polski-renesans toposy , Topos Boga artysty - Deus artifex - Wedle myślicieli renesansu, Bóg był pierwszym artystą, a świat - dziełem sztuki


Topos Boga artysty - Deus artifex - Wedle myślicieli renesansu, Bóg był pierwszym artystą, a świat - dziełem sztuki. Właśnie dlatego w tej epoce nastąpił wielki awans artystów, którzy wydawali się ludziom prawdziwymi naśladowcami Stwórcy. Nie przypadkiem pierwsi autorzy biografii Michała Anioła obdarzali go epitetem „boski”. Topos występuje w „Hymnie” Jana Kochanowskiego. Cechy stylu klasycznego: 1. porządek 2. jasność i prostota 3. harmonia 4. synteza 5. uniwersalizm. Cnota - była najważniejszym pojęciem w nauce starożytnych stoików. Oznaczała doskonałą harmonię wewnętrzną, która powinna panować w duszy mędrca. Dzięki niej nic nie jest w stanie zaburzyć jego spokoju. Zarówno w szczęściu, jak i nieszczęściu mędrzec zawsze zachowuje opanowanie, przysłowiowy stoicki spokój. Topos Fortuny - Fortuna to rzymska bogini kapryśnego szczęścia. Przedstawiano ją zwykle jako kobietę z zawiązanymi oczami trzymającą w dłoni róg obfitości i ślizgającą się po morzu na kole lub kuli. Mówiono, że Fortuna ma 2 twarze: dobrą (symbolizującą szczęście) i złą (przedstawiającą nieszczęście). Główną cechą Fortuny była jednak zmienność. Wedle paradoksalnej formuły, powtarzanej przez starożytnych, „Fortuna jest stała w swoich odmianach”. Topos występuje w utworach J. Kochanowskiego „Nie porzucaj nadzieje...” i „Nie wierz Fortunie...” Topos świata teatru - już w starożytności porównano świat do teatru, ludzi zaś do aktorów. Za reżysera i zarazem widza spektaklu życia uważano bądź Boga, bądź też kapryśny Los. Stoicki filozof Epiktet mawiał, że prawdziwy mędrzec powinien zasiąść na widowni i nie uczestniczyć w tragikomicznym przedstawieniu , którym jest życie. Także w Biblii św. Paweł mówi o „widowisku świata”, którego jedynym inscenizatorem jest Stwórca. Topos występuje we fraszce J. Kochanowskiego „O żywocie ludzkim”

Topos człowieka Bożego igrzyska - według jednego z filozofów później starożytności, człowiek jest w ręku Boga zaledwie zabawką. Ten obraz powtarza się potem często w literaturze nowożytnej. Wśród pisarzy polskich szczególnie zafascynowany motywem lalki był Bolesław Prus, który w swej słynnej powieści „Lalka” uczynił z niej wielką metaforę ludzkiego losu.

TREN V - wątek liryczny; homeryckie porównanie: śmierć Urszulki przyrównana do uschnięcia drzewka oliwnego, przypadkiem podciętego przez ogrodnika. Podkreślenie delikatności, wątłości dziecka. Apostrofa końcowa do „złej Persefony”. TREN IX - tren refleksyjny poddaje w wątpliwość wartość Mądrości, która winna uzbroić człowieka na wszystkie przeciwności losu. Stanowi polemikę z tezami filozofii stoickiej. TREN X - uczucie żalu dochodzi do szczytu i zmienia się w rozpacz. Poecie brak siły do rozpamiętywania przymiotów dziecka, pozostaje rozpaczliwa świadomość, że Urszulki nie ma i nie wiadomo, nawet, co się z nią dzieje. Cały wiersz składa się z szeregu zdań pytających, właściwie retorycznych. Pytania te oddają rozterkę duchową poety, załamanie jego dotychczasowych przekonań i wierzeń. Poszukuje córki w niebie chrześcijańskim i pogańskim, mitologicznym, a nawet w baśniowych krainach. Rozpacz doprowadza go nawet do zwątpienia w nieśmiertelność ludzkiej duszy. TREN XI - kiedy runęła wiara w skuteczność cnoty, dobroci, a nawet pobożności. Zbliżenie do granic bluźnierstwa: „Kogo kiedy pobożność jego ratowała?”. Zwątpienie w sprawiedliwość boską, rozpad filozoficznych i religijnych ideałów. TREN XIX - tren ostatni w którym poeta otrzymuje pocieszenie (konsolacja) z ust zmarłej matki, objawiającej mu się we śnie z Urszulką na ręku. Wyjaśnia ona synowi, iż dziecko dzięki swej śmierci uniknęło namiętności i cierpień życia, zyskało wieczny duchowy spokój.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
polski-renesans barok bog czlowiek swiat , RENESANSOWA I BAROKOWA WIZJA ŚWIATA, BOGA I CZŁOWIEKA Ren
polski-machiavelli skarga motyw boga w renesansie i baroku , KSIĄŻĘ NICCOLO MACHIAVELLIEGO Z całą pe
jezyk polski, renesans, W okresie renesansu, jednej z najbardziej płodnych artystycznie epok w histo
Troska o losy ojczyzny w literaturze polskiego renesansu i b, wypracowania
Polski, pol 12, Wizja Boga, świata i człowieka na podstawie utworów literackich (od
polski-renesans nawiazanie do antyku czlowiek poczciwy , REJ I KOCHANOWSKI O POWINNOŚCIACH CZŁOWIEKA
polski-renesansowy humanista i obywatel , RENESANSOWY WZORZEC OBYWATELA- PATRIOTY W renesansowej Pol
JĘZYK POLSKI- RENESANS, JĘZYK POLSKI
40.Troska o losy ojczyzny w dorobku twórców polskiego renesansu
polski-renesans spis utworow , Giovanni Pico della Mirandola - „Mowa o godoności człowieka&rdq
Język polski - Renesans, LO, Jezyk polski
PERIODYZACJA POLSKIEGO RENESANSU, filopolo
20.Dwa obrazy wsi w literaturze polskiego renesansu
Język polski - renesans (wersja do nauki), matura
Język Polski - Renesans, RENESANS
Jezyk polski Renesans
polski renesans
Polski renesans

więcej podobnych podstron