Ruchy społeczne - stanowią osobny proces społeczny złożony z mechanizmów, które powodują, że aktorzy biorący udział w zbiorowym działaniu:

• Uczestniczą w konfliktowych relacjach z wyraźnie określonym przeciwnikiem

• Stają się siecią gęstych nieformalnych sieci

• Podzielają, gęsta, odrębną odpowiedzialność.

Typologia ruchów społecznych

• Kryterium- zakres zamierzonej zmiany

• ruchy reformatorskie - dążą do wprowadzenia zmian w systemie

• ruchy radykalne - dążą do przebudowy fundamentalnej instytucji społecznych. Odmianą są ruchy rewolucyjne - przekształcenie całe struktury społecznej

• kryterium - jakości zamierzonych zmian

• ruch postępowy - innowacyjne nastawione na przyszłość dążą do wprowadzenia nowości

• ruchy konserwatywne (zachowawcze) - dążą do wprowadzenia zmian, które zostały zniszczone, są to ruchy patrzące wstecz

• kryterium - przedmiot zamierzone zmiany

• ruchy skierowane na struktury społeczne:

• ruchy społeczno-polityczne - wpływają na politykę i w tym też polu dążą do zmian

• ruchy społeczno-kulturowe - skierowane do ogółu. Dążą do wprowadzenia zmian w ideach, wartościach

• ruchy skierowane na jednostki

• ruchy religijne

• ruchy świeckie

• kryterium: kierunek zamierzonej zmiany

• ruchy o kierunku pozytywnym - chcą dokonać jakiejś zmiany

• ruchy o kierunku negatywnym - nie chcą zmian

• kryterium działania: kierunek logika działania

• ruchy instrumentalne - skierowane są na zdobycie władzy publicznej

• ruchy ekspresyjne - starają się na siebie

• kryterium: rodowość historyczna

• ruchy stary - np. ruchy robotnicze, powstały w pierwszej połowie XX wieku. Cechy scentralizowane, sformalizowana struktury, kwestie ekonomiczne

• ruchy nowe - powstały w latach '60 XX wieku. Cechy luźna scentralizowana struktura, składa się z różnej klasy społecznej, nowatorskie formy działania

• Kryterium: ze względu w relacji konfliktu

• Ruchy - kontr ruchy

• Kontrruchy - powstają w reakcji na sukcesy ruchów i rozwijają się równolegle z nim w reakcji luźnego konfliktu.

Uczestnikami ruchy mogą być organizacje oraz czasem partie polityczne np. partia zielonych w Niemczech. Organizacje spełniają wiele funkcji:

• pozyskują środki na działanie ruchu

• zachęcają swoich członków do większego zaangażowania

• przyciągają sponsorów

• definiują cele

• koordynują wpłatę datków

• zarządzają osobami

• rekrutują swoich członków i ich szkolą

• starają się o poparcie opinii publicznej

• umożliwiają przetrwanie ruchu w chwilach demobilizacji

Rodzaje organizacji

• organizacje profesjonalne - cechy:

• typ przywódca polegający na pełnym zaangażowaniu ruchu

• niewielka baza członkostwa lub jej brak (organizacja kadrowa)

• dążenie do wywołania wrażenia, że organizacja jest reprezentantem całego ruchu

• chęć oddziaływania jest reprezentantem całego ruch

• duże zaangażowanie kadry

• zbyt biurokratyzacja

• organizacje partycypacyjne

• masowe organizacje protestu

• Formalizacja struktur organizacyjne

• Demokratyzacja bezpośrednia

• Zagrożenia oligarchią

• organizacje oddalone

• słaba struktura formalna

• lokalność kwestii

• więzi solidarności grupowej

• występują często motywacje ideologiczne

• sieciowy model organizacji - same organizacje odtwarzają połączenie w jedną sieć.

Ruchy społeczne jako uczestnik w polityce.

Model kontroli nad protestującymi

• Strategia przymusu czyli użycia siły

• Strategia perswazji - wcześniejsze kontakty z działaczami i organizacją demonstracji

• Strategia informacyjna - polegają na zebraniu informacji

Dwa modele kontrolowania porządku publicznego

• Model eskalacji siły - brak poszanowania prawa w stosunku do protestujących

• Model kontroli negocjowanym

Współcześnie wyróżnia się pomiędzy otwartymi i zamkniętymi procesami politycznymi. Wyróżniamy trzy kryteria:

• terytorialna decentralizacja władzy - im bliżej obywatela są instytucje tym łatwiejszy wpływ na decyzje

• funkcjonalny podział władzy - koalicyjność rządów -

• zakres władzy pozostaje w ręku państwa - struktura jest bardziej otwarta jeśli obywatele mają możliwość interwencji na poziomie władzy ustawodawczej i wykonawczej bez pośrednictwa partii, organizacji lub uczestników.

System jest bardziej otwarty im większy jest udział obywatelu w referendach oraz dostęp do procedur umożliwiający do odwołania administracji państwowej. Dominującą strategią w relacjach państwo - ruch to ogólne podejście sprawujących władzę do spójnego układu na który składają się światopoglądowe. Dominująca strategia dotyczą sposobu w jakich władze postępuje z rzucającymi im wyzwanie ruchami.

Dwie dominujące strategie:

• strategia inkluzyjna - włączająca - państwo otwarte na nowe dążenia, postulaty,

• strategia ekskluzyjna - wyłączająca

Trzy kategorie innych organizatorów, które wchodzą w interakcje z ruchami. Ci aktorzy mogą stać się przeciwnikami i zwolennikami ruchów. Stosunki mogą układać się na zasadzie kooperacji lub konfliktu. Najważniejsze z nich to partie polityczne, grupy interesu i kontr ruchy.

Dynamika życia ruchów społecznych według Sztompki:

• powstanie

• zastana struktura idei poglądów, przekonań

• zastana struktura normatywna - jest ona negatywną płaszczyzną odniesienia

• zastana struktura interakcji (organizacyjna) - wytwarza dla ruchu pole zarówno ograniczeń jak i ułatwień. Kluczową rolę tworzą tu sieci komunikacyjne

• zastana struktura nierówności społecznych - ludzie pozbawieni możliwości, szans życiowych , dostępu do cenionych dóbr i zasobów stanowią gotową klientelę dla ruchów społecznych

• sprzyjające warunki i napięcia strukturalne

• role czynnika inicjującego odgrywa wtedy najczęściej jakieś zdarzenie o relatywnie małym znaczeniu.

• rekrutacja członków (mobilizacja) oraz ich mobilizacja do wspólnego działania. Pojawienie się przywódcy ruchu.

• rozbudowa struktur - ruch staje się bardziej zogranizowanu i zbiurokratyzowany

• Zamieranie ruchu - osiąga swój cel i się rozwiązuję albo nie osiąga celu, bo jest to zbyt trudne i się rozwiązuje

T. Protest społeczny jako forma działania

Protest - jest to zachowanie zbiorowym stosującym niekonwencjonalne środki działania.

Protest to zbiorowe publiczne działanie podejmowane prze niepaństwową grupę lub organizacje, które obejmują formowanie i wyrażanie i/lub polityczne żądania.

Protest to taka forma aktywności politycznej obywateli, która:

• ma miejsce poza głównymi zinstytucjonalizowanymi kanałami politycznymi

• obejmuje decydentom politycznym roszczeń dotyczących różnych kwestii polityki, która częściowo lub całkowicie wpływa znacząco na realizację polityki

• zasady wykluczają stosowanie form przemoc

Cztery progi stosowania przemocy

Formy protestu może pogrupować ze względu na logikę:

• logika liczb - los ruch w dużej mierze zależy od jego zwolenników

• logika szkód

• logika świadectwa

Ruchy społeczne - ćwiczenia. Rok I Semestr I UMS mgr J. Bajer

3

---