WsAp semestr 1 i 2, Administracja wszystko, Administracja publiczna jako przedmiot badań nauki administracji :


1. Administracja publiczna jako przedmiot badań nauki administracji :

Administracja rozumiana jako działalność organizatorska i wykonawcza wobec decyzji politycznych organach państwa występowała we wszystkich znanych państwach. Nowoczesna administracja publiczna pojawia się dopiero w XVII/XVIII w. Dokonało się wówczas rozszczepienie pojęcia administracji na dwa rodzaje, rozróżniane dzięki dodatkowemu określeniu:

- administrację prywatną

- administrację publiczną

Różniące się od siebie w zasadniczy sposób. Cechą różnicującą je jest fakt wykonywania władztwa państwowego przez administrację publiczną.

Nie należy utożsamiać administracji publicznej z władzą wykonawczą. Władza wykonawcza stanowi jedną z trzech gałęzi władzy, obok władzy ustawodawczej i sądowniczej. Nie ma ona charakteru czy pozycji służebnej wobec tych dwóch władz, ale jest wobec nich równorzędna. Tak, więc do istoty władzy wykonawczej należy sprawowanie w pewnym zakresie władzy państwowej. Skoro zaś definiować administrację jako służebną wobec władzy politycznej, to należy dojść do wniosku, że w ramach władzy wykonawczej istnieją obok administracji również i organy sprawujące władzę polityczną. Tak, więc administracja publiczna zawiera się we władzy wykonawczej, ale jej nie wyczerpuje.

Niekiedy używa się pojęcia „administracja państwowa”. Pojęcie to było używane w przyszłości dla oznaczenia całokształtu administracji istniejącej w danym państwie lub dla oznaczenia centralnej administracji rządowej ( zwłaszcza w Polsce w latach 1990 - 1996). Obecnie jest to określenie przestarzałe i zarzucone.

2. Administracja w znaczeniu funkcjonalnym i podmiotowym

I Administracja w ujęciu podmiotowym - to ogół jednostek organizacyjnych (organów administracji i innych podmiotów) biorących udział w wykonaniu administracji.

Administracja w ujęciu podmiotowym, to działalność polegająca na organizacji bezpośredniego wykonania zadań państwa.

II W definicji funkcjonalnej, kładzie się nacisk na efektywność państwa, ale również na pełną zależność tej działalności od państwa.

Funkcjonuje określenie administracji po prostu jako „organizatorskiej działalności (funkcji) państwa „ zamazuje, więc specyfikę administracji publicznej, pośród różnych sfer i form działalności państwowej, a zwłaszcza poznawczą funkcję zasady podziału władzy państwowej między autonomicznie, ale współdziałające, kontrolujące się wzajemnie i przez to równoważące się organy ustawodawcze, wykonawcze i sądownicze. Takie funkcjonalne ujęcie administracji było powszechne poprzednio przed 1989 r., gdy królowała zasada jednolitości władzy państwowej, ujęta w organizacyjny (i polityczny) wymiar centralizmu demokratycznego, a także zasada jedności własności państwowej. Służyło to zamazywaniu odrębności administracji i polityki, podporządkowując administrację - polityce.

Najistotniejsze jednak w definicji funkcjonalnej jest to , że niczego nie można się z niej dowiedzieć, nawet pośrednio o zasadach odpowiedzialności za funkcjonowanie państwa. W systemie jednolitości władzy państwowej, administracja ( z rządem na czele), jedynie, bowiem działa, organizuje życie społeczne i gospodarcze w myśl dyrektyw naczelnego organu władzy państwowej, któremu jest całkowicie podporządkowana, właśnie zgodnie z zasadą jednolitości władzy.

Administracja publiczna w znaczeniu funkcjonalnym - rozumiana jako działalność organizatorska i wykonawcza w odniesieniu do politycznych decyzji władzy państwowej - występować musiała we wszystkich znanych z historii państwowych. Niekoniecznie jednak to samo można powiedzieć o administracji publicznej w znaczeniu podmiotowym - jako aparatu powołanego dla prowadzenia takiej działalności.

3. Cechy specyficzne administracji publicznej

I Administracja publiczna:

- działa w interesie publicznym ( interesie ogółu),

Administracje prywatne - w interesie prywatnym;

Organizacje społeczne - realizują cel społeczny, ale jest to działanie w interesie i w imieniu pewnej grupy społeczne, a nie ogółu;

- działa w imieniu ogółu uosobionego przez państwo i stanowi jednocześnie część aparatu państwowego, stąd jest wyposażona w część imperium państwowego;

- w celu realizacji swych zadań może stosować przymus.

Struktura organizacyjna administracji jest sformalizowana - zapisana w ustawach, rozporządzeniach, statutach, regulaminach, organizacyjnych zakresach czynności.

II cechy charakterystyczne każdej administracji:

- hierarchizacja

- biurokratyzacja

- centralizacja

- poufność

III Cechy zmienne administracji:

- administracja stabilna, odporna na przemiany społeczne versus administracja modyfikująca się stosownie do okoliczności,

- rytm działania administracji- zgodny lub niezgodny z rytmem obiegu idei i procesów społecznych,

- rozłożenie organów administracji w przestrzeni:

* przywiązanie do miejsca lub objazd

* skupienie służb administracyjnych w jednym ośrodku lub ich rozproszenie

* lokowanie centrów administracyjnych w centrach ekonomicznych i ośrodkach aktywności społecznej lub poza nimi.

4. Historia badań nad administracją

I Kameraliści

Od połowy XVII w. Rozwijał się w krajach niemieckich kierunek badań nad administracją, zwany kameralistyką. W ramach tego kierunku formułowano wskazania programowe co do tego , jak urządzić państwo. Twórczość kameralistów cechuje zmieszanie metodyczne: filozofii społecznej wieku. Oświecenia i eudajmonistycznej, (czyli doktryny etycznej uznającej za najwyższą wartość szczęście osobiste lub społeczne, a dążenie do szczęścia za główny motyw postępowania) koncepcji państwa - z nauką badawczą. Kameraliści zajmowali się całą administracją państwową, a nie tylko jej jednym wybranym aspektem, stąd uprawiali łącznie politykę, ekonomię, statystykę ( w sensie rozważań o państwie) i filozofię społeczną.

Istotną cechą badań kameralistów jest odgraniczenie administrowania od sądzenia, jednakże brak należytej teoretycznej bazy i metody naukowej uniemożliwiał przejście od samej tylko rejestracji obserwowanych zjawisk do przedstawienia i analizy stałych i koniecznych powiązań między obserwowanymi zjawiskami, w ujęciu generalnym i abstrakcyjnym. Prace kameralistów sprawiały więc wrażenie chaotycznych i przypadkowych.

We Francji w XVII - XVIII w. Rozwinął się podobny kierunek badań nad administracją, gdzie tzw. policyści zajmowali się opisem policji, czyli administracji państwowej. Badania policystśów koncentrowały się jednak na prawnych aspektach administracji.

II Prawnicy

W II połowie XIX w. Rozwija się nowoczesne prawo administracyjne - marginalizacja badań nad rzeczywistością administracyjną; nastawienie na badanie w stylu administracja - obywatele.

III Współczesna nauka administracji

5. Nauka administracji i inne nauki o administracji - kompleksowy charakter nauki administracji

III Są trzy sfery wypowiedzi o administracji publicznej:

- wiedza o praktyce administrowania

- wypowiedzi o administracji z punktu określonej dyscypliny, np. nauki prawa administracyjnego, politologii, teorii organizacji i zarządzania.

- teoria administracji - wypowiedzi o wypowiedziach nauk administracyjnych.

II Klasyczny podział nauk o administracji:

- prawo administracyjne - naukę normatywną dotyczącą norm (przepisów prawnych) oraz konsekwencji i zależności wynikających z ich stworzenia i stosowania

- nauka administracji - nauką o administracji jako fakcie organizacyjnym, społecznym, prawnym itd. Realnie istniejącym;

- polityka administracyjny - nauka o zasadach doboru środków odpowiednich i niezbędnych do osiągania ustalonych celów.

Teoria administracji to system wypowiedzi ogólnych o charakterze poznawczym, za pomocą których zjawisko administracji może być sprawdzalnie wyjaśnione.

6. Nauka administracji jako samodzielna dyscyplina naukowa:

Nauka administracji jest nauką wyspecjalizowaną, powstałą z powstałą z potrzeby uogólnienia doświadczeń funkcjonowania aparatu administracyjnego. Dwie potrzeby: specjalizacja i integracja wiedzy o pewnych zjawiskach życia ludzkiego.

Zagrożenia dla nauki administracji wynikające z szerokiego integracyjnego podejścia:

1.Prowadzenie badań różnych metod badawczych

2.Pobieżność wynikająca z łączenia wniosków z różnych dziedzin wiedzy powstający na tym tle niedosyt pewnych oświetleń, jeśli na te szczegółowe sprawy patrzeć z punktu widzenia ich nauk macierzystych.

Punktem wyjścia dla nauki administracji jako nauki o dobrej robocie administracji jest prakseologia - ogólna nauka o pracy

7. Cele i metody badawcze nauki administracji

Są cztery typowe interesy badawcze w teorii administracji:

- poznawać i uogólniać realne działania administracji - stosując głównie metody empiryczne,

- przewidywać potencjalne działania administracji w konkretnych dziedzinach - formułować prognozy rozwoju,

- formułować wzory idealnych działań administracji - jak urzędnik zachowałby się w konkretnej sytuacji, gdyby kierował się wyłącznie zasadą racjonalności,

- określać konsekwencje normatywnego charakteru działań administracyjnych - jak rzeczywiste działania administracji są determinowane przez normatywne wzory postępowania.

Nauka administracji jest definiowana poprzez przedmiot badań, a nic przez metodę. Nauka administracji jest nauką o charakterze integracyjnym i stosuje metody badawcze swoiste dla innych dyscyplin naukowych.

8. Podejścia badawcze

I podejście porównawcze:

- początek badaniom porównawczym dali w Stanach Zjednoczonych emigranci niemieccy po 1938 r.

- dalszy rozwój nastąpił po, 1945 r. gdy amerykańscy uczeni wskutek zaangażowania Stanów Zjednoczonych w Trzecim Świecie badali i projektowali systemy administracyjne państw neokolonialnych

- neokolonialnych określonym momencie badania porównawcze zostały uznane za najbardziej właściwą postawę dla dokonywania naukowych uogólnień o administracji publicznej

- w RFN do rozwoju badań porównawczych przyczynił się fakt istnienia obok siebie dwóch państw niemieckich odmiennych ustrojach politycznych, ale tożsamej historii, kulturze, itp.

- w ZSRR niechętnie odnoszono się do badań porównawczych, ponieważ uznawano za prawdziwą tezę o koniecznym historycznie obumarciu systemu kapitalistycznego. Jeżeli mimo to prowadzono badania porównawcze, to przede wszystkim w celu wykonania wyższego systemu socjalistycznego nad innymi systemami.

- systemami latach 70-tych zdobył uznanie, pogląd o celowości porównywania systemu socjalistycznego i kapitalistycznego.

Funkcje badań porównawczych:

- FUNKCJA POZNAWCZA - poznawanie i rozumienie sensu różnic, podobieństw i tożsamości rozmaitych porównywanych ze sobą systemów administracyjnych. Pozwala to na znajdowanie najlepszych rozwiązań podobnych problemów społecznych, z którymi boryka się administracja w różnych krajach.

- FUNKCJA DYDAKTYCZNA - badania porównawcze służą kształtowaniu wyższej kultury administratywistycznej poprzez dostarczenia właściwych miar oceny poziomu organizacji i funkcjonowania administracji krajowej i stanowią zachętę do poszukiwania sposobów jej doskonalenia. Pozwalają także na rozszerzanie horyzontów osób zajmujących się praktycznie lub teoretycznie administracją oraz uczą ich myślenia w kategoriach interesu ponadnarodowych.

- FUNKCJA PRAWOTWÓRCZA - znajomość praktyki administracyjnej w innych krajach ułatwia ustawodawcy podejmowania właściwych wyborów i tworzenie bardziej efektywnych i racjonalnych regulacji prawnych na potrzeby administracji.

- FUNKCJA INTERPRETACYJNA - formułowanie nowych koncepcji organizacyjnych i proceduralnych na skutek porównywania rozwiązań organizacyjnych, prawnych i praktyki funkcjonowania administracji w innych krajach. Nie można sformułować tych koncepcji bez przeprowadzenia badań porównawczych.

- FUNKCJA UNIFIKACYJNA - określanie optymalnych zunifikowanych zasad, rozwiązań organizacyjnych i prawnych pozwalających na :

* tworzenie międzynarodowych norm prawa administracyjnego

* zapożyczanie konstrukcji prawnych i organizacyjnych

* ujednolicanie praktyki administrowania

- FUNKCJA OCENNA -....... formułowanie na podstawie wyników badań porównawczych ocen skuteczności, efektywności, ekonomiczności, itd. Porównywanych systemów administracyjnych lub ich elementów. Badania porównawcze dostarczają też obiektywnych kryteriów oceny administracji publicznej w kraju badacza. Nie oznacza to w żadnym razie że badania porównawcze mogą być podstawą do wykazywania wyższości jednego systemu nad drugim ale tylko tyle, że pozwalają one na określenia na ile dobrze administracja w poszczególnych krajach wykonuje swe zadania.

IIPodejście behawiorystyczne:

- Behawioryści zajmują się działalnością administracji jako organizacji ze względu na indywidualne i grupowe zachowania działających w niej osób,

-tematyka badawcza i pracownicy jako czynnik napędzający organizacją, stosunki przełożony-podwładny, konflikty między ludźmi, rola współpracy, dążenie do uznania, strach przed sankcjami (motywacja do pracy)

- odmiana behawioryzmu: badania modelu biurokracji-badania empiryczne zachowań organizacyjnych (administracyjnych) podczas procesu podejmowania decyzji

III Podejście decyzyjne

- zwolennicy podejścia decyzyjnego badają, jak, dlaczego, gdzie i kiedy są podejmowane decyzje oraz kto je podejmuje,

- tematyka badawcza:

* formułowanie problemów decyzyjnych

*zbieranie i ocena informacji

*mierniki wartościowania wariantów

*uczenie się decydentów

*optymalne miejsca kompetencji decyzyjnych

*czas reakcji decydentów

*style podejmowania decyzji

*pochodzenie i doświadczenie decydentów

IVPodejście systemowe:

Dążenie do stworzenia uniwersalnej metody badawczej:

- składają się na nią 3 nurty:

*cybernetyczna teoria systemów - badająca strukturę systemów dynamicznych

*teoria strukturalno-funkcjonalna (badająca systemy) samo sterowalne i samoutrzymujące się, szczególne znaczenie jest przywiązywane do więzów pomiędzy elementami systemu,

- kluczowym pojęciem w teorii systemów jest pojęcie systemu - całości składającej się z elementów mających określone cechy i powiązanych ze sobą różnego rodzaju więziami,

- OGÓLNE CECHY PODEJŚCIA SYSTEMOWEGO:

*koncentracja na całości systemu, a nie na jego częściach - podejście całościowe, bowiem zamiana jednego elementu prowadzi do przekształcenia całości

*wszystko jest powiązane bezpośrednio lub pośrednio ze wszystkim, także z otoczeniem

*całość ma większy wpływ na części niż części na całość

*dbanie o zachowanie różnorodności a nie ujednolicenie - zasada ekwifinalności

*poszukiwanie obszarów kluczowych dla całego systemu

*tworzenie i weryfikowanie modeli - zasadnicze narzędzie poznawcze

Przykład podejścia systemowego - Konig: administracja to system społeczny który funkcjonuje w kompleksowym i zmiennym świecie, częściowo na zasadzie własnego ustroju, częściowo na warunkach stworzonych mu przez otoczenie.

Wewnętrzny ustrój administracji tworzą:

- struktura programowa - ustala zadania a tym samym przesłanki prawidłowości rozstrzygnięć,

- struktura organizacyjna - określa strukturę procesów komunikowania się,

- struktura procesowa - określa tryb działania,

- struktura osobowa - uogólnione wzory zachowań personelu.

9. Pojęcie organizacji formalnej i nieformalnej, administracja publiczna jako organizacja formalna

I Organizacja - to zbiór wyodrębnionych z otoczenia, wewnętrznie uporządkowanych i powiązanych między sobą, przyczyniających się do realizacji wspólnych celów.

W niemal każdej organizacji funkcjonują nieformalne grupy społeczne. Powstają one na bazie dwóch typów więzi nieformalnych, więzi wzajemnej atrakcyjności lub więzi wspólnoty interesów. Aktywność grup interesów............ się zwłaszcza w okresie kryzysów, spadku poziomu efektywności organizacji i w takcie wdrażania zmian.

II Cechy organizacji nieformalnej:

-Elastyczny, luźna struktura

-Członkowstwo spontaniczne, różne stopnie zaangażowania

-Relacje między członkami organizacji nieformalnej są nieokreślone lub słabo określone,

III Cechy organizacji formalnej:

-Zaplanowana i stworzona

-Występuje koordynacja członków organizacji

-Struktura zależności hierarchicznych i odpowiedzialność - określenie i podział zadań.

10. Cele organizacji

Organizacja - wyodrębnione z otoczenia, wewnętrznie uporządkowane i powiązane między sobą zbiory elementów.

-Sposób tego uporządkowania i powiązania przesądzą o strukturze organizacji, dzięki której ten układ elementów może funkcjonować jako spójna całość.

-Hierarchia oraz pewne minimum formalizacji i centralizacji są niezbędne dla każdej organizacji.

II cel - to świadomy i pożądany przez konkretną osobę lub grupę społeczną stan rzeczy, który zamierza ona osiągnąć.

Cele organizacji - to z reguły związki wartości (produkcyjnych, ekonomicznych, społecznych) przez nią realizowanych i odnoszących się do jej trwania i rozwoju w kontekście wzajemnych związków z otoczeniem.

Podstawowe cele organizacji:

Podstawowe cele administracji mają wtórny charakter wobec zadań państwa, polegają na realizacji zadań wyznaczonych przez organy 8instytucje) polityczne i adaptowaniu ich do partykularnych potrzeb (interesów).

Cele pośrednie są określone w bieżącej działalności administracji i jako takie są utożsamiane z zadaniami.

Zdania wyrażają w sposób bardziej konkretny cele organów administracji i pożądane rezultaty ich istnienia.

-Cele powinny być określane w sposób jasny i zrozumiały oraz znane dla wszystkich członków organizacji.

-Cele organizacji są ustawione przez ludzi - kierowników.

Funkcje celów:

-Skupiają uwagę na działaniach organizacji i kierunku działań jej członków,

-Stanowią podstawę planowania i kontroli w odniesieniu do działań organizacji,

-Stanowią linie przewodnie dla podejmowania decyzji i chronią przed ewentualną krytyką,

-Wpływają na strukturę organizacji - sposób organizacji wpływa na to, co organizacja zamierza osiągnąć,

-Pozwalają zwiększać zaangażowanie jednostek i grup na działaniach organizacji - skupiają uwagę na zachowaniach ukierunkowanych na osiągnięcie celu organizacji i stanowią podstawę dla systemu motywacji i nagradzania.

-Ukazują prawdziwy charakter organizacji dla jej członków i osób z zewnątrz

-Stanowią miernik oceny zmian i rozwoju organizacji

-Stanowią bazę dla tworzenia polityki organizacji

Cele nieformalne:

-Cele rzeczywiste organizacji - mogą różnić się od celów formalnych

-Cele nieformalne mogą być ustalone na podstawie analizy podjętych decyzji i działań

-Zgodność celów jednostek oraz organizacji - ich integracja pozwala organizacji na bardziej efektywne działania

Cele administracji:

-Cele administracji są określone przez władzę polityczną

-Jeżeli grupa polityczna będąca u władzy pragnie realizować szybką przemianę struktur ekonomicznych i społecznych to znaczący udział w tym przypadnie administracji wyposażonej w liczne kompetencje

11. Administracja jako instytucja

I Instytucja to:

- utrwalony w dostatecznym stopniu (w danych warunkach) zespół działań zmierzających do określonego celu

- zespół osób połączonych wspólnym celem wraz za zasadami, których te osoby używają dla realizacji celów

Podział wewnątrz administracji: administracja centralna i terenowa

II Administracja specjalna:

Przesłanki tworzenia organów administracji specjalnej:

-Poglądy, co do sposobu organizacji administracji

-Chęć uniezależnienia od władz lokalnych ( dotyczy zwłaszcza organów kontroli)

-Konieczność zapewnienia jednolitego działania w skali całego kraju

-Wąskospecjalistyczny charakter administracyjnych spraw

-Szczególny status funkcjonariuszy (np. Policji, wojska)

-Niemożność dostosowania do zasadniczego podziału terytorialnego państwa np. administracja górnicza, morska

12. Administracja a otoczenie

I system - to pewna wchodząca w skład całości większych, utworzona z części (całości mniejszych) powiązanych w sposób nadający jej pewną strukturę, a wyodrębniona ze względu na pewne funkcje przydzielone tym całościom.

II otoczenie (zewnętrzne) - to wszystko, co z zewnątrz organizacji może na nią wpłynąć.

-Otoczenie ogólne - to bliżej nieokreślone wymiany i siły, wśród których organizacja działa i które mogą wywierać na nią wpływ. Warstwy otoczenia ogólnego, to warstwa politycznoprawna, ekonomiczna, socjokulturowa.

-Otoczenie celowe - to konkretne organizacje (celowe), które mogą wpływać i wpływają na organizację.

Sfery otoczenia administracji:

-Sfera społeczna - administracja spełnia wobec niej funkcję służebną

-Sfera instytucji politycznych - kierujących podstawy władzy i legitymacji działania administracji

-Sfera funkcjonariuszy administracji z ich interesami indywidualnymi i grupowymi.

13. Administracja publiczna w ramach systemu instytucji państwowych. Złożony charakter administracji: struktura makro (całość administracji publicznej) oraz mikro (poszczególne instytucje).

I Ogólna struktura organizacyjna systemów administracyjnych:

Współczesna administracja stanowi system zróżnicowany wewnętrznie. Z reguły obok administracji rządowej funkcjonuje administracja samorządowa (dualistyczny system administracji terenowej).

Relacje pomiędzy administracją rządową i samorządową, co do obszaru działania układają się na dwa zasadnicze sposoby:

a)Administracja rządowa występuje wyłącznie na szczeblu ogólnokrajowym, nie posiada aparatu terenowego, co najwyżej delegatury (ekspozytury) urzędów centralnych,

b)Administracja rządowa i samorządowa występują równolegle obok siebie w tych samych jednostkach podziału terytorialnego. Mogą one być oddzielone organizacyjnie od siebie, ale też organy administracji rządowej mogą spełniać funkcje organów wykonawczych samorządu lub organy wykonawcze samorządu wykonują funkcje zleconą z zakresu administracji rządowej

II Niezależne instytucje administrujące

Obok organów administracji rządowej działających wyłącznie na szczeblu ogólnokrajowym oraz samorządów istnieją różnego rodzaju agencje realizujące politykę państwa w różnych dziedzinach. Wyróżnia się 5 podstawowych typów tych agencji:

1.Agencje usługowe - świadczące aparat obywatelom lub organizacjom prywatnym.

2.Agencje regulujące - reglamentujące lub kontrolujące zachowania jednostek, organizacji lub innych agencji sektora publicznego,

3.Agencje pośredniczące - w przekazaniu funduszy publicznych dla firm lub osób prywatnych

4.Agencje kontraktowe - obsługujące duże inwestycje lub inne przedsięwzięcia, ich zadaniem jest przede wszystkim zawieranie umów (kontraktów) z firmami z sektora prywatnego

5.Agencje kontrolne - przekazujące fundusze publiczne innym agencjom i nadzorujące sposób ich wykorzystania oraz stosowną politykę.

III Administracja publiczna a system polityczny

Klasyczne rozróżnienie administracji i polityki:

- w planie funkcjonalnym - cele administracji nigdy nie są celami pierwotnymi, ale wtórnymi wobec celów politycznych. Administracja ma przygotować warunki i wykonywać decyzje podjęte przez władzę polityczną, dostosowując je do konkretnych okoliczności i poszczególnych sytuacji,

- w planie organizacyjnym - rozdzielenie organizacyjne funkcji polityki i administracji realizowanych przez dwa rodzaje funkcjonariuszy i dwa typy organizacji. Funkcje polityczne są realizowane przez polityków (osoby pochodzące z wyborów) funkcjonujących systemie przedstawicielskim. Są oni niezawodowcami, są wystawieni na ryzyko reelekcji i cierpią na brak stałości pracy. Funkcje administracyjne są realizowane przez funkcjonariuszy działających ramach aparatu biurokratycznego z instytucjonalizowanego i zhierarchizowanego. Funkcjonariusze administracyjni są pracownikami stałymi i wyspecjalizowanymi - dominują wiedzą i stabilnością zatrudnienia nad politykami. Są niezależni od wyborów.

IV Krytyka koncepcji klasycznej:

Cele administracji są wyznaczone przez organy władzy politycznej. Administracja działa na korzyść całego społeczeństwa i w imieniu ogółu uosobionego przez Państwo. Administracja posiada określony stopień w autonomii w ramach systemu politycznego. Przejawia się m.in. tym, że:

a)środki realizujące pozostają zawsze w dyspozycji administracji,

b)konkretna realizacja decyzji politycznych należy do administracji,

Administracja jest częścią aparatu państwa i realizują równocześnie dwie funkcje: represyjną i ideologiczną. Administracja stanowi integralną część systemu politycznego. Instytucje polityczne oddziałuwują na administrację stanowiąc prawo oraz planując i programując działania administracji.

V System polityczny i struktury administracyjne:

1. Instytucje polityczne

- system parlamentarny:

* w systemie parlamentarnym funkcje głowy państwa i szefa rządu są rozdzielone. Rząd zostaje powiązany z parlamentem i ponosi przed nim odpowiedzialność polityczną, ponieważ rząd jest powołany i odwołany przez parlament.

* Parlament staje się w pewnym sensie zależny od władzy wykonawczej, ponieważ głową państwa działającą na wniosek rządu może rozwiązać parlament i rozpisać przedterminowe wybory,

* system parlamentarny prowadzi do izolacji administracji od otoczenia poprzez zasadę odpowiedzialności parlamentarnej ministrów,

- system prezydentalny:

* opiera się na tzw. zamkniętej egzekutywie,

* funkcje głowy państwa i szefa rządu pełni ta sama osoba; jest ona odpowiedzialna za całość funkcjonowania władzy wykonawczej; pociąga to za sobą minimalizację znaczenia rządu lub nawet jego brak,

* władza ustawodawcza i wykonawcza są od siebie odseparowane i niezależne,

* znika polityczna odpowiedzialność kierowników administracji,

* z kolei szef administracji - prezydent ma mniejsze możliwości oddziaływania na administrację, niż minister - ulegają zwiększeniu wpływu parlamentu.

Struktura rządu:

1.Model Anglosaski - w skład rządu wchodzą wszystkie osoby ponoszące solidarnie odpowiedzialność polityczną za działania rządu, ich status prawny jest zróżnicowany - niektórzy członkowie rządu tworzą tzw. gabinet, zajmujący się bieżącą działalnością rządu. Członkowie rządu jakikolwiek mają status ministrów mogą być podporządkowani innym członkom rządu.

2.Model Kontynentalny (francuski) - w skład rządu wchodzą: ministrowie, wszyscy kierownicy resortów i centralnych agencji administracyjnych o ogólnokrajowym zasięgu działania. W łonie rządu nie ma wyodrębnionego prezydium lub kolegium skupiającego w swym ręku realną władzę.

3.Model Szwedzki - wszyscy ministrowie tworzą rząd bez żadnych wewnętrznych kręgów o sformalizowanym charakterze, ale minister nie jest operatywnym zwierzchnikiem dyrektywnie zarządzającym całym swoim resortem. Ministrowie pełnią role polityków, role administratorów pełnią dyrektorzy generalni urzędów centralnych powoływani odwoływani przez cały rząd.

- System partyjny:

a) system jednopartyjny

* podwójne podporządkowanie urzędników - wobec hierarchicznego przełożonego i instancji partyjnej (kwestia nadrzędności partii nad administracją),

* jeśli dostęp do partii jest ograniczony to wysokie stanowiska w administracji są praktycznie zastrzeżone dla wiernych politycznie,

* jeśli dostęp do partii jest łatwy to karierę administracyjną robią przede wszystkim ludzie wykwalifikowani,

b) system dwupartyjny

* administracja stanowi łup zwycięzcy wyborów (ciążenia do ograniczenia systemu łupów, m.in. polegające na wyłączeniu pewnych stanowisk lub podziale stanowisk proporcjonalnym do wyniku wyborczego

c) system wielopartyjny

* wielkość ośrodków wpływów politycznych owocuje wzrostem niezależności i stabilizacją administracji także wyższych urzędników (Włochy).

2. Struktura państwa

- państwo unitarne i państwo federalne - federalizm utrudnia przenikanie pewnych problemów regionalnych na poziom ogólnokrajowy.

14.Administracja publiczna a system gospodarczy. Cele wydatków państwa, interwencjonalizm gospodarczy państwa

Interwencjonalizm państwowy - wychodzi z założenia, że gospodarka rynkowa nie jest zdolna do samodzielnego funkcjonowania, a rezygnacja z interwencji państwa prowadzi do niepełnego wykorzystania czynników wytwórczych.

Z tego względu uznaje się, koniczność:

- regulacyjnego oddziaływania sektora publicznego na gospodarkę poprzez wykorzystanie zarówno dochodów publicznych (ulgi i zwolnienia podatkowe), jak i wydatków (np. subwencja dla rolnictwa lub gospodarki komunalnej),

- rozbudowywania infrastruktury społecznej, zwłaszcza związany z korzystnymi również dla rozwoju gospodarczego inwestycjami w człowieka (oświata, kultura, ochrona zdrowia)

Redystrybucji dochodów na gruncie przesłanek socjalnych, tj. sprawiedliwości społecznej.

Funkcje finansów publicznych:

- funkcja alokacyjna - zapewnianie racjonalnego, pełnego i efektywnego wykorzystania czynników wytwórczych,

- funkcja redystrybucyjna - korygowanie podziału dochodów powstałego w rezultacie procesów rynkowych,

- funkcja stabilizacyjna - zapewnienie przy udziale sektora publicznego niezakłóconego przebiegu procesów gospodarczych i stałego wzrostu produktu społecznego (zwłaszcza zapewnienie ustabilizowanych cen)

Współczesna administracja oddziaływuje na gospodarkę:

- prowadząc działalność gospodarczą

- regulując działalność innych podmiotów gospodarczych

- dokonując redystrybucji dochodu narodowego

Główne kierunki wydatków publicznych związanych z gospodarką:

- wspieranie badań naukowych służących postępowi technicznemu

- stymulowanie kierunków rozwoju gospodarczego dla stosownego ukształtowania struktury gospodarki (przestrzennie i sektorowo)

- proekologiczna polityka inwestycyjna

- zapewnienie komunikacji i łączności

- finansowanie budownictwa mieszkaniowego

15. Administracja a społeczeństwo

Koncepcja klasyczna:

- społeczeństwo jest zbiorem jednostek realizujących własne partykularne cele, a państwo - uosabia interes ogólny (Arystoteles Hegel)

- interesy partykularne stanowią czynnik dezintegrujący i odśrodkowy a interes ogólny - definiowany przez państwo - przekształca interesy partykularne w interes ogólny i zapewnia integrację społeczną.

Krytyka koncepcji klasycznej

- państwa nie należy definiować w oparciu o cele przed nim stawiane, ale poprzez środki realizacji celów, które są specyficzne i niezbędne z punktu widzenia istoty państwa,

- dlatego państwo jest charakterystyczne poprzez monopol prawa stosowania przymusu fizycznego,

- państwo jest, zatem stosunkiem panowania ludzi nad innymi poprzez stosowanie legitymizowanego przymusu,

- aparatu państwa nie można zredukować ani utożsamić z jakąkolwiek inną instytucją społeczną.

Aparat państwa a konflikty społeczne:

a) Funkcja stabilizująca

- redukcja napięć - utrzymywanie antagonizmów w określonych graniach dla podtrzymywania istnienia danego systemu,

- funkcja regulacyjna planu - pozwala kontrolować strategię grup zagrażających istniejącemu porządkowi i usprawnia proces rozwoju społeczeństwa,

b) Funkcja integracyjna

- integracja jako efekt rozwoju społecznego - istnieje ścisłe powiązanie pomiędzy postępem technicznym i wzrostem ekonomicznym a integracją społeczną.

16. Struktura organizacyjna

Struktura organizacyjna - sposób rozmieszczenia ludzi i środków, podział pracy oraz więzi między poszczególnymi częściami instytucji lub systemu instytucji.

Funkcje struktury:

- jest narzędziem kierowania

- scala składniki organizacji w jedność

- zapewnia względną równowagę -

- zapewnia przestrzenną i czasową synchronizację wysiłków podejmowanych przez organizację

- wiąże organizację z otoczeniem - wymiana z otoczeniem

Cechy struktury:

1.Specjalizacja - podział pracy, wymiar przestrzenny, specjalizacja ról, zróżnicowanie

2.Hierarchia - zwierzchnictwo, rozpiętość kierowania, liczba szczebli kierowania, konfiguracja

3.Centralizacja - delegowanie uprawnień decyzyjnych, autorytet, autonomia

4.Formalizacja - system przepisów i procedur, bezosobowość, dokładność opisu,

Władza - to możność wywierania wpływu na innych i zmiany ich zachowań

Struktura organizacyjna jest konsekwencją podziału władzy wewnątrz organizacji.

Na poziomie organizacji podział władzy wiąże się z problemami centralizacji/ decentralizacji oraz deportamentalizacji. Podział władzy na poziomie jednostkowym stanowi proces powierzania innym władzy i odpowiedzialności.

I.Relacje przełożony- podwładny:

Władza-prawo do podejmowania działań lub decyzji, które należy podjąć.

Odpowiedzialność- zobowiązanie do podejmowania określonych działań i gotowość poniesienia konsekwencji w razie niewłaściwego ich wykonania.

Władza jest związana z odpowiedzialnością- podział władzy jest równocześnie podziałem odpowiedzialności:

-zakres odpowiedzialności powinien być odpowiedni do zakresu powierzonej władzy;

-zakres odpowiedzialności powinien stworzyć podwładnemu swobodę działania w ramach uzgodnionych warunków uniknięciu nadmiernego nadzoru;

-jednym z zadań kierownika jest rozwój podwładnych; podwładni wymagają poczucia odpowiedzialności dla lepszego wykonania swych zadań;

-przekazywane uprawnienia są często przekazywane jeszcze niżej w strukturze organizacji.

Odpowiedzialność kierowania za działania podwładnego jest absolutna (podwójna odpowiedzialność).

II.Korzyści podzielenia władzy:

1.Lepsze wykorzystanie czasu:

-podział władzy pozwala kierownikowi na lepsze wykorzystanie własnego czasu- kierownik powierza podwładnym zadania, które mogą oni wykonać zamiast niego;

-właściwie przeprowadzony podział władzy pozwala przezwyciężyć prawo Greshama- programowana działalność wypiera działalność nie programowaną.

2.Zwiększenie mocy przetwórczych:

-podział władzy stwarza podwładnym szerszy zakres działania, okazję do rozwijania swych zdolności i możliwości, a także do akceptowania celów organizacji;

-podział władzy może prowadzić do polepszenia ………

-podział władzy tworzy klimat, w którym podwładni stają się bardziej zaangażowani w procesy planowania i podejmowania decyzji;

3.Sposób szkolenia:

-podział władzy pozwala na przygotowanie podwładnych do awansowania na wyższe stanowisko - poprzez sprawdzenie poprawności ich działań przy wykonywaniu czynności właściwych dla stanowiska wyższego stopnia;

-pozwala to uniknąć skutków prawa Petera: każdy zatrudniony dąży do awansowania w hierarchii na własny szczebel niekompetencji;

4.Specjalistyczna wiedza i umiejętność:

-wzrost złożoności organizacji wiąże się ze wzrostem zapotrzebowania na personel posiadający specjalistyczną wiedzę i umiejętności;

-ta potrzeba jest wzmacniana przez zmiany a otoczeniu (politycznym, społecznym, ekonomicznym, technicznym);

-podział władzy zwiększa rolę ekspertyz specjalistów umożliwia zwiększenie skuteczności organizacji na skutek zaangażowania eksportów zajmujących się specyficznymi problemami.

5.Warunki geograficzne:

-przestrzenne oddalenie części organizacji od jej centrum skłania do powierzenia kierownikowi tej jednostki władzy wystarczającej do zarządzania w sprawach dnia codziennego.

6.Koszty:

-decyzje powinny być podejmowane na możliwie najniższym poziomie organizacji ze względu na minimalizację kosztów.

III.Czynniki wpływające na proces podziału władzy w organizacji:

-System kierowania:

*podziałowi władzy sprzyja system kierowania, oparty na zasadach zaangażowania pracowników grupowego podejmowania decyzji;

-Struktura Organizacji:

*możliwości podziału władzy wynikają z rzeczywistej struktury organizacji;

*należy brać pod uwagę czynniki o charakterze …………….:

Stopień decentralizacji, podział zadań, zakres kierowania, charakter podziału na departamenty, ilość szczebli organ oraz czynniki nieformalne ( struktury nieformalne);

- Natura organizacji- organistyczna lub mechanistyczna:

*system mechanistyczny cechuje się specjalizacją, jasno określoną strukturą hierarchiczną, precyzyjnie określonymi zakresami obowiązków odpowiedzialności, sformalizowanymi kanałami przepływu………….

-system organistyczny cechuje się:

*sieciową strukturą kontroli,

*kierowania i komunikowania się;

*ciągłymi przekształceniami redefiniowaniem zadań;

* komunikowaniem się bardziej poprzez wymianę informacji i opinii, niż instrukcji.

-system organistyczny stwarza więcej możliwości podziału władzy.

IV. Relacje między częściami organizacji:

- I koncepcja:

*kierowanie

*nadzór;

*kontrola:

*współdziałanie.

-II koncepcja:

*więź specjalistyczna;

* więź hierarchiczna,

* więź informacyjna.

Więzi występujące w administracji:

*więź podporządkowania (osobowego lub rzeczowego)

*więź równorzędnego współdziałania

V. Podział władzy wewnątrz administracji:

Centralizacja i koncentracja- procesy systematycznego utrzymywania władzy w rękach organów wyższego szczebla,

Dekoncentracja- proces delegowania władzy ( zadań i kompetencji) w ramach organizacji ku organom średniego niższego szczebla.

Decentralizacja- proces delegowania władzy ( zadań i kompetencji) na zewnątrz organizacji- na rzecz podmiotów zachowujących samodzielność w toku wykonywania zdecentralizowanych zadań i kompetencji.

VI. Projektowanie i doskonalenie struktury administracji:

1.Struktura płaska i wysmukła:

-Struktura wysmukła- jest kosztowniejsza ze względu na większą liczbę kierowników niezbędnych do jej obsługi oraz wywołuje problemy z komunikacją (informacje przechodzą przez większą liczbę osób).

-Struktura płaska- w strukturze tej kierownicy są obciążeni dodatkowymi obowiązkami administracyjnymi oraz szerszymi obowiązkami z tytułu nadzoru nad podwładnymi- obowiązki te mogą być nadmierne.

Struktura płaska prowadzi do wyższego poziomu………….. wydajności pracownika.

2.Rozpiętość kierowania:

Rozpiętość kierowania- liczba osób podlegających jednemu kierownikowi.

Optymalna rozpiętość kierowania wynika z układu różnych czynników:

-wiedza i doświadczenie przełożonych i podwładnych ( im większe, tym szersza potencjalna rozpiętość);

-stopień pożądanych interakcji między kierownikiem podwładnym ( im jej więcej, tym wyższy potencjalny zasięg);

-zakres występowania standardowych procedur ( im ich jest więcej, tym mniejsza potrzeba nadzoru kierownika);

-podobieństwo zadań podwładnych;

-częstość występowania nowych problemów ( im większa, tym większy potencjalny zasięg).

3. Jednoosobowość;

-jeśli mamy do czynienia z organem monokratycznym, tylko jedna osoba jest upoważniona do podejmowania rozstrzygnięć.

-wprawdzie osoba taka, ma zespół dany jej do pomocy tj. biuro, czy urząd (np. wojewoda ma do pomocy urząd wojewódzki, jest to jednak tylko aparat pomocniczy)

- w wydawaniu rozstrzygnięć mogą i zastępują organ jednoosobowy, osoby z tego aparatu, robią to jednak w jego zastępstwie i z jego upoważnienia; ich działanie liczy się”na zewnątrz” jako działanie organu jednoosobowego;

-jeśli osoby te nie mają upoważnienia do zastępowania organu jednoosobowego, mogą tylko wykonywać czynności pomocnicze;

- formę organu monokratycznego stosujemy tam, gdzie zależy na szybkości działania, operatywności, elastyczności czy umiejscowienia odpowiedzialności;

-tam gdzie zależy na prężnej i szybkiej administracji, umiejscowieniu odpowiedzialności za powierzony zakres działania, ściślejszą zależność organu niższego stopnia od organu stopnia wyższego, stosujemy zasadę monokratyczności w budowie administracji publicznej.

4.Kolegialność

Kolegialność kolegialności mówi się w dwu znaczeniach:

1.Kolegialność jako metoda działania:

-oznacza konieczność współpracy wielu osób;

-nie wynika z niej jednak, aby organ działający w oparciu o tę metodę posiadał strukturę wieloosobową,

- metoda ta może być właściwa również dla organu jednoosobowej;

-kolegialność jako metoda działania nie oznacza również konieczności wydania decyzji przez zespół osób;

2. Kolegialność jako cecha strukturalna organu:

-chodzi tu o organ składający się z wielu osób, powołanych do łącznego podejmowania rozstrzygnięć, czy innych czynności;

-tylko cały zespół jest upoważniony do działania i na „ zewnątrz” liczy się działanie całego zespołu, a nie poszczególnych osób wchodzących w skład jednostki.

3, Cechy kolegialności;

- rozstrzygnięcia tego organu są bardziej przemyślane i wyrażone;

-formę organu kolegialnego adm. Stosuje się tam, gdzie chodzi o podejmowanie decyzji ważnych z punktu widzenia państwowego ( np. kolegialna forma RP), czy lokalnego (np. rada gminy)

- budowę tego organu wykorzystuje się również tam, gdzie chodzi o rozpatrzenie sprawy jednocześnie przez różnych fachowców, specjalistów, reprezentantów różnych działów, czy przedstawicieli różnych jednostek organizacyjnych;

- organy kolegialne są bardziej obiektywne, bardziej „obciążałe”, bardziej kosztowne ( np. członkowie Komisji Rady gminy, mogą otrzymać oprócz diet, wynagrodzenie u swego pracodawcy),

VII. Zespolenie administracji terenowej;

-rządowa administracja terenowa zbudowana jest w głównej części na zasadzie zespolenia organizacyjnego;

-zasadnicza rola przypada tu wojewodom wykonującym w województwach władzę administracyjną o odpowiedzialności ogólnej;

-podlegają oni Prezesowi RM za pośrednictwem Ministra właściwego do spraw administracji publicznej, a w województwie sprawują zwierzchnictwo nad cała zespoloną administracją rządową;

- poza administracją zespoloną w skład rządowej adm. Terenowej wchodzą władze niezespolone- są to wyodrębnione organizacyjnie terenowe adm. Specjalne, podległe bezpośrednio ministrom lub centralnym organom adm. Rządowej; urzędy celne, adm. Skarbowa, urzędy górnicze, adm. Leśna, straż pożarna;

-zespolenie organizacyjne adm. Rządowej w województwie jest dwustopniowe:

* w postaci pełnej znajduje ono wyraz w instytucji urzędu wojewódz.;

*w ramach zespolonej adm. Rządowej w wojew. Występują również inne jednostki organizacyjne: służby, inspekcje i straże podległe zwierzchnictwu wojewody;

-w adm. Zespolonej występują 2 szczeble terenowe:

*izby skarbowe

*urzędy skarbowe

VIII. Samorząd:

-to zrzeszenie ludzi,

- to sposób organizacji wykonywania adm.;

-tworzony jest przez wszystkich członków;

-wykonuje zadania z zakresu adm. publ.;

-może wykonywać inne zadania wspólnoty samorządowej;

-rodzaje samorządu:

*terytorialny (samorząd przymusowy)- grupuje mieszkańców danego obszaru;

*specjalne-zrzeszają osoby na zasadzie innego terytorium niż samorząd terytorialny, np. wykonywanie określonego zawodu;

-samorządy są formą decentralizacji administracji;

-jego istotą jest powierzenie zarządu sprawami publ., samym zainteresowanym, czyli zrzeszenie obywateli zorganizowanych z mocy ustawy w korporacjach prawa publ.

-można go określić jako …….. i zasadniczo niezależne zawiadywanie przez grupy obywateli swoimi sprawami, zawiadywanie, które polega na wykonywaniu funkcji adm. publ.;

-jest formą ustrojową wykonywaniu zarządu sprawami danej korporacji przez jej członków.

Procesy informacyjno-decyzyjne:

Proces Informacyjno- decyzyjny- tryb postępowania podmiotów uczestniczących podejmowaniu decyzji ( system zbiornika informacji oraz struktura powiązań między podmiotami, tryb postępowania podmiotów uczestniczących podejmowaniu decyzji)

I.Decyzja w administracji publicznej:

Decyzja - proces nie losowego wyboru rozstrzygnięcia ………………. Nielosowego wyboru celów i środków ich realizacji.

Rodzaje Decyzji:

a)decyzje skierowane na „zewnątrz” i decyzje kierowane (wewnątrz organizacji),

b)programowane i nieprogramowane,

c)prawotwórcze i stosowania prawa.

Proces podejmowania decyzji polega na:

1.Identyfikacji i określeniu problemu,

2.Analizie problemu- zbieranie danych, ich porównywanie, hierarchizacja, interpretacja,

3.Przedstawieniu wariantów decyzji i ich ocenie,

4.Wyborze i określeniu treści decyzji.

Prognozowanie:

-prognozy jako przesłanki planowania,

-już sam opis faktów zawiera element wartościowania,

Podmiot Decyzyjny( decydent):

-potrzeba uwzględnienia w badaniach osobowości decydenta- świadomość, doświadczenie, sumienie, godność ( dylemat czy maszyna może być decydentem?)

Cele Decyzji:

- dotyczący przyszłości,

-wyznacza kierunek strukturę działania decydenta zmierzającego do spowodowania lub utrzymania tego stanu rzeczy;

-stopniowalność celów

Problem decyzyjny:

-różnica między stanem rzeczywistości, a stanem decyzyjnym i wiążąca się z tym potrzeba działania;

-potocznie- zadanie do rozwiązania

Swoboda wyboru:

-istnienie luzu decyzyjnego między możnością rozstrzygania, a czynnikami warunkującymi treść decyzji.

Odpowiedzialność:

-podejmowanie decyzji w odpowiedzialny sposób

-odpowiedzialność- za podjętą decyzję.

Decyzje w administracji:

-podejmowane przez władzę publiczną.

-stanowiące wyraz jej woli.

-podjęte zgodnie z odpowiednią procedurą.

-i na rachunek (odpowiedzialność) administracji.

II. Skutki decyzji:

a)Efekt bezpośredni:

-pewne polecenie działania

-adresat tej decyzji jest upoważniony do działania rozstrzygnięcia tej decyzji.

b) efekt bezpośredni:

-wyjaśnienie celów politycznych oraz koncepcji interesu wspólnego,

-ograniczenie możliwości podejmowania decyzji o innej treści, w sprawach tak samych rodzajowo.

-uzasadnienie dla konieczności wzmocnienia, zmiany, ograniczenia lub zniesienia danej instytucji administracyjnej;

-odkrycie poparcia lub zniechęcenia do decyzji (efekty sposobu podjęcia decyzji).

Determinanty działań administracji:

-Determinanty działań adm. legalność (idea państwa prawa) i interes ogólny.

-Adm. jest zobowiązana do działania zgodnego z prawem, nie może podejmować działań niezgodnych z prawem, nawet jeżeli są to działania wysoko efektywne.

-W każdym państwie istnieją normy prawne dotyczące adm., Adm. jest podporządkowana prawu- zasada legalności działania, adm.

-Dualistyczny charakter prawa adm. - dotyczy ono podmiotów administracji oraz podm. Administrowanych.

-Dualizm prawa stosowanego przez administrację:

*prawo cywilne i prawo administracyjne-tworzące szczególny reżim prawny, stanowiący modyfikację, wyjątek czy uzupełnienie prawa cywilnego.

-Hierarchia norm prawa stosowanych wobec adm.:

Przewaga norm konstytucyjnych nam zwykłymi (ustawowymi i podstawowymi) oraz aktów prawnych generalnych indywidual.

-Prawo cywilne-reguluje ono różnego rodzaju sprawy i jest istotne założenie, że podmioty występujące po obu stronach są równe, np. ten, co sprzedaje, ma te same prawo, jak ten, co kupuje,

-Prawo administracyjne- to część prawa, która wprowadza szczególne regulacje w związku z administracją, prawo to jest szczególne w stosunku do prawa cywilnego,

-Administracja nie może powoływać się na jakiekolwiek okoliczności, jeżeli chodzi o złamanie prawa, może podejmować tylko te działania, na jakie pozwala prawo,

I. Legalność;

-oznacza współcześnie nie tylko podporządkowanie administracji prawa (legalność wewnętrzna), ale takie wyposażenie obywateli w instrumenty prawne pozwalające na wyegzekwowanie od administracji jej powinności.

-zasada legalności zawiera aspekt polityczny.

-administracja musi działać w sposób zgodny z prawem;

-wg legalności, działalność administracji ma ważne znaczenie i wiąże się z koncepcją państwa i oznacza, że państwo i administracja są związane z prawem.

-koncepcja ta wyszła z założenia, że prawo powinno chronić obywateli przed administracją. Jeśli administracja naruszy prawo, to obywatelowi przysługuje prawo szukania ochrony przed amin.

II. Interes ogólny:

- to interes najbardziej istotny, wspólny dla wszystkich członków społeczności oraz dla społeczności jako takiej;

- jest inny od sumy interesów indywidualnych;

- jest czymś odrębnym od interesu członków tej zbiorowości;

- nie jest określony raz na zawsze w konkretnej sprawie, ale musi być w tej sprawie interpretowany,

- konkretyzacja interesu ogólnego występuje dla potrzeb konkretnego rozstrzygnięcia,

-, ponieważ działania administracji mają zaspakajać interes ogólny, to decyzje administracji stanowią w ostateczności wykładnię tego interesu.

III. Racjonalność menedżerska:

-odwołuje się do konieczności oceny działania administracji w kategoriach dobrej roboty,

-trzy podstawowe walory działania sprawnego:

*skuteczność- działanie, które prowadzi do skutku zamierzonego jako cel,

*korzystność-, jeżeli cenność wyników użytecznych jest większa niż cenność kosztów,

*ekonomiczność-, jeżeli wartość stosunku cenności wyników użytecznych do cenności kosztów jest większa od jedności.

Podział terytorialny:

I.Podział terytorialny:

-to rozczłonkowanie przestrzeni państwa, dokonane z zamiarem trwałości i w odpowiednich formach prawnych, dla realizacji zadań państwa przez państwowe jednostki organizacyjne lub jednostki nadpaństwowe, lecz bezpośrednio włączone w wykonywanie zadań państwa.

II.Zasady kształtowania podziału terytorialnego:

1.Zasada ostatecznego środka i stabilizacji podziału terytorialnego:

-podział terytorialny oznacza, że zmiany podziału terytorialnego powinny być traktowane jako ostateczny środek reformowania administracji;

-zasada ta dotyczy struktury podz.teryt. Jako całości;

- podział terytorialny powinien być trwały, stabilny.

2.Zasada korelacji i harmonizacji podziałów terytorialnych:

-zasada ta, odnosi się do dwóch kwestii:

*istnieją podziały terytorialne (szczeble: gminy, powiaty, województwa)

3. Zasada rozróżniania struktury podz. Teryt. I struktury organów terenowych:

-organy adm. rządowej występują na obszarze województwa;

4. Zasada maksymalizacji wielkości jednostek podz. Terytorialnego:

-zwiększenie obszaru jednostek samorządu terytorialnego.

III. Rodzaje i modele podziałów terytorialnych:

1.Czynnikami kształtującymi podział terytorialny, są m.in.:

-czynniki historyczne, gdzie istnieje pewna tradycja do rozłożenia przestrzeni;

-czynniki infrastrukturalne:

*budynki zajmowane przez administrację;

*struktura szkolnictwa;

-zakres zadań i kompetencji adm. terenowej poszczególnych szczebli,

-koncepcje, co do sposobu organizacji państwa:

*koncepcja zakładająca przybliżenie administracji do obywateli

*koncepcja zakładająca centralizację administracji prowadzi do małego rozbudowania administracji terenowej.

-w państwach europejskich występuje dwuszczeblowy lub trójszczeblowy

*podział dwuszczeblowy występuje w: Holandii, Portugalii, Grecji, krajach skandynawskich;

*podział trójszczeblowy występuje we: Francji, Hiszpanii, Włoszech

2. Funkcje podziału terytorialnego:

-uzyskanie określonego ładu przestrzennego realizacji zadań państwowych przez terenowe organy państwa lub inne jednostki organizacyjne.

-podział terytorialny jest pochodną zadań oraz struktury organów terytorialnych ( dookreślona dla danego państwa hierarchia, tych organów wyróżniająca się w liczbie szczebli administrowania)

Rodzaje podziałów terytorialnych:

-zasadniczy- gruntowne zmiany w tym zakresie wprowadza ustawa z 24.07.98r., o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa:

*tworzy ona 10 nowych, dużych województw, będących swego rodzaju regionami;

*na podstawie rozporządzenia wykonawczego RM z 07.08.1998r., utworzono 208 powiatów ziemskich oraz 64 powiaty grodzkie;

*odział terytorialny na gminy nie uległ zasadniczym zmianom od jego wprowadzenia, tj. od 1972r.

-podziałem zasadniczym tworzy się:

*podziały specjalne, które ustala się dla tych działów administracji publicznej ( czasem sądowej lub prokuratury), które nie mieszczą się w podziale zasadniczym( np. dla adm. morskiej, górniczej),

*powstają też pomocnicze jednostki podziału terytorialnego ramach podziału zasadniczego, np. odział gminy na ….osiedla.

Struktura podziału terytorialnego, to pionowy układ jednostek tego podziału, a także układ jednostek poszczególnych poziomów podziału.

Pojęcie „stopnia administrowania”-wskazuje, że dany organ wykonuje na określonym terytorium obok kompetencji w układzie rzeczowym (poziomym) również kompetencji w przedmowie kierowania, czyli pełni rolę organu nadrzędnego stosunku do organów terenowych, które działają w mniejszych jednostkach podziału terytorialnego.

Pojęcie „poziomu administrowania”- odnosi się do takiego organu, który realizuje na określonym terytorium jedynie kompetencje w układzie rzeczowym (poziomym), natomiast nie jest wyposażony w żadne kompetencje w stosunku do organów administracji działających mniejszych jednostkach podz. Terytorialnego.

Wyposażenie materialne administracji

- wprowadzenie nowoczesnych technik biurowych w administracji, wpływ komputeryzacji na organizację i funkcjonowanie administracji,

- postęp techniczny - mechanizacja prac biurowych,

- aspekt zewnętrzny wyposażenia administracji - budowle wzbudzające szacunek, wyposażenie gabinetowe zależne od stanowiska lub funkcji danego urzędnika

- właściwe wykorzystanie środków materialnych przez administrację:

* racjonalizacja - to jest standaryzacja i normalizacja

* mechanizacja i automatyzacja - ograniczenia natury ekonomicznej oraz organizacyjnej, strukturalnej oraz społecznej,

- pomieszczenia urzędów administracji - koncepcja centrów administracyjnych,

- zarządzenie wyposażeniem technicznym administracji,

- problematyka różnego rodzaju centrów administracji, archiwa.

Administracja a postęp techniczny :

- administracja znajduje się pod wpływem nowych środków technicznych, które przewyższają swoim znaczeniem wszystkie środki dotychczasowe

- pojawienie się tych środków łączy się z ogromnym postępem nauk matematycznych, cybernetyki, informatyki, elektroniki oraz automatyki, dającym początek rewolucji naukowo - technicznej,

- są to urządzenia przeznaczone dla administracji, np. do sortowania listów, czy do uzupełnienia kartotek, albo urządzenia o znacznie szerszym zastosowaniu, zwłaszcza urządzenia elektronicznej rejestracji i przetwarzania danych, na czele z elektronicznymi maszynami cyfrowymi, czyli komputerami oraz urządzenia przesyłania danych,

- wpływ tych środków technicznych na administrację, wydaje się podobny do wpływu, jaki wywarł telefon i maszyna do pisania, choć intensywność tego wpływu jest oczywiści nieporównywalnie większa,

- usprawnienie przez nie administracji łączy się z koniecznymi zmianami personelu administracji, a mianowicie z zastępowaniem licznych pracowników wykonujących funkcje kancelaryjno - techniczne przez specjalistów, potrafiących obsługiwać nowe, coraz bardziej skomplikowane urządzenia,

- powoduje to także zmiany w obrębie hierarchii administracji,

- nowe urządzenia utrwalające tendencję do koncentracji i centralizacji,

choć zarazem niwelują jej tradycyjne wady przez daleko idące racjonalizowanie działania administracji; optymalizuję decyzji i umacnianie zasad sprawności i gospodarności,

- zarazem działalność administracyjna może bardziej niż dotąd wymykać się z pod kontroli społeczeństwa, co rodzi wiele problemów natury politycznej,

- próbą rozwiązania tych problemów jest m.in. idea technokratyzmu:

* propagatorami tej idei są kadry, które mogą przyczyniać się do osłabienia faktycznego znaczenia demokratycznych instytucji ustroju współczesnych państw rozwiniętych,

* szybki wzrost kadr i w ogóle liczebności urzędników, nazywanych często „białymi kołnierzykami” ma wiele przyczyn:

* wzrost wydajności pracy w gałęziach produkcji materialnej, szybszy niż w administracji,

* szybki rozwój tych gałęzigospodarki, które zaspokajają niematerialne potrzeby społeczeństwa.

PERSONEL

Kategorie pracowników administracji publicznej:

a)pracownicy urzędów klasycznej administracji publicznej, w polskich warunkach administracji rządowej, samorządowej Sejmu i senatu Prezydenta RP, pracownicy sądów i prokuratury 8z wyjątkiem sędziów i prokuratorów),

b)funkcjonariusze instytucji bezpieczeństwa publicznego : wojska, policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej.

publicznych)Funkcjonariusze służb publicznych banku emisyjnego, kolei, poczty, telekomunikacji, także pracownicy zakładów publicznych (m.in. służby zdrowia, szkolnictwo).

Polityka kadrowa w administracji:

Polityka kadrowa - to zespół prawnych pozaprawnych środków oddziaływania, stosowanych w celu zapewnienia dopływu do aparatu administracji publicznej, wysoko kwalifikowanych i doświadczonych pracowników, utrzymywania ich w tym aparacie oraz ich właściwego rozmieszczenia i wykorzystania.

Status prawny urzędników

Modele skrajne: system łupów (pełnej destabilizacji) oraz służby cywilnej (pełnej stabilizacji).

1. Stabilizacja, ale nie całkowita, osiągana jest poprzez :

- ukształtowanie stosunku pracy jako stosunku administracyjno - prawnego,

- ograniczenie możliwości odwołania do sytuacji enumeratywnie wskazanych w przepisach

- odwoływanie nie przez bezpośredniego zwierzchnika, ale przez organ wyższy.

2. Problem destabilizacji urzędników uczestniczących w sprawowaniu władzy politycznej : kwalifikowanie danych stanowisk jako polityczne lub urzędnicze. Zawsze istnieją stanowiska, w których w obsadzie minister ma wolną rękę.

Drogi naboru funkcjonariuszy publicznych:

1. Zagadnienia rekrutacji urzędników:

-zasada równego dostępu do służby publicznej,

- zasada rekrutacji w zależności od zdolności 8kwalifikacje)

- warunki dostępu do służby publicznej 8dot. statusu prawnego kandydata), wymagania dotyczące: odbycia służby wojskowej, korzystanie z praw obywatelskich, narodowość; w większości krajów UE także moralność (nieposzlakowane zachowanie, dobra reputacja, godność).

2. Sposoby selekcji kandydatów na stanowiska urzędnicze:

a) MODEL HOLENDERSKI

- publikowanie list nieosobowych stanowisk,

- zasadniczo są stosowane te same sposoby rekrutacji kandydatów, co w sferze gospodarki prywatnej

b) MODEL BRATYJSKI

- kandydaci biorą udział w konkursach, skoncentrowanych na ocenie osobowości kandydata (chęć uniknięcia oceny wykształcenia kandydatów i faworyzowania jakiegoś kierunku wykształcenia),

- osoba, która otrzymała od komisji rekrutacyjnej certyfikat, może być mianowana na urzędnika.

c) MODEL NIEMIECKI - system egzaminów,

- egzamin przed komisją złożoną z urzędników i pracowników uniwersyteckich:

* etap przygotowawczy (trwa do 2 lat)

* egzamin poprawkowy (otrzymuje się tytuł asesora, dający prawo ubiegania się o zatrudnienie),

* rekrutacja na konkretne stanowisko pracy (szef rządu - na podstawie rozmowy kwalifikacyjnej i dokumentów),

d) MODEL FRANCUSKI - dwie drogi:

- absolwenci szkół specjalnych zostają mianowani na urzędników,

* absolwent ma prawo wyboru miejsca pracy - zależnie od końcowej lokaty w szkole,

- konkursy bądź do szkół administracji, bądź bezpośrednio do pracy w administracji

e) REKRUTACJA AUTOMATYCZNA

- przeprowadzamy centralnie, na podstawie jednolitego kwestionariusza, wyniki obliczane mechanicznie

f) DROGA KARIERY (nabór przez konkurs na najniższe stanowiska),

- urzędnik przechodzi po kolei przez wszystkie szczeble organizacji, awanse na opóźnione stanowiska w drodze konkursu - prawo do awansu,

- zalety drogi kariery:

* zwiększenie zadowolenia z pracy

* większa efektywność pracy

* obniżenie kosztów pozyskania pracowników,

- wady drogi kariery

* Prawo Petera - każdy awansuje w hierarchii, aż do osiągnięcia szczebla , na którym okaże się nie kompetentny; pracę wykonują ci, którzy nie osiągnęli jeszcze swego szczebla niekompetencji,

* Prawo Robinsona - w biurokracji awansuje się za działalność, nie za wyniki,

g) DROGA ZAWODU (nie ma gwarancji posuwania się w górę w hierarchii na opóźnione stanowiska)

- osoba o wymaganych może zająć stanowisko od razu na szczycie hierarchii,

Kwalifikacje wymagane od urzędnika: wiedza profesjonalna, umiejętności organizatorskie, kwalifikacje społeczne.

- kryteria formalne - określone w przepisach prawa, np. wykształcenie

- kryteria merytoryczne - wiedza profesjonalna, umiejętności organizatorskie, kwalifikacje społeczne

- profil wykształcenia podstawowego oczekiwany od kandydatów na urzędników:

* Wilka Brytania - wykształcenie humanistyczne

* Niemcy - prawnicy

* Francja - nauki społeczne

Kształcenie i doskonalenie kadr administracji publicznej:

- jednym z elementów doskonalenia kadr administracji jest ponoszenie kwalifikacji kadr tam zatrudnionych, chodzi przy tym zarówno o kształcenie kadr na potrzeby administracji, jak i doskonalenie pracowników już zatrudnionych.

a) Typ kształcenia wyższego na użytek administracji publicznej:

- problematyka t5a budzi kontrowersje

- w XX-leciu międzywojennym, problem szkolnictwa wyższego na potrzeby administracji był żywo dyskutowany,

- po II wojnie św. Zwracano uwagę raczej na kształcenie kadr kierowniczych w administracji gospodarczej, w mniejszym zaś stopniu - administracji publicznej

- problem kształcenia na potrzeby administracji pojawił się jako zagadnienie praktyczne w latach 80 tych, kiedy to na większości wydziałów prawa i administracji, rozpoczęto likwidację stacjonarnych studiów administracyjnych,

b) Problem dokształcenia (podnoszenia kwalifikacji) osób już zatrudnionych w administracji publicznej:

- tworzenie studiów podyplomowych, aktualizujących wiedzę byłych absolwentów prawa i administracji:

* powinny one być ukierunkowane na dany dział administracji państwowej lub samorządowej,

- tworzenie studiów podyplomowych dla osób zatrudnionych w administracji publicznej; legitymujących się innym wykształceniem niż prawnicze, czy administracyjne,

* istnieją dziedziny, w których kadra zwłaszcza kierownicza powinna posiadać wiedzę fachową z określonej specjalności, np. dobra stanowisk kierowniczych w administracji szkolnej wymaga przede wszystkim wykształcenia pedagogicznego, a w administracji zdrowia - zatrudnienia lekarzy czy farmaceutów, administracji rolnej - osób, które posiadają studia rolnicze, itd.

Systemy motywacyjne:

Metody oceny prawników:

a) metody klasyczne:

- oceny wg. Stopni, skal ustalonych przez przełożonego,

- metody analityczne, oparte na określonych kryteriach, np. związanych z danym stanowiskiem, co trzeba umieć, wiedzieć i jakie mieć kwalifikacje na danym stanowisku,

b) metody neoklasyczne:

- ocena dokonywana przez specjalne ciało składające się z przełożonego i innych osób, np. przedstawicieli związków zawodowych

- metody incydentów krytycznych - kryterium oceny stanowi, np. liczba skarg, odwołań, uchyleń decyzji, itd.

- badanie kwalifikacji - porównywanie kwalifikacji i wyników na takich samych lub podobnych stanowiskach,

c) metody zarządzania przez cel - ocena pracownika zależy od stopnia realizacji wyznaczonego celu,

d) metody skoncentrowane na pracownikach - zindywidualizowane oceny oparte na diagnozie perspektyw rozwoju pracownika,

Zadania i kompetencje administracji publicznej:

Funkcje administracji:

- są odwzorowaniem celów podstawowych i przyporządkowanym im celów pośrednich,

- to odwzorowanie jest wyrażone w działaniach administracji, które mają charakter trwały (ciągły a nie jednorazowy) i wielopodmiotowy, tzn. mogą występować w różnych przedziałach struktury organizacyjnej administracji oraz mogą mieć różny przedmiot w zależności od podstawowych celów formułowanych w politycznych programach administracji,

- istotą funkcji jest również i to, że w owych działaniach złożonych mieści się stały element oceny środków, zasobów i metod z punktu widzenia ich udziału w osiąganiu celów podstawowych.

1. Przykładowa klasyfikacja funkcji administracji:

a) funkcje podstawowe do których realizacji administracja została powołana przez władzę polityczną: funkcje suwerenności, ekonomiczna, socjalna, edukacyjna i kulturowa.

b) funkcje pomocnicze - skierowane na obsługę administracji

c) funkcje zarządzania - wykonywania władzy, tworzenia polityki instytucji administracyjnych. Programowanie, planowanie, kontrola, organizowanie.

2. Druga klasyfikacja funkcji administracji:

a) funkcje poznawczo - kontrolne

b) funkcje przygotowania decyzji

c) funkcje wykonania decyzji

3. Trzecia klasyfikacja funkcji administracji:

MISJA GENERALNA:

- odkrywanie i określanie środków, które pozwolą zaspokoić potrzeby

- adaptacja opcji politycznych, społecznych i ekonomicznych wyznaczanych przez instytucje polityczne do uwarunkowań środowiska, w którym działa administracja,

- przekazywanie dyrektyw dotyczących realizacji programu politycznego, ekonomicznego i społecznego

a)funkcje koncepcyjne - przewidywania (informacji, planowania) organizacji,

b)funkcje kierowania - określania akcji do przedsięwzięcia, zarządzania, kontroli wykonania podjętych działań

c)misje techniczne - funkcje szczególne o charakterze technicznym:

- funkcje o znaczeniu narodowym

* reprezentacji interesów państwa (dyplomacja, sprawy zagraniczne)

* bezpieczeństwa (obrony narodowej, policji)

- funkcje egzekucji i zarządzania:

* ekonomiczne (transport, telekomunikacja, urbanizacja, mieszkania, eksploatacja bogactw naturalnych)

* specjalna (oświata i kultura, pomoc społeczna, służba zdrowia)

Formy i metody działania administracji:

Formy działania administracji - sposób działania administracji,

Metoda działania administracji - stosowanie określonych form w dłuższym okresie czasu dla osiągnięcia określonego celu.

Metody stosowane w administracji:

- metoda przymusu

- metoda przekonywania

- metoda prewencji

- metoda zabezpieczenia prawnego

- metoda inspiracji

Zadania i kompetencje

Zadania wyrażają w sposób bardziej konkretny cele organizacji i pożądane rezultaty jej istnienia.

Kompetencje (organ państwa - podmiotu administracyjnego) - jemu i tylko jemu powierzony zespół uprawnień i obowiązków wyrażający stopień udziału tego organu w wykonywaniu zwierzchniej władzy Państwa: zespół uprawnień i obowiązków organu państwowego składających się na przysługującą mu możliwość prawnego działania w przedmiocie organizowania określonych dziedzin życia społecznego. Za właściwe wykonywanie tych kompetencji podmiot administrujący ponosi określoną odpowiedzialność.

Suma kompetencji wszystkich podmiotów administrujących określa zakres administracji publicznej.

Polityka - tworzona w ramach zadań organizacji, stanowi podstawę do podejmowania decyzji i wyznaczania kierunków działań, tak, aby realizować zadania.

Kultura organizacyjna to:

- zbiór dominujących wartości i norm postępowania, charakterystycznych dla danej organizacji, podbudowany założeniami, co do natury rzeczywistości i przejawiający się w zachowaniach szczególnego rodzaju.

- zbiór wartości i norm postępowania pomagających członkom organizacji zrozumieć, za czym organizacja się opowiada, jak pracuje, co uważa za ważne.

Funkcje kultury organizacyjnej:

a)funkcja integracji wewnętrznej - określa granice grupy, wyznacza zasady władzy i kryteria statusu, ogranicza niepewność, zawiera kryteria nagradzania i karania,

b)funkcja dostosowania zewnętrznego, ułatwia zrozumienie misji i strategii organizacji, integrację wokół środków, zwiększa zaangażowanie pracowników, ułatwia przeformułowanie celów,

Style kierowania:

- autokratyczny

- demokratyczny

Etyczne aspekty administracji:

Etyka administracyjna - moralne zasady postępowania funkcjonariuszy publicznych w organizacji biurokratycznej

Etyka administracyjny (etyka stosowana w administracji) - zbiór zobowiązań i uprawnień, które wynikają ze szczególnej pozycji jednostki w jej stosunkach służbowych, zawodowych i organizacyjnych.

Reformy administracyjne

1. Cykl życia organizacji:

- narodziny i walka o przetrwanie

- młodość i dynamiczny rozwój

- dojrzałość

- upadek lub zmiana

2. Czynniki zewnętrzne:

- nowe zjawiska wymagające działania administracji, jak np. bezrobocie, bezdomność, narkomania

- nowy sposób myślenia o administracji:

* RPO jako instrument orientowania administracji na ludzi

* zamówienia publiczne - racjonalność ekonomiczna w administracji

* kontrola NIK zwracająca uwagę na straty budżetu

- polityczne motywy zmian administracji

- czynniki wewnętrzne

- nowe narzędzia pracy itd.

Sposoby doskonalenia organizacji:

- można zmienić:

* strukturę, czyli układ jednostek organizacyjnych, linie komunikowania się, hierarchię organizacyjną

* technologie, czyli: zmienić wyposażenie, procedury (np. zamówienia publiczne)

* personel, czyli: zmienić sposoby doboru i szkolenia pracowników, zmienić postawy lub oczekiwania pracowników

- zmiany:

* podejście klasyczne - ścisłe zdefiniowanie zakresów obowiązków, odpowiedni podział pracy, zmiana rozpiętości kierowania

* decentralizacja - tworzenie mniejszych, zwartych jednostek organizacyjnych, lepiej dostosowanych do zadań i otoczenia,

* podejście technologiczne - wzbogacanie pracy - większe wyzwania dla pracowników (system gniazdowy zamiast taśmowego)

* podejście zorientowane na ludzi - zmiana zachowań pracowników - ich umiejętności, postaw, oczekiwań itp.

Zarządzanie w warunkach ryzyka

Rodzaje ryzyka:

- ryzyko, które trzeba zaakceptować, aby przetrwać

- ryzyko, które można podjąć - ewentualne niepowodzenie nie zagrozi istnieniu organizacji,

- ryzyko, którego nie można podjąć

- ryzyko którego nie można podjąć - związane z ogromnymi korzyściami i zasadniczymi przeobrażeniami organizacji,

Zarządzenie przez cele:

- polega na ustaleniu przez kierowników wraz z podległymi im pracownikami wspólnych celów

- cele te są wykorzystywane do planowania własnej pracy oraz do śledzenia jej wyników

- jest ono przeciwstawione zarządzeniu przez akcje

- pozwala na to aby każdy wiedział czego się od niego oczekuje

- pomaga w planowaniu, zmuszając kierowników do ustalania celów i wyznaczania terminów ich realizacji

- ułatwia komunikowanie się `kierowników i podwładnych

- sprzyja lepszemu poznaniu przez pracowników celów całej organizacji

- zapewnia sprawiedliwszą ocenę przez koncentrację uwagi na konkretnych osiągnięciach; umożliwia też ocenę w świetle celów organizacji,

Uwarunkowania zarządzenia przez cele:

- styl kierowania i poparcie kierownictwem

- poparcie kierowników dla zmian

- umiejętności interpersonalne

- zakresy obowiązków

- ustalanie i koordynacja celów

- metody kontroli realizacji celów

- sprzeczność między innowacją i zarządzeniem przez cele.

5



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
WsAp semestr 1 i 2, Administracja-pojęcia, 1
01 pamięć jako przedmiot badań historia badańid 2625 ppt
Rozwój człowieka jako przedmiot badań psychologicznych, ★ Studia, Psychologia, Psychologia rozwojowa
II Prawo jako przedmiot badań naukowych ćw, Politologia, Wstęp do nauki o państwie a prawie, Ćwiczen
Wychowanie jako przedmiot badań socjologicznych, Problemy i zagadnienia wychowawcze
Rodzina jako przedmiot badań socjologii
bezpieczeństwo jako przedmiot badań, 04 - Bezpieczeństwo Narodowe, Mobilizacja w Systemie Obronnym P
Człowiek jako przedmiot badań psychologicznych
Autokreacja jako przedmiot badań andragogiki pracy
myzyka jako przedmiot badań politologicznych
Państwo jako przedmiot badań geografii politycznej, Stosunki międzynarodowe
rozwój człowieka jako przedmiot badań psychologicznych, psychologia
Gatunek mowy i tekst jako przedmiot badań diachronicznych, antyk, gramatyka historyczna
4 wizulaność jako przedmiot badań
Ruch turystyczny jako przedmiot badań socjologii turystyki
~$TYKUŁ 1 Rozwój człowieka jako przedmiot badań psychologicznych
Metodologia badań Bezpieczeństwo narodowe jako przedmiot badań

więcej podobnych podstron