WYKŁAD 18 (25.03.1999)

CHARLES HORTON COOLEY

Dzieła:

„Natura ludzka i porządek społeczny” (1902)

„Organizacja społeczna”

„Proces społeczny” (1918)

• Pragmatyzm jako nurt w socjologii

1. Kierunek w socjologii amerykańskiej

2. Zakłada się, że prawdą jest to, co sprawdza się w działaniu, jest pożyteczne

3. Jest to podejście instrumentalne w stosunku do nauki i sztuki - stanowią one narzędzie do osiągania określonych celów

• Przedstawiciele

• CH.H.Cooley,

• Herbert Mead

• Konsekwencje ujęcia pragmatycznego dla nauk społecznych

1. Relacje człowiek ↔ środowisko

• Dotychczas zakładano, że środowisko jest elementem statycznym, a człowiek może tylko dostosowywać się do niego. Pragmatyzm uznał środowisko za zmienne, dające się manipulować przez człowieka. Jednostkową determinację zastąpiono obustronną interakcją. Człowiek manipuluje środowiskiem, a ono wpływa na niego.

• Człowiek traktowany jest jako wytwór przyrody, lub tabula rasa na której pisze świat

• Nie można określić jakim człowiek jest, ale trzeba określić jak się zmienia.

• Człowiek jest podmiotem - posiada świadomość, dzięki której może tworzyć i zmieniać rzeczywistość społeczną

• Proces poznawania - badania skupiały się na analizie tych procesów; w każdym społeczeństwie istnieją inne procesy poznania

2. Pojęcie społeczeństwa

Społeczeństwo jest procesem tworzenia wspólnych wartości, wzorów, emocji, zachowań obrazów świata. Wszystko podporządkowane jest procesowi tworzenia

3. Wprowadzenie do nauki pojęć :

• wyobraźnia

• przypadek

• wybór

• hipoteza

• i inne

• Koncepcja Charlesa Hortona Cooley'a

1. Holizm (ujęcie całościowe - życie społeczne nie stanowi jedynie sumy przeżyć poszczególnych jednostek)

Postulat organiczności życia społecznego (społeczeństwo jest jednym wielkim organizmem)

2. Życie społeczne jest czymś rzeczywistym;

• Jednostka i społeczeństwo to pojęcia abstrakcyjne, za ich pomocą możemy określić życie społeczne

• Pojęć tych używamy w różnym aspekcie, ze względu na to, jaką część rzeczywistości badamy

Najważniejszym elementem życia społecznego jest komunikowanie się

• rozumienie tego pojęcia jest bardzo szerokie

• jest to cała sfera przekazów, które człowiek dokonuje świadomie lub nieświadomie

• dużą część informacji człowiek przekazuje i odbiera nieświadomie

• jest to ogół symboli ukrytych w podświadomości

• bardzo istotną funkcję spełnia język - akty wypowiadania się ujmujemy jako akty komunikacji mieszczące się w procesie społecznego komunikowania się

• człowiek poprzez komunikowanie się poznaje środowisko

Społeczeństwo to grupa ludzi istniejąca w umyśle podmiotu; to wyobrażenie o życiu społecznym, jakie posiedli jego uczestnicy

Zadaniem socjologa jest dotrzeć do świadomości ludzi uczestniczących w życiu społecznym.

3. Koncepcja rozwoju (budowania, tworzenia) osobowości

• pojęcie jaźni odzwierciedlonej (looking-class-self)

• człowiek tworzy jaźń poprzez odbicie swoich wyobrażeń od innych jednostek

• człowiek nie wiedziałby nic o sobie, gdyby nie inne jednostki (człowiek reaguje na zachowania innych ludzi)

• wiedza pochodzi tylko i wyłącznie od innych ludzi; nie jest ona obiektywna lecz stanowi pewną subiektywną ocenę

• całe życie społeczne jest grą wyobrażeń mieszczących się w umyśle jednostki

4. Konsekwencje ujęcia Cooley'a dla badań socjologicznych:

1. Stwierdzenie, że grupy pierwszego kontaktu odgrywają najistotniejszą rolę w życiu człowieka (rodzina, kontakty sąsiedzkie, społeczność lokalna)

2. 2 bardzo popularne i decydujące o procesie komunikowania pojęcia:

• heart to heart life

• face to face

3. opinia publiczna - twór ukształtowany przez napięcie i ścieranie się różnych komunikatów; była to społecznie aprobowana forma wiedzy

4. instytucje społeczne to utrwalona forma opinii publicznej; gdy opinia ta przybiera kształt instytucji społecznych powstają: prawo, system zwyczajów, kościoły

5. klasa społeczna - wyodrębniona poprzez swoje funkcje

• kasty (świadomość zamknięta, oddzielenie się od innych klas społecznych)

• klasy otwarte (dzielą się swoją świadomością z innymi klasami, współpracują z nimi)

technika sprawia, że mamy do czynienia z ewolucją od kast do klas otwartych

5. Wnioski metodologiczne wynikające z ujęcia Cooley'a (jak badać społeczeństwo):

1. programowy brak spójności metody badawczej - nie można zbudować jednego modelu, który będzie adekwatny do każdej sytuacji

2. dzielenie rzeczywistości społecznej na części zniekształca obraz ; dlatego wszystkie części społeczeństwa należy ujmować łącznie

3. antynaturalizm - rzeczywistość społeczna istnieje w umysłach ludzi, a nie jako odrębny, rzeczywisty byt

4. w badaniach należy się posługiwać:

• wyobraźnią

• introspekcją empatyczną (rekonstrukcja świadomości jednostki, poprzez wczuwanie się w jej położenie)

5. wiedza przestrzenna (opisy, dane)

6. wiedza osobista (kontakt z umysłem poszczególnych osób)

CHARLES COOLEY

1

1

Wykłady z socjologii klasycznej

(c) Yareth

---