KREW
Krew - wypełnia łożysko naczyniowe, oddzielona śródbłonkiem, stanowi 5-7% masy ciała.
Krew - jest płynem, w którym pływają komórki, składa się z osocza (roztwory białek, lipidów, elektrolitów) i elementów morfotycznych: erytrocytów, leukocytów i trombocytów.
Hematokryt - jaki % objętości krwi stanowią komórki.
Funkcje krwi:
Transport: Tlen z płuc do tkanek, CO2 z tkanek do płuc, Substancji odżywczych do tkanek, Produkty metaboliczne do nerek, Hormony, witaminy.
Magazyn (białka osocza),
Homeostaza (temperatura, pH, ciśnienie osmatyczne),
Obrona (leukocyty, przeciwciała).
Erytrocyty - powstają w szpiku kostnym, żyją we krwi do 4 miesięcy (stare usuwane z obiegu przez śledzionę), przenoszą tlen z płuc do tkanek.
Budowa erytrocytów - kształt dwuwklęsłego dysku, dzięki białkom strukturalnym, większe niż większość naczyń włosowatych, wypełniony prawie w całości Hemoglobiną.
Normy:
Liczba - M: 4,5-5,6 K: 4-5 (mln/mm3),
Ht - M: 42-50 K: 36-45 (%),
Hb - M:14-17,5 M: 12-15,5 (g/dl),
MCV 80-96 fl,
MCH 27-33(pg),
MCHC około 34%.
Hemoglobina - cząsteczka białka (globiny), zbudowana z 4 łańcuchów peptydowych: 2α i 2β (w Hb A1), 2α i 2δ (w Hb A2), 2α i 2χ (w Hb F).
Połączona z 4 cząsteczkami hemu.
Rodzaje Hb: HbA1- 97%, HbA2- 2,5%, HbF- 0,5% (po 6 miesiącu życia).
Funkcje Hb:
Transport tlenu z płuc do komórek,
Transport niewielkiej ilości CO2 (6%) - tzw. Karbaminohemoglobina,
Magazyn tlenu na kilka sekund.
Oksychemoglobina: % Hb utlenowanej zależy od: pO2, pH i pCO2, temperatury.
Krzywa dysocjacji hemoglobiny: to funkcja wysycenia Hb tlenem w zależności od prężności tlenu we krwi.
Na krzywą wpływa: spadek temperatury, spadek pCO2 i spadek pH - przesunięcie krzywej w lewo; przy tej samej pO2 więcej Hb wysycanej tlenem. Wzrost temperatury, wzrost pCO2 i spadek pH - przesunięcie krzywej w prawo; mniej Hb wysycanej tlenem, ale także łatwiej oddaje O2 w tkankach.
Hemoglobina patologiczna:
Methemoglobina - atom żelaza utleniony, do Fe3+ powoduje całkowitą utratę zdolności wiązania tlenu przez Hb.
Karboksychemoglobina - związana erytrocytów tlenkiem węgla, który ma 200* większe powinowactwo do Hb niż tlen i łączy się erytrocytów nią na wiele godzin.
Zużycie erytrocytów po około 120 dniach: rozpad głównie w śledzionie, globina ulega hydrolizie, aminokwasy do ponownego wykorzystania, Fe uwolnione do surowicy do ponownego wykorzystania w szpiku. Hem-biliwerdyna-bilirubina-wydalana z żółcią.
Układy grupowe krwi:
Ponad 40 różnych antygenów o różnym znaczeniu,
Układ grup głównych AB0,
Układ grup Rh,
Układ antygenów tkankowych HLA.
Grupy AB0 - na błonie komórkowej erytrocytów obecne substancje grupowe A, B lub H determinujące 4 grupy główne: A (antygen A w osoczu, przeciwciała anty-A w surowicy), B (antygen B, przeciwciała anty-A), AB (antygen A i B, bez przeciwciał), 0 (substancja grupowa H bez właściwości antygenowych, przeciwciała anty-A i anty-B).
Układ Rh:
W otoczce antygen D - grupa Rh - dodatnia,
Brak antygenu D - grupa Rh - ujemna,
Przetaczanie krwi Rh(+) pacjentowi Rh(-) prowadzi do immunizacji (przeciwciała anty-D),
Ponowne przetoczenie doprowadzi do aglutynacji krwinek dawcy.
Próba krzyżowa:
Aby uniknąć odczynu poprzetoczeniowego spowodowanego niezgodnością grup dalszych,
Polega na inkubacji krwinek dawcy z surowicą biorcy i krwinek biorcy z surowicą dawcy,
Wystąpienie aglutynacji (próba dodatnia) wyklucza przetoczenie.
HLA - antygeny zgodności tkankowej:
Na powierzchni leukocytów i trombocytów,
Na ich podstawie identyfikowane są obce komórki, które zostaną zlikwidowane,
Zgodność w układzie HLA - bliźnięta jednojajowe,
Typowanie - dobieranie biorcy narządów możliwie najmniej niezgodnego w układzie HLA, by uniknąć odrzutu przeszczepu.
Leukocyty - Granulocyty: obojetnochłonne 35-70%, kwasochłonne 0-8%, zasadochłonne 0-2%. Limfocyty 20-45%. Monocyty 2-7%.
Granulocyty - powstają w szpiku kostnym czerwonym, ziarnistości: obojętnochłonne (neutrofile), kwasochłonne (eozynofile), zasadochłonne (bazofile). Zdolności: chemotaksji, fagocytozy, diapedezy, degranulacji (enzymy, mediatory), oddychania wybuchowego.
Neutrofile - jądro pałkowate lub segmentowe (do 5 seg.), pula wolno krążących, pula przyścienna (ponad połowa puli całkowitej), może być bardzo szybko zmobilizowana, pula całkowita może się zwiększać kilkakrotnie w kilka godzin - z rezerwy szpikowej (toksyny bakteryjne, interleukina).
Funkcje neutrofili - obrona przed infekcją bakteryjną, po około 7 godzinach diapedeza do miejsca zakażenia, w ognisku - derganulacja i uwalnianie enzymów, wolnych rodników.
Eozofile - funkcje podobne do neutrofili, szczególnie aktywne w parazytozach.
Bazofile - uczestniczą w reakcjach nadwrażliwości, degranulują pod wpływem IgE, uwalniają histaminę, leukotrieny, heparynę.
Limfocyty - powstają w układzie limfatycznym (szpik czerwony, grasica, węzły chłonne, grudki chłonne, śledziona), 3 grupy: 1) limfocyty T- grasicozależne 70%, 2) limfocyty B- szpikozależne 15%, 3) limfocyty NK- cytotoksyczne 15%.
Limfocyty T: Limfocyty T helper - uwalniają, cytokiny, które aktywują limfocyty T i B, Limfocyty T cytotoksyczne - niszczą komórki zawierające antygen.
Limfocyty B: „uczulone” limfocyty B migrują do węzłów chłonnych, tam przekształcają się w komórki plazmatyczne, które produkują swoiste przeciwciała.
Limfocyty NK: niszczą komórki z wirusami, za pomocą białek uszkadzających ich błonę komórkową.
Pierwotna odpowiedź immunologiczna: obca komórka/substancja zostaje zfagocytowana, niektóre jej fragmenty uwalniane z komórki fagocytarnej płyną chłonką do węzłów chłonnych. Antygen przyczepia się do błony komórek makrofagi- komórki prezentującej antygen limfocytom T helper. Cytokiny makrofagi i T helper aktywuje limfocyty B, które przekształcają się w komórki plazmatyczne i produkują swoiste immunoglobiny. Antygen jest wiązany z przeciwciałem i jego stężenie spada - zaczyna przeważać działanie T supresor, które hamują limfocyty B - spadek mimo przeciwciał.
Wtórna odpowiedź immunologiczna: jeżeli ten sam antygen pojawi się ponownie, zostaje związany z przeciwciałem na powierzchni uprzednio ulepszonych limfocytów B, z tych limfocytów powstają przez podział liczne komórki plazmatyczne, uwalniające swoiste przeciwciała do chłonki - krwi.
Monocyty - powstają w szpiku kostnym czerwonym, pozostają we krwi 8-72 godziny głównie w puli przyściennej, po przejściu do tkanek stają się makrofagami tkankowymi, jako część układu śiateczkowo-śródbłonkowego.
Funkcje monocytów - inicjacja reakcji odpornościowej komórkowej i humoralnej, usuwanie komórek drobnoustrojów, usuwanie własnych uszkodzonych tkanek, regulacja czynności fibroblastów i komórek tkanki łącznej oraz angiogenezy.
Trombocyty - powstają w szpiku kostnym czerwonym, jako oderwane fragmenty megakariocytów, krążą we krwi 8-10 dni, rozpad w śledzionie.
Funkcje płytek - zlepiają się (agregacja) w miejscu uszkodzenia śródbłonka naczyniowego, tworząc czop płytkowy, będący szkieletem szpiku.
Osocze krwi - jest roztworem wielu substancji organicznych i nieorganicznych.
Składniki nieorganiczne osocza: kationy (NA+, K+, Ca2+, Mg2+,) i aniony (Cl, HCO3, PO42, SO42).
Składniki organiczne osocza: białka, węglowodany, lipidy, produkty przemiany białek i hemu.
Białka osocza (~7g%): albuminy 55%, globuliny 38% - białka enzymatyczne, nośnikowe, odpornościowe, fibrynogen 7% - tworzą skrzep.
Pozabiałkowe składniki organiczne - glukoza, aminokwasy, kwas mlekowy, amoniak - mocznik, bilirubina, kwas moczowy, kreatynina, lipidy osocza.
Lipidy osocza - cholesterol, trójglicerydy, fosfolipidy, wolne kwasy tłuszczowe, hormony sterydowe (nadnerczowe, płciowe), witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (tłuszczach, tłuszczach, tłuszczach, tłuszczach).