DECENTRALIZACJA

Podział władzy i przekazywanie niektórych zadań społecznych na niższy szczebel hierarchiczny (różne grupy społeczne, instytucje, osoby), czyli delegowanie uprawnień do decydowania. Zmniejsza się tym samym liczba spraw, które wymagają interwencji, rozstrzygnięć i korektur ze strony wyższych instancji. Decentralizacja wiąże się bowiem z przemieszczaniem ośrodka decyzji w "dół" hierarchii organizacyjnej. Instytucja skrajnie scentralizowana to taka, w której prawo decydowania o wszystkim umieszczone jest w jednym centralnym punkcie; instytucja skrajnie zdecentralizowana to taka, w której umieszczono je na szczeblu kierowania najniższym w danym ciągu zależności (J. Zieleniewski).

We współczesnych państwach - ze względu na niebezpieczeństwo koncentracji władzy w wielkich biurokratycznych instytucjach związanych z aparatem państwowym - nabierają znaczenia wysiłki na rzecz decentralizacji (szczególnie w sferze zarządzania). Nawet w państwach o dużej koncentracji władzy politycznej i społecznej ujawniają się tendencje decentralizacyjne. Decentralizacja polityczna oznacza, że tylko zasadnicze funkcje państwowe są skupione w rękach organów centralnych, organom terenowym i lokalnym pozostawia się szeroki zakres podejmowania decyzji i działań.

Katolicka nauka społeczna wskazuje - zgodnie z zasadą pomocniczości - na konieczność decentralizacji, według której należy mniejszym społecznościom, jak np. rodzina, społeczności lokalne, organizacje o charakterze kulturowym i gospodarczym, przypisywać bardzo ważne, a nawet decydujące znaczenie, w zależności od posiadanych przez nie kompetencji i umiejętności. Zgodnie z zasadą pomocniczości i personalizmu należy także przeciwdziałać biurokratyczno-centralistycznym tendencjom w Kościele i wyciągać konsekwencje w odniesieniu do kościelnych struktur organizacyjnych. Decentralizacja w Kościele powinna przebiegać w ramach Kościoła powszechnego i diecezjalnego, a także na płaszczyźnie parafialnej. Zakłada ona wzrost indywidualnej wolności, ale i odpowiedzialności za Kościół i jego substruktury.

(Słownik Katolickiej Nauki Społecznej, Ks. prof. dr hab. W.Piwowarski (red.), W-wa 1993, s.35)

---