PEDAGOGIKA OPIEKUŃCZA wyodrębniła się z PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ

Przedmiot: fakty, procesy i sytuacje wychowawcze związane z zaspokajaniem potrzeb młodzieży.

BABICKI: Opieka

- Przyrodzone prawo dziecka do normalnych warunków życia

KRZECZKOWSKI: Opieka

- 3 Etapy: I - doraźne interwencje - indywidualna pomoc

II - pomaganie całym grupom lub zbiorowością

III - synteza I i II etapu. Zabezpieczenie społeczne (każdy ma zapewnione minimum egzystencji i możliwość rozwoju)

RADLIŃSKA: Opieka

- przejęcie odpowiedzialności za losy podopiecznego.

- jest zawsze ubezwłasnowolnieniem

- nie może być neutralna i bezwarunkowa, dlatego opiekun musi do dziecka podchodzić z sercem i emocjonalnie

MACIASZKOWA: Opieka

- Działania podejmowane przez osoby i instytucje w celu stwarzania warunków do zaspokajania potrzeb młodzieży.

- Działania te są podejmowane Świadomie.

DĄBROWSKI: Opieka - zaspokajanie ponadpodmiotowych potrzeb jednostki, których sama nie może zaspokoić; Kompensowanie niedyspozycji do samosterowania.

Rodzaje: - Ludzka: a) międzyludzka, b) nad własnymi wytworami, c) nad elementami przyrody

- zwierzęca; - transcendentalna

Proces Opieki:

- Ewolucyjny (dzieci i młodzież - uczenie samodzielności)

- Inwolucyjny (starzy ludzie -zmiany od narodzin do śmierci)

Zakres Opieki: ze wzg. Na przedmiot działania:

Dewiacje Ujemne: sieroty, zły los, upośledzone, ubóstwo.

Dewiacje Dodatnie: uzdolnione i utalentowane

Wiek Życia: od narodzin aż do śmierci

Role i ukł.Egzystencjonalne: rodzina, uczeń, młody pracownik

Zakres Opieki: ze wzg. Na podmiot działania: Rodzinna; Społeczna:

a) Normalna - powszechna, zakładowa, instytucji społ.

b) Interwencyjno-Kompensacyjna- niedostatków opieki rodzinnej, rozwoju, szkód losowych.

- Spontaniczna

KELM: Opieka ze wzg. na stan zagrożenia:

- Profilaktyczna (zapobieganie sytuacjom zagrożenia-ochrona, nadzór, wspomaganie, stymulacja)

- Interwencyjna (przezwyciężenie syt. Zagr.-wsparcie)

- Kompensacyjna (usuwanie skutków Zagr.- wyrównywanie, korekta, reedukacja, rewalidacja)

Proces Opieki:

- Cykl Diagnostyczny: sygnalizacja potrzeby, jej rozpoznanie, klasyfikacja, przekazanie dziecka do wskazanej formy opieki.

-Cykl realizacyjny: włączenie do normalnego życia, przygotowanie do samodzielności, okres usamodzielnienia, wspomaganie w początkowym okresie samodzielnego życia.

OPIEKA NAD DZIECKIEM - działania w związku z sytuacją zagrożenia, której dziecko nie przezwycięży, by zapewnić prawidłowe warunki rozwoju i wychowania.

POMOC SPOŁECZNA: dla obywateli i cudzoziemców zameldowanych i mieszkających w PL.

Systemy Społeczne: aksjologiczny, kultury, edukacji, komunikacji, polityczny, obronny, gospodarczy, administracyjny

METODY BADAŃ:

Diagnoza, Obserwacja, Ankieta, Wywiad, Eksperyment, Socjometria, Studium Przypadku (charakterystyka Wychowanka), Metody Autoekspresyjne: swobodna wypowiedź pisemna, ustna, dziennik, dyskusja, analiza wytworów uczniów, niedokończonych historyjek.

ZASADY POSTEPOWANIA: Optymalizacji warunków rozwoju dziecka, Wychowawczego rozwoju charakteru opieki, Całościowego rozpatrywania potrzeb i sytuacji dziecka, Sprawiedliwości, Dokonywania interwencji w porę i przy użyciu wystarczających środków, Współpracy i koordynacji działania podmiotów opieki, Indywidualizacji opieki, Zaspokajania potrzeb dziecka w jego najbliższym środowisku.

Opiekę dziecku powinno udzielać się: BLIŻEJ, KRÓCEJ, WCZEŚNIEJ, TANIEJ.

SYTUACJE OPIEKUŃCZO WYCHOWAWCZE: Rodzice nie mogą zapewnić opieki z przyczyn obiektywnych, Wynikają z niedostatków szkoły, Środowisko rodzinne dziecka reprezentuje niski poziom społeczno-moralny (patologie), stosunek rodziców jest niewłaściwy.

SYTUACJE DZIECI, KTÓRE WYMAGAJĄ INTERWENCJI OPIEKUŃCZEJ:

1. Określone wymaganiami w zakresie zaspokajania potrzeb dziecka, jakie stawia się rodzicom

2. Możliwościami finansowymi, org., kadrowymi instytucji odpowiedzialnych za opiekę

3. Założeniami systemu opieki nad dzieckiem

4. Przekonaniami o zakresie i hierarchii potrzeb dziecka

5. Różnego rodzaju środowiskami dla rozwoju osobowości

ATMOSFERA OPIEKUŃCZA: Odczucia i doznania podopiecznych i opiekunów odzwierciedlające poziom zaspokojenia ich potrzeb oraz stosunki interpersonalne na tym tle.

Kryteria: zakres i zróżnicowanie przeżywanych stanów zaspokojenia potrzeb, liczba osób, dodatni lub ujemny rodzaj odczuć, jej przejściowy, krótkotrwały lub względnie trwały charakter, przyczyny powstawania, powodowane skutki.

Aop. = f( Cz_at. Z _p.p. S_op.) - ATMOSERA OPIEKUŃCZA

Cz_At.- Czynniki atmosfero-twórcze

Z_p.p. - poziom i zakres zaspokojenia potrzeb ponadpodmiotowych

S_op. - Samoocena opiekuna, co do spełnianej roli

Az. = f( Cz_at. W_os. S₁ S₂) - ATMOSFERA ŻYCIA

Cz_at. - Czynniki atmosfero-twórcze

Wos. - Właściwości osobowych, poszczególnych członków społeczności danego układu i poziomu powodzenia w pełnionych przez nich rolach.

S₁ - Jakości stosunków opiekuńczych, wychowawczych i partnerskich w danym układzie.

S₂ - Same czynności opiekuna, co do pełnionej roli i stosunków między nim, a podopiecznym, oraz oceny tych stosunków.

Aw = f( A₁ A₂ S₁ S₂ 0 ) - ATMOSFERA WYCHOWAWCZA

A₁ - Uznawanych i zinternalizowanych przez wychow. wartości humanistycznych oraz ukszt. wobec nich postaw.

A₂ - Osobistego systemu wartości wychowawców oraz przejawianych przez nich postaw wychowawczych, dotyczących urzeczywistnienia tych wartości przez wychowanków.

S₁ - Określonych względnie stałych ustosunkowań wychowanków do poszanowania realizacji naruszania wartości, będących celami wychowania w ich własnych środowisku i najbliższym otoczeniu.

S₂ - Stosunku wychowawców do stosunku wychowanków do urzeczywistnienia tych wartości.

0 - Obrazy wychowawcy w świadomości wychowanków, jakość modelowego nosiciela wartości i potwierdzenia tego w postępowaniu z nimi.

POSTAWY OPIEKUŃCZE: Pozytywne: Akceptacji, Życzliwości, Liczenie się z indywidualnością ucznia, Aktywne nastawienie do potrzeb ucznia, Zachowanie rozsądku.

Negatywne: Unikanie sytuacji i czynności opiekuńczych, Nadmierna opiekuńczość, ograniczenie potrzeb wychowanków, utrzymywanie dystansy służbowego, nadmierna surowość, zrzucanie winy, jednostronność.

POSTAWY RODZICIELSKIE: Akceptacji - Odtrącająca, Współdziałania - Unikająca, Dawania rozumnej swobody - Nadmiernie chroniąca, Uznanie praw - Nadmiernie wymagająca.

FUNKCJA SPOŁECZNA: nadaje pozycje społeczną dzieciom, utrzymuje ciągłość biologiczna społeczeństwa, przekazuje dziedzictwo kulturalne, jest instytucją kontroli społecznej, zaspokaja potrzeby emocjonalne.

CZYNNIKI WIĄŻĄCE: właściwe postawy rodziców wobec dzieci, poczucie odpowiedzialności za wych., związki uczuciowe pomiędzy członkami, inne (mieszk, materialne)

FUNKCJE RODZINY: prokreacyjna, prod., usługowo-op., socjalizująca, psychohigieniczna,

KRYTERIA OKR.: więzy krwi, struktura wewnętrzna, więzi (małżeńska, rodzicielska), mieszkanie pod jednym dachem, odpowiedzialność moralna rodziców za wychowanie dzieci.

WYCHOWAWCY:

	Profesjonalni	Nieprofesjonalni
Działalność Podstawowa	Nauczyciele, pracownicy policji, służby zdrowia, op.społ., placówek kult	Instruktorzy ZHP, Działacze TPD, kuratorzy
Towarzysząca	Lekarze, policjanci, trenerzy.	Działacze związków zawodowych, organizacji społecznych
Pośrednia	Dziennikarze, aktorzy, literaci.	Twórcy ruchu studenckiego, ludowego, robotniczego

WĘŻSZE: Nauczyciel w placówkach oświatowo - wychowawczych bez obowiązków dydaktyki.

NAJWĘŻSZE: Nauczyciel w placówkach zamkniętych, kompensujących dzieciom rodzinę (nieistniejącą, dysfunkcjonalną), - które łączą działania opiekuńcze z wychowawczymi.

MODEL WYCHOWAWCY: Doświadczenie - Cechy osobowości, Umiejętności (od wiedzy, doświadczenia, cech osobowości), Wiedza (metodyka, pedagogika, dyscypliny podst., ogólna).

METODY: Indywidualnych Przypadków, grupowa, środowiskowa.

GRUPOWA: Praca grupowa służy pomocą jednostkom w dążeniu do kształtowania ich rozwoju w stronę emocjonalnie zrównoważoną.

PODZIAŁ GRUP: KAMIŃSKI: rozwojowo wychowawcze, rewalidacyjne, psychoterapeutyczne

LEONARD BROWN: terapeutyczna, socjoedukacyjna, akcji społecznych, robocza

CHARLES ZASTROW: rekreacyjna, socjalizacyjna, terapeutyczna, spotkaniowa, edukacyjna, samopomocy, problemowa.

MODEL TWORZENIA PROCESU GRUPOWEGO:

Tworzenie grupy Stabilizacja struktury i normy grupy realizacja celu grupowego ocena efektów działania i decyzja o dalszym istnieniu lub rozwiązaniu grupy ( podtrzymanie zmian generalizowanie zmian budowanie samopomocowego systemu wsparcia).

ŚRODOWISKOWA: sposób ulepszania środowiska lokalnego przez zjednoczenie wysiłku wszystkich działających w środowisku organizacji społecznych, samorządowych i państwowych przez opracowanie wygodnego planu naprawy, przez podział ról i terenów pracy, powołanie nowych placówek i urządzeń.

WĄSKIE ZNACZNIE METODY:	SZEROKIE ZNACZENIE METODY:
- uruchomienie jakiejś akcji pomocy socjalnej - podmiotem jest konkretna grupa ludzi - działania prowadzone są przez jedną grupę lub instytucję	- całościowe zrozumienie środowiska lokalnego, pełna rejestracja jego problemów, kompleksowy i komplementarny system działań, podejmowanie pracy z intencją stałego działania i trwałego usuwania zagrożeń i niepożądanych zjawisk - dominacja pozytywnego sensu działania

ETAPY: Rozpoznanie (diagnoza potrzeb, braków, zagrożeń)

- Organizowanie zespołu i pracy (podział zachowań między realizatorów i organizacja sprawnego systemu informacji)

- Planowanie i Koordynowanie prowadzonych zadań (projekt socjalny)

- Wtórne pobudzanie (inspiracja i umacnianie zespołu)

- Systematyczne ulepszanie, poprawianie warunków życia (działalność ratowniczo-opiekuńcza dla potrzebujących, działania zespalające i przełamujące anonimowość)

- Kontrola i doskonalenie (kreowanie nowych pomysłów, koncepcji rozwiązań zwiększających motywację do działania).

---