Blazek wyklady z ub roku (2006-07), Model BIG-Five, Model BIG-FIVE


Materiały autorskie- dr Magdalena Błażek

Psychologia osobowości- wykłady 2005/06

Model BIG-FIVE

Źródła koncepcji:

Rozwój badań nad modelem:

Kryteria charakteryzujące model:

Badania McAdamsa nad związkami Poziomów I, II oraz III osobowości.

Różnice indywidualne w zakresie celów i motywów są pozytywnie skorelowane z autonarracyjnymi tematami dotyczącymi działania (samostanowienie, panowanie nad sobą, wpływanie na innych, zwyciężanie i pokonywanie drabiny społecznej).

Przewaga motywów bliskości na Poziomie II powoduje przewagę autonarracji związanych z tematami bliskościm przyjaźni, troski o innych, dialogu.

W badaniach nad związkiem między poziomem cech a narracji McAdams i współpracownicy skoncentrowali się na weryfikacji hipotez dotyczących powiązania wymiarów big Five ze treściowymi i strukturalnymi aspektami narracji takimi jak:

ton emocjonalny- oscylujący od skrajnie pozytywnego, radosnego, do skrajnie pesymistycznego i smutnego; odzwierciadla ogólne samopoczucie jednostki.

linia tematyczna, tematy przewodnie (thematic lines)- dotyczą aspektów fabuły, które wyjaśniają, jak jednostki działają, by osiągnąć cele i jak tłumaczą swoje intencje (czym spowodowane były konkretne działania); każda narracja jest de facto historią o zmienności intencji w czasie; linie tematyczne ukazują jaki rodzaj intencji przyświecał jednostce, czyli to co naprawdę chce osiągnąć, czego uniknąć. W narracjach historii życia wyróżniono dwie główne linie tematyczne: działania i osiągnięć (agency) oraz wspólnoty i bliskości (communion). Pierwsza z nich zawiera intencjonalne panowanie nad sobą i swoim rozwojem, samokontrolę, osiągnięcia oraz motyw władzy. Druga skupia się na motywach miłości, bliskości, intymności, troski o innych i poczuciu bycia częścią większej całości wspólnoty ludzkiej.

Narracyjna złożoność- dotyczy ona stopnia, w jakim narracja składa się z różnych przeplatających się wątków, jak bardzo uwzględnione są różne wyjścia i sposoby widzenia problemu, uwzględnienia wielości znaczeń, punktów wiedzenia, perspektyw i interpretacji zdarzeń.

Wyniki:

  1. Skale linii tematycznych działania/ osiągnięć oraz wspólnoty/ bliskości- są ze sobą pozytywnie skorelowane, tak samo jak ze skalą narracyjnej złożoności tzn. ludzie, którzy tworzą bardziej złożone narracje mają tendencje do przedstawiania w nich licznych motywów zarówno z pola działania ukierunkowanego na osiągnięcia własne, jak i zorientowanych na potrzeby innych ludzi.

  2. Nie wykazano związków Ekstrawersji z tonem emocjonalnym narracji- zarówno osoby wysoko jak i nisko ekstrawertywne uwzględniały w swoich autonarracjach całe spektrum nastrojów.

  3. Ekstrawersja pozytywnie wiąże się z linią tematyczną bliskości/ wspólnoty.

  4. Wysoki wynik na skali Neurotyzmu sprzyja konstruowaniu pesymistycznych, lękowych autonarracji.

  5. Neurotyzm koreluje negatywnie z linią tematyczną działania/ osiągnięć.

  6. Sumienność i Ugodowość pozytywnie korelują z ekspresją radosnych tonów autonarracyjnych.

  7. Wynik na skali Otwartości nie koreluje w żaden sposób z nastrojem emocjonalnym autonnaracji, z wyjątkiem niewielkiej, ale statystycznie istotnej różnicy w wyrażaniu lęku i strachu- im wyższa O, tym mniej takich emocji w narracji.

  8. Wykazano pozytywny związek Sumienności z linią tematyczną osiągnięć- głównie w sferze tematów związanych z instrumentalnym zdobywaniem sukcesów i odpowiedzialnością. Sumienność nie wiązała się z częstszym pojawianiem się tematów władzy, zwycięstwa, wpływu czy statusu.

  9. Ugodowość pozytywnie wiązała się z linią tematyczną bliskości/ wspólnoty w zakresie tematów okazywania miłości, przyjaźni, jedności, bycia razem. W żaden sposób nie korelowała z tematami dialogu, opieki, troski czy pomagania innym.

  10. otwartość na doświadczenia silnie koreluje ze złożonością narracyjną. Jest więc ona silnym predykatorem złożoności poznawczej narracji.

  11. Kobiety tworzyły więcej narracji tematycznie związanych z linią bliskości/ wspólnoty, głównie poprzez tematy dialogu. Ich historie częściej też zawierały opisy negatywnych uczuć, zwłaszcza smutku.

  12. Pomiędzy badaniami między grupą studentów a dorosłych zaszła istotna różnica w zakresie częstości występowania linii tematycznej bliskości/ wspólnoty- studenci używali jej znacznie częściej. Sumienność w grupie dorosłych wiązała się częściej z emocjonalnym tonem lęku, strachu, odpowiedzialności.

  13. W grupie dorosłych wiek pozytywnie korelował z U, negatywnie z N, i silnie pozytywnie z linią tematyczną osiągnięć/ działania, zwłaszcza w obszarze odpowiedzialności, osiągnięć, statusu i poczucia zwycięstwa.

  14. Długość historii nie miała znaczenia dla oszacowania jakiegokolwiek wymiaru.

Wyniki tych badań wskazują przede wszystkim na fakt, że cechą specjalnie ważną dla rozwoju autonarracji jednostki ja Otwartość na Doświadczenia. Jako że jest to najsilniej- ze wszystkich pięciu- poznawczo zorientowana cecha, może mieć ona najsilniejszy wpływ na to, jak i za pomocą jakich oraz ilu środków ludzie nadają sens swojemu życiu podczas tworzenia narracji. Wysoki poziom O może predysponować do bardziej przejrzystego kodowania i pamiętania doświadczeń życiowych, które nie pasują do utartych schematów. Niski poziom skłania do zapamiętywania doświadczeń przewidywalnych, nie wywołujących zamieszania w schematach poznawczych, które raczej uwypuklają ciągłość jednostki w czasie niż zmiany.

Analiza krytyczna:

Model integruje inne podejścia strukturalne do osobowości

Ukazuje miejsce i znaczenie teorii cech: cechy opisują biologicznie uwarunkowaną strukturę osobowości

Ważna rola czynników jako predyktorów zdrowia, powodzenia zawodowego, zdolności adaptacyjnych, odporności na stres, ryzyka zaburzeń zachowania

W stosunku do modelu PEN uwzględniony został czynnik poznawczy

Zuckerman: model spełnia ważne kryteria: rzetelna identyfikacja czynników, dobre wskaźniki odziedziczalności.

Krytykuje się zasadność posługiwania się ogólnym pojęciem cechy

Obciążenie wadami analizy czynnikowej, subiektywizm w doborze danych.

Nie ujmuje najważniejszego, tzn. dynamiki funkcjonowania osobowości, zmian zachodzących pod wpływem zmienności środowiska i celów

Eysenck twierdzi, że U i S to składniki P. Czynnik O jego zdaniem należy do sfery intelektualnej.

Badanie prowadzone w ramach PMO są głównie korelacyjne i opisowe, nie ujmują funkcji.

Robert McCrae i Paul Costa- propozycja umieszczenia BF w kontekście całościowego modelu osobowości. Model ten obejmuje:

podstawowe tendencje (BF)- biologicznie określony program rozwoju i zmian organizmu człowieka. Na tym poziomie decydują czynniki genetyczne oraz te oddziaływania środowiska. Które ingerują w biologiczną naturę człowieka (uszkodzenia, skażenie środowiska)

wpływy zewnętrzne (normy, zdarzenia życiowe, sytuacje)-

charakterystyczne przystosowania (zjawiska uwarunkowane kulturowo- dążenia osobiste, postawy)- determinują sposób zachowania, ogólnie ukierunkowują motywację- umiejętności, nawyki, motywy i dążenia osobiste, przekonania i postawy, relacje i role. Stanowią wynik interakcji dyspozycji i środowiska. Poznanie osobowości oznacza wyjaśnianie zachowania w kategoriach dążeń, zadań, celów, mechanizmów obronnych i adaptacyjnych. Osobowość rozwija się dzięki dynamicznej interakcji ze środowiskiem.

koncepcję siebie (schematy Ja, przekonania o sobie)- kształtuje się na podstawie obiektywnie posiadanych cech, pod wpływem kulturowo uwarunkowanych przystosowań oraz obiektywnej biografii.

obiektywną biografię (reakcje emocjonalne, przebieg kariery zawodowej, zachowanie, decyzje, relacje interpersonalne)- sposób adaptacji i oddziaływania środowiska znajdują odzwierciedlenie w obiektywnej biografii. Fakty z życia są w znacznej mierze pochodną sposobu adaptacji i możliwości oraz ograniczeń ze strony środowiska.

4



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Blazek wyklady z ub roku (2006-07), Społeczno-poznawcze podejście do osobowości, Koncepcja zadań życ
Blazek wyklady z ub roku (2006-07), Zmienne konatywne, Zmienne konatywne- projekty, dążenia, zadania
Blazek wyklady z ub roku (2006-07), Ucieczka od Ja-dylematy tożsamości1, Materiały autorskie- dr Mag
Blazek wyklady z ub roku (2006-07), Społeczno-poznawcze- Bandura, Mischel, Społeczno-poznawcze ujęci
Blazek wyklady z ub roku (2006-07), Regulacja zachowania doc, Regulacja zachowania- możliwe Ja i uki
Blazek wyklady z ub roku (2006-07), Ucieczka od Ja-dylematy tożsamości, Ucieczka od Ja- dylematy toż
Blazek wyklady z ub roku (2006-07), k. dąbrowski, Możliwości i ograniczenia dokonywania intencjonaln
Blazek wyklady z ub roku (2006-07), Kontrola i skuteczność działania w ujęciu, Kontrola i skutecznoś
Blazek wyklady z ub roku (2006-07), Epstein- CEST, Materiały autorskie- dr Magdalena Błażek
Wykłady MSG 2006-07, Ekonomia UWr WPAIE 2010-2013, Semestr IV, Miedzynarodowe stosunki gosp, MSG
Projektowanie baz danych Wykłady Sem 5, pbd 2006.01.07 wykład03, Podstawy projektowania
Język w zachowaniach społecznych, Wykład na I roku Kulturoznawstwa (1)
1 zaburzenia krążenia 1 2006 07 III
Egzamin zawodowy 2006 07
Materiał wyłożony zima 2006 07, materiały
Wyklady z poprzedniego roku projekty unijne
2006 07 podkarpackie IIIetapid Nieznany (2)
2006 07 lodz IIetapid 25539

więcej podobnych podstron