dr hab. Justyna Gulczyńska

KIERUNKI PEDAGOGIKI WSPÓŁCZESNEJ

Tematyka wykładów:

• Od pedagogiki filozoficznej do pedagogiki empirycznej. Tradycje pedagogiki filozoficznej - europejskie i polskie

1. Geneza pedagogiki empirycznej

2. Prekursorzy empirycznego podejścia do edukacji (Jean Jacques Rousseau, Jon Locke,…)

• Pedagogika psychologiczna

1. Pedagogika psychologiczna początków XX wieku jako konsekwencja zmian w podejściu do dziecka i do jego wychowania

2. Kierunki teoretyczne w psychologii i ich następstwa dla pedagogiki

• Ideologia wychowania narodowego a ideologia wychowania państwowego

1. Myśl pedagogiczna rozpatrywana od strony wychowania narodowego w Polsce (do 1926r.) oraz jej wpływ na edukację

2. Ideologia wychowania państwowego realizowanego na gruncie polskim po przewrocie majowym 1927r. oraz jej konsekwencje edukacyjne

• Pedagogika emancypacyjna

1. Geneza pedagogiki emancypacyjnej;

2. Kierunki pedagogiki emancypacyjnej:

• nurt indywidualistyczno - anarchistyczny-przedstawiciel Aleksander Sutherland'a Neill'a i jego „wolna szkoła” Summerhill

• nurt polityczny - pedagogika uciśnionych - Paulo Freire

• Antyszkolny nurt pedagogiki wyzwolenia - Iwan Illich.

• Pedagogika krytyczna jako teoretyczny opór przeciwko oświacie systematycznej- jej założenia i kierunki realizacji

• „Krytyczność” oświaty w pedagogice krytycznej

• Pedagogika oporu H. Girouxa

• Antypedagogika i alternatywna pedagogika humanistyczna

• Kierunek antypedagogiki jako konsekwencja diametralnych zmian w świcie

• Główni zwolennicy antypedagogiki i ich postawy wobec pedagogiki

Tematyka ćwiczeń:

• „Nowe wychowanie” początków XX wieku

• Początki „nowego wychowania”, czynniki wyodrębniające nową pedagogikę

• Prądy i kierunki w pedagogice XX wieku - wprowadzenie w problematykę; Charakterystyka prądu

• Wpływ badań biologicznych, psychologicznych i socjologicznych na „nowy rozwój” pedagogiki;

• Pedagogika Dziecka Ellen Key torująca drogi „Nowego Wychowania”

• „Stulecie dziecka” Ellen Key inspiracją dla XX wieku

• Pedagogika pragmatyzmu

• Charakterystyka pedagogiki pragmatyzmu i jej wkład w naukowy charakter pedagogiki;

• Pragmatyzm Williama James'a;

• Teoria wychowania funkcjonalnego Eduarda Claparede ;

• Filozoficzne podstawy pedagogiki pragmatyzmu Johna Dewey'a

• Pedagogika pragmatyzmu Johna Dewey'a oraz jego poglądy na edukację

• Kontrowersje wobec pragmatyzmu

• Wybrane koncepcje „niemieckiej pedagogiki reformy”

• Uwarunkowania historyczne niemieckiej pedagogiki reformy;

• Niemieckie Wiejskie Domowe Ogniska Wychowawcze - D.L.E.H. oraz ich twórca Herman Lietz;

• Wolna Gmina Szkolna Wickersdorf - F.S.G;

• Pedagogika Rudolfa Steinera.

• Pedagogika eksperymentalna

• Geneza i treść pedagogiki eksperymentalnej;

• Metody pedagogiki eksperymentalnej:

• Szkoła Eksperymentalna Johna Dewey'a;

• Metoda Projektów - Kilpatricka (USA)

• Metoda ośrodków zainteresowań - Owidiusza Declory (Belgia);

• Metoda nauczania łącznego - Karola Linke (Austria);

• Plan daltoński - Helena Parhurst

• Plan jenajski - Peter petersen

• System manheimski - Józef Antoni Sickinger.

• Biopsychologiczna pedagogika Janusza Korczaka

• Naturalistyczna koncepcja wychowania;

• Poglądy i postawa pedagogiczna Janusza Korczaka

• Pedagogika kultury - odwrót od pedagogiki subiektywnej

1. Pedagogika kultury jako odejście od pedagogiki subiektywnej - geneze i pojęcie

2. Wkład pedagogiki kultury w rozwój pedagogiki jako nauki;

3. Pedagogika Sergiusza Hessena;

4. Pedagogika Wilhelma Dilthey'a;

5. Pedagogika Bogdana Nawroczyńskiego i Bogdana Suchodolskiego.

• Socjologizm pedagogiczny i pedagogika społeczna

1. Geneza i kierunki pedagogiki społecznej;

2. Teoria wychowania społecznego P. Natorpa - idealistyczna pedagogika społeczna;

3. Pedagogika socjologiczna Emila Durkheima;

4. Zakres i rozwój pedagogiki społecznej w Polsce.

Literatura podstawowa:

Chmaj L., Prądy i kierunki w pedagogice XX wieku. Warszawa 1962.

Edukacja alternatywna. Dylematy teorii i praktyki, red. B. Śliwerski. Kraków 1962.

Ku pedagogii pogranicza, red. Z. Kwieciński i L. Witkowski. Toruń 1990.

Matyjas B., Ratajczak Z., Orientacje i kierunki w pedagogice współczesnej. Zarys problematyki, Kielce 1997.

Nieobecne dyskursy, red. Z. Kwieciński. Toruń, cz. I - 1991, cz. II - 1992, cz. III - 1993.

Pedagogika alternatywna: dylematy teorii, pod red. B. Śliwerskiego, Kraków 2000

Sośnicki K., Rozwój pedagogiki zachodniej na przełomie XIX i XX wieku. Warszawa 1967.

Śliwerski B., Współczesne teorie i nurty wychowawcze, Kraków 2010

Literatura uzupełniająca:

Barszczewska, Milewicz (red.), Wspomnienia o Januszu Korczaku, Warszawa 1981.

Bereźnicki F., Hasła „nowej szkoły” w dydaktyce Drugiej Rzeczypospolitej, Toruń 1998.

Bińczycka J., Janusz Korczak a pedagogika humanistyczna, (W:) W korczakowskim kręgu, 1989 nr 25, s. 69-84.

Edukacja alternatywna w XXI wieku, pod red. Z. Melosika i B. Śliwerskiego, Kraków 2010

Encyklika o chrześcijańskim wychowaniu młodzieży, Poznań 1929

Fend H., Morfologia pedagogicznego konserwatyzmu, (w:) Nieobecne dyskursy cz. III, (red.) Z. Kwieciński, Toruń 1993.

Helm R., Edukacja, (w:) „Republika Nowa” 1992/nr2.

Historia wychowania. Skrypt dla studentów, red. J. Hellwig. Poznań 1994.

Hubertus von Schoenebeck, Antypedagogika w dialogu. Wprowadzenie w rozmyślanie antypedagogiczne, przełożył D. Sztobryn, (W:) Studia Kulturowe i Edukacyjne UMK, Toruń 1991.

Hubertus von Schoenebeck, Kocham siebie takim, jakim jestem, Kraków 1994

Illich I., Społeczeństwo bez szkoły, Warszawa 1976.

Jan Paweł II, Nauczyciel, Sympozjum naukowe, (red.) Marek Piechowiak, Zielona Góra 1997

Kot St., Historia wychowania, tom II, Warszawa 1995.

Kupisiewicz Cz., Paradygmaty i wizje reform oświatowych. Warszawa 1985.

Kupisiewicz Cz., Propozycje i kierunki reform szkolnych w USA, Anglii i Polsce na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, Warszawa 1994.

Kupisiewicz Cz., Szkice z dziejów dydaktyki, Warszawa 2010

McLaren P., Antystruktura oporu, (w:) Nieobecne dyskursy cz. II, (red. Z. Kwieciński, Toruń 1992.

Meighan R., Socjologia edukacji, Toruń 1993.

Melosik Z., Współczesne amerykańskie spory edukacyjne. Między socjologią edukacji a pedagogiką postmodernistyczną. Poznań 1995.

Okoń W., Dziesięć szkół alternatywnych, Warszawa 1997.

Pedagogika alternatywna: postulaty, projekty, kontynuacje, t.1, Teoretyczne konteksty alternatyw edukacyjnych i wychowawczych, pod red. B. Śliwerskiego, Kraków 2007

Pedagogika alternatywna: postulaty, projekty, kontynuacje, t.2, Innowacje edukacyjne i reformy pedagogiczne, pod red. B. Śliwerskiego, Kraków 2007

Potulicka E., Nowa prawica, jej ideologia oraz strategia reformy edukacji, (w:)”Socjologia Wychowania”, XII, 1994.

Potulicka E., Rutkowiak J., Neoliberalne uwikłania edukacji, 2010

Sobczak J., „Nowe wychowanie” w polskiej pedagogice okresu Drugiej Rzeczypospolitej (1918 - 1939), Bydgoszcz 1998.

Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst polski, Poznań 1968.

Sowell T., Amerykańskie szkolnictwo od wewnątrz,

Spory o edukację. Dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach, red. Z. Kwieciński i L. Witkowski. Warszawa 1993.

Suchodolski B., Wychowanie mimo wszystko, Warszawa 1991.

Szkoły eksperymentalne w świecie 1900-1975, red. W. Okoń. Warszawa 1977.

Szkudlarek T., Śliwerski B., Wyzwania pedagogiki krytycznej i antypedagogiki. Kraków 2010

Sztobryn S., Filozofia wychowania Sergiusz Hessena. Łódź 1994.

Szymański M. S., Niemiecka pedagogika reformy 1890 - 1933. Warszawa 1992.

Śliwerski B., Przekraczanie granic wychowania. Od „pedagogiki dziecka” do antypedagogiki. Łódź 1992.

Wołoszyn S., Dzieje wychowania i myśli pedagogicznej w zarysie, Warszawa 1964.

Wołoszyn S., Korczak, Warszawa 1978.

Wołoszyn S., Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej, tom III.

Zemło M., Ukryty program szkoły, (w:) „Studia Edukacyjne” 1996/nr 1.

5

---