System zdrowia → Ministerstwo zdrowia, NFZ

Podział szpitali na:

• ilość łóżek

• ilość personelu

Przychodnia- budynek

Poradnia- jest konkretna, specjalistyczna. Może być wiele poradni w jednej przychodni.

W karetce włączenie sygnału na polecenie lekarza, ratownika, jeżeli jedzie sam kierowca to musi poinformować dyspozytora (np. jak jedzie z krwią ).

Jak przetransportować coś ważnego z punktu a do punktu b:

• uzgodnić trasę

• spotykają się dwa zespoły w połowie trasy przekazują np. serce do przeszczepu. Pusta karetka jedzie pierwsza, a karetka druga z sercem za nimi. Jest asekurowana przez pusta karetkę.

Pacjent jak zaatakuje pielęgniarkę będzie odpowiadał (odpowiednia ustawa)

pielęgniarka jest funkcjonariuszem państwowym

Mamy prawo zniszczyć samochód, odzież poszkodowanego jeżeli jest odpowiednie uzasadnienie.

W 3 stopniach przechowuj się narządy do przeszczepu. Temperatura człowieka 36 stopni oziębienie do 32 stopni powoduje zemdlenie, a do 23 stopni prowadzi do śmierci.

Marszałek wojewódzki jest zwierzchnikiem szpitali wojewódzkich.

Zmiany koncepcji zdrowia

• Hipokrates - „ ojciec medycyny europejskiej” uważał, że dobre samopoczucie oznacza zdrowie, złe - chorobę. Duży subiektywizm takiej oceny.

• Kartezjusz- nowa filozofia kartezjańska- mechaniczne widzenie człowieka i świata. Człowiek to wielka maszyna, działająca z dużą precyzją i doskonałością. Choroba, jej leczenie- konieczność naprawy mechanizmu.

• Socjomedyczny i socjoekologiczny paradygmat zdrowia- patrz definicje WHO

Definicja zdrowi

• Galen (ok. 130-200) Zdrowie to stan idealnej harmonii i równowagi organizmu, wszystko co od tego odbiega- to choroba

• WHO (1948) Zdrowie to dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczne, a nie wyłączenie brak choroby lub kalectwa.

• Zdrowie publiczne to „nauka i sztuka zapobiegania chorobom, przedłużenia życia i promocji zdrowia przez zorganizowany wysiłek społeczeństwa.”

• Marcin Kasprzak (1888-1968) zdrowie to nie tylko brak choroby ale i dobre samopoczucie oraz taki stopień przystosowania biologicznego, psychicznego i społecznego, jakie jest osiągalny dla danej jednostki w najkorzystniejszych warunkach.

Epokowe kroki w historii medycyny

• Hipokrates (400-377p.n.e) przysięga ( primum non nocere), wpływ otoczenia- środowiska, żywienia na zdrowie

• Leeuwenhoek Antony (1632-1723) twórca mikroskopu, opisał krwinki, plemniki, mięśnie, kości

• Semmelweis (1847) wprowadził zasady aseptyki

• Pasteur (1878) twórca bakteriologii, szczepień ochronnych p. wąglika i wściekliźnie

• Koch Robert ( Wolsztyn) (1876-1883) odkrył laseczki wąglika, prądki gruźlicy, przecinkowce cholery

• Lister (1867) twórca antyseptyki, stosował kwas karbolowy do wyjaławiania rąk, narzędzi, ran

• Niemcy- Bismarck- ubezpieczenia zdrowotne (od 1883)

• 1921- insulina w leczeniu

• 1935- sulfonamidy (sulfatiazol) i potem antybiotyki

Czynniki wpływające na zdrowie

• Biologiczne - genetyka, choroby wrodzone, dojrzewanie, starzenie się

• Środowiskowe- socjalne, fizyczne i psychiczne

• Styl życia- modele konsumpcji, ryzyko zdrowotne i zawodowe, sposób rekreacji

• System organizacji opieki zdrowotnej- prewencja, promocja zdrowia, leczenie i rehabilitacja

Kryteria oceny zdrowia

• Subiektywne- dobrze śpi, ma apetyt, nie czuje się zmęczony, nie odczuwa dolegliwości

• Obiektywne (wymierne)- wydzielenie moczu, czynność serca, ciśnienie tętnicze, parametry biochemiczne, trawienie, wydolność fizyczna

• Społeczne - rola społeczna w rodzinie, środowisku zawodowym, organizacji społecznej, politycznej, lokalnej, religijnej itd.

Działania profilaktyczne wg WHO

• Profilaktyka wczesna- likwidacja ekonomicznych, społecznych, kulturowych wzorców (nawyków), które bezpośrednio lub pośrednio zwiększają zagrożenia chorobami

• pierwotna- zespół przedsięwzięć zmniejszających ryzyko konkretnej choroby

• pośrednia- zmniejszenie rozprzestrzenienie się choroby i czasu jej trwania

• wtórna- zmniejszenie liczby chorych poprzez usuwanie następstw określonej choroby.

Profilaktyka

• wg Stefana Kleczkowskiego
  Profilaktyka pierwszej fazy- umocnienie zdrowia, postawy prozdrowotne, wychowanie zdrowotne, szczepienia ochronne, ochrona środowiska, nadzór nad produkcją żywności

• Profilaktyka drugiej fazy- wczesne wykrywanie chorób, badania przeglądowe, bilanse zdrowia, profilaktyka w miejscu pracy

• Profilaktyka trzeciej fazy- działania wobec samej choroby w celu zmniejszenia uszkodzenia narządu, niepełnosprawności, kalectwa itd.

Zadania profilaktyczne służby zdrowia

• ciągła obserwacja sytuacji zdrowotnej (stacje sanit- epidemiologiczne, administracja rządowa)

• Analiza dokumentacji szpitalnej, sanatoryjnej

• Kontrola planowania i wykonania czynności profilaktycznych przez oświatę zdrowotną, higiena wody i żywności

• Przesiewowe badania ludności

• Współpraca z sąsiadami Polski

• Indywidualne rozmowy lekarzy z osobami zagrożonymi określoną chorbą

Czynniki warunkujące zdrowie

• Biologiczne - informacja genetyczna, predyspozycje wrodzone, cechy systemu immunologicznego

• indywidualne- zwyczaje dietetyczne, palenie tytoniu, picie alkoholu, zażywanie narkotyków

• środowisko fizyczne- mieszkanie, praca

• środowisko psychospołeczne- status społeczny, ekonomiczny, podatność na informacje zewnętrzne

• Styl życia- decydujący czynnik dla zdrowia społeczności

• system opieki zdrowotnej

• praca (lub jej brak)- ważne dla zdrowia psychicznego i społecznego

• środowisko przekształcone przez człowieka- technologie, zanieczyszczenia, zagrożenia

Zachowanie zdrowotne

• Ze wzgl. Na stan zdrowia: ludzi zdrowych, chorych, umacniające zdrowie lub chorobę, zachowanie w roli chorego

• ze wzgl. Na znaczenie dla organizmu: biopozytywne i bionegatywne

• ze wzgl. Na czynniki inspirujące: inspirowane przez instytucje społeczne, kulturę, wzorce społeczne

• ze wzgl. Na przedmiot działania- jednostkowe (indywidualne) i zbiorowe

• ze wzgl. Na relację do przedmiotu działania- bezpośrednie (szczepienia ochronne) i pośrednie ( chlorowanie wody, jodowanie soli kuchennej)

Demografia świata

ok. 7 miliardów ludzi na świecie

Liczebność rodzin do 1950- model 2+5-6, teraz 2+1,7

• 32% zgonów na świecie nadal z powodu chorób zakaźnych, w tym połowa to dzieci, umierające na biegunki, zapalenie płuc, odrę

• przeciętna długość życia w 1900-40lat, obecnie 69 lat, w 2050 roku-77lat

• choroby zakaźne współczesnego świata:

- choroby stare i znane, nadal nie opanowane

- choroby stare i znane, ale z nowymi problemami leczniczymi- lekoodporność np. gruźlicy

- choroby nowe- Ebola, AIDS, choroba Creutzfelda-Jakoba, SARS, nowe typy grypy- świńska, ptasia (H5 N1)

• Transformacje epidemiologiczna- do początków XX wieku główną przyczyną chorób i zgonów były choroby zakaźne. Zdrowia żywność, czysta woda, zasady sanitornohigieniczne, edukacja, szczepienia, leki- sytuacje zmieniły.

• Faza transformacji:

I faza choroby zakaźne

II faza wypadki i urazy

III faza choroby cywilizacyjne - cukrzyca, nowotwory, choroby układu krążenia

IV faza nowe zagrożenia (AIDS, ch. Creutzfelda-Jakoba, gorączki krwotoczne, cholera), bo łatwość podróżowania, 700 mln ludzi rocznie przekracza granice państw.

Demografia - Europa

• najmniej dzieci w Europie (1) rodzą Polki, Czeszki i Słowenki

• w Europie do 2050 roku ludzi pow. 65 lat będzie 30% (obecnie 17%)

• ludzie poniżej 24 lat będzie 23% (obecnie 30%)

• w Polsce w 2035 roku emeryturami będzie 1/3 Polaków

• obecnie aktywnych zawodowo w wieku 55-64 jest w Polsce 26%, w UE 40%, w USA 60%

• wydłużenie długości ludzkiego życia (w UE K82 lata, M 76)

• najdłużej żyją Francuzki 85 lat, najkrócej Bułgarki-77lat

• promowanie uczestnictwa ludzi starszych w rynku pracy

• zagrażające bankructwo systemów ubezpieczeniowych

Demografia -Polska

• nadumieralność mężczyzn- Polska jest w czołówce państw europejskich. W wieku produkcyjnym - czyli w Polsce 40% mężczyzn umiera w wieku 15-64 lat, w Szwecji - 18%

• jeszcze więcej w Rosji- ponad 50%

• 2011 przyrost naturalny zero

• w Polsce K żyją ok 80 lat, M 71 lat, 9 lat różnicy

• w 2008 wskaźniki dzietności wynosił 1,39, a tzw. zastępowalność pokoleń jest zapewniona powyżej2,1

• długość życia- różnice pomiędzy powiatami nawet 8 lat

• mężczyźni z wykształceniem podstawowym umierają nawet 12 lat wcześniej niż z wyższym

• rocznie umiera kilka tysięcy dzieci, dzieci powinny żyć a nie umierać

• Abstynencja- powstrzymywanie się od przyjmowania alkoholu lub innych używek

• Aklimatyzacja- stopniowe przystosowanie mechanizmów regulacyjnych organizmu w zmiennych warunkach, zwłaszcza klimatycznych

• Alergeny- substancje uczulające organizm: pokarmowe, wziewane, bakteryjne ( z ognisk zakażenia w organizmie), lękowe, kontaktowe

• Alergia- nadwrażliwość, uczulenie

• Alkaloidy- związki biologiczne czynne występujące w różnych gatunkach roślin, zawierające atom azotu, też nikotyna

• Alkohol metylowy- otrzymywany w procesie destylacji drewna lub syntetycznie. Zatrucia- bóle głowy, nudności, wymioty, skurcze jelit, szkodzenie nerwów wzrokowych, głuchota, porażenie oddechu. Leczenie - wywołanie wymiotów, płukanie żołądka, dializa, telenoterapia

• Anergia- brak reakcji ustroju na bodźce środowiska (brak gorączki, odczynu zapalnego, odczynu odrzucania obecnej tkanki)

• Anoreksja - brak łaknienia

• asenizacja- wywóz nieczystości płynnych

• aseptyka- postępowanie zapobiegające zakażeniu drobnoustrojami

• bilans zdrowia- badania dzieci 2, 4, 6, 10, 14 i 18 lat

• biometria- badania prawidłowości i zmienności biologicznej (np. paszporty biometryczne)

• dekompensacja- przekraczanie granic zdolności przystosowania narządu, organizmu do zwiększonych obciążeń ( przekroczenie rezerwy energetycznej), góry, samoloty, sport

• deratyzacja- odszczurzenie

• dezynsekcja- tępienie owadów (insekty)

• ergometr- przyrząd do mierzenia wykonywanej pracy mięśniowej (cykloergometr rowerowy, inne)

• wiek szkieletowy- wiek ustalony na podstawie badania rentgenowskiego kości. Wymaga znajomości powstawania punktów kostnienia, dotyczy okresu od urodzenia do osiągnięcia dojrzałości płciowej

• życie- podstawowa właściwości organizmów roślinnych i zwierzęcych, odróżniająca od przyrody nieożywionej. Przemiana materii + obecność białek i kwasów nukleinowych+ zdolność do samopowielania + samoistny ruch+ dziedziczenie ( przekazanie cech) + reagowanie na bodźce + zdolność przystosowania do warunków środowiska.

• Medycyna społeczna- rozpatruje problemy zdrowotne w makroskali (badanie zdrowotności, trendy zmian)

• medycyna społeczna zajmuje się badaniem praw biologicznych i społecznych, decydujących o zdrowiu i chorobie społeczeństw.

• Zdrowie publiczne- obejmuje zagadnienia współzależności zdrowia od warunków życia, formy troski o zdrowie- zarówno indywidualne, rodziny, grup społecznych.

WHO

• UNDP- prorozwojowe działania ONZ

• UNICEF- program pomocy dzieciom

• FAO- organizacja wyżywienia i rolnictwa ( Rzym)

Ospa

Międzynarodowy ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca- międzynarodowy ruch humanitarny, ok 100mln wolontariuszy, celem łagodzenia cierpienia ludzkiego i ochrony ludzkiej godności (wojny, klęska żywiołowa, epidemie, uchodźcy, jeńcy, krwiodawstwo)

• niezależna organizacja zapewniająca ochronę ofiarom wojen i przemocy - symbol od 1880r

• prowadzi centrum informacji o jeńcach

---