Wypadek przy pracy rolniczej - i co dalej? Za wypadek przy pracy rolniczej Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego uznaje taki wypadek, który spełnia równocześnie trzy warunki: nagłość zdarzenia, przyczyna zewnętrzna oraz związek z wykonywaną pracą rolniczą, a podstawą do jego uznania bądź nieuznania jest protokół powypadkowy. Ubezpieczonemu rolnikowi i domownikowi, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy rolniczej, a także członkom rodziny ubezpieczonego zmarłego wskutek takiego wypadku, przysługują świadczenia z tytułu ubezpieczenia w KRUS. W myśl ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników, za wypadek przy pracy rolniczej uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo pozostających w związku z wykonywaniem tych czynności:
Za zdarzenie nagłe uznaje się zdarzenie trwające przez krótki czas (np. upadek, uderzenie lub zdarzenie, które trwało nie dłużej niż jeden dzień roboczy). Drugim istotnym elementem jest stwierdzenie, że przyczyna wypadku pochodziła z zewnątrz, czyli istniała poza poszkodowanym. Przez przyczynę zewnętrzną rozumie się działanie czynników zewnętrznych, takich jak elementy maszyn, energia elektryczna, środki chemiczne itp. Za zdarzenie spowodowane przyczyną zewnętrzną uważane jest również takie, w którym występuje łączne działanie przyczyny zewnętrznej i wewnętrznej, czyli tkwiącej w organizmie poszkodowanego (np. choroba), jeżeli sama przyczyna wewnętrzna nie spowodowałaby zdarzenia. Przykładem może być wystąpienie podczas pracy zawału serca wywołanego nadmiernym wysiłkiem fizycznym. Dlatego też każdy wypadek rozpatruje się indywidualnie, biorąc pod uwagę wszystkie możliwe przyczyny, tym bardziej, że mogą istnieć przyczyny wewnętrzne (schorzenia). Zdarzenie nie może być zakwalifikowane jako wypadek przy pracy, jeżeli niezdolność do pracy nastąpiła wyłącznie na skutek działania czynnika lub czynników wewnętrznych. Trzecim niezbędnym warunkiem uznania zdarzenia za wypadek przy pracy rolniczej jest wymóg jego związku z pracą rolniczą, czyli musi ono nastąpić podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej (tj. działalności w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej) albo być związane z wykonywaniem tych czynności. Za wypadek śmiertelny przy pracy uważa się taki, w wyniku którego nastąpiła śmierć poszkodowanego w okresie 6 miesięcy od dnia zajścia tego wypadku. Zgłoszenie wypadku Jeśli zdarzy się wypadek przy pracy rolniczej, należy go zgłosić do najbliższej placówki terenowej KRUS jak najwcześniej, bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia jego zaistnienia. Zgłoszenia wypadku może dokonać poszkodowany lub inna osoba, bezpośrednio w siedzibie KRUS lub za pośrednictwem poczty, telefonicznie albo pocztą elektroniczną. Poszkodowany lub inna osoba zgłaszająca wypadek powinna w szczególności:
Po przyjęciu zgłoszenia wypadku i sprawdzeniu, czy poszkodowany podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu w dniu zaistnienia wypadku, KRUS niezwłocznie wszczyna postępowanie dowodowe w celu wyjaśnienia okoliczności i przyczyn wypadku. Po przeprowadzeniu tego postępowania, nie później niż w ciągu 14 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności wypadku, sporządza protokół powypadkowy w dwóch egzemplarzach, z których jeden otrzymuje poszkodowany, a jeśli on zmarł wskutek wypadku - uprawniony członek rodziny. Poszkodowany lub uprawniony członek rodziny ubiegający się o jednorazowe odszkodowanie może w terminie 7 dni od otrzymania protokołu powypadkowego zgłosić na piśmie uwagi i zastrzeżenia do ustaleń w nim zawartych. Protokół powypadkowy stanowi podstawę do uznania bądź nieuznania wypadku za wypadek przy pracy rolniczej w świetle ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, a tym samym otwiera drogę do otrzymania świadczeń z tytułu wypadku przy pracy. Świadczenia Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące świadczenia.
Świadczenia z ubezpieczenia emerytalno-rentowego:
Poniżej opiszę w skrócie tylko dwa najczęściej spotykane świadczenia, tj. jednorazowe odszkodowanie i zasiłek chorobowy. Omówienie wszystkich świadczeń z tytułu wypadku przy pracy rolniczej przekroczyłyby ramy tego artykułu. Wszelkich informacji w tym zakresie udzielają placówki KRUS, dostępne są one również na stronie internetowej www.krus.gov.pl. Jednorazowe odszkodowanie Jednorazowe odszkodowanie przysługuje: Członkami rodziny uprawnionymi do jednorazowego odszkodowania są m.in. małżonek oraz dzieci spełniające w dniu śmierci ubezpieczonego warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej. Jednorazowe odszkodowanie ustala się proporcjonalnie do określonego procentowo stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Za stały uszczerbek na zdrowiu uznaje się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie jego czynności nie rokujące poprawy. Za długotrwały uszczerbek uznaje się takie naruszenie sprawności organizmu, które spowodowało upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące jednak ulec poprawie. Jednorazowe odszkodowanie nie przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli: Powyższe nie dotyczy członków rodziny ubezpieczeniowego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy rolniczej. Oznacza to, że członkom rodzin tych poszkodowanych przysługuje jednorazowe odszkodowanie także w przypadku, gdy ci poszkodowani spowodowali wypadek umyślnie lub wskutek niedbalstwa albo sami przyczynili się w znacznym stopniu do wypadku będąc w stanie nietrzeźwości, ale w wyniku wypadku zmarli. Natomiast jeżeli organ rentowy nie uzna zaistniałego zdarzenia za wypadek przy pracy, któremu uległ zmarły, to członkom rodziny zmarłego nie przysługuje jednorazowe odszkodowanie. Zasiłek chorobowy Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu (rolnikowi, jego małżonkowi, domownikowi), który wskutek choroby jest niezdolny do pracy nieprzerwanie co najmniej przez 30 dni, nie dłużej jednak niż przez 180 dni. Jeżeli po wyczerpaniu 180-dniowego okresu zasiłkowego ubezpieczony jest nadal niezdolny do pracy, a w wyniku dalszego leczenia i rehabilitacji rokuje odzyskanie zdolności do pracy, okres zasiłkowy przedłuża się na czas niezbędny do jej przywrócenia, nie dłużej niż o dalsze 360 dni. Podstawą do przyznania i wypłaty zasiłku chorobowego w podstawowym okresie (pierwsze 180 dni) jest zaświadczenie lekarskie wydane na druku ZUS-ZLA. Natomiast podstawą do przyznania i wypłaty zasiłku chorobowego z tytułu czasowej niezdolności do pracy trwającej ponad 180 dni jest orzeczenie wydane przez lekarza rzeczoznawcę KRUS (w I instancji) lub komisję lekarską (w II instancji). Na dzień 1 grudnia 2007 roku wysokość zasiłku chorobowego za każdy dzień niezdolności do pracy wynosi 8,00 zł, a kwota jednorazowego odszkodowania za każdy procent stałego i długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wynosi 470,00 zł. Skutki wypadków przy pracy Świadczenia, które otrzymamy z tytułu uszczerbku na zdrowiu, to tylko jedna strona medalu. Drugą, ciemniejszą stroną jest to, że oprócz cierpienia i bólu doznanego w wyniku wypadku może nastąpić ograniczenie naszych zdalności rozwojowych (np. poprzez utratę palców, ręki lub oka), a tym samym obniżenie jakości życia. W konsekwencji więc skutki wypadku przy pracy dotyczyć będą nie tylko samego poszkodowanego, ale i jego rodziny. Dochodzić mogą jeszcze inne koszty, np. zniszczonego wyposażenia czy maszyny, koszty kar umownych za nieterminową realizację kontraktów itp. Warto się nad tym zastanowić. Dla wielu osób, niestety, dopiero wypadek i kalectwo pozwalają dokonać przewartościowań i spojrzeć na swoje życie z innej perspektywy, jako na wartość najwyższą. Wielu tragedii można by uniknąć, gdybyśmy mieli świadomość zagrożeń i poważnie potraktowali sprawę bezpieczeństwa pracy. Zachęcam do wprowadzania w swoich gospodarstwach zmian poprawiających bezpieczeństwo pracy oraz do codziennego przestrzegania podstawowych przepisów i zasad bhp. Przepisy te bowiem powstały często na podstawie analizy wypadków przy pracy i dlatego stosowanie się do nich nie powinno być "złem koniecznym", ale świadomym wyborem każdego rolnika. Zapewnienie bezpieczeństwa w czasie pracy powinno być na pierwszym miejscu i stać się stylem naszego życia zawodowego. Praca w gospodarstwie rolnym, mimo licznych zagrożeń, nie musi być niebezpieczna.
Andrzej Siennicki |