2001.06.13 wyrok SN II CKN 507/00 OSP 2002/1/3
glosa aprobująca: Nazar M. OSP 2002/1/3
glosa częściowo krytyczna: Pyziak-Szafnicka M. OSP 2002/11/140
Kontrahent umowy zawartej z jednym z małżonków, który celowo nie żąda jej potwierdzenia przez drugiego małżonka (art. 37 § 2 k.r.o.) i wyrządza tym szkodę osobie trzeciej, ponosi odpowiedzialność na podstawie art. 415 k.c.
Wyrok z dnia 15 marca 2007 r. Sąd Najwyższy II CSK 528/2006
Brak przekonywających ustaleń co do bezprawnego charakteru działania określonej osoby eliminuje w ogóle możliwość rozważania odpowiedzialności tej osoby przynajmniej w świetle przepisów o odpowiedzialności deliktowej.
Wyrok z dnia 13 lutego 2004 r. Sąd Najwyższy IV CK 40/2003
1. Zgodnie z art. 414 k.c., możliwy jest zbieg roszczeń z obu tych podstaw i jeśli do niego dojdzie, uprawniony powinien dokonać wyboru roszczenia albo z tytułu czynu niedozwolonego, albo z bezpodstawnego wzbogacenia. Nieprawidłowe zatem jest sformułowanie zarzutu kasacyjnego jako naruszenia art. 405 k.c. "w zbiegu" z art. 415 k.c., przepisy te bowiem nie pozostają ze sobą w zależności ani zbiegu.
2. Przesłanką odpowiedzialności na podstawie przepisu art. 415 k.c. jest w pierwszej kolejności bezprawność działania lub zaniechania sprawcy, rozumiana jako naruszenie przepisów prawa lub zasad współżycia społecznego. Chodzi przy tym o naruszenie norm powszechnie obowiązujących, jako reguł postępowania wyznaczonych przez nakazy i zakazy wynikające z norm prawa pozytywnego w szczególności prawa cywilnego, karnego administracyjnego, bankowego itp. Normami takimi bez wątpienia nie są postanowienia umów łączących strony stosunku cywilnoprawnego. Nie są nimi także normy zawarte w regulaminach bankowych, które swoją moc wiążącą uzyskują jedynie na podstawie zgodnej woli stron, nie zaś w oparciu o akt normatywny wydany przez konstytucyjne organy państwa, uprawnione do tworzenia norm powszechnie obowiązujących.
3. Wykorzystanie wynikających z umowy kredytowej lub przepisów prawa uprawnień banku do jednostronnej modyfikacji umowy kredytowej i wypowiedzenie części lub całości kredytu nie może być uznane za nadużycie prawa, jeżeli powzięte zostało po stwierdzeniu, że niespełnienie przez kredytobiorcę warunków ustalonych w umowie co do spłaty kredytu i oprocentowania jest następstwem utraty zdolności kredytowej przez dłużnika lub pogorszenia jego sytuacji materialnej w stopniu zagrażającym zdolności do spłaty przez niego tego zadłużenia.
4. Do umowy rachunku bankowego stosuje się przepisy o depozycie nieprawidłowym, a poprzez art. 845 k.c. także przepisy o pożyczce, w tym art. 720 k.c. Z unormowań tych wynika, że posiadacz rachunku bankowego z chwilą wpłaty pieniędzy do banku traci ich własność na rzecz banku, a nabywa roszczenie o zwrot takiej samej ich ilości.
Wyrok z dnia 2 czerwca 2004 r. Sąd Najwyższy IV CK 400/2003
Samo niewykonanie umowy nie jest czynem niedozwolonym, który rodziłby obowiązek naprawienia szkody. Istotne jest zachowanie kontrahenta w momencie zawierania umowy.
Wyrok z dnia 12 maja 1972 r. Sąd Najwyższy II CR 95/1972
Czynem sprzecznym z zasadami współżycia społecznego, nakazującymi udzielenie pomocy słabszemu, którego życie jest zagrożone, jest odmowa takiej pomocy, mimo iż udzielenie jej nie grozi niebezpieczeństwem dla życia i zdrowia odmawiającego.
Wyrok z dnia 11 czerwca 2003 r. Sąd Najwyższy I PK 273/2002
Naruszenie przez pracodawcę zasad współżycia społecznego (uczciwego działania, dobrych obyczajów, przyzwoitości, lojalności wobec pracownika) stanowi czyn niedozwolony (art. 415 k.c. w związku z art. 300 k.p.).
Wyrok z dnia 19 lutego 2003 r. Sąd Najwyższy V CKN 1681/2000
1. Bezprawność w rozumieniu art. 415 k.c. obejmuje swoim zakresem naruszenie przepisów prawa pozytywnego oraz zasad współżycia społecznego, a bezprawność zaniechania występuje wówczas, gdy istniał nakaz działania (współdziałania), zakaz zaniechania, czy też zakaz sprowadzenia skutku, jaki przez zaniechanie może być sprowadzony.
2. Dopuszczalne jest dokonanie przez Sąd drugiej instancji ustaleń odmiennych w porównaniu do ustaleń pierwszoinstancyjnych. Jednakże pominięcie w uzasadnieniu wyroku Sądu drugiej instancji, dokonującego istotnej zmiany ustaleń faktycznych poczynionych w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, oceny części materiału dowodowego i odmiennych ustaleń Sądu pierwszej instancji stanowi uchybienie, które miało istotny wpływ na wynik sprawy i czyni uzasadnionym zarzut kasacyjny naruszenia art. 382 w zw. z art. 233 § 1 k.p.c.
Wyrok z dnia 21 listopada 2003 r. Sąd Najwyższy V CK 16/2003
Bezprawne uniemożliwienie wykonania zabiegu przerwania ciąży - w sytuacji określonej w art. 4a ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz. U. Nr 17, poz. 78 ze zm.) - uprawnia kobietę do dochodzenia wyrównania szkody wynikłej z tego zdarzenia.
Uchwała z dnia 22 lutego 2006 r. Sąd Najwyższy III CZP 8/2006
Podmiot odpowiedzialny za bezprawne uniemożliwienie dokonania zabiegu przerwania ciąży, będącej następstwem gwałtu, którego sprawca nie został wykryty, ponosi koszty utrzymania dziecka w takim zakresie, w jakim matka dziecka sprawująca osobiste starania o jego utrzymanie i wychowanie nie jest w stanie zaspokoić usprawiedliwionych potrzeb dziecka.
III CKN 694/00 wyrok SN 2002.06.12 Biul.SN 2003/1/10
Podstawowe obowiązki notariusza wypływają wprost z zasad porządku prawnego i wiążą go w jednakiej mierze zarówno względem jego klienta, jak i osoby trzeciej. Ustawa zobowiązuje notariusza do zachowania przy wykonywaniu tych obowiązków "szczególnej staranności" (art. 49 pr. not.). Naruszenie ich musi być wprawdzie zawinione (art. 415 k.c.), jednakże zważywszy na abstrakcyjną ocenę niedbalstwa (art. 355 § 1 k.c.) oraz zawodowy charakter działalności notariusza (art. 355 § 2 k.c.) sam fakt ich naruszenia przesądza z reguły o winie, co najmniej w postaci niedbalstwa. (...)
III CKN 694/00 wyrok SN 2002.06.12 OSNC 2003/9/124
Notariusz ponosi wobec klienta odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu czynności notarialnej.
Wyrok z dnia 5 sierpnia 2005 r. Sąd Najwyższy II CK 27/2005
1. De lege lata należy wyraźnie odróżnić odpowiedzialność osobistą sędziego w stosunku do osoby poszkodowanej i odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy sądowniczej, jako elementu władzy publicznej. O ile ta pierwsza oparta jest na zasadzie winy (art. 415 k.c.), to przesłanką odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę jest bezprawność, którą należy rozumieć jako niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie także sędziego przy wykonywaniu władzy sądowniczej.
2. Obciążenie sędziego "wizją" odpowiedzialności dyscyplinarnej czy cywilnoprawnej "za wyrok" oznaczałoby pozbawienie go niezawisłości i swobody orzekania. Nietrafność orzeczenia i jego wzruszenie w toku instancji nie oznacza winy tego wykonawcy władzy sądowniczej.
Wyrok z dnia 11 stycznia 2001 r. Sąd Najwyższy IV CKN 1469/2000
W sprawie o naprawienie szkody wyrządzonej przez małoletniego sprawcę, który w chwili popełnienia czynu niedozwolonego miał ukończone 13 lat, na stronie powodowej ciąży dowód dojrzałości umysłowej sprawcy, pozwalającej na przypisanie mu winy.
Wyrok z dnia 11 maja 2005 r. Sąd Najwyższy III CK 652/2004
1. Zakład opieki zdrowotnej jako pracodawca ma obowiązek zastosowania wszelkich dostępnych środków organizacyjnych i technicznych w celu ochrony zdrowia pracowników (personelu medycznego) przed zakażeniem wirusową chorobą zakaźną.
2. Zaniedbania w zakresie zaopatrzenia pracowników placówek służby zdrowia w stosowny sprzęt umożliwiający wyeliminowanie lub istotne zmniejszenie ryzyka zakażenia wirusowym zapaleniem wątroby winny być traktowane jako zaniechanie zawinione przez organy takich placówek, a indywidualne przypisanie winy poszczególnym osobom, za stan taki odpowiedzialnym, nie jest konieczne dla przyjęcia odpowiedzialności pracodawcy za skutki rozstroju zdrowia pracownika będącego wynikiem takiego zakażenia.
Wyrok z dnia 20 lipca 2005 r. Sąd Najwyższy II CK 794/2004
Forma należytej dbałości o życie i zdrowie człowieka może wynikać ze zdrowego rozsądku, który podpowiada niezbędne czynności zapobiegające możliwości powstania stanu zagrożenia. W ten sposób konkretyzuje obowiązki wynikające z zasady niewyrządzania nikomu szkody. Zaniechanie podjęcia takich działań przez organy Gminy wyczerpuje znamiona niedbalstwa lub lekkomyślności, a więc winy w rozumieniu art. 415 k.c.
2005.05.13 wyrok SN I CK 675/04 M.Prawn. 2005/12/572
W przypadku kradzieży samochodu ze strzeżonego parkingu dla zakresu odpowiedzialności prowadzącego parking i ubezpieczyciela decydujące znaczenie mają okoliczności, w jakich doszło do tego zdarzenia.
III CZP 68/09 - z dnia 7 października 2009 r. w składzie 3 sędziów na pytanie prawne Sądu Okręgowego w Toruniu (BSN 10/2009)
Za szkodę wyrządzoną wykonaniem nieprawomocnego nakazu zapłaty zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, następnie uchylonego, wierzyciel nie ponosi odpowiedzialności na podst. art. 415 k.c., chyba że złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji i jego popieranie było zachowaniem zawinionym.
II PZP 4/09 - z dnia 18 listopada 2009 r. w składzie 7 sędziów na pytanie prawne składu 3 sędziów Sądu Najwyższego (BSN 11/09)
Spółka powstała w wyniku komercjalizacji może ponosić odpowiedzialność za szkodę powstałą wskutek błędnego pouczenia spadkobierców uprawnionego pracownika o tym, że nie przysługuje im prawo do nieodpłatnego nabycia akcji.
V CSK 319/09 - wyrok z dnia 18 marca 2010 r. (BSN 5/10)
Osoba, która w sposób zawiniony zawarła bez umocowania umowę przedwstępną sprzedaży lokalu, jest obowiązana do naprawienia szkody nie tylko w granicach ujemnego interesu umownego (art. 103 § 3 k.c.), ale również na podstawie art. 415 w zw. z art. 361 k.c.
IV CSK 467/09 - wyrok z dnia 29 kwietnia 2010 r. (BSN 7/10)
Sprawca szkody nie może powołać się na tzw. przyczynę rezerwową gdy zdarzenie wyrządzające szkodę stworzyło możliwość wystąpienia tej przyczyny.
II CSK 544/09 - wyrok z dnia 15 kwietnia 2010 r. (BSN 9/10)
W sprawie o odszkodowanie przeciwko notariuszowi, który nie spełnił obowiązku przesłania sądowi w terminie wypisu aktu notarialnego zawierającego wniosek o dokonanie wpisu w księdze wieczystej, bezskuteczny jest zarzut, że poszkodowany doznałby takiego samego uszczerbku wskutek późniejszego niezastosowania się do wezwania sądu o uzupełnienie braków wniosku o wpis do księgi wieczystej.
II CNP 8/10 - wyrok z dnia 15 czerwca 2010 r. (BSN 10/10)
Jeżeli z niezwołaniem nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, pomimo spełnienia przesłanek określonych w art. 236 § 1 k.s.h., łączy się wyrządzenie szkody spółce, to można dochodzić jej naprawienia na ogólnych zasadach odpowiedzialności odszkodowawczej.
4
ART. 415 K.C.