ZABURZENIA W ROZWOJU

DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

Ogólny rozwój małego dziecka uzależniony jest od wielu czynników i nie zawsze musi przebiegać harmonijnie. Bywa, że Jaś różni się bardzo od Adasia choć mają tyle samo lat i chodzą do jednej grupy. Musimy więc zaakceptować, że dzieci rozwijają się według własnego tempa i rytmu, zgodnie ze swoim zegarem biologicznym a rozwój ten związany jest jeszcze z cechami temperamentalnymi dziecka i jego aktywnością.

Mówiąc o nieharmonijnym rozwoju mamy na myśli nie tylko jego opóźnienie, ale również jego przyspieszenie. Gdy wahania rozwoju są niewielkie, mówimy o indywidualnych różnicach między poszczególnymi dziećmi, poważniejsze różnice świadczą o zaburzeniach tempa i rytmu procesu rozwojowego.

Jeśli jako rodzice mamy wątpliwości , czy nasze dziecko rozwija się prawidłowo, jeśli wydaje nam się że jego rozwój odbiega od ogólnych standardów , pomocy możemy szukać u wychowawcy naszego dziecka, lub bezpłatnie w poradni psychologicznej. Niejednokrotnie nauczyciel przedszkola sam zwraca rodzicom uwagę na dysharmonie rozwojowe dziecka i proponuje wizytę w poradni. Warto wówczas podzielić się z nauczycielem swoimi spostrzeżeniami oraz bez obaw czy też wstydu skonsultować ze specjalistą, który ukierunkuje działania rodzica w domu oraz nauczyciela w przedszkolu.

Można również samemu próbować udzielić dziecku odpowiedniego wsparcia i pomocy, co wcale nie jest takie trudne. Wiek przedszkolny to okres, w którym szczególnie łatwo poprzez odpowiednią pracę kompensacyjno wyrównawczą niwelować zaburzenia rozwojowe.

Poniżej przedstawiam tabelkę, w której charakteryzuję najczęściej spotykane w okresie przedszkolnym dysharmonie rozwoje oraz sposób i zasady pracy kompensacyjnej.

Zaburzenia rozwoju ruchowego
SPOSOBY ROZPOZNAWANIA Dziecko 3-4 letnie:	SPOSOBY ROZPOZNAWANIA Dziecko 5-6 letnie:			PRACA KOMPENSACYJNA
Czynności samoobsługowe wykonuje bardzo wolno i bardzo niezręcznie; Niechętnie buduje z klocków Źle koordynuje ruchy rąk Niezręcznie schodzi po schodach, szuka przy tym opieki - Niechętnie bierze udział w zabawach ruchowych, boi się ich i unika	Zbyt silny nacisk na ołówek czy kredkę Ruchy ręki są gwałtowne, kanciaste i mało płynne W rysunkach przeważają linie proste Zbyt mały nacisk na ołówek Kłopoty z wycinaniem Częste przypadki upuszczania różnych przedmiotów Trudności w zapinaniu guzików Kłopoty ze złapaniem piłki			malowania farbą dużych kształtów na arkuszu papieru rozpiętego na ścianie, sztaludze kolorowania dużych płaszczyzn przechodząc do coraz mniejszych kalkowanie przy pomocy kalki technicznej (wzory od dużych, prostych do coraz bardziej precyzyjnych i litero podobnych) wycinanie nożyczkami po liniach prostych, później łamanych, na końcu falistych lepienie z plasteliny (koniecznie przy pomocy obu rąk) wszelkie zabawy i ćwiczenia ruchowe (zabawy z piłką, skakanką, itp.)
Zaburzenia percepcji wzrokowej
SPOSOBY ROZPOZNAWANIA Dziecko 3-4 letnie:		SPOSOBY ROZPOZNAWANIA Dziecko 5-6 letnie:BV			PRACA KOMPENSACYJNA
trudnościach odszukiwania takich samych elementów obrazka, niechęć do rysowania, budowania z klocków, spostrzegania		ubogi opis ilustracji - jednowyrazowy lub jednozdaniowy, źle odtwarzany wzór, kompozycja trudności w zapamiętywaniu spostrzeżeń wzrokowych. niechęć do układania puzzli, obrazka z części,		odwzorowywanie układów przestrzennych figur i brył geom. Wyszukiwanie takich samych obrazków, przedmiotów i różnych ich układów wśród innych podobnych Wyszukiwanie różnic pomiędzy obrazkami, przedmiotami i ich układami Zapamiętywanie obrazków lub przedmiotów obserwowanych przez określony czas Graficzne odwzorowywanie kształtów geom., symetrycznych, asymetrycznych i linearnych, czyli popularnych szlaczków Ćwiczenia koordynacji wzrokowo - ruchowej, np. ćwiczeń drobnych ruchów palcy i dłoni, Ćwiczenia płynnych ruchów rąk, a następnie ruchu przerywanego z zachowaniem określonego rytmu z towarzyszeniem dźwięku (MDS), Różnicowanie kształtów literopodobnych, zespołów liter i liter pojedynczych, Analiza i synteza sylaby, analiza i synteza wyrazu oraz zdania, Kojarzenie głoski z literą, Tworzenie wyrazów dwusylabowych i jednosylabowych, Układanie wyrazów, Układanie zdań.
Zaburzenia percepcji słuchowej
SPOSOBY ROZPOZNAWANIA Dziecko 3-4 letnie:		SPOSOBY ROZPOZNAWANIA Dziecko 5-6 letnie:BV			PRACA KOMPENSACYJNA
Nieprawidłowy rozwój mowy szczególnie mowa późna, długo utrzymujące się agramatyzmy, mały zasób słów Szybkie nużenie się podczas słuchania, szukania obrazków ilustrujących opowiadanie Problemy z zapamiętaniem wierszyka czy piosenki.		Dziecko buduje prymitywne zdania podczas opowiadania zdarzeń lub treści ilustracji Dziecko udziela najczęściej jednowyrazowej odpowiedzi na pytania Ma trudność w odtwarzaniu rytmów dźwiękowych, w zabawach tanecznych.		Ćwiczenia różnicujące dźwięki Odtwarzanie dźwięków i rytmów Dzielenie zdań na wyrazy, a wyrazu na sylaby Wysłuchiwanie głosek w nagłosie (na początku wyrazu), śródgłosie (w środku wyrazu), wygłosie (na końcu wyrazu) Różnicowanie wyrazów fonetycznie podobnych (koza-kosa, list-lis, tor-tort) Ćwiczenia kształtujące pamięć (nauka piosenek, wierszy, fragmentów prozy
Zaburzenia rozwoju mowy i myślenia
SPOSOBY ROZPOZNAWANIA Dziecko 3-4 letnie:			SPOSOBY ROZPOZNAWANIA Dziecko 5-6 letnie:BV	PRACA KOMPENSACYJNA
Opóźnienia w rozwoju mowy Bogate słownictwo, ale wypowiadane bez zrozumienia Nie dostrzeganie związków treściowych		Błędne wymawianie niektórych głosek Nie rozumienie historyjek obrazkowych, nieumiejętność rozwiązywania zagadek Trudność w rozumieniu zasad i prawideł gier i zabaw dydaktycznych czy planszowych.		Prowadzimy częste rozmowy z dzieckiem, czytamy i opowiadamy sprawdzając czy zrozumiało dana treść Stawiamy pytania Zachęcamy do wypowiedzi Organizujemy ćwiczenia klasyfikujące przedmioty ze względu na rodzaj, użytkowanie, materiał, barwę, kształt Wypowiadanie się na temat zaobserwowanych zjawisk w przyrodzie, technice, najbliższym otoczeniu Opowiadanie dotyczące treści obrazków, ilustracji, zdjęć itp.
Zaburzenia rozwoju emocjonalno - uczuciowego
SPOSOBY ROZPOZNAWANIA Dziecko 3-4 letnie:			SPOSOBY ROZPOZNAWANIA Dziecko 5-6 letnie:BV	PRACA KOMPENSACYJNA
Płaczliwość, Kapryszenie, Zmienność nastrojów, Częste reakcje agresywne, Reakcje lękowe nadmierna wrażliwość w kontaktach społecznych, nadmierna wstydliwość, unikanie kontaktów z rówieśnikami - zahamowanie emocjonalne		Wszystkie wyżej wymienione Objawy oraz reakcje nieadekwatne do sytuacji, np.: nie umiejętność opanowania reakcji pozytywnych jak i negatywnych, częste obrażanie się, agresja z błahych powodów - nazywamy takie reakcje infantylizmem. Mała samodzielność, uporczywe poszukiwanie pomocy, Ogromny lęk przed nową sytuacją, Wielki stres przed rozstaniem z rodzicem, a wręcz niemożność rozstania. mała aktywność, nieśmiałość, przy nakłanianiu do jakiegokolwiek działania dziecko stawia opór, ogromna wrażliwość na ocenę innych, szybkie męczenie się		stwarzać dziecku sytuacje, w których doznaje pozytywnych emocji dostarczać wzorów właściwego postępowania stopniowe oswajanie się z problemami, niepowodzeniami usamodzielnianie dziecka, powierzanie mu zadań na forum grupy, świadczących pomoc nauczycielowi lub innym dzieciom

Opracowała mgr Renata Golańska

Literatura:

1. Nartowska H. “Różnice indywidualne czy zaburzenia rozwoju dziecka przedszkolnego?”

2. Alsop P. McCaffrey P. “Jak radzić sobie ze stresem dzieci? Przewodnik dla nauczycieli”.

3. Bogdanowicz M.. “Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym”

4. Demelowa G. “Elementy logopedii”.

5. Gurycka A. “Dzieci bierne społecznie”.

6. Maclay D.T. “Psychoterapia dzieci”.

7. Pospieszyl K. “Psychologia dziecka niedostosowanego społecznie”

8. “Psychologia rozwojowa i wychowawcza” (red.) L. Wołoszynowa.

9. Skorny Z. “Psychologiczna analiza agresywnego zachowania się”

10. Spionek H. “Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka”

---