Dziedzictwo Kulturowe europy (5) 07.11.2007
WCZESNE CHRZEŚCIJAŃSTWO.
Św. Augustyn
Patrystyka: (z łaciny patris- ojcowie Kościoła)
ojcowie zachodni: św. Ambroży, św. Hieronim (Biblia Wulgata),
ojcowie wschodni: Grzegorz Wielki, Bazyli Wielki
patrystyka- jest interdyscyplinarna (teologia, historia)
Konstantyn Wielki przyjmuje znak krzyża na łożu śmierci. Nie wszyscy cesarze chcieli tego, dlatego niektórzy starali się to zmienić. Było ich niewielu, musieli się liczyć z edyktem Konstantyna.
Św. Augustyn urodził się w Hipponie (Afryka) w rodzinie rzymskiej, jego matka była katoliczką. Był filarem filozofii i teologii. Sformułował doktrynę katolicką ( katolikos- z łaciny oznacza powszechny). Popierał nauki w różnych szkołach. Sam chodził do szkół neoplatońskich. Udał się do Italii, gdzie spotkał św. Ambrożego. Wcześniej jednak należał do sekty Malizejczyków. Po pewnym czasie nawrócił się i przyjął chrzest. Zrobił błyskawiczna karierę i zostaje biskupem. W Hipponie. Ze względu na nie znajomość greki, Augustyn posługiwał się łaciną.
Wpływy jakim ulegał Augustyn to:
neoplatonizm
listy św. Pawła Apostoła. Do kanonu należą jednak „Dialogi filozoficzne: o wolnej woli” - które dają podstawę katolickiej doktrynie moralnej.
konfesjonizm- („wyznania”)- rozwija wątki swojej doktryny, spowiada się w nich, rozwija kwestię zła. Księgi przeciwko Pelagiuszowi (księgi dydaktyczne, listy).
Rozwija chrześcijańska wizję historiozofii („o państwie bożym”).
Augustyn jest twórca teorii łaski.
kwestia stworzenia. W odróżnieniu od filozofów starożytnych jest on twórcą koncepcji stworzenia z niczego. Uważał, że Bóg stworzył świat z idei, z nicości. Jest to doktryna Credito ex nihilo. W ten sposób stworzony świat jest zależny od stwórcy. Ludzkie zasługi w oczach Boga są niczym.
idea historiozoficzna.
Historiozofia- słowo stworzone w XIX wieku, ale można je użyć jako określenie wizji chrześcijańskiej. Wprowadza linearną linię rozwoju ludzkiego. Uważa, się że historia rozwija się i biegnie. Anglia starała się zinterpretować dzieje ludzkie przez pryzmat wieczności. Dzieje boskie- civitas Dei (państwo Boga, wzorców które się nie zmieniają), zaś ludzkie to civitas tewena.
Historia ma początek i swoje usensowienie- zmartwychwstanie Chrystusa. Ma się zakończyć, gdy ustanie czas. Kończy się eschatonem (eschatologia- nauka o końcu świata). Kwestie zbawienia należy odłożyć aż ustanie czas ludzki. Zastanawiano się co pierwsze nastąpi po ustaniu czasu zbawienie czy potępienie? Wówczas mowa jest o PARUZJI - powtórnym przyjściu Chrystusa. Zarówno linearna wizja i pogańska jest kolista.
Kwestia zła.
Zadawano sobie pytanie:
Skoro jest Bóg, to skąd pochodzi?
Jeśli jest zło, to skąd pochodzi?
Malinejczycy- sekta stworzona przez Malinesa. Przekonanie dualistyczne, że świat jest podzielony między Boga, a szatana. Książe światłości jest twórcą świata duchowego, a szatan materialnego. Malinejczycy krytykowali sakrament małżeństwa, uważali , że jest materialny, a więc szatański. Proponowali nieprzezwyciężalny dualizm świata i materii.
Augustyn uważał, że jeśli pojmiemy Boga jako kogoś dobrego i mądrego, to jest twórcą i materią. Szatan natomiast jej nie stworzył, bo sam jest tworem Boga. Nie ma zła w materii, bo było by ontologiczne.
Zło powstaje. Jego przyczyną jest wolna wola. Człowiek jest stworzony na podobieństwo Boga, ma przez to wolną wolę, co jest przyczyna zła.
Lenim arbitrum-Bóg stwarzając człowieka wolnego stworzył również zło. August broni Boga przed tym zarzutem. Uważa, że sama wola jest dobra, a człowiek który jej używa stwarza niekiedy okazję do zła. Gdyby człowiek nie mógł wybierać, nie byłby odpowiedzialny moralnie za swoje czyny.
działanie Boga w historii.
Zdaniem Augustyna Bóg jest czynny w historii. Bóg to byt transcendentalny, który sprawuje patronat nad historią. Wiele zjawisk jest niewyjaśnionych nawet za pomocą metod naukowych. Bóg ingeruje w historię ludzką, uczestniczy w niej.
Teizm- reprezentowany przez władze kościelną. Zakłada, iż Bóg nie tylko stworzył świat, ale również się nim zajmuje.
Deizm- Bóg nie jest potrzebny, można go przyjąć jako stwórcę, ale nie jako opatrzność.
Pelagiusz- mnich, który przywędrował do Rzymu w V wieku. Głosił deizm. Twierdził, że człowiek sama swoja zasługą może sobie zapewnić zbawienie.
Augustyn natomiast uważa, że Bóg jako opatrzność (w sytuacji przedstawionej przez Pelagiusza), nie byłby potrzebny i nie byłoby wówczas łaski. Człowiek nie może się zbawić sam, do tego jest mu potrzebna łaska.
Kościół oficjalnie potępił Pelagiusza i pelagianizm.
Kalwinizm- istnieje podwójna predestencja. Jedni są potępieni, a inni zbawieni od razu, niezależnie od tego, co uczynią.
Semipelagianizm- zasługi są konieczne.
Rozwój instytucji Kościoła.
Państwo kościelne przetrwało od Pepina. Świat chrześcijański podzielony był na dwie części:
grecko- bizantyjską
łacińską
Bizancjum rozwija się w kierunku cezaropapizmu- oznacza to prymat cesarza nad papieżem. Cesarz jest administratorem Kościoła bizantyjskiego, a nie biskupi. Bizancjum nie tworzy własnej hierarchicznej struktury. Tworzy ja za to Kościół zachodni. Cesarstwo bizantyjskie rośnie i rozwija się. Zaś na zachodzie po śmierci ostatniego cesarza władzę przejmują papieże. Z jednej strony cesarstwo konstantynopolskie, a z drugiej papież jako głowa. Na zachodzie tworzyła się dwuwładza.
Do XI wieku Bizantyjczycy posiadali wiele terenów w Italii.
Na zachodzie papieże dążyli do stworzenia własnej hierarchii jako silniejsi od cesarzy. Dawali sobie radę na polu politycznym, tworzyli strukturę władzy hierarchicznej. Papieże zaczęli się rozglądać za ochroną przeciwko barbarzyńcom.
Papież stworzył doktrynę dwóch mieczy, która mówi o tym czy władca świecki ma prawo wtrącać się w sprawy kościelne. Mówiła ona również, iż cesarz potrzebuje autorytetu duchowego, i jest nim papież, a papież z kolei ochrony cesarza (tzw. Dualizm).
Pepin Mały ofiarował Kościołowi ziemię św. piotra, która stała się zalążkiem państwa kościelnego.
Uznano wówczas papieża nie tylko za zwierzchnika duchownego, ale również za władcę państwa świeckiego. Syn Pepina Małego Karol Wielki, po raz pierwszy został mianowany na cesarza przez papieża. Koronacja odbyła się w 1800 roku.