Teologia fundamentalna
Cud jako kryterium prawdziwości objawienia
Cud - niezwykłe wydarzenia, które miały na celu uwierzytelnienie prawd.
Rozpatrując cud historycznie możemy mówić o trzech koncepcjach:
augustyńskiej
tomistycznej
klasycznej apologetyki
Przed Augustynem mówiono o cudzie jako o znaku zbawienia, wyrazie prawdziwego objawienia. Nie traktowano cudu jak dowodu na istnienie Boga.
Ad. A)
Cudem nazywa jeśli cokolwiek trudno zrozumiałego lub niezwykłego zjawia się ponad nadzieję lub zdolność zdziwionego.
Ta definicja nazywana jest psychologiczno-religijną. Akcentuje te dwa rysy:
psychologiczny - że cud budzi zdziwienie i
religijny - że cud budzi zainteresowanie sprawami religijnymi i jest znakiem Bożego działania w świecie.
Każde zjawisko naturalne można uznać za cudowne jako powiązane z Bogiem. Jeśli to zjawisko wyróżnia się jakąś nadzwyczajnością to jest to cud.
Większym cudem jest fakt corocznego kiełkowania i wzrostu ziaren jako pokarmu dla ludzkości, lecz przyzwyczajenie się do tego już nas nie zadziwia.
Cuda od zdarzeń naturalnych różną się nadzwyczajnością, wskazując na Boga.
Cud jest przede wszystkim znakiem religijnym.
Ad. B)
Według filozofii arystotelesowskiej świat zależy od pierwszej przyczyny, ale u podstawy wszystkich zjawisk dokonujących się w świecie leżą przyczyny drugie (tzw. prawa natury). Cudem jest coś, co się dzieje obok całej natury, coś co przekracza siły natury, czyli coś czego sprawcą może być jedynie Bóg.
Ta koncepcja przetrwała w teologii długie wieki.
W oparciu o nią teologowie traktowali cud jako fakt empiryczny. Była niezbitym dowodem objawienia nadprzyrodzonego dlatego, że wskazywała na przyczynę, która przekracza prawa natury (transcendentna).
W takim ujęciu cudu kryło się niebezpieczeństwo, które dało znać o sobie głównie od XIX w. Tkwiło ono w przemilczaniu wymiaru religijnego cudu. Podkreślanie bowiem transcendencji cudu w stosunku do praw natury, poddawało problematykę cudu naukom szczegółowym oraz filozofii. Na bazie praw przyrody zaczęto wykluczać możliwość istnienia cudu:
determinizm - prawa natury są absolutnie stałe stąd cud jest niemożliwy
indeterminizm - nie ma absolutnie stałych praw przyrody, istnieją odstępstwa od nich (prawidłowości wielkich liczb), stąd cud może być zwykłym wyjątkiem,
a zatem cudów nie ma
Koncepcja św. Tomasza kryła w sobie to niebezpieczeństwo. Rozumiano cud jako coś sprzecznego z prawami natury. Te trudności, które pojawiły się w XIX i XX w. były okazją do zrewidowania poglądów na cud.
Cud jest znakiem religijnym. Nie jest dowodem oczywistym na istnienie Boga, ale jest znakiem mocy i miłości Bożej. Jezus czynił cuda, nie po to żeby zaspokoić ciekawość kogoś, albo przekonywać o swojej mocy cudotwórczej, czynił cuda po to, żeby zamanifestować dzieła Bożej mocy, nadejścia Królestwa Bożego i pokonania szatana.
Cuda w ewangeliach są zawsze odpowiedzią na prośbę wiary. Mają charakter epifanijny - objawiają moc nad chorobą, szatanem, mają ścisły związek z głoszonym przez Jezusa Królestwem Bożym, a więc mają charakter zbawczy.
Wśród znaków Bożych cuda zajmują miejsce uprzywilejowane. Największy cudem jest Jezus - Bóg wcielony.
Bóg przemawia do ludzi także przez stworzenie. Znak ma charakter dwupłaszczyznowy:
strona widzialna wskazuje na stronę niewidzialną - element materialny
strona niewidzialna - element znaczeniowy
Rozróżnia się znaki naturalne i umowne (sztuczne)
Cud w stosunku do całego dzieła stworzenia wyróżnia się:
nadzwyczajnością - empirycznie możliwa do stwierdzenia - strona widzialna, fakt dostrzegalny zmysłami
kontekst religijny
transcendencja
Cuda nie są dla popisu. Dzieją się między osobami człowieka i Boga.
Cud jest cząstką całości cudownego działania Boga, które ma na celu zbawienie człowieka. To działanie przewyższa cały porządek naturalny. W miejsce funkcji prawa natury wchodzi działanie Boga, które uwalnia od niedoskonałości natury (np. grzechu pierworodnego). Cuda w pierwszym rzędzie mają za zadanie pokazać wielki nadprzyrodzony cud tajemnicy zbawienia. Celowość cudów polega na tym, że odsłaniają człowiekowi tajemnicę zbawienia. Szczytem cudów jest wcielenie Syna Bożego.
Cud jako znak Boży:
posiadanie elementarnej metafizyki
podłoże religijne - wiara, przekonanie o istnieniu Boga
otwarta postawa - dobra wola
Objawienie fakt teol. fundamentalna zajmuje się gł. faktem Chrystus
Kościół
Czy Jezus chciał Kościoła i go założył?
Jezus chciał Kościoła. Wyraziło się to w tym, że naczelną prawdą głoszoną przez Jezusa jest Królestwo Boże. Nie jest ono rzeczywistością duchową, lecz zaczyna się w Chrystusie i ma charakter widzialny. Oprócz przepowiadania Królestwa Bożego Jezus od początku działalności tworzy strukturę organizacyjną Kościoła. Podstawowym elementem jest powołanie apostołów, następnie ustanowienie dwunastu, ustanowienie eucharystii, kapłaństwa, prymatu, posłanie apostołów, określenie ich władzy, zesłanie Ducha Św.
Społeczna struktura Kościoła
Tworzą ją apostolat i prymat
W Kościele władza hierarchiczna (gr. hiera arché - święty początek) - władza święta pochodząca od Boga; przedmiot tej władzy jest święty, dot. sfery religijnej. Władza dana apostołom:
kapłańska - prawo pośredniczenia
pasterska - prawo do kierowania członkami wspólnoty
nauczycielska - prawo przekazywania nauki Chrystusa
Przekazanie władzy miało miejsce po zmartwychwstaniu (wielkie posłanie misyjne)
Mt 28, 18-20
„ Wtedy Jezus podszedł do nich i przemówił tymi słowami: «Dana Mi jest wszelka władza w niebie i na ziemi. Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Uczcie je zachowywać wszystko, co wam przykazałem. A oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do skończenia świata”.
Mk 16, 15-18
„I rzekł im: "Idźcie na cały świat i ogłoście ewangelię każdemu stworzeniu. Kto uwierzy i przyjmie chrzest, będzie zbawiony; a kto nie uwierzy, otrzyma wyrok skazujący. Tym, którzy uwierzą, takie znaki towarzyszyć będą: w imię moje demonów usuwać będą, językami mówić będą nowymi, węże brać będą do rąk i choćby coś śmiertelnie trującego wypili, nie zaszkodzi im, na chorych ręce położą i oni dobrze czuć się zaczną".
Łk 24, 46-49
„|i rzekł do nich: «Tak jest napisane: Mesjasz będzie cierpiał i trzeciego dnia zmartwychwstanie, w imię Jego głoszone będzie nawrócenie i odpuszczenie grzechów wszystkim narodom, począwszy od Jerozolimy. Wy jesteście świadkami tego. Oto Ja ześlę na was obietnicę mojego Ojca. Wy zaś pozostańcie w mieście, aż będziecie przyobleczeni mocą z wysoka».
J 20, 21-23
„A Jezus znowu rzekł do nich: «Pokój wam! Jak Ojciec Mnie posłał, tak i Ja was posyłam». Po tych słowach tchnął na nich i powiedział im: «Weźmijcie Ducha Świętego! Którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone, a którym zatrzymacie, są im zatrzymane”.
Dz 1, 6-8
„Zapytywali Go zebrani: «Panie, czy w tym czasie przywrócisz królestwo Izraela?» Odpowiedział im: «Nie wasza to rzecz znać czasy i chwile, które Ojciec ustalił swoją władzą, ale gdy Duch Święty zstąpi na was, otrzymacie Jego moc i będziecie moimi świadkami6 w Jerozolimie i w całej Judei, i w Samarii, i aż po krańce ziemi”.
Mt
pochodzenie władzy Jezusa - pochodzi od Boga, istotą jest nauczanie
przekazanie władzy apostołom
zapewnienie skuteczności i nieomylności w nauczaniu
Cechy władzy nauczycielskiej apostołów:
autorytatywność - jedynie upoważnieni do nauczania są biskupi (Konstytucja o Kośc. rozdz. 25)
tradycyjność - tradere - przekazywać; przekazują otrzymaną od Chrystusa treść wiary bez żadnych zmian (Kor 1, )
nieomylność - gwarancja prawdziwości nauczania
Władza kapłańska
Pośrednictwo między Bogiem a ludźmi. Jedynym pośrednikiem i kapłanem nowego ludu bożego jest Chrystus, który pośrednictwo i kapłaństwo realizuje poprzez apostołów i ich następców. Władzę kapłańską przekazał Chrystus w nakazie misyjnym i w wieczerniku (Łk 21, 19, J……)
Władza pasterska
Łk 10, 16 - „Kto was słucha, Mnie słucha, a kto wami gardzi, Mną gardzi; lecz kto Mną gardzi, gardzi Tym, który Mnie posłał”.
Mt 18, 18 - „Zaprawdę, powiadam wam: Wszystko, co zwiążecie na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążecie na ziemi, będzie rozwiązane w niebie”.
5