HISTOLOGIA Z EMBRIOLOGIĄ I CYTOFIZJOLOGIĄ.
KIERUNEK: LEKARSKI
Program ćwiczeń
SEMESTR I
HISTOLOGIA i CYTOFIZJOLOGIA:
Ćwiczenie 1.
Metody badawcze stosowane w cytologii. Organella komórkowe część I: Błona komórkowa. Jądro. Jąderko. Cytoplazma. Siateczka śródplazmatyczna. Centrum komórkowe. Mitochondria.
Ćwiczenie 2.
Organella komórkowe część II: Aparat Golgiego. Lizosomy. Neurofibryle. Tonofibryle. Miofibryle. Wtręty cytoplazmatyczne (glikogen, pigment, lipidy).Biogeneza organelli komórkowych.
Immunohistochemia.
Cykl komórkowy i jego regulacja. Proliferacja-etapy proliferacji. Różnicowanie się oraz starzenie komórek.
Ćwiczenie 3.
Tkanka nabłonkowa: Nabłonki jednowarstwowe - płaski, sześcienny, walcowaty. Nabłonek wielorzędowy. Nabłonki wielowarstwowe - płaski, walcowaty, przejściowy. Tkanka gruczołowa: komórki śluzowe, komórki surowicze.
Rodzaje śmierci komórki: apoptoza, nekroza, autofagia. Rola tych procesów w funkcjonowaniu organizmu.
Ćwiczenie 4.
Tkanka łączna: Komórki, włókna, substancja podstawowa. Tkanki łączne właściwe: galaretowata, sprężysta, włókniste zbite, tłuszczowa. Tkanki łączne oporowe: chrząstka szklista, sprężysta, włóknista.
Komunikacja międzykomórkowa. Rodzaje połączeń międzykomórkowych. Receptory i ich rodzaje. Szlaki przekazywania sygnałów .
Ćwiczenie 5.
Tkanki łączne oporowe: Kość (blaszkowata, płaska, splotowata). Okostna. Chrząstka wzrostowa.
Krew: Osocze, krwinki czerwone, krwinki białe, płytki krwi. Funkcje krwi. Chłonka. Tkanka mieloidalna. Histogeneza kostnienia. Hematopoeza i mielogeneza.
Komórki macierzyste - ich rodzaje i występowanie. Wykorzystanie i pozyskiwanie komórek macierzystych.
Ćwiczenie 6.
Zaliczenie I. Test: Materiał z ćwiczeń ( ćwiczenia nr 1, 2, 3, 4, 5 ) i wykładów.
Ćwiczenie 7.
Tkanka mięśniowa: gładka, poprzecznie prążkowana szkieletowa, sercowa, włókna układu przedsionkowo-komorowego serca. Ultrastruktura sarkomeru. Miogeneza. Cytofizjologiczne aspekty skurczu mięśnia poprzecznie prążkowanego i gładkiego.
Pojęcie starzenia się komórek i organizmu. Teorie wyjaśniające procesy starzenia się komórek: uszkodzenie przez utlenianie, starzenie replikacyjne, niestabilność genomu. Rola telomerów i mutacji genów mitochondrialnych. Uszkodzenie komórki: zmiany odwracalne i nieodwracalne.
Ćwiczenie 8.
Tkanka nerwowa: Morfologia i klasyfikacja neuronów. Włókna nerwowe. Pień nerwowy. Zakończenia nerwowe. Degeneracja i regeneracja włókien nerwowych.
Procesy pobudzenia, przewodzenia i przekazywania sygnałów w układzie nerwowym.
Ćwiczenie 9.
Układ krwionośny i limfatyczny. Naczynia krwionośne włosowate. Tętnice i żyły. Tętnice średnie i duże (aorta). Zespolenia naczyniowe. Naczynia limfatyczne. Serce. Narządy limfatyczne: grudki limfatyczne, węzeł limfatyczny, śledziona, grasica.
Ćwiczenie 10.
Zaliczenie II.
Zaliczenie Praktyczne-rozpoznawanie preparatów: preparaty z ćwiczeń 3, 4, 5, 7, 8, 9. Zaliczenie teoretyczne -test: materiał z ćwiczeń nr 7, 8, 9 oraz wykładów.
EMBRIOLOGIA:
Ćwiczenie 11.
Komórka płciowa męska - plemnik. Spermatogeneza. Spermiogeneza. Sperma.
Komórka płciowa żeńska - jajo. Owogeneza. Witelogeneza. Zaplemnienie i zapłodnienie. Bruzdkowanie i implantacja.
Ćwiczenie 12.
Gastrulacja. Rozwój, budowa i funkcja łożyska. Mechanika rozwoju i okresy rozwojowe zarodka. Szczeliny, łuki i kieszonki skrzelowe. Różnicowanie się komórek.
Ćwiczenie 13.
Różnicowanie się zarodka i płodu. Tworzenie się narządów pierwotnych. Tworzenie się narządów wtórnych. Budowa, cytofizjologia i topografia narządów płodu ludzkiego. Wpływy środowiskowe a wady wrodzone. Ciąża mnoga.
Ćwiczenie 14.
Zaliczenie III. Test: materiał z ćwiczeń: 11, 12, 13.
Ćwiczenie 15.
Zaliczanie zaległości: testy ćwiczeniowe, zaliczenia dla osób z nieobecnościami lub brakiem zaliczenia.
SEMESTR II
HISTOLOGIA, EMBRIOLOGIA i CYTOFIZJOLOGIA:
Ćwiczenie 1.
Jama ustna: Wargi, język, brodawki języka. Migdałki. Narząd zębowy, miazga zęba. Ślinianki: przyuszna, podżuchwowa, podjęzykowa. Receptory zmysłu smaku. Rozwój zęba i gruczołów ślinowych.
Ćwiczenie 2.
Układ pokarmowy część I: Budowa przewodu pokarmowego. Przełyk, żołądek. Gruczoły przełyku i żołądka-lokalizacja i budowa. Rozwój przełyku i żołądka.
Ćwiczenie 3.
Układ pokarmowy część II: jelito cienkie: dwunastnica, jelito czcze, jelito kręte. Jelito grube, wyrostek robaczkowy. Zjawiska sekrecji i resorpcji w przewodzie pokarmowym. Rozwój jelita cienkiego i jelita grubego oraz wyrostka robaczkowego.
Ćwiczenie 4.
Duże gruczoły przewodu pokarmowego: Wątroba: hepatocyt, zraziki i gronka wątrobowe, kanaliki żółciowe .Unaczynienie wątroby. Odczyny histochemiczne w wątrobie. Pęcherzyk żółciowy. Trzustka: część zewnątrzwydzielnicza i wewnątrzwydzielnicza.
Rozwój wątroby, pęcherzyka żółciowego i trzustki.
Ćwiczenie 5.
Zaliczenie I. Zaliczenie praktyczne - rozpoznawanie preparatów z ćwiczeń nr 1, 2, 3, 4. Test: materiał z ćwiczeń i wykładów.
Ćwiczenie 6.
Gruczoły wydzielania wewnętrznego: Przysadka mózgowa. Szyszynka. Tarczyca. Przytarczyce. Nadnercze. Rozwój gruczołów wydzielania wewnętrznego.
Ćwiczenie 7.
Układ oddechowy: Krtań, tchawica , oskrzela, oskrzeliki, pęcherzyki płucne, nabłonek oddechowy. Bariera pęcherzykowo-włośniczkowa. Komórki narządu powonienia. Rozwój układu oddechowego.
Ćwiczenie 8.
Układ moczowy: Nerka (nefron, aparat przykłębkowy), odczyny histochemiczne w nerce. Nabłonek torebki kłębka. Moczowód. Pęcherz moczowy. Cewka moczowa. Rozwój układu moczowego i wady wrodzone nerek.
Ćwiczenie 9.
Zaliczenie II. Zaliczenie praktyczne-rozpoznawanie preparatów z ćwiczeń nr 6, 7, 8. Test: materiał z ćwiczeń i wykładów.
Ćwiczenie 10.
Układ płciowy męski: Jądro (nabłonek plemnikotwórczy, komórki śródmiąższowe). Najądrze. Nasieniowód. Pęcherzyki nasienne. Gruczoł krokowy. Gruczoły opuszkowo-cewkowe. Prącie. Histogeneza układu rozrodczego męskiego. Bariera krew-nabłonek plemnikotwórczy. Hormonalna regulacja spermatogenezy : hormony pobudzające działające na komórkę Sertoliego. Rola komórek Sertoliego w wydzielaniu wewnętrznym jądra. Hormony działające na komórki śródmiąższowe jądra.
Ćwiczenie 11.
Układ płciowy żeński: Jajnik (stadia rozwojowe pęcherzyków, ciałko żółte, ciałko białawe, komórki wnękowe). Jajowód (nabłonek jajowodu). Macica. Pochwa. Histogeneza układu rozrodczego żeńskiego. Mechanizmy regulacyjne cyklu płciowego u kobiet. Hormonalna regulacja cyklu płciowego. Korelacja działania hormonów ze zmianą budowy morfologicznej narządów układu rozrodczego żeńskiego. Cytodiagnostyka rozmazów pochwowych jako wykładnik zmian hormonalnych i patologicznych, jej znaczenie diagnostyczne.
Ćwiczenie 12.
Skóra: Naskórek, skóra właściwa, tkanka podskórna. Włosy. Paznokcie. Gruczoły: łojowe, potowe i mlekowe. Rozwój skóry. Czucie skórne. Narząd słuchu i równowagi. Narząd spiralny Cortiego i jama bębenkowa. Rozwój narządu słuchu.
Ćwiczenie 13.
Układ nerwowy: Część ośrodkowa - kora mózgu, kora móżdżku, rdzeń kręgowy. Część obwodowa - zwoje nerwowe. Zakończenia nerwowe. Rozwój układu nerwowego. Bariera krew-mózg. Bariera krew - płyn mózgowo-rdzeniowy. Narząd wzroku: Rogówka, twardówka, naczyniówka, ciałko rzęskowe, tęczówka, siatkówka, soczewka. Histogeneza oka. Funkcje czopków i pręcików.
Ćwiczenie 14.
Zaliczenie III. Zaliczenie praktyczne: rozpoznawanie preparatów z ćwiczeń nr 10, 11, 12, 13.
Test: materiał z ćwiczeń i wykładów.
Ćwiczenie 15.
Repetytorium: oglądanie i rozpoznawanie preparatów egzaminacyjnych. Zaliczenia poprawkowe.
Wykaz podręczników dla kierunku Lekarskiego:
Literatura podstawowa:
1. Histologia. Podręcznik dla studentów medycyny i stomatologii. Redakcja: Maciej Zabel.
Wydawnictwo: Elsevier Urban & Partner Wrocław 2013 rok.
2. Embriologia dla studentów medycyny. H. Bartel. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa. Wydanie IV zmienione i uzupełnione 2007 rok.
3. Seminaria z cytofizjologii. Podręcznik dla studentów medycyny, weterynarii i biologii. Redakcja: Jerzy Kawiak i Maciej Zabel. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner. Wrocław 2002 rok.
Literatura uzupełniająca:
1. Histologia. W. Sawicki. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa. 2012 rok.
2. Histologia. Atlas cytologii i histologii. Sobotta/hamer sen. Tłumaczenie i opracowanie: Maciej Zabel. Wydawnictwo: Elsevier Urban & Partner Wrocław 2008 rok.
3. Embriologia i wady wrodzone. Od zapłodnienia do urodzenia. K. L. Moore, T.V.N. Persaud, M.G. Torchia. Wydawnictwo: Elsevier Urban & Partner Wrocław 2013 rok.