Katarzyna Trzaskawka

WPiNP I rok, II stopień

Grupa III

Nr. Indeksu 411691

„ Cztery sposoby komunikowania się dziecka w wieku wczesnoszkolnym z nauczycielem”

Komunikacja - proces przekazywania (wymiany) informacji między jej uczestnikami.

Prawidłowe komunikowanie się warunkuje porozumiewanie oraz umożliwia budowanie i podtrzymywanie relacji. Mówiąc o efektywnym komunikowaniu się uczestników komunikacji, mam na myśli takie porozumiewanie się nauczycieli i dzieci, które respektuje zasadę podmiotowego i partnerskiego traktowani siebie nawzajem.

Proces edukacyjny nie jest możliwy bez komunikowania się jego uczestników.

Wśród warunków efektywnej komunikacji wychowawczej najważniejsze są:

-bezwarunkowa akceptacja drugiej osoby oraz dostrzeganie jej wartości

- empatyczne rozumienie dziecka

- autentyzm w relacjach

Osoba kompetentna komunikacyjnie umie: przekazać informację, zadawać istotne pytania, wyrażać własne przeżycia za pomocą języka, odpowiednio zachować się w rozmowie, słuchać rozmówcy, stosować dla danej sytuacji właściwe zwroty językowe. Konieczne jest by rodzic i nauczyciel świadomie kierował rozwojem wszystkich aspektów kompetencji komunikacyjnej.

MÓWIENIE:

Musimy pamiętać że rozwój mowy nie przebiega u dzieci w jednakowy sposób a i zasób słownictwa jest bardzo zróżnicowany. Dziecko najpierw uczy się rozumieć to, co o niego mówimy, a dopiero później uczy się mowy. Słowo mówione bezpośrednio przekazywane dziecku podczas zabaw, ćwiczeń utrwala doznania spostrzeżeniowe, te zaś wzbogacają zasób pojęć dziecka.

Bardzo ważne jest kształtowanie umiejętności mówienia dobrze o innych. Tutaj nauczyciel może posłużyć się opowiadaniem i poruszyć wyobraźnię dziecka. Poprosić: „wyobraź sobie nasze poczucie własnej wartości jako filiżankę. Kiedy jesteśmy z siebie zadowoleni, nasze filiżanki są pełne, kiedy nie- prawie puste. Nasze filiżanki mogą napełnić inni ludzie, mówiąc do nas lub o nas dobrze. Z kolei my możemy napełnić ich filiżanki, mówiąc dobrze o innych. Jeśli nasze filiżanki są prawie puste, nie mamy ochoty dzielić się ich zawartością innymi. I przeciwnie, jeśli są pełne, chętnie dzielimy się ich zawartością. Filiżanki innych osób opróżniają się, kiedy mówimy im lub o nich rzeczy złe i bolesne. Jeśli będziemy ciągle opróżniać filiżanki innych, nasze własne też nie będą napełniane. Kiedy mówimy komuś coś dobrego, ale sami w to nie wierzymy, nie napełniamy jego filiżanki. Osoba ta słucha nas z filiżanką w wyciągniętej dłoni, ale nic do niej nie wpada.” Po odczytaniu takiego tekstu bardzo łatwo zachęcimy dzieci do dyskusji. Aby pobudzić wzrok możemy pobawić się, ustawić filiżanki i przelewać wodę. Wypowiadając się pozytywnie dolewać, negatywnie ulewać.

Do ćwiczeń rozwijających mowę dziecka zaliczyć można:

- zabawa w kończenie zdań - gdybym był czarodziejem, to…

- prowokowanie samorzutnych wypowiedzi dziecka w różnych sytuacjach życiowych- jak spędził niedzielę?

- przewidywanie, co się zdarzy później - kotek wdrapał się na drzewo i…

Komunikaty powinny być:

- czytelne

- jasne

- krótkie

SŁUCHANIE:

Aktywne słuchanie sprzyja dalszej komunikacji interpersonalnej. Wysuwanie odpowiedzi zwrotnych jest tym, co nazywamy „aktywnym słuchaniem”. Jest to ostatnie ogniwo uzupełniające proces efektywnej komunikacji interpersonalnej. Bierne słuchanie dziecka przez nauczyciela jest to milczenie z utrzymywaniem kontaktu wzrokowego z dzieckiem.

Aktywne słuchanie z kolei jest wtedy, kiedy nauczyciel próbuje zrozumieć, co odczuwa dziecko lub co mówi jego wypowiedź. Aby dziecko czuło się słuchane nauczyciel może stosować mimikę i potakiwania wskazując tym dziecku, że wciąż go słucha i jest zainteresowany tym co mówi. Dziecka nie można ignorować. Jeśli nie zostaną wysłuchane, ich uczucia nie znikną- zostaną stłumione.

Tu z powodzeniem możemy wykorzystać szereg ćwiczeń doskonalących pamięć słuchową i słowną jak np.:

- zgadnij co słyszysz (odtwarzany przez nauczyciela za parawanem dźwięk),

- zgadnij czyj to głos (np.: dzieci z klasy),

- zapamiętywanka - dokładanka (dziecko podaje wyraz, następna osoba kolejny, kolejna osoba powtarza podane wyrazy i dokłada jeszcze jeden itd. )

WZROK:

Zmysł wzroku spełnia szczególną rolę w rozwoju procesów poznawczych i w nabywaniu przez dziecko doświadczeń.

Ćwiczeniem zachęcającym do zabawy jest powieszanie na tablicy przygotowanych wcześniej planszy z buźkami przedstawiającymi np.: wesołą i smutną minkę, złą i zadowoloną- rozpoznawanie i naśladowanie ich.

Innymi przykładami ćwiczeń są:

- wybieranie i trzymanie w ręku wskazanego przedmiotu,

- układanie klocków w jednej linii, ciągów rytmicznych,

- wskazywanie przedmiotów na obrazkach,

- segregowanie zabawek, grupowanie obiektów,

- składanie obrazków z dwóch lub więcej elementów,

- rysowanie na dużej powierzchni,

- łączenie kropek linią,

- układanie figur geometrycznych według podanego wzoru,

- dostrzeganie różnic, eliminowanie rzeczy nie pasujących do całości,

- zabawa w naśladowanie (czynności wykonywanych przez druga osobę, poruszania się zwierząt)

PISANIE:

Pisanie, podobnie jak czytanie, stanowi wtórną w stosunku do mowy ustnej formę porozumiewania się. Język pisany to „nowy język dziecka” , który jest w sposób systematyczny rozwijany w sformalizowanym

środowisku, jakim jest szkoła. Jednak dzieci myślą o pisaniu i eksperymentują z pisaniem znacznie wcześniej, bo już w wieku przedszkolnym.

Opanowanie umiejętności pisania to jedno z bardziej ekscytujących osiągnięć rozwojowych dziecka. Stanowi ono bazę dla rozwoju wielu funkcji człowieka.

Gdy dziecko zaczyna opanowywać tę umiejętność, rozwój jego mowy ustnej jest już bardzo zaawansowany. Poziom umiejętności pisania 6-latka jest porównywalny z mówieniem 3-latka. Między 5 a 6 rokiem życia dziecka pojawia się rodzaj pisma z wykorzystaniem piktogramów. Aby zilustrować treść zdania dzieci kreślą znaki, ale też wykonują rysunki przedmiotów, o których mówi się w tekście. Zdarzają się jednak sytuacje sprawiające trudność. Mowa pisana jest znacznie silniej związana z myśleniem niż mowa ustna, bo właśnie posługiwanie się mową pisaną staje się ważnym narzędziem uświadamiania sobie myśli, porządkowania ich i kontrolowania. W procesie pisania ma miejsce świadome użytkowanie słów. Można sformułować przypuszczenie, że różne formy wypowiedzi pisemnej to jednocześnie odmienne sposoby myślenia. Opowiadanie wymaga innego sposobu uporządkowania myśli niż tekst o charakterze instrukcyjnym.

Analiza psychologiczna tekstów pisanych przez dzieci pozwala zidentyfikować poziom rozwoju poznawczego a w tekstach pisanych ujawniają się też etapy tego rozwoju.

Pisanie należy do komunikacji werbalnej. Należy pisać w sposób poprawny gramatycznie, ortograficznie i stylistycznie. Komunikat napisany powinien być jasny i przejrzysty, czytelny dla odbiorcy, precyzyjny i konkretny. Jego odbiór jest uzależniony od treści, jakie prezentuje ale także od jego cech wizualnych: czcionka, papier, układ strony. Ważne pojęcia związane z pisaniem to: znaki graficzne, znaki pisane, semantyka i semiotyka.

Czytanie i pisanie to umiejętności ściśle ze sobą powiązane.

CZYTANIE -

związane bezpośrednio z tym co jest napisane; zależy ono od: nośnika, rodzaju tekstu, zawartości i znaczenia tekstu, od tępa i sposobu czytania, zrozumiałości danej informacji zawartej w tekście.

Pisanie, podobnie jak czytanie, w szkolnej rzeczywistości klas początkowych wiąże się z zadaniami, które wymagają od dziecka przygotowania „ładnej wypowiedzi” dla Pani, aby jej się podobało. Często padają w klasie polecenia: naucz się ładnie czytać, napisz to pięknie, ale już rzadziej: przeczytaj, aby się czegoś dowiedzieć, napisz, aby kogoś do czegoś przekonać lub czymś zainteresować. Dziecko najlepiej opanuje język, gdy będzie się go uczyć przez

mówienie, pisanie, czytanie, a nie nauczanie, jak się mówi, pisze czy

czyta. Jeżeli nauczyciel czyta dzieciom teksty literackie (prozę i poezję), to dzieci poznają nowe sposoby posługiwania się językiem. Mogą wykorzystywać to doświadczenie w tworzeniu własnych tekstów w języku mówionym i pisanym. Czytanie poszerza doświadczenia językowe dziecka, rozwija słownictwo, uczy wyrażać myśli i rozumieć sposoby mówienia innych ludzi. Im bogatszy język, tym sprawniejsze wyrażanie własnego zdania, lepsza umiejętność werbalizowania uczuć i potrzeb. Przeczytane w książkach historie uczą dostrzegania związków przyczynowo-skutkowych, odnajdywania zależności i wyciągania własnych wniosków. Jednym słowem, czytanie kształtuje umiejętność samodzielnego myślenia i formułowania myśli - kompetencje niezbędne do właściwego funkcjonowania społecznego.

Szkoła może stać się interesującym miejscem zdobywania doświadczeń

językowych. Szczególnie ważne jest to w przypadku dzieci z zaniedbanych

kulturowo i edukacyjnie środowisk. Aby tak było konieczne

jest jednak spełnienie określonych warunków: dzieci muszą mieć szansę

eksperymentowania i używania języka w różnych sytuacjach, konstruowania

tej umiejętności w drodze interakcji z nauczycielem i kolegami.

Literatura:

- Ćwiczenia i zabawy na cały rok, A. Franczak, K. Krajewska, Wydawnictwo Impuls

- Pakiet pedagoga- godziny zastępcze- wydawnictwo RAABE

- Pozwólmy dzieciom mówić i pisać- Małgorzata Żytko

- Wikipedia

---