DATA URODZENIA UCZNIA KOD UCZNIA

(Wpisuje uczeń przed rozpoczęciem pracy) (Wpisuje uczeń przed

rozpoczęciem pracy)

PRÓBNY EGZAMIN GIMNAZJALNY

Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW

HUMANISTYCZNYCH

PRZEPROWADZANY W KLASACH DRUGICH

Filozofia - „cud grecki”

Instrukcja dla ucznia:

1. Czas pracy: 90 minut.

2. Liczba punktów możliwych do uzyskania:

3. Sprawdź, czy test zawiera 8 stron. Ewentualne braki lub usterki zgłoś nauczycielowi.

4. Na tej stronie wpisz swój kod i datę urodzenia.

5. Czytaj bardzo uważnie wszystkie teksty, w których znajdziesz potrzebne Ci informacje.

W razie potrzeby powracaj do odpowiednich fragmentów.

6. Przy każdym zadaniu została podana liczba punktów możliwych do uzyskania.

7. Rozwiązania zapisuj długopisem lub piórem z czarnym atramentem. Odpowiedzi do zadaniach otwartych wpisuj starannie i czytelnie w przeznaczone do tego miejsca.

Nie używaj korektora!.

8. W zadaniach zamkniętych wybierz tylko jedną odpowiedź i zamaluj kratkę z odpowiadającą je literą w wyznaczonym miejscu na karcie odpowiedzi.

A

B

C

D

9. Staraj się nie popełniać błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeżeli się pomylisz, błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz inną odpowiedź.

A

B

C

D

10. Ostatnia strona przeznaczona jest na brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane.

11. Po zakończeniu pracy sprawdź, czy udzieliłeś właściwych odpowiedzi i czy wpisałeś je w odpowiednie miejsca.

POWODZENIA !

TEKST I

Przez długie wieki najważniejsze dla Greków pytania: o naturę bogów i ludzi, o ich pochodzenie, o to, jak ludzie powinni postępować, znajdowały odpowiedź w mitach. Dopiero w VI w. przed Chr. mity ustąpiły powoli innemu sposobowi opisywania i wyjaśniania świata.

Ten nowy sposób myślenia Grecy nazywali „filozofia”, dosłownie „zamiłowanie do mądrości”. Jego powstanie jest jednym z najważniejszych faktów w dziejach cywilizacji europejskiej. Historycy badający historię kultury greckiej nazywali narodziny filozofii „cudem greckim”

Dlaczego ten cud wydarzył się właśnie w Grecji? Zasługa to demokratycznego ustroju. Udział w życiu publicznym umożliwił Grekom poznanie mechanizmów życia społecznego, przyzwyczaił do dyskutowania, do rozpatrywania spraw z różnych stron. Sprawił, że Grecy nabrali zaufania do władz rozumu jako narzędzia, za pomocą, którego można poznać nie tylko budowę społeczności obywatelskich, ale i świat fizyczny, więcej - także naturę bogów. Również charakter religii greckiej ułatwił narodziny filozofii. Brak świętej księgi, która zarysowałaby granice tego, o czym wolno mówić, brak stanu kapłańskiego, sprawującego w innych cywilizacjach kontrolę nad umysłami, zostawiły Grekom wielką swobodę myślenia.

Ewa Wipszycka „Podręcznik do historii dla I klasy gimnazjum”

Zadanie 1. (0 - 1)

Gdzie starożytni Grecy szukali odpowiedzi na ważne pytania?

1. W Biblii (świętej księdze judaizmu i chrześcijaństwa).

2. W Koranie (świętej księdze muzułmańskiej).

3. W dekalogu (przykazaniach danych Mojżeszowi na górze Synaj).

4. W mitach (podaniach o bogach, herosach i powstaniu świata).

Zadanie 2. (0 - 1)

Nowy sposób opisywania i wyjaśniania świata zrodził się

1. około VII wieku przed Chrystusem.

2. tuż przed narodzeniem Chrystusa.

3. w VI w. p.n.e.

4. w VI w. n. e.

Zadanie 3. (0 - 1)

Nowy sposób myślenia to:

1. fakt decydujący o rozwoju cywilizacji.

2. jeden z najważniejszych faktów w dziejach Europy.

3. mało istotny fakt cywilizacji europejskiej.

4. najważniejszy fakt w rozwoju doktryn religijnych.

Zadanie 4. (0 - 1)

Co Grecy nazywali filozofią?

1. Roztrząsanie tajemnic bytu.

2. Rozważania nad istotą boskości.

3. Zgłębianie mądrości.

4. Zamiłowanie do mądrości.

Zadanie 5. (0 - 1)

Narodziny filozofii historycy nazywali:

1. cudem greckim.

2. cudem myślenia

3. cudem boskim.

4. cudem natury.

Zadanie 6. (0 - 3)

Na podstawie ostatniego akapitu uzupełnij niżej podany tekst.

Narodziny filozofii w starożytnej Grecji ułatwił:

……………………………………………………… charakter religii,

który wymagał udziału w życiu publicznym. która zostawiała swobodę myślenia,

Zalety udziału w życiu publicznym: ponieważ brak było:

1. ………………………………………………. 1) …………………………………………………….

………………………………………………. 2) ………………………………………………………

2. przyzwyczajenie do dyskutowania, czyli Takiego, który w innych cywilizacjach

rozpatrywania spraw z rożnych stron, sprawował kontrolę nad umysłami.

3. nabranie zaufanie do ……………………………..

jako narzędzia poznawania (czego?):

a) budowy społeczności obywatelskiej,

b) ……………………………………………….

c) natury bogów.

TEKST II

- Wzgórze, na którym stoimy, to AREOPAG. Tutaj najwyższy sąd Aten rozstrzygał sprawy o morderstwo. Kilkaset lat później z tego właśnie miejsca apostoł Paweł nauczał Ateńczyków o Jezusie i chrześcijaństwie. (…)

- Znajdujemy się na skraju dawnego rynku w Atenach. (…) Kiedyś wznosiły się tu dumne świątynie, gmachy sądu i inne budynki użyteczności publicznej, sklepy, sala koncertowa, a nawet gimnazjon - ośrodek ćwiczeń gimnastycznych. Wszystkie budowle otaczały rynek, duży czworoboczny plac… Na tym właśnie obszarze stworzono podstawy całej cywilizacji europejskiej. Takie słowa, jak: polityka i demokracja, ekonomia i historia, biologia i fizyka, etyka i psychologia, teoria i metoda, idea i system oraz wiele innych - pochodzą od niewielkiego narodu, który wiódł swe codzienne życie wokół tego placu. Tu przechadzał się Sokrates, rozmawiając z napotkanymi ludźmi. Być może w tym miejscu zaczepił niewolnika niosącego amforę z oliwą, by zadawać nieborakowi filozoficzne pytania? Sokrates był, bowiem przekonany, że nawet niewolnik posiada rozum równy osobie wysokiego urodzenia. Może wdał się tu w utarczkę słowną z jednym z obywateli miasta lub półgłosem prowadził rozmowę ze swoim młodym uczniem Platonem.

Jostein Gaarder, Świat Zofii, tłum. I. Zimnicka,

Jacek Santorski & CO Agencja Wydawnicza, Warszawa 1995, s. 90 - 91.

Zadanie 7. (0 - 5)

Na podstawie powyższego tekstu, zredaguj notatkę, w której ujmiesz informacje, o tym, kim był Sokrates, gdzie i w jaki sposób nauczał i co sądził o przedstawicielach różnych grup społecznych?

…...................................................................................................................................................

…..……..………………………………………………………………………………………………………………………………………

….….…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………….…………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………….……………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………..…….

Zadanie 8. (0 - 1)

Wypisz z tekstu imię znanego filozofa, ucznia Sokratesa.

…………………………………..

Zadanie 9. (0 - 2)

Wyrazy ekonomia, historia, biologia, fizyka, matematyka, logika, teologia, filozofia,

psychologia, pochodzące z języka …………………………., zastąp jednym wyrazem ogólnym.

………………………………………

Zadanie10. (0 - 2)

Połącz wyrazy z ich znaczeniem.

2. teologia

3. filozofia

4. idea

5. system

6. demokracja

7. ekonomia

8. polityka

9. logika

1. działalność związana z władzą

2. nauka o gospodarowaniu

3. nauka o Bogu

4. myśl, pojęcie

5. poprawne myślenie

6. „umiłowanie mądrości”

7. zbiór powiązanych elementów

8. władza ludu

1	2	3	4	5	6	7	8

Zadanie 11. (0 - 1)

Uzupełnij:

Słowo gimnazjon dawniej oznaczało ……………………………..………………………………………………………

Zadanie 12. (0 - 2)

Do podanych wyrazów dopisz formę dopełniacza liczby pojedynczej.

1. filozofia - ……………………….

2. demokracja - …………………….

3. idea - ……………………………..

Zadanie 13. (0 - 4)

Przekształć podane zdania, używając konstrukcji z imiesłowami przysłówkowymi.

1. Sokrates chodził po mieście i zadawał pytania przechodniom.

……………………………………………………………..………………………………………………………………….

2. Platon założył Akademię, gdy wrócił z podróży na Sycylię.

…………………………………..……………………………………………………………………………………………

3. Gdy Arystoteles mieszkał w Atenach, był uczniem Platona.

…………………………………………………………………………………………………………………………………

4. Arystoteles użył słowa rozumowanie - wprowadził termin stosowany do dzisiaj.

………………………………………………………………………………………………………………………………..

TEKST III

Sokrates (469 - 399) głosił istnienie obiektywnej i powszechnie obowiązującej prawdy oraz bezwzględnego dobra. Osiągnąć je można na drodze tworzenia jasnych pojęć i definicji. (…)

Ośrodkiem zainteresowań Sokratesa była etyka i tu przede wszystkim starał się o wprowadzenie jasnych, pewnych powszechnie ważnych pojęć. Stał, bowiem na stanowisku, że u podstaw moralnego postępowania stoi wiedza o tym, co dobre i złe, co sprawiedliwe, a co nie, co etyczne, a co nieetyczne. W tym sensie wartości moralnych można się uczyć, a wprowadzane w praktykę dają człowiekowi szczęście.

Słownik kultury antycznej

Zadanie 14. (0 - 1)

Główny temat powyższego tekstu to:

1. biografia Sokratesa.

2. poglądy filozoficzne Sokratesa.

3. autobiografia Sokratesa.

4. poglądy polityczne Sokratesa.

Zadanie 15. (0 - 1)

Uzupełnij brakującą część zdania na podstawie pierwszego akapitu tekstu:

Obiektywną i powszechnie obowiązującą prawdę oraz bezwzględne dobro można osiągnąć

na drodze ……………………………………………………………………………………………………………….

Zadanie 16. (0 - 1)

Co to jest etyka?

1. Nauka o moralności.

2. Ogólna teoria piękna.

3. Całokształt dorobku ludzkości.

4. Dociekanie przyczyn i skutków.

Zadanie 17. (0 - 1)

Najbardziej interesowała Sokratesa:

1. estetyka

2. kultura

3. moralność

4. sztuka.

Zadanie 18. (0 - 1)

Zaznacz odpowiedź fałszywą:

Podstawą moralnego postępowania jest wiedza o tym, co:

1. dobre - złe

2. sprawiedliwe - niesprawiedliwe

3. mądre - niemądre

4. etyczne - nieetyczne

TEKST IV

Sokrates uważał, że jego powołaniem jest pomaganie ludziom w poszukiwaniu prawdy przez dobrze prowadzoną rozmowę. Dialogi, które prowadził Sokrates ze swoimi uczniami i różnymi ludźmi spotkanymi w czasie przechadzek po Atenach, uczyły, jak szukać prawdy, jak odpowiadać na najważniejsze dla człowieka pytania?

Dążenie do odkrycia prawdy i dobra jest, zdanie Sokratesa, najważniejszym powołaniem

człowieka. Aby odnaleźć prawdę, trzeba najpierw przyznać się do własnej niewiedzy. „Wiem, że nic nie wiem” - to słynne zdanie Sokratesa, które określa początek drogi każdego prawdziwego filozofa, czyli tego, kto kocha mądrość.

Sokratesa oskarżono o to, że demoralizuje młodzież i podważa autorytety. Postawiony przed sądem nie prosił o łagodny wymiar kary i nie przepraszał za swoje postępowanie. Wręcz przeciwnie: w swojej mowie dowodził, jak ważna i pożyteczna dla mieszkańców Aten była jego nauczycielska działalność. Rozzłości tym sędziów, którzy skazali go na śmierć.

Uczniowie chcieli zorganizować Sokratesowi ucieczkę z więzienia. Nie skorzystał on z tej możliwości ratowania życia. Wypił kielich z cykutą - trucizną przeznaczoną dla skazańców. Zgromadzeni w celi Sokratesa uczniowie podziwiali spokój i męstwo swego nauczyciela w chwili śmierci. Najsławniejszy z uczniów Sokratesa - Platon - uczynił jego poglądy podstawą swego własnego systemu filozoficznego.

Podręcznik dla gimnazjum. Świat starożytny. Materiały. Klasa I.

Zadanie 19. (0 - 1)

Najważniejszym powołaniem człowieka, zdaniem Sokratesa, jest:

1. dążenie do osiągnięcia szczęścia.

2. dążenie do odkrycia prawdy i dobra.

3. pomaganie ludziom.

4. prowadzenie uczonych dysput.

Zadanie 20. (0 - 3)

Na podstawie tekstu odpowiedz na pytania:

1. Jaki rodzaj działalności prowadził Sokrates?

2. Z kim Sokrates prowadził dialogi?

3. Czego uczyły dialogi Sokratesa?

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 21. (0 - 1))

Autorem maksymy: „Wiem, że nic nie wiem” jest:

1. Arystoteles.

2. Sokrates.

3. Epikur.

4. Platon.

Zadanie 22. (0 - 1)

Wypisz z tekstu zdanie wyjaśniające sens powyższej maksymy.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Zadanie 23. (0 - 1)

Sokratesa oskarżono:

1. o demoralizację młodzieży i podważanie autorytetów.

2. o niewłaściwe poglądy filozoficzne.

3. o uwłaczanie ważnym osobistościom.

4. o uświadamianie ludziom ich niewiedzy.

Zadanie 24. (0 - 13)

Napisz list do przyjaciela, w którym podzielisz się z nim refleksjami na temat tego, co, według ciebie, jest dobre - złe, sprawiedliwe - niesprawiedliwe, etyczne - nieetyczne.

( Pamiętaj, że Twoja praca zostanie sprawdzona, jeśli jej tekst zajmie co najmniej ¾ wyznaczonego miejsca.)

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

....................................................................................................................................................

……………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Brudnopis

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

....................................................................................................................................................

……………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

.....................................................................................................................................................

Klucz odpowiedzi

Zadania zamknięte

1	2	3	4	5	14	16	17	18	19	21	23
D	C	B	D	A	B	A	C	C	B	B	A

Model oceniania - zadania otwarte krótkiej odpowiedzi

Numer zadania	Odpowiedź poprawna	Punktacja	Zasady przydzielania punktów
6.	Notatkę należy uzupełnić następującymi fragmentami tekstu: ustrój demokratyczny; poznanie mechanizmów życia społecznego; władz rozumu; świata fizycznego; świętej księgi; stanu kapłańskiego	0-3	Przyznaje się po 1 punkcie za wpisanie dwóch poprawnych odpowiedzi.
7.	Kryteria oceny.	0-5	Przyznaje się po 1 punkcie za: zastosowanie właściwej formy, zgodność z tematem, poprawność językową, poprawność ortograficzną, poprawność interpunkcyjną (c,d,e - dopuszczalny 1 błąd)
8.	Platon	0-1	Przyznaje się 1 punkt za wpisanie imienia ucznia Sokratesa.
9.	1.grecki; 2.nauka	0-2	Przyznaje się po 1 punkcie za wpisanie jednego określenia.
10.	teologia - nauka o Bogu filozofia - „umiłowanie mądrości” idea - myśl, pojęcie system - zbiór powiązanych elementów demokracja - władza ludu ekonomia - nauka o gospodarowaniu polityka - działalność związana z władzą logika - poprawne myślenie 1-C; 2-F; 3-D; 4-G; 5-H; 6-B; 7-A; 8-E.	0-2	Przyznaje się 2 punkty za połączenie wszystkich wyrazów z ich znaczeniami; za połączenie co najmniej czterech wyrazów przyznaje się 1 punkt.
11.	Ośrodek ćwiczeń gimnastycznych	0-1	Przyznaje się 1 punkcie za właściwe uzupełnienie.
12.	Dopełniacz liczby pojedynczej: filozofia - filozofii, demokracja - demokracji; idea - idei.	0-2	Przyznaje się 2 punkty za trzy poprawne odpowiedzi i 1 punkt za dwie poprawne odpowiedzi.
15.	Brakująca część zdania to: tworzenia jasnych pojęć i definicji.	0-1	Przyznaje się 1 punkt za poprawne uzupełnienie.
20.	Sokrates prowadził działalność nauczycielską. Sokrates prowadził dialogi ze swoimi uczniami i różnymi ludźmi spotkanymi w czasie przechadzek po Atenach. Dialogi Sokratesa uczyły, jak szukać prawdy, jak odpowiadać na najważniejsze dla człowieka pytania.	0-3	Przyznaje się po 1 punkcie za każdą prawidłową odpowiedź.
23.	Zdanie wyjaśniające sens maksymy: „Aby odnaleźć prawdę, trzeba najpierw przyznać się do własnej niewiedzy.”	0-1	Przyznaje się 1 punkt za przepisanie zdania.

Kryteria oceny zadania rozszerzonej odpowiedzi.

Kryteria oceny listu ( 0 - 13 )
1	Praca świadczy o zrozumieniu tematu.	0 - 1
2	Temat został rozwinięty.	0 - 1
3	Temat został ujęty w sposób twórczy i oryginalny.	0 - 1
4	Tekst ma formę listu (zostały spełnione wszystkie kryteria).	0 - 1
5	List zawiera zwroty do adresata i formy grzecznościowe.	0 - 1
6	Tekst ma kompozycję trójdzielną z zachowaniem właściwych proporcji.	0 - 1
7	Tekst jest spójny i logicznie uporządkowany (nie pojawiają się nieuzasadnione powtórzenia.	0 - 1
8	Język: 4 błędy - 0 pkt., 3 błędów - 1 pkt., 2 błędy - 2 pkt..	0 - 2
9	Ortografia (1 błąd - 1, 2 błędy - 0).	0 - 2
10	Interpunkcja (dopuszczalne 3 błędy)	0 - 1
11	Przejrzysty układ graficzny (akapity).	0 - 1

• Jeżeli tekst jest nie na temat - 0 punktów.

• Jeżeli tekst zajmuje mniej niż połowę wyznaczonego miejsca nie przyznajemy punktów za kompozycję, język, ortografię i interpunkcję.( 7 - 11 ).

Notatka ( 0 - 5 )
1	Temat	Styl notatki, krótko i zwięźle.	0 - 1
2	Styl			0 - 1
3	Język		Dopuszczalny 1 błąd.	0 - 1
4	Ortografia			0 - 1
5	Interpunkcja			0 - 1

1

---