoleń bhp

Czy powiatowy lekarz weterynarii może podważyć szkolenie stanowiskowe przeprowadzone przez pracodawcę wspólnie ze swoim pracownikiem bhp? Czy dla zakładów branży spożywczej wykładowcy muszą posiadać specjalne uprawnienia, czy są jakieś specjalne druki szkoleń bhp dla tej branży?

Przepisy nie różnicują zasad przeprowadzania szkoleń stanowiskowych ze względu na branżę działalności przedsiębiorstwa. Także lekarz weterynarii - bez względu na zajmowane stanowisko - nie jest uprawniony, ani do wglądu do dokumentacji szkoleń w dziedzinie bhp, ani nawet wtedy, gdy taka dokumentacja została mu udostępniona do kwestionowania prawidłowości przeprowadzania takich szkoleń.

Tematyka i organizacja instruktażu stanowiskowego, a także zakres przekazywanych wiadomości i podlegających sprawdzeniu umiejętności wykonywania pracy, zgodnie z przepisami i zasadami bhp, podlega zróżnicowaniu w zależności od:

• rodzaju pracy, z uwzględnieniem stopnia złożoności tych prac i zagrożeń występujących na stanowisku pracy,

• przygotowania zawodowego pracownika,

• stażu pracy w tym stażu zawodowego na podobnym stanowisku pracy

(§ 11 ust. 4 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe).

Cel i zakres instruktażu stanowiskowego
Celem instruktażu stanowiskowego jest zapoznanie pracownika z:

• metodami bezpiecznego wykonywania pracy,

• zagrożeniami występującymi na określonym stanowisku pracy i w jego bezpośrednim otoczeniu,

• czynnikami środowiska pracy występującymi na stanowisku pracy,

• ryzykiem zawodowym związanym z wykonywaną pracą oraz

• sposobami ochrony przed zagrożeniami

(§ 9 ust. 2 rozporządzenia szkoleniowego).


Instruktaż stanowiskowy powinien obejmować:

• rozmowę wstępną obejmującą ogólne informacje o zakresie prac wykonywanych na danym stanowisku, zakresie współpracy z zatrudnionymi na stanowiskach technologicznie lub organizacyjnie powiązanych, wpływie na osiągnięcie finalnego efektu procesu pracy;

• pokaz i objaśnienie przez instruktora kolejnych czynności wynikających z procesu technologicznego, w szczególności:

• czynności przygotowawczych,

• czynności związanych z uruchomieniem, utrzymaniem w ruchu i zatrzymaniem urządzeń stanowiących wyposażenie stanowiska pracy,

• zagrożeń wynikających z nieprzestrzegania procesu technologicznego,

• zagrożeń dla życia lub zdrowia związanych z nieprzestrzeganiem przepisów i zasad bhp dotyczących warunków pracy (np. ochron osobistych, urządzeń zabezpieczających i sygnalizacyjnych, oświetlenia, wentylacji, wymogów powierzchniowo-przestrzennych, dróg komunikacyjnych i ewakuacyjnych),

• postępowania w razie uszkodzenia lub awarii urządzeń na stanowisku pracy ze wskazaniem zakresu dopuszczalności samodzielnego wykonania napraw,

• zachowania czystości i porządku na stanowisku pracy,

• zachowania się w razie zaistnienia wypadku oraz pożaru z omówieniem zasad działania środków gaśniczych i posługiwania się nimi,

• udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej,

• próbne wykonanie poszczególnych operacji wchodzących w skład procesu pracy;

• samodzielną pracę pod nadzorem instruktora;

• sprawdzenie przez instruktora sposobu wykonywania pracy przez instruowanego pracownika oraz jego ocenę.

(pkt 3 i 4 części II załącznika nr 1 do rozporządzenia szkoleniowego).

Kto przeprowadza instruktaż?
Instruktaż stanowiskowy przeprowadza osoba kierująca pracownikami, wyznaczona przez pracodawcę, lub pracodawca, jeżeli posiadają oni odpowiednie:

• kwalifikacje,

• przygotowanie zawodowe oraz

• przeszkolenie w zakresie metod prowadzenia instruktażu

(§ 11 ust. 5 rozporządzenia szkoleniowego).


Instruktaż stanowiskowy powinien zostać zakończony sprawdzianem wiedzy i umiejętności pracownika z zakresu wykonywania pracy, zgodnie z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, a potwierdzeniem jego ukończenia powinna być karta szkolenia wstępnego. Wzór karty szkolenia wstępnego został określony w załączniku nr 2 do rozporządzenia szkoleniowego (§ 11 ust. 6 i § 12 rozporządzenia szkoleniowego).

Jan Pióro
specjalista z zakresu prawa pracy

 




Zwolnienie z udziału w szkoleniu okresowym inspektora ds. bhp

Czy uzyskanie tytułu inspektora ds. bhp w wyniku ukończenia studiów wyższych w kierunku bhp i prowadzenie firmy szkoleniowo-usługowej w tym zakresie zwalnia z odbywania szkolenia okresowego w dziedzinie bhp?

Osoba zajmująca się zawodowo problematyką bhp powinna posiadać szeroki zasób wiedzy w tym zakresie oraz na bieżąca ją aktualizować, jak również powinna odbywać szkolenia okresowe dla osób wykonujących zadania służby bhp.

Pierwsze szkolenie okresowe odbywają:

• pracownicy służby bhp oraz

• inne osoby wykonujące zadania tej służby

przed upływem 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na stanowisku. Kolejne szkolenia okresowe powinny być przeprowadzane w formie kursu, seminarium lub samokształcenia kierowanego nie rzadziej niż raz na 5 lat (§ 14 ust. 2 pkt 4 i § 15 ust.2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe).

Osoba, która ukończyła studia podyplomowe z zakresu bhp, ma prawo nie odbywać szkolenia okresowego, jeżeli ukończyła w międzyczasie (między poprzednim szkoleniem okresowym a kolejnym):

1. szkolenie,

2. dokształcanie lub

3. doskonalenie zawodowe związane z:

• nauką zawodu,

• przyuczeniem do zawodu albo

• podnoszeniem kwalifikacji zawodowych,

uwzględniające program szkolenia okresowego wymagany dla określonego stanowiska pracy, wówczas to szkolenie uważa się za równoznaczne z odbyciem szkolenia okresowego (§ 17 rozporządzenia szkoleniowego).

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp
i specjalista ochrony przeciwpożarowej
w firmie SEKA S.A.

Rozwiązanie umowy o pracę za nieużywanie środków ochrony indywidualnej

Jaką karę można zastosować wobec pracownika nieprzestrzegającego obowiązku używania środków ochrony indywidualnej?

Pracownik ma obowiązek używać środków ochrony indywidualnej, w tym odzieży ochronnej, oraz odzieży i obuwia roboczego zgodnie z ich przeznaczeniem.

Za nieprzestrzeganie tego obowiązku pracodawca może zastosować wobec pracownika karę porządkową w formie:

• upomnienia,

• nagany,

• kary pieniężnej w wysokości nie wyższej niż 1-dniowe wynagrodzenie pracownika za 1 przekroczenie (w przypadku kilku przekroczeń kara pieniężna nie może przewyższyć dziesiątej części wynagrodzenia, które pracownik otrzymuje do wypłaty).

Odsunięcie od pracy
W sytuacji nieużywania przez pracownika przydzielonej i wymaganej na stanowisku pracy odzieży ochronnej bądź odzieży i obuwia roboczego lub używania niewłaściwej odzieży ochronnej, w szczególności gdy zachowanie bądź sposób wykonywania pracy przez pracownika stwarzają bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia własnego albo innych osób, macie prawo niezwłocznie odsunąć takiego pracownika od pracy.

Wniosek do pracodawcy o ukaranie
Służba bhp może występować do pracodawcy z wnioskami o zastosowanie kar porządkowych w stosunku do pracowników odpowiedzialnych za zaniedbanie obowiązków w zakresie stosowania odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego.

W ostateczności rozwiązanie umowy o pracę
Używanie środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego zgodnie z ich przeznaczeniem jest podstawowym obowiązkiem pracownika. Ciężkie naruszenie przez
pracownika tego obowiązku stanowić może podstawę do rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Podstawa prawna

• Art. 52 § 1 pkt 1 i art. 211 pkt 4 Kodeksu pracy.

Marta Popławska
specjalista
ds. bezpieczeństwa procesowego

Częstotliwość przeprowadzania przeglądów rusztowań budowlanych

Na co zwrócić uwagę podczas przeglądu rusztowania budowlanego przed odbiorem technicznym? Jak często należy przeprowadzać przeglądy rusztowania w trakcie eksploatacji?

Najważniejszym działaniem w budowie i eksploatacji rusztowania budowlanego jest jego odbiór techniczny. Po zakończeniu montażu rusztowania wykonuje się jego przegląd przy udziale zamawiającego i przekazuje do eksploatacji.

Przegląd rusztowania przed odbiorem
Przegląd rusztowania przed odbiorem polega na sprawdzeniu:

• stanu podłoża (zaświadczenie kierownika budowy o przeprowadzeniu badań podłoża),

• posadowienia rusztowania (przez oględziny zewnętrzne),

• siatki konstrukcyjnej (przez porównanie wymiarów zmontowanych rusztowań z uwzględnieniem dopuszczalnych odchyleń),

• stężeń (przez oględziny zewnętrzne),

• zakotwień (przez próby wyrywania kotwi zgodnie z instrukcją montażu lub projektem technicznym rusztowania),

• pomostów roboczych i zabezpieczających (przez oględziny zewnętrzne),

• komunikacji (przez oględziny zewnętrzne),

• nośności wysięgników transportowych pod obciążeniem do 1,5 kN,

• urządzeń piorunochronnych (przez pomiar oporności),

• uziemienia rusztowania z elementów metalowych,

• usytuowania względem linii energetycznych (przez oględziny zewnętrzne i pomiar odległości),

•  zabezpieczeń rusztowania (przez oględziny zewnętrzne).

Uwaga!
Rusztowanie nie może być eksploatowane przed dokonaniem odbioru!

Przeglądy rusztowania podczas użytkowania
W trakcie eksploatacji rusztowanie podlega następującym przeglądom:

• Codziennym - powinny być dokonywane przez użytkowników rusztowania, czyli pracowników pracujących na rusztowaniu. Przegląd codzienny polega na sprawdzeniu, czy:

• rusztowanie nie doznało uszkodzeń lub odkształceń,

• rusztowanie jest prawidłowo zakotwione,

• przewody elektryczne są dobrze izolowane i nie stykają się z konstrukcją rusztowania,

• stan powierzchni pomostów roboczych i komunikacyjnych jest właściwy (czystość, a w warunkach zimowych - zabezpieczenie przeciwpoślizgowe),

• nie zaszły zjawiska mające ujemny wpływ na bezpieczeństwo rusztowania (np. nie doszło do utraty stabilności podłoża po obfitych opadach deszczu).

• Dekadowym - powinny być wykonywane co 10 dni przez konserwatora rusztowań lub pracownika inżynieryjno-technicznego (np. majstra, kierownika budowy). Celem przeglądu dekadowego jest sprawdzenie, czy w całej konstrukcji rusztowania nie ma zmian, które mogą spowodować katastrofę budowlaną lub stworzyć niebezpieczne warunki eksploatacji rusztowania.

• Doraźnym - powinny być one wykonywane zawsze po dłuższej niż 2 tygodnie przerwie w eksploatacji rusztowania i po każdej burzy o sile wiatru powyżej 6° w skali Beauforta (12 m/s), silnym wietrze oraz opadach atmosferycznych. Przegląd doraźny powinien być dokonywany komisyjnie z udziałem majstra, brygadzisty i inspektora nadzoru budowlanego. Może być on zarządzony w każdym terminie przez organ nadzoru budowlanego.

Za wykonywanie przeglądów odpowiedzialny jest kierownik budowy lub uprawniona przez niego osoba. Wyniki przeglądów dekadowych i doraźnych powinny być zapisane w dzienniku budowy przez osoby je dokonujące.

Danuta Gawęcka
dyrektor Polskiej Izby
Gospodarczej Rusztowań

Wymagania dla drzwi w pomieszczeniach pracy

Kiedy drzwi powinny otwierać się na zewnątrz?


W pomieszczeniach, w których ze względu na rodzaj wykonywanych prac może zachodzić niebezpieczeństwo wybuchu lub pożaru, drzwi powinny otwierać się na zewnątrz i prowadzić bezpośrednio - w pomieszczeniach znajdujących się na parterze - na otwartą przestrzeń, a w pomieszczeniach znajdujących się na piętrze - na podesty ogniotrwałych klatek schodowych.

Wymagania dotyczące drzwi
Drzwi powinny przede wszystkim spełniać następujące wymagania:

• sposób otwierania drzwi z pomieszczeń pracy i z pomieszczeń higienicznosanitarnych powinien być zgodny z wymaganiami przepisów techniczno-budowlanych oraz dotyczących ochrony ppoż,

• drzwi rozsuwane powinny być wyposażone w urządzenia zapobiegające ich wypadnięciu z prowadnic,

• wahadłowe drzwi i bramy powinny być przezroczyste lub posiadać przezroczyste panele,

• drzwi i bramy otwierające się do góry powinny być wyposażone w urządzenia zapobiegające ich przypadkowemu opadaniu,

• drzwi i bramy otwierane i zamykane mechanicznie powinny tak funkcjonować, aby nie stwarzały zagrożenia urazem (np. na skutek przygniecenia lub uderzenia),

• skrzydła drzwiowe wykonane z przezroczystych tafli powinny być oznakowane w sposób widoczny i wykonane z materiału zapewniającego bezpieczeństwo użytkowników w razie stłuczenia,

• wrota bram powinny być wyposażone w urządzenia zapobiegające ich przypadkowemu zamknięciu,

• drzwi w strefie zagrożenia wybuchem, przy ich otwieraniu i zamykaniu, nie mogą wytwarzać iskier.

Wymiary otworów drzwiowych w każdym pomieszczeniu pracy powinny być odpowiednie do liczby pracowników z nich korzystających oraz do rodzaju i wielkości stosowanych urządzeń transportowych i przemieszczanych ładunków.

Między pomieszczeniami nie może być progów, chyba że warunki techniczne wymagają ich zastosowania. W takim przypadku progi powinny być oznaczone w widoczny sposób barwami bezpieczeństwa.

Szczególne wymagania dotyczące drzwi
W pomieszczeniach, w których ze względu na rodzaj prowadzonych prac, panuje wysoka temperatura - wyjście nie powinno prowadzić bezpośrednio na wolne powietrze, lecz do pomieszczenia o temperaturze pośredniej (korytarza, przybudówki itp.).

Wiktor Leszczyński
naczelnik wydziału
w Departamencie Warunków Pracy
Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej

Zakres wiedzy i umiejętności w programach szkoleń

Co należy uwzględnić w programie szkolenia osób kierujących pracownikami, a co w programie szkolenia pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych?


Każda grupa pracownicza (w tym pracodawcy, osoby kierujące pracownikami, pracownicy na stanowiskach robotniczych, uczniowie i studenci, jak również bezrobotni na stażu) wymaga odrębnego podejścia w zakresie zasobu oraz sposobu przekazywanej wiedzy i treningu nabywanych umiejętności.

Pracodawcy i osoby kierujące pracownikami
Dla pracodawców i osób kierujących pracownikami (np. mistrzów, brygadzistów, kierowników działów oraz wydziałów, kierowników zmianowych) niezbędnym jest opanowanie wiedzy i umiejętności, w szczególności w zakresie:

• poznania przepisów i zasad bhp w stopniu niezbędnym do wykonywania pracy na określonym stanowisku oraz związanych z tym stanowiskiem obowiązków i odpowiedzialności w dziedzinie bhp,

• organizowania pracy i stanowisk pracy zgodnie z przepisami oraz zasadami bhp,

• egzekwowania przestrzegania przez pracowników zasad i przepisów bhp,

• inicjowania i planowania działań zmierzających do poprawy warunków bhp w firmie,

• analizy i oceny zagrożeń występujących w środowisku pracy oraz oceny ryzyka zawodowego związanego z tymi zagrożeniami,

• szkolenia pracowników z przepisów i zasad bhp oraz kształtowania właściwych zachowań w tym zakresie

(część IV załącznika nr do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.).


Pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych
Dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych niezbędne jest opanowanie wiedzy i umiejętności, w szczególności w zakresie:

• przepisów i zasad bhp w stopniu niezbędnym do wykonywania pracy na określonym stanowisku bądź przy określonym rodzaju pracy oraz związanych z tym stanowiskiem czy określonym rodzajem pracy obowiązków i odpowiedzialności w dziedzinie bhp,

• nabycia praktycznych umiejętności wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych osób oraz postępowania w sytuacjach awaryjnych, a także umiejętności udzielania pomocy przedlekarskiej osobom, które uległy wypadkom,

• podstawowych wiadomości o zagrożeniach wypadkowych i zagrożeniach zdrowia występujących na danym stanowisku pracy i w jego bezpośrednim otoczeniu,

• sposobu ochrony przed zagrożeniami wypadkowymi i zagrożeniami zdrowia w warunkach normalnej pracy i w sytuacjach awaryjnych.

(część V załącznika nr do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.).

Józef M. Boguszewski
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesów przemysłowych, ekspert
z zakresu oceny ryzyka zawodowego
i systemów zarządzania bezpieczeństwem

Uprawnienia technika bhp do prowadzenia szkoleń

Czy technik bhp może prowadzić szkolenia z zakresu bhp i zadania służby bhp na umowę zlecenia?

Osoba posiadająca tytuł technika służby bhp może wykonywać zadania służby bhp na umowę zlecenia jako specjalista spoza zakładu pracy, jeżeli spełnia wymagania kwalifikacyjne określone w rozporządzeniu o służbie bhp dla specjalisty ds. bhp.

Wykonywanie zadań służby bhp
A zatem osoba (technik bhp), która:

1. uzyskała zawód technika bhp, przed wejściem w życie znowelizowanych w 2004 r. przepisów dotyczących służby bhp, czyli przed 1 lipca 2005 r.,

2. posiadała wówczas co najmniej 5 lat stażu pracy w służbie bhp i wykonywała zadania tej służby w dniu wejścia w życie rozporządzenia zmieniającego przepisy o służbie bhp,

może wykonywać zadania służby bhp jako specjalista spoza zakładu pracy jeszcze przez 8 lat (§ 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 listopada 2004 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 246, poz. 2468 ze zm.).

Kwalifikacje technika bhp do wykonywania zadania służby bhp
Osoba posiadająca kwalifikacje technika bhp nabyte przed 1 lipca 2005 r. ma prawo:

• jeżeli pracodawca powierzy jej takie zadania na zasadach określonych w art. 23711 § 2 Kodeksu pracy,

• przez okres 8 lat od wejścia znowelizowanego rozporządzenia, czyli od 1 lipca 2005 r. do 1 lipca 2013 r.,

wykonywać zadania służby bhp w firmach jako specjalista spoza zakładu pracy.

Uwaga:
Do stażu pracy w służbie bhp zaliczamy cały okres wykonywania zadań tej służby, również przed rozpoczęciem studiów podyplomowych.

Wykładowcy tematyki bhp
Wykładowca i instruktor prowadzący szkolenie w dziedzinie bhp powinien posiadać:

• zasób wiedzy,

• doświadczenie zawodowe,

• przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację programów szkolenia

(§ 5 pkt 3 rozporządzenia szkoleniowego).

Przez pojęcie „przygotowanie dydaktyczne” należy rozumieć ukończenie kształcenia lub szkolenia przygotowującego do prowadzenia procesu szkolenia w dziedzinie bhp w sposób zapewniający wysoką efektywność, z uwzględnieniem odpowiednich dla określonych grup uczestników szkolenia i rodzajów szkolenia:

• form organizacyjnych i metod szkolenia,

• oraz środków dydaktycznych

(§ 1a pkt 4 rozporządzenia szkoleniowego). Waldemar Krupa-główny specjalista ds. bhp
.

Zagrożenia występujące przy odśnieżaniu dachów

Pracownicy odśnieżający dachy budynków, jako osoby zatrudnione na stanowiskach robotniczych, przed przystąpieniem do pracy powinni odbyć szkolenie w dziedzinie bhp, w formie instruktażu na swoim stanowisku (stanowiskach) pracy. Podczas takiego szkolenia należy poinformować pracowników o zagrożeniach występujących na ich stanowiskach pracy.


Dodatkowo przypominamy Wam, że w zależności od sytuacji podczas wykonywania prac związanych z odśnieżaniem dachów mogą występować zagrożenia dla osób:

• bezpośrednio je wykonujących,

• zatrudnionych na stanowiskach znajdujących się w pobliżu budynków, na których dachach wykonywane jest odśnieżanie,

• postronnych mogących znaleźć się w ich pobliżu.

Przykład
Na terenie zakładu odśnieżano dach budynku magazynowego. Wokół budynku nie wygrodzono i nie oznakowano znakami ostrzegawczymi strefy niebezpiecznej. W strefę zrzutu śniegu z dachu wjechał, wózek jezdniowy prowadzony przez pracownika, który nie wiedział o prowadzonych pracach. Zrzucony z dachu śnieg spadł bezpośrednio na kierowcę wózka. W wyniku zdarzenia kierowca stracił panowanie nad wózkiem, potrącił innego pracownika zakładu, a następnie staranował wózkiem ścianę budynku magazynowego. W wyniku wypadku ciężkich obrażeń ciała doznał kierowca wózka akumulatorowego oraz potrącony przez niego pracownik zakładu.
 
Główne wydarzenia powodujące wypadki przy odśnieżaniu dachów to:

• upadek pracownika z wysokości (z dachu, drabiny, schodów, klamer itp.),

• upadek, poślizgnięcie się na nierównej, śliskiej powierzchni,

• uderzenie, przygniecenie ludzi przez spadający śnieg, lód, narzędzia.

Najczęstszymi przyczynami wypadków są:

• wadliwa organizacja i metody pracy,

• nieprawidłowe zachowanie się pracownika,

Przykład
Podczas odśnieżania dachu budynku pawilonu handlowego pracownicy zaczęli rzucać w siebie śniegowymi kulami. Podczas „zabawy” jeden z pracowników, poruszając się przy skraju dachu, poślizgnął się, a następnie spadł z dachu, z wysokości ok. 5 m. W wyniku upadku doznał obrażeń ciała, które spowodowały jego śmierć.

• nieprawidłowe rozpoznanie warunków pracy i występujących zagrożeń,

• brak nadzoru lub niedostateczny nadzór nad wykonywaniem prac,

• niewyposażanie pracowników w sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości oraz obuwie przeciwpoślizgowe,

• nieużywanie lub nieprawidłowe używanie przez pracowników sprzętu ochronnego.

Zwróćcie uwagę szkolonemu, że pracownicy odśnieżający dachy ulegają wypadkom najczęściej podczas:

• zgarniania, przenoszenia i wysypywania śniegu z połaci dachowych,

• przechodzenia po płaszczyznach połaci dachowych,

• wchodzenia lub schodzenia na i z dachu.

Pracownicy ci mogą również odśnieżać inne elementy budynków, np. gzymsy lub usuwać sople z dachów. Wówczas także może dochodzić do zdarzeń wypadkowych.

Przykład
Po zakończeniu usuwania śniegu z dachu budynku pracownicy otrzymali polecenie usunięcia sopli lodu, które uformowały się na obróbkach blacharskich dachu. Jeden z pracowników klęknął na skraju dachu, wychylił się poza jego obrys i szuflą do zgarniania śniegi obtrącał sople. W pewnym momencie pracownik ten stracił równowagę i spadł z dachu. W wyniku upadku doznał ciężkich obrażeń ciała powodujących jego trwałe kalectwo.

Zygmunt Wieczorek
specjalista ds. analiz i prewencji
zagrożeń zawodowych

Przedsiębiorca a pracodawca - obowiązki z zakresu szkolenia bhp

Jestem właścicielem jednoosobowej firmy, nie zatrudniam obecnie żadnych pracowników. Czy muszę więc odbyć jakieś szkolenie bhp?

Przedsiębiorca niebędący pracodawcą nie ma obowiązku odbycia szkolenia w dziedzinie bhp. Musi on jednak spełniać określone przepisami prawa warunki wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska (art. 18 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej; Dz.U. z 2007 r. nr 155, poz.1095 ze zm.).

Przedsiębiorca zatrudniający pracowników
Przedsiębiorca z chwilą zatrudnienia pierwszego pracownika uzyskuje status pracodawcy. Obowiązki pracodawcy natomiast regulują przepisy prawa pracy. Zgodnie z nimi pracodawca musi znać, w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nim obowiązków, przepisy o ochronie pracy w tym przepisy i zasady bhp oraz odbyć szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 207 § 3, art. 2373 § 21 Kodeksu pracy).

Pracodawca a szkolenia bhp
Natomiast obowiązkiem pracodawcy jest odbywanie szkoleń okresowych dla pracodawców, których zakres i ramowy program szkolenia określony został w części IV załącznika do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (§ 14 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe). Pierwsze szkolenie okresowe pracodawca powinien odbyć w okresie do 6 miesięcy od uzyskania statusu pracodawcy, natomiast kolejne szkolenia okresowe powinien odbywać nie rzadziej niż raz na 5 lat (§ 15 ust. 2 i 4 rozporządzenia szkoleniowego).
Ponadto pracodawca zatrudniający do:

• 10 pracowników albo

• 20 pracowników i zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,

może samodzielnie wykonywać zadania służby bhp. W takim przypadku przed podjęciem wykonywania tych zadań musi odbyć niezbędne szkolenie dla pracodawców wykonujących zadania służby bhp. Szkolenie to powinno być przeprowadzone według ramowego programu określonego w części III załącznika nr 1 do rozporządzenia szkoleniowego. Wyjątek stanowią tu pracodawcy, którzy spełniają wymagania kwalifikacyjne dla służby bhp - nie muszą oni wówczas odbywać takiego szkolenia (§ 13 ust. 1 i 2 rozporządzenia szkoleniowego).

Jan Pióro
specjalista z zakresu prawa pracy,
biegły sądowy w dziedzinie bhp
przy Sądzie Okręgowym w Warszawie

Odpowiedzialność za szkolenia bhp

Pracownik nieposiadający dostatecznej wiedzy i kwalifikacji do omawiania w trakcie szkoleń okresowych bhp tematyki pierwszej pomocy i ppoż. prowadził wykłady w tym zakresie. Ponadto wykonywał on zadania służby bhp i nie posiadał aktualnego szkolenia okresowego dla pracowników służby bhp. Kto w takiej sytuacji poniesie odpowiedzialność i jaka grozi kara w razie kontroli inspektora PIP?

Odpowiedzialność z tytułu niewłaściwego przeprowadzania szkoleń bhp oraz dopuszczenia pracownika służby bhp do pracy bez szkolenia okresowego w dziedzinie bhp spoczywa na pracodawcy. Ten bowiem ma obowiązek zapewnienia przeszkolenia pracownika w zakresie bhp przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenia okresowych szkoleń w tym zakresie. Pracodawcy nie wolno również dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bhp (art. 2373 § 1 i 2 Kodeksu pracy; dalej: kp).

Odpowiedzialność
Ponadto to pracodawca jest odpowiedzialny za zapewnienie pracownikom odbycia odpowiedniego do rodzaju wykonywanej przez nich pracy szkolenia, w tym przekazania im informacji i instrukcji dotyczących zajmowanego stanowiska pracy lub wykonywanej pracy oraz zasad postępowania w razie wypadku w czasie pracy i w sytuacjach zagrożeń (np. pożaru, awarii), w tym zasad udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku (§ 2 ust.1 w związku z § 7 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe). To również na pracodawcy spoczywa ciężar zapewnienia, jako organizatora szkolenia, m.in.: wykładowców i instruktorów posiadających:

• zasób wiedzy,

• doświadczenie zawodowe i

• przygotowanie dydaktyczne
  pozwalające zagwarantować właściwą realizację programów szkolenia, a także zapewnić właściwy przebieg szkolenia (§ 5 pkt 3 i 6 rozporządzenia szkoleniowego).

Kara
Niestety w związku z tym, że omawiający powyższe zagadnienia pracownik (wykładowca) nie posiadał dostatecznych kwalifikacji w zakresie omawianej tematyki, a tym samym szkolenie nie zostało w prawidłowy sposób zorganizowane, obowiązki pracodawcy nie zostały właściwie przez niego spełnione. Nastąpiło więc naruszenie obowiązujących w tym zakresie przepisów. Niezgodne z obowiązującym prawem jest również dopuszczenie do wykonywania pracy pracownika pełniącego obowiązki służby bhp bez aktualnego szkolenia okresowego przewidzianego przepisami dla tej grupy pracowniczej. W opisanej sytuacji w przypadku kontroli prowadzonej przez inspektora pracy PIP może on zastosować wobec pracodawcy sankcje w postaci grzywny przewidzianej przez ustawodawcę za nieprzestrzeganie przepisów lub zasad bhp, która wynosi od 1.000 zł do 30.000 zł (art. 283 § 1 kp).

Wykroczenia podlegają karze grzywny w okresie 1 roku od ich popełnienia, natomiast jeżeli w tym okresie zostało wszczęte postępowanie, karalność wykroczenia ustaje z upływem 2 lat od popełnienia czynu (art. 45 ustawy Kodeks wykroczeń; Dz.U. z 2007r. nr 109 poz. 756).

Co zrobić?
W tej sytuacji pozostaje jak najszybsze podjęcie działań, które usuną nieprawidłowości w tym zakresie. A zatem pracownik służby bhp powinien niezwłocznie odbyć szkolenie okresowe dla pracowników służby bhp. Proponujemy również ponowne przeszkolenie pracowników w zakresie pierwszej pomocy i ppoż., aby uzupełnić ich wiedzę i zapewnić jej dostateczny poziom, a także zwiększyć umiejętności tych pracowników.

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesowego

Służba bhp - kwalifikacje zawodowe i szkolenie bhp

Czy osoba, która ukończyła policealne studium techników bhp i wyższe studia o specjalności inżynieria bezpieczeństwa, ma obowiązek odbycia szkolenia bhp dla inspektorów ds. bhp, jeżeli ma objąć samodzielne stanowisko takiego inspektora? To częsty problem...


Kwalifikacje osób zatrudnionych w służbie bhp
Posiadając tytuł technika bhp, można zostać zatrudnionym na stanowisku pracy inspektora ds. bhp (§ 4 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy - Dz.U. nr 109, poz. 704 z późn. zm.).

Natomiast osoba zatrudniona na stanowisku pracy starszego inspektora ds. bhp (który może być zatrudniony w 1-osobowej komórce służby bhp) powinna legitymować się wykształceniem wyższym o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Stwierdzenie, czy studia wyższe o specjalności inżynieria bezpieczeństwa spełniają to wymaganie, leży w kompetencjach Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.

Szkolenie w dziedzinie bhp, jakiemu podlegają osoby zatrudnione w służbie bhp
Niezbędne szkolenie bhp dla pracowników służby bhp, regulują przepisy rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 z późn. zm.).

Uwaga!
Wszyscy nowo zatrudnieni pracownicy (w tym pracownicy służby bhp) muszą odbyć instruktaż ogólny bhp przed dopuszczeniem do wykonywania pracy. Jego celem jest zapoznanie ich z podstawowymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy zawartymi w Kodeksie pracy, układach zbiorowych pracy lub regulaminach pracy, a także przepisami i zasadami bhp obowiązującymi w danym zakładzie pracy oraz zasadami udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.

Pracownicy służby bhp powinni być także poddawani szkoleniu okresowemu bhp, przeprowadzanemu w formie kursu, seminarium lub samokształcenia kierowanego, nie rzadziej niż raz na 5 lat. To pracodawca ustala, po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami, częstotliwość i czas trwania szkolenia okresowego bhp, biorąc pod uwagę rodzaj oraz warunki wykonywania pracy na tych stanowiskach pracy. Jednak pierwsze szkolenie okresowe bhp zatrudnionych w służbie bhp powinno odbyć się w okresie do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na ich stanowiskach pracy.

Uwaga!
Zwolnienie z odbycia pierwszego szkolenia okresowego bhp jest możliwe w uzasadnionych przypadkach, którymi są sytuacje, gdy:

1. zainteresowana osoba przedłoży aktualne zaświadczenie o odbyciu w tym okresie u innego pracodawcy wymaganego szkolenia okresowego bhp,

2. zainteresowana osoba odbyła w tym okresie szkolenie okresowe bhp wymagane dla osoby zatrudnionej na stanowisku należącym do innej grupy stanowisk pracy, jeżeli program tego szkolenia bhp uwzględnia zakres tematyczny wymagany programem szkolenia okresowego bhp obowiązującego na nowym stanowisku pracy.

Karolina Główczyńska-Woelke
specjalista ds. bhp i ergonomii

Substancje szkodliwe - wchłanianie

Ilość wchłanianych substancji szkodliwych zależy między innymi od:

• indywidualnych właściwości osobniczych,

• drogi wchłaniania,

• przestrzegania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Dlatego też u różnych osób przebywających w tej samej hali produkcyjnej, gdzie stężenie substancji szkodliwej w powietrzu było stałe, mogła zostać wchłonięta jej różna dawka.

Uwaga!
Substancje szkodliwe mogą wchłaniać się 3 drogami, mianowicie drogą:

1. oddechową,

2. pokarmową,

3. przez skórę.

Droga oddechowa - intensywność wchłaniania
Na intensywność wchłaniania substancji szkodliwych drogą oddechową ma wpływ:

• wentylacja płuc,

• wysiłek fizyczny - powoduje on zwiększoną liczbę oddechów i szybsze krążenie krwi, przez co substancje szkodliwe są szybciej rozprowadzane w organizmie.

Droga pokarmowa - intensywność wchłaniania
Na intensywność wchłaniania substancji szkodliwych drogą pokarmową ma wpływ:

• niewłaściwa higiena rąk - brak mycia rąk przed jedzeniem,

• spożywanie posiłków na stanowisku pracy,

• palenie papierosów.

Droga przez skórę - intensywność wchłaniania
Natomiast na intensywność wchłaniania substancji szkodliwych drogą przez skórę ma wpływ:

• wysiłek fizyczny, wilgotność powietrza lub wysoka temperatura otoczenia - czynniki te mogą spowodować nadmierny wzrost temperatury ciała, co prowadzi do nadmiernej potliwości (w takiej sytuacji może dojść do zwiększonego wchłaniania drogą przez skórę substancji szkodliwych rozpuszczalnych w wodzie),

• używanie zanieczyszczonej odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej - kontakt brudnej odzieży ze skórą może spowodować wnikanie do organizmu substancji szkodliwych,

• używanie niewłaściwej odzieży ochronnej (np. używanie odzieży ochronnej z za krótkim rękawem może spowodować nadmierne przenikanie substancji szkodliwych do organizmu przez odkryte części skóry),

• stosowanie niewłaściwych detergentów (środków do mycia rąk, kremów do rąk), które w nadmierny sposób usuwają warstwę łojową ze skóry (wskutek takiego działania naskórek staje się przepuszczalny nie tylko dla wody, ale i substancji szkodliwych).

Izabela Waga
specjalista z zakresu
technicznego bezpieczeństwa pracy

Daty eletter-ów na e-maila

2009-03--- - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 132). Mycie okien w budynku praca na wysokosci?

2009-03-12 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 131). Kontrole PIP kosztowaly pracodawcow ponad 1.000.000 zl

2009-03-11 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 130). Zakres wiedzy i umiejetnosci w programach szkolen

2009-03-10 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 129). Prawidlowe stosowanie znakow i sygnalow bezpieczenstwa

2009-03-09 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 128). Jak zmniejszyc ryzyko wypadkow przy pracach na wysokosci

2009-03-06 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 127). Czestotliwosc przeprowadzania przegladow rusztowan budowlanych

2009-03-05 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 126). Wyznaczanie pracownika do dzialan w zakresie ochrony ppoz.

2009-03-04 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 125). Odpowiedzialnosc za szkolenia bhp

2009-03-03 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 124). Kryteria energetyczne ciezkosci pracy

2009-03-02 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 123). Bezpieczenstwo pozarowe w ramach szkolenia bhp

2009-02-27 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 122). Wymagania dla nowych urzadzen grzewczych

2009-02-26 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 121). Zwrot za okulary korekcyjne miedzy badaniami profilaktycznymi

2009-02-25 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 120). Kwestionowanie szkolen bhp

2009-02-24 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 119). Krzesla i stoly do pracy przy komputerze

2009-02-23 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 118). Nowa statystyczna karta wypadku przy pracy

2009-02-20 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 117). Pomieszczenia dla pracownikow odsniezajacych dachy

2009-02-19 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 116). Obowiazek poddania sie przez pracownika badaniom lekarskim

2009-02-18 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 115). Uprawnienia inspektora PIP w postepowaniu powypadkowym

2009-02-17 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 114). Obowiazki pracodawcy w zakresie stosowania znakow i sygnalow bezpieczenstwa

2009-02-16 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 113). Ochrona ppoż. w praktyce

2009-02-13 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 112). Procedura badań powypadkowych

2009-02-12 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 111). Kiedy mozesz prowadzic wlasna firme szkoleniowa w dziedzinie bhp

2009-02-11 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 110). Instruktaz stanowiskowy pracownikow na budowie

2009-02-10 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 109). Halas infradzwiekowy - jak go ograniczac

2009-02-09 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 108). Zmiany w Kodeksie pracy do zmiany!

2009-02-06 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 107). Podejrzenie choroby zawodowej - procedura postępowania

2009-02-04 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 106). Szkolenia okresowe pracownikow na stanowiskach robotniczych

2009-02-02 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 105). Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego zwiazanego z narazeniem na halas

2009-01-30 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 104). Jakie obowiazki pracownikow w zakresie zawrzec w regulaminie pracy

2009-01-28 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 103). Jak skutecznie zarzadzac bhp w supermarkecie

2009-01-26 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 102). Jakie nowe obowiazki w zakresie bhp przybyly pracodawcom

2009-01-23 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 101). Kwalifikacje napelniajacych samochody auto-gazem

2009-01-21 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 100). Pamietajcie o analizie stanu bhp

2009-01-19 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 99). Wypadki przedstawicieli handlowych

2009-01-16 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 98). Ochrona pracownikow przed halasem i drganiami mechanicznymi

2009-01-14 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 97). Bhp telepracownikow- obowiazki pracodawcy

2009-01-12 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 96). Odmrozenia i wychlodzenia

2009-01-09 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 95). Informowanie pracownikow o ryzyku zawodowym

2009-01-07 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 94). Warunki srodowiska pracy odsniezajacego chodniki

2009-01-06 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 93). Podejrzenie choroby zawodowej- postepowanie

2008-12-31 - Serwis dla specjalistow ds. BHP (Nr 92). 12 obowiązkow pracodawcy zatrudniajacego pracownikow narazonych na szkodliwe czynniki biologiczne

2008-12-29 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 91). Czasem niestety trzeba ukarac pracownika...

2008-12-22 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 90). Praca fizyczna na otwartej przestrzeni a posilki regeneracyjne

2008-12-19 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 89). Halas na stanowisku pracy

2008-12-17 - Serwis dla specjalistow ds. BHP (Nr 88). Co powinna zawierac instrukcja bezpieczenstwa pozarowego w magazynie

2008-12-15 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 87). 100% wyzsza skladka wypadkowa za naruszanie przepisow bhp

2008-12-12 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 86). Obowiazki sluzby medycyny praca

2008-12-10 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 85). Zagrozenia wystepujace przy odsniezaniu dachow

2008-12-08 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 84). Co powinny zawierac instrukcje dolaczone do kotlow grzewczych?

2008-12-05 - Serwis dla specjalistow ds. BHP (Nr 83). Organizacja palarni w firmie obowiazkiem pracodawcy?

2008-12-03 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 82). Rola sluzby bhp w konsultacjach dotyczacych bezpieczenstwa i higieny pracy

2008-12-01 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 81). Kucharz- kontrola ergonomicznych warunkow pracy i ocena stanu bhp

2008-11-28 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 80). Ograniczenie ryzyka zawodowego wynikajacego z pracy w kontakcie z alkoholami

2008-11-26 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 79). Cechy osobowosci pracownikow sluzby bhp

2008-11-24 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 78). Dokumentacja prac szczególnie niebezpiecznych

2008-11-21 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 77). Praca przy monitorach ekranowych

2008-11-19 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 76). Ogrzewanie pomieszczeń pracy - zasadnicze wymagania dla sprzętu

2008-11-17 - Serwis dla specjalistów ds. BHP (Nr 75). Zagrożenia przy pracy z komputerem.

Uwaga !!!!

Sprawdzić stan prawny niektóre dane mogą być już nieaktualne










1/114

---