WYKŁAD 21 (22.04.1999)
SZKOŁA CHICAGOWSKA
Socjologia początku XX wieku (lata 30 i 40) była socjologią opisową:
programowe odejście od teorii badań społecznych
Badania trzeba skoncentrować na społecznościach lokalnych jako reprezentantach całego społeczeństwa.
Społeczność lokalna jest wyróżniana przez terytorium. Jest to bardzo ważny element życia społecznego, mikrokosmos w którym odbija się reszta społeczeństwa.
Badając jedną społeczność lokalną można odkryć pewne formy i prawidłowości, które występują w każdej innej społeczności.
Techniki badań (zaczerpnięte z antropologii kulturowej i etnologii):
obserwacja uczestnicząca
wywiady kierowane (rozmowa bezpośrednio nakierowana na pewien cel)
unikano technik statystycznych (nie odkrywają one bowiem wzorów kultury)
Założenia socjologii opisowej (orientacje):
Typologiczna - szukano pewnych typów, które mogłyby opisywać zastana rzeczywistość np. miasto, wieś, wspólnota, stowarzyszenie, grupa pierwotna i wtórna
Ekologiczna - społeczność ujmowana na tle środowiska przyrodniczego. Zakłada się tu wpływ przyrody na życie społeczne i bada ten związek
Strukturalno - formalna - badanie rzeczywistości społecznej jako całości, systemu, który jest ściśle wewnątrz siebie powiązany. Wszystkie elementy mają pośrednio lub bezpośrednio wpływ na siebie.
Szkoła chicagowska
1892 rok - założenie wydziału socjologii i antropologii - są to pierwsze podstawy instytucjonalne badań socjologii opisowej
W Chicago w tym okresie miała miejsce bardzo szybka urbanizacja, wzrost przestępczości i przyrost miejskiego proletariatu.. Na tym terenie działała grupa terenowych badaczy, której przewodził Robert Park.
Park i Burges są autorami „Wprowadzenie do nauki socjologii” oraz artykułu „Miasto - uwagi na temat badań zachowania ludzkiego w mieście”
Rozróżnienie 2 rodzajów badań:
social surwey - czysty opis tego co istnieje
sociological surwey - związane z socjologią i ważne dla niej badania, które prowadzą do okrywania praw socjologicznych
Programowo badacze tej szkoły zakładali badanie procesów urbanizacji, które wywołują zanik więzi. Głównym pytaniem przez nich stawianym było: jak w warunkach miejskich można uzyskać ład społeczny taki, jaki istniał zanim pojawiło się życie wielkomiejskie (czyli taki jaki Toennies opisywał w swojej „wspólnocie”).
W grupie społecznej wyróżniano 2 aspekty:
Comunity czyli wspólnota, zbiorowość oparta na wspólnym terytorium. Jest to twór społeczny w którym rządzi teoria ewolucji - jej wyznacznikiem jest terytorium, wyznaczające życie grupy. Współpraca ma tu charakter przejściowy i żywiołowy. Mamy tu do czynienia z jednostkami nastawionymi egoistycznie, między którymi rządzą prawa dżungli. Ten aspekt biologiczny nigdy nie występuje w czystej postaci.
Society czyli społeczność - jednostki współpracują świadomie, są solidarne, potrafią dążyć do wspólnego celu.
Zbiorowość terytorialna składa się z osób. Osoba to jednostka posiadająca swój status powiązany z normami, posiada „miejsce moralne”
Ważne są postawy jednostek, które w aspekcie kulturowym stanowią empiryczny przejaw osoby. Ważna jest tu rola społeczna, jaka jednostka przyjmuje.
Procesy elementarne - to dzięki nim odbywa się ewolucja od comunity do society:
Konkurencja - występuje na poziomie zbiorowości terytorialnych, ma miejsce w środowiskach ludzkich i zwierzęcych
Konflikt - forma przejawiania się konkurencji - element świadomości
Akomodacja - przystosowanie do sytuacji konfliktu
Asymilacja
Podejście ekologiczne
Skupiska ludzkie są określone według jakiegoś wzoru przestrzennego - jest on podyktowany przez środowisko przyrodnicze
Terytorialnie wyróżnione strefy posiadają specyficzne wskaźniki np.: religię, mentalność, obyczaje, język, poziom dochodu, zawód itp.
Rzeczywistość społeczna jest dynamiczna, wiąże się ze zmianą terytorialną
Przedstawiciele tej szkoły przedstawiali wyniki swoich badań w sposób graficzny
Procesy w ramach których należy opisywać społeczności lokalne:
centralizacja
sukcesja
koncentracja
inwazja
SZKOŁA CHICAGOWSKA
1
1
Wykłady z socjologii klasycznej
(c) Yareth