WYKŁAD VII

RYNEK FINANSOWY

Na rynku finansowym dochodzi do przepływu strumieni pieniężnych między podmiotami, które posiadają nadmiar strumieni finansowych, a podmiotami nie mającymi środków pieniężnych na sfinansowanie określonych inwestycji.

Podmiotami rynku finansowymi są:

- gospodarstwa domowe

- przedsiębiorstwa

- skarb państwa

- podmioty zagraniczne

Rynek finansowy pozwala na wzrost efektywności wykorzystania kapitału poprzez jego przenoszenie od mniej efektywnych inwestycji do bardziej efektywnych przedsięwzięć.

Na rynku finansowym dochodzi do wymiany jednych walorów finansowych na inne.

Na rynku finansowym zawierane są również transakcje che…. (nie wiem co tam ma być =P) (zabezpieczające), spekulacyjne i arbitrażowe.

Istotą transakcji che…. jest zabezpieczenie się przed ryzykiem poniesienia strat z tytułu zmiany ceny kursu, walutowego, kursu akcji i stopy procentowej.

Transakcje spekulacyjne polegają na dążeniu do zarabiania na zmianach cen instrumentów finansowych .

Transakcje arbitrażowe polegają na dążeniu do zarabiania na różnicach cen tych samych instrumentów na różnych giełdach oraz rynku kasowym i terminowym.

Rynek finansowy to rynek, na którym dokonuje się transakcji instrumentami finansowymi obejmuje on zespół przedmiotów dokonujących transakcji rzeczywistymi i nierzeczywistymi, walorami finansowymi występującymi w postaci materialnej i zdematerializowanej.

Rzeczywiste walory finansowe to np. akcje czy obligacje, które stanowią bazowe instrumenty finansowe. Natomiast walory nierzeczywiste są to projekcje oczekiwań inwestorów i występują głównie przy terminowych kontraktach finansowych.

Instrument finansowy jest kontraktem, umową zawieraną przez dwie strony regulującym zależność finansową między nimi.

Instrumentami finansowymi są przede wszystkim papiery wartościowe, takie jak akcje, prawo poboru akcji, obligacje, listy zastawne emitowane przez banki hipoteczne, certyfikaty inwestycyjne emitowane przez fundusze inwestycyjne.

Do instrumentów finansowych nie będących papierami wartościowymi zalicza się tytuły, uczestnictwa instytucjach zbiorowego inwestowania, instrumenty rynku pieniężnego, tj:

- lokaty międzybankowe

- bony skarbowe

- bony pieniężne

- krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw

- bony komunalne

Instrumenty rynku terminowego, tj:

- umowy for wart (?)

- opcje i swoty

-pochodne instrumenty towarowe

Papiery wartościowe są więc pojęciem węższym od pojęcia instrument finansowy.

Do podstawowych cech charakteryzujących instrumenty finansowe zalicza się dochód, ryzyko, płynność.

Dochód może być mierzony jako różnica między wartością końcową inwestycji, a wartością początkową inwestycji, np. cena sprzedaży akcji minus cena zakupu akcji. Dochód jest wyrażany za pomocą stopy dochodu zwaną stopą zwrotu lub rentowności. Oblicza się ją przez podzielenie wartości, osiągniętego dochodu przez wartość początkową zainwestowanego kapitału i wyraża w procentach.

Ryzyko to możliwość poniesienia straty osiągnięcia dochodów niższych niż przeciętne, a także prawdopodobieństwo osiągnięcia ponadprzeciętnych dochodów.

Płynność to możliwość zmiany instrumentu finansowego na pieniądz w krótkim okresie po spodziewanej cenie. Instrumenty emitowane na dłuższe okresy mają na ogół mniejszą płynność niż instrumenty krótkoterminowe

Uczestnikami rynku finansowego są podmioty dysponujące nadwyżkami kapitału pieniężnego lokujące swój kapitał, będące inwestorami, kreujące podaż kapitału na rynku, zwany kapitało dawcami oraz podmioty mające niedobór kapitału zgłaszające nam popyt, zwani kapitało biorcami oraz pośrednicy finansowi, będący instytucjami pośredniczącymi w przepływie środków finansowych.

Inwestorami i pośrednikami na rynku finansowym są przede wszystkim instytucje finansowe, tj:

- banki komercyjne prowadzące działalność depozytowo-kredytową

- banki inwestycyjne zajmujące się transakcjami papierami wartościowymi

- towarzystwa ubezpieczeniowe, z których jedne prowadzą ubezpieczenia na życie, drugie zaś ubezpieczenia majątkowe

- fundusze emerytalne, w Polsce otwarte fundusze emerytalne, które są tworzone przez pracodawców opłacających regularne składki na przyszłe emerytury własne i pracowników

- fundusze inwestycyjne powiernicze realizujące koncepcje wspólnego inwestowania przez inwestorów indywidualnych

Wyróżnia się otwarte fundusze inwestycyjne, które mają zmienną zarówno liczbę uczestników, jak i wielkość zainwestowanego kapitału. Udziały w tych funduszach , zwanych jednostkami uczestnictwa, są w dobrowolnym momencie nabywane przez inwestorów i w dowolnym momencie odkupywane i umarzane przez fundusz. Liczba udziałów w zamkniętych funduszach inwestycyjnych jest niezmienna, przykładem mogą być otwarte fundusze emerytalne.

Instytucje finansowe można podzielić na te, które tworzą własne instrumenty finansowe i te, które ich nie tworzą (domy maklerskie).

Instytucje tworzące własne instrumenty finansowe można podzielić na te, które kreują pieniądz (bank centralny, banki komercyjne) oraz te, które kreują instrumenty finansowe, nie będące pieniądzem (towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze inwestycyjne i emerytalne).

Do instytucji rynku finansowego zalicza się też giełdy papierów wartościowych i giełdy instrumentów pochodnych.

Rynek finansowy dzieli się na następujące segmenty:

- pieniężny

-kapitałowy

- walutowy

- instrumentów pochodnych

Na rynku pieniężnym dokonuje się transakcji instrumentami finansowymi o okresie zapadalności, czyli wymagalności do jednego roku, takimi jak krótkoterminowe kredyty walutowe, lokaty międzybankowe, bony skarbowe i pieniężne, krótkoterminowe papiery inwestycyjne przedsiębiorstw, kwity (komercyjne weksle inwestycji terminowych), certyfikaty depozytowe.

Rynek walutowy obejmuje wymianę i handel walutami. Dzieli się on na rynek natychmiastowy czyli SPOT (?) oraz terminowy.

Na rynku kapitałowym pozyskuje się kapitał średnio- i długookresowy za pośrednictwem długoterminowych kredytów bankowych oraz długoterminowych papierów wartościowych.

Rynek terminowy obejmuje transakcje terminowe, które polegają na zawarciu umowy zobowiązującej sprzedającego do dostarczenia określonego co do ilości i jakości instrumentu po określonej cenie, a kupującego do jego do odebrania w przyszłym terminie po ustalonej cenie. Za pomocą krótkoterminowych instrumentów rynku pieniężnego podmioty mogą także inwestować krótkoterminowe potrzeby rozwojowe poprzez rokowanie instrumentów finansowych. Rokowanie polega na wyemitowaniu nowej serii na kolejny okres danego instrumentu po wykupieniu instrumentów wyemitowanych na okres poprzedni.

Obrotu instrumentami finansowymi dokonuje się na rynku pierwotnym i wtórnym.

Na rynku pierwotnym zawierane są transakcje między emitentami instrumentów a ich pierwszymi nabywcami.

Na rynku wtórnym dokonuje się obrotu wyemitowanymi instrumentami między dalszymi inwestorami bez udziału emitentów.

Emitenci mogą nabywać swoje instrumenty jedynie w celu ich umorzenia.

Rynek wtórny dzieli się na zorganizowany i niezorganizowany.

Do rynku zorganizowanego zalicza się regulowany rynek giełdowy i regulowany rynek pozagiełdowy. W Polsce zgodnie z ustawą o obrocie instrumentami finansowymi. Obrót regulowany zalicza się do obrotu zorganizowanego. Do rynku regulowanego w Polsce należy Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie oraz Centralna Tabela Ofert, która była początkowo przewidziana dla małych spółek, ale ze względu na małe zainteresowanie przestawiono ją głównie na obrót obligacjami skarbowymi.

Rynek finansowy można dzielić na giełdowy i pozagiełdowy. Na tym ostatnim transakcje między uczestnikami obrotu są zawierane głównie telefonicznie lub za pośrednictwem połączonych siecią terminarzami.

Za podstawowe cechy rynku idealnego uznaje się:

- równy i powszechny dostęp do informacji

- płynność, czyli możliwość dokonania transakcji przez uczestników rynku w momencie wybranym wyłącznie przez nich samych

- podzielność, czyli możliwość częściowego emitowania walorów, a nie w postaci ich dużych pakietów

Instytucją, która kontroluje obrót instrumentami finansowymi w Polsce jest Komisja Nadzoru Finansowego.

---