Historia gospodarcza regionu łódzkiego
Prawa miejskie zostały nadane Łodzi 29 lipca 1423 r z woli Władysława Jagiełły. Początkowo Łódź była małą osadą rolniczą, nie mająca dużego znaczenia w skali kraju. Z biegiem lat przeobraziła się w poważaną i mającą duże znaczenie dla kraju miejscowość. Miały na to wpływ różne czynniki aczkolwiek najważniejszym było położenie geograficzne i korzyści z niego płynące.
Łódź doskonale nadawała się na zlokalizowanie w jej granicach osady sukienniczej. Składało się na to wiele czynników tj.
dogodne położenie geograficzne zapewniające obfitość wód powierzchniowych na potrzeby technologiczne;
łatwy dostęp do materiałów budowlanych (drewno z pobliskich lasów i cegły z licznych cegielni);
położenie na trakcie handlowym (Łęczyca - Piotrków).
Głownie te czynniki miały wpływ na to, że w oparciu o zarządzenie z 1821 roku dnia 30 stycznia 1821 roku Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych i policji na wniosek Rajmunda Rembielińskiego - Prezesa Komisji Województwa Mazowieckiego, zezwolił na utworzenie osady przemysłowej w Łodzi. Był to pewnego rodzaju moment przełomowy w późniejszej historii łódzkiego regionu. Z biegiem lat Łódź zasłynęła jako miasto w którym dominuje przemysł lekki.
Wszystko zaczęło się trochę wcześniej bo 18 września 1820 roku. Wtedy to Namiestnik Królestwa Polskiego Józef Zajączek ogłosił zarządzenie dotyczące osad fabrycznych. Dzięki temu na terenie miast rządowych mogły powstawać osady fabryczne. Było one przeznaczone dla tzw. fabrykantów czyli tkaczy, sukienników itp.
Nie minęło dużo czasu a do miasta zaczęli przybywać pierwsi tkacze z Grünbergu (Prusy), a w przeciągu zaledwie pół roku, było już ich w Łodzi kilkunastu. Wpływ na taki stan rzeczy miały warunki, na których przyjmowano nowych osadników. Każdy bowiem, kto dowiódł swych tkackich umiejętności przed burmistrzem miasta i zdecydował się osiedlić w jego granicach, otrzymywał 3-morgową działkę i materiał niezbędny do wybudowania domu, a także pożyczki pieniężne. Wszystko to sprawiło, że Łódź szybko wyrosła na znaczącą osadę fabryczną.
W latach 1822 - 1823 na terenach przylegających od południa do Starego Miasta została założona osada sukiennicza - Nowe Miasto. Jednak o karierze miasta zdecydowało dopiero powstanie w latach 1823 - 1828 osady lniano - bawełnianej Łódka (odczytywana wtedy jako druga, mała Łódź) z terenami posiadeł wodno - fabrycznych wydzielonymi dla wielkich manufaktur. Rzeka Jesień pozwoliła pierwszym maszyny włókiennicze wykorzystywać energię spadku wody. Pierwsza maszyna parowa pojawiła się w 1839 roku w fabryce Ludwika Geyera.
Początkowo Łódź rozwijała się zgodnie z planami wyznaczonymi przez władze państwowe i miejskie. W roku 1840 powstała tzw. Nowa Dzielnica powiększając tym samym wschodni obszar miasta. W skład dzielnicy wchodził park oraz duży rynek ułatwiający wymianę handlową. Planowany i uporządkowany układ przestrzenny miasta został zniekształcony i zmieniony. Przyczyną tego był bardzo szybki rozwój gospodarczy Łodzi wymuszający tworzenie nowych ulic i szybkiego zagospodarowywania terenu pod nowe miejsca zamieszkania oraz fabryki. Przybywała przez to dzika plątanina ulic - wyznaczana jedynie przez prawa rynku.
Łódź jako miasto przemysłowe charakteryzowało się wielonarodowościową społecznością. Dużo było osadników z obszarów Czech, Śląska oraz Prus przybyłych do Łodzi w celu znalezienia miejsca pracy bądź założenia własnej działalności o charakterze przemysłu lekkiego. Pojawili się również Żydzi a także Rosjanie związanie z władzami zaborczymi. W roku 1842 Łódź była już drugim co do wielkości pod względem liczby mieszkańców miastem w Królestwie Polskim.
Rok 1850 był przełomowym dla przemysłu Łódzkiego. Zniesiono wtedy granicę celną między Kongresówką i Rosją. Spowodowało to możliwość exportu wyrobów łódzkich fabryk i manufaktur na rynki wschodniej Europy i Azji, które w tamtym okresie wykazywały zapotrzebowanie na wyroby przemysłu lekkiego. Lodź uzyskała także połączenie kolejowe. Na początku przez odległy dworzec w Rokicinach, potem poprzez odrębny odcinek Kolei Fabryczno - Łódzkiej (połączenie z Koleją Warszawsko - Wiedeńską). Zaczął się żywiołowy i niekontrolowany rozwój Łodzi.
Wraz z biegiem lat sukcesywnie zwiększała się liczba mieszkańców :
pod koniec dziewiętnastego wieku 300 000
w 1914 - 500 000
W tym okresie powstały ogromne fortuny fabrykanckie min. : Geyerów, Scheiblerów, Grohmanów, Heinzlów, Poznańskich, Silbersteinów, Biedermanów i innych. Łódź stała się miastem kontrastów, skrajana bieda przeplatała się z ogromnym bogactwem. Wiele grup etnicznych także kontrastowało na swoim tle.
Co kilka lat znacznie zwiększała się liczba mieszkańców, (pod koniec dziewiętnastego wieku 300 000, a już w 1914 - 500 000). Powstały ogromne fortuny fabrykanckie: Geyerów, Scheiblerów, Grohmanów, Heinzlów, Poznańskich, Silbersteinów, Biedermanów i innych. Łódź stała się miastem kontrastów opisywanym przez literatów. Jej rozwój niespodziewanie przerwała pierwsza wojna światowa. Niemcy ograbili fabryki z maszyn i zapasów materiałów. Zmniejszyła się też znacznie liczba mieszkańców
Źródło; http://www.toya.net.pl/~lukmail/czterykult.htm