1. Model DPSIR.

Model DPSIR jest stosowany przez DECD oraz obecnie przez Europejską Agencję Ochrony Środowiska do monitorowania polityki ekologicznej i strategii zrównoważonego rozwoju UE.

Drivers - czynniki sprawcze; przemysł, rolnictwo, turystyka.

Preassures - presje, emisje; emisja zanieczyszczeń miogenów pestycydów.

State - jakość środowiska; jakość wód powierzchniowych zgodnie z RDW.

Impact - oddziaływania, skutki; pogorszenie zdrowia, bioróżnorodności

Response - odpowiedź, przeciwdziałania; czysta produkcja, transport publiczny, podatki,info.

Czynniki sprawcze- dane społeczno- gospodarcze charakteryzujące ludzką aktywność np. gęstość zaludnienia, zuzycie zasobów naturalnych

Presje- dane o ładunkach zanieczyszczeń odprowadzanych do środowiska w wyniku społeczno-gospodarczej działalności człowieka.

Jakość środowiska- parametry opisujące jakość poszczególnych elementów środowiska.

Oddziaływania i skutki- przemiany opisujące skutki zdrowotne i zmiany w ekosystemach zachodzące pod wpływem oddziaływania zanieczyszczeń.

Odpowiedź i przeciwdziałanie- parametry charakteryzujące działalność człowieka na rzecz ochrony środowiska

2. Cele i zadania PMŚ (Państwowy Monitoring Środowiska).

Państwowy Monitoring Środowiska (PMŚ) stanowi system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku

Cele i zadania:

• wspomaganie działań na rzecz ochrony środowiska poprzez informowanie organów administracji i społeczeństwa o:

• jakości elementów przyrodniczych, dotrzymywaniu standardów jakości środowiska lub innych wymagań określonych przepisami oraz obszarach występowania przekroczeń tych standardów lub innych wymagań,

• występujących zmianach jakości elementów przyrodniczych, przyczynach tych zmian w tym powiązaniach przyczynowo-skutkowych występujących pomiędzy emisjami i stanem elementów przyrodniczych.

• integracja PMŚ do systemu zarządzania środowiskiem wg modelu DPSIR

• jako narzędzie oceny polityki

• realizacja zadań, związanych z wypełnianiem podpisanych przez Polskę konwencji środowiskowych

• odpowiedzialność za raportowanie o presjach na środowisko i jego stanie do instytucji i agend unijnych (KE i EAŚ).

• Informacja z PMŚ do operacyjnego modelu zarządzania środowiskiem

Ponadto:

• wykonywanie badań wskaźników oraz pozyskiwanie informacji o presjach na poszczególne elementy środowiska,

• prowadzenie obserwacji elementów przyrodniczych,

• gromadzenie i analizę wyników badań i obserwacji,

• ocenę stanu i trendów zmian jakości poszczególnych elementów środowiska w oparciu o ustalone kryteria,

• identyfikację obszarów przekroczeń standardów jakości środowiska, analizy przyczynowo-skutkowe,

• opracowywanie zestawień, raportów, komunikatów i ich udostępnianie w formie drukowanej lub zapisu elektronicznego

Struktura PMŚ:

Istnieją trzy blok PMŚ:

1. Blok- presje (emisje)

2. Blok- stan (jakość)

3. Blok- oceny i prognozy

3. Dane w bloku Presje, jakie są i skąd pochodzą.

Blok PRESJE pozyskuje i gromadzi dane o ładunkach i źródłach zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza, wód i ziemi, a w szczególności informacje o emisjach, dane te pochodzą z bloku STANU z każdorazowego monitoringu oraz od czynników sprawczych. Dane wytwarzane w ramach innych systemów lub obowiązków wykonywanych z mocy prawa przez inne organa administracji lub podmioty gospodarcze

Struktura bloku Presje to:

• emisje do powietrza,

• emisje do wód,

• odpady

• powierzchnia ziemi

4. Zdjęcie fitosocjologiczne

Zdjęcie fitosocjologiczne jest podstawową metodą badań w fitosocjologii. Stanowi ono główny materiał do analizy zróżnicowania roślinności, identyfikacji i klasyfikacji zbiorowisk.

Zdjęcie fitosocjologiczne jest to zwięzły opis płatu roślinności obejmujący te jego cechy, które można zaobserwować bezpośrednio w terenie.

Podstawowy schemat zdjęcia fitosocjologicznego obejmuje:

- informacje porządkowe i topograficzne

- opis siedliska, a szczególnie ukształtowania terenu i warunków glebowych

- spis gatunków roślinnych w poszczególnych warstwach fitocenozy z oszacowaniem ilościowości i towarzyskości (każdego z nich według umownej skali) oraz z zaznaczeniem fenologicznego stadium rozwoju i uwag dotyczących żywotności (szczególnie jeśli jest zmniejszona)

Kroki:

- wyeliminowanie miejsc nietypowych, wyróżniających się składem florystycznym

- opis: miejscowość, ogólne ukształtowanie terenu

- wykopanie odpowiednio głębokiej odkrywki glebowej(podajemy morfologiczny opis gleby)

- notujemy cechy roślinności danego płatu jako całości,

- dla każdej warstwy osobno sporządzamy dokładną listę wszystkich rosnących w niej gatunków

- oceniamy stopień ilościowości i towarzyskości każdego gatunku

5. Badania entomologiczne/fitopatologiczne.

Entomologia to nauka o owadach , a fitopatologia - nauka zajmująca się chorobami roślin. Jest to monitoring lasu I-go rzędu. Badania entomologiczne polegają na przeszukiwaniu ściółek i poszukiwanie poczwarek owadów liściożernych natomiast do zadań fitopatologii należy badanie objawów chorobowych, poznawaniem wpływu czynników chorobotwórczych na organizmy roślinne i biologią tych czynników, ich cyklem życiowym, a także opracowywaniem metod i środków, które będą zapobiegać powstawaniu tych chorób lub je zwalczać.

6. Istota monitoringu zintegrowanego.

Istotą Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego jest kompleksowe traktowanie środowiska jako całego systemu, w skład którego wchodzą elementy biotyczne i abiotyczne pozostające we wzajemnych relacjach (przepływ materii przez cały geoekosystem). Prowadzone badania stanowią podstawę oceny całych geoekosystemów oraz przemian zachodzących w nich pod wpływem narastającej antropopresji.

Zakres realizacyjny zadania obejmuje:

1. zebranie podstawowych danych (jakościowych i ilościowych) o stanie aktualnym geoekosystemów ;

2. poznanie mechanizmów obiegu energii i materii w wybranych geoekosystemach Polski;

3. realizację i analizę krótko i długookresowych zmian zachodzących w geoekosystemach pod wpływem zamian klimatu, zanieczyszczeń i innych przejawów ingerencji człowieka.

4. określenie rodzaju i charakteru zagrożeń geoekosystemów oraz wskazanie dróg ich zapobiegania.

5. wskazanie tendencji rozwoju geoekosystemów oraz sposobów ochrony i zachowania tych zasobów.

6. opracowanie scenariuszy rozwoju geoekosystemów w warunkach zmian klimatu i różnokierunkowej ingerencji człowieka

Najbliższa stacja koło Warszawy monitoringu zintegrowanego: Kampinoski Park Narodowy, pracownia naukowa

7. Czym zajmuje się monitoring gleb.

Został stworzony w celu obserwacji zmian jakości gleb pod wpływem czynników antropopresji.

Zadania:

- obserwacja długofalowych zmian chemizmu gleb

- badanie chemizmu gleb w okolicach oddziaływania lokalnych źródeł zanieczyszczeń: przemysł, składowiska odpadów, szlaki komunikacyjne, rejony występowania nadzwyczajnych zagrożeń środowiska

- obserwacja stanu, jakości, trendów zachodzących w glebach

8. Istota monitoringu przyrody.

Monitoring przyrody to regularne obserwacje i pomiary wybranych elementów przyrody żywej, prowadzone dla uzyskania informacji o zmianach tych elementów w czasie.

Zadaniem monitoringu przyrody jest określenie wpływu zmian środowiskowych na organizmy dla zapobiegania negatywnym skutkom tych zmian w przyrodzie, a więc uzyskania danych dla zorganizowania skutecznej ochrony gatunków u układów ekologicznych.

Obejmuje:

- Monitoring ekosystemów lądowych: fitocenoz leśnych i nieleśnych

- Monitoring ekosystemów wodnych: jeziornych i rzecznych

- Monitoring skuteczności obszarowej ochrony konserwatorskiej

- Monitoring gatunków: roślin naczyniowych, porostów, grzybów, ryb, płazów i gadów, ptaków, ssaków.

9. Monitoring lasu:

Jest systemem oceny środowiska leśnego i kondycji zdrowotnej drzewostanów na podstawie ciągłych lub periodycznych obserwacji i pomiarów wybranych indykatorów na stałych powierzchniach obserwacji.

Cele i zadania:

1. Określenie przestrzennego zróżnicowania stanu zdrowotnego lasu

2. Śledzenie zmian stanu zdrowotnego lasów w czasie

3. Analiza związków przyczynowo-skutkowych pomiędzy stanem zdrowotnym lasu, a biotycznymi i abiotycznymi czynnikami środowiska

4. Opracowywanie krótkookresowych prognoz zmian stanu zdrowotnego lasu

5. Gromadzenie informacji o stanie lasów użytecznych przy formułowaniu polityki leśnej oraz polityki ekologicznej państwa

10. Monitoring powietrza:

1. Badanie i ocena jakości powietrza atmosferycznego

2. Monitorowanie i prognozowanie jakości powietrza oraz warunków meteorologicznych dla potrzeb ostrzegania i alarmowania o sytuacjach smogowych

3. Badanie chemizmu opadów atmosferycznych i depozycji zanieczyszczeń do podłoża

4. Badanie tła zanieczyszczeń atmosfery według programów EMAP, GAW/WMO, EGAP

5. Badania stanu warstwy ozonowej nad Polską oraz pomiary natężenia promieniowania UV-B

11. Zadania monitoringu wód powierzchniowych:

1. Badania i ocena stanu wód w rzekach.

2. Badania i ocena stanu wód w jeziorach.

3. Badania i ocena jakości osadów wodnych w rzekach i jeziorach.

4. Badania i ocena stanu wód przejściowych i przybrzeżnych.

5. Badania i ocena jakości wód zbiorników zaporowych.

6. Badania i ocena jakości środowiska morskiego Bałtyku.

EKOINFONET: System informacyjny Inspekcji Ochrony Środowiska. Jest to nowoczesny system informacyjny, który udostępnia wszystkim zainteresowanym posiadane dane i informacje, w taki sposób, aby były łatwo i szeroko dostępne, koszt ich uzyskania był niewielki, a ich aktualizacja była prosta i szybka. Uprzednio wszystkie dane są gromadzone i przetwarzane w IOŚ.

Źródła promieniowania:

1. Źródła naturalne :

1. promieniowanie termiczne ciał na Ziemi,

2. promieniowanie słoneczne,

3. naturalne pola magnetyczne ziemskie,

4. naturalne pola elektryczne ziemskie (wyładowania atmosferyczne),

5. promieniowanie kosmiczne

2. Źródła sztuczne :

1. elektroenergetyczne linie napowietrzne wysokiego napięcia,

2. stacje radiowe i telewizyjne,

3. łączność radiowa, w tym CB radio, radiotelefony i telefonia komórkowa,

4. stacje radiolokacyjne i radionawigacyjne,

5. ·stacje transformatorowe,

6. ·sprzęt AGD i powszechnego użytku oraz instalacje elektryczne.

Wskaźniki jakości powietrza

• Pomiar i ocena jakości powietrza

• Monitoring prekursorów ozonu

• Stan zanieczyszczenia powietrza metalami ciężkimi i WWA

• Skład pyłu pod kątem zawartości WWA

• Analiza i prognoza stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 i PM2,5 z uwzględnieniem składu chemicznego pyłu w tym metali ciężkich i WWA

• Monitoring pyłu PM2,5

• Pomiary tła zanieczyszczeń atmosfery na stacjach Łeba, Jarczew, Śnieżka, Puszcza Borecka dla potrzeb: EMAP, GAW/WMO, COMBINE/HELCOM

• Pomiary chemizmu opadów atmosferycznych i depozycji zanieczyszczeń do podłoża

1. Cele RDW

• ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzące ze źródeł rolniczych

• ochrona wód podziemnych przed zanieczyszczeniami

• RDW jest europejskim pismem

• RDW jest polskim pismem

2. RDW - czym jest

• Ma na celu doprowadzenie do dobrego stanu wód

• Dotyczy wszystkich wód

• Prawo polskie, europejskie

3. Badanie ozonu

• Profili ozonowych

• Ozonu troposferze

• Ozonu w stratosferze

• Ozonu w stratosferze i jonosferze

4. Czym się zajmuje monitoring promieniowania jonizującego

• Dla rzek i jezior pomiary stężeń ¹³⁷Cs, ⁹⁰Sr oraz dla osadów dennych stężeń ¹³⁷Cs i izotopów plutonu ²³⁸Pu, ²³⁹Pu, ²⁴⁰Pu.

• Badania prowadzi Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicznej (CLOR).

• Pomiary na stacjach wczesnego wykrywania skażeń

• Badanie zawartości sztucznych izotopów α oraz β w powietrzu

• Badanie ¹³⁷Cs w glebie

• Badanie radionuklidów (Cs, Sr, Pu) w śródlądowych wodach powierzchniowych i osadach dennych

• Badania prowadzi Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska

• Pomiary NATURALNYCH izotopów α oraz β w powietrzu

5. Teren, na którym pracuje monitoring zintegrowany

• Podstawową jednostką badawczą w programie ZMŚP jest zlewnia rzeczna reprezentatywna dla danego geoekosystemu.

• Obszar o powierzchni 50 ha?

• Obszar 2500 km^2

• Inny jakiś obszar

6. Wspólny blok dla systemu zarządzania środowiskiem (model DPSIR) oraz dla Państwowego Monitoringu Środowiska.

• Presje i stan

• Jakość i coś tam

• Ocena i coś tam

• Jeszcze coś tu było

• Pomiary stanu warstwy ozonowej nad Polską oraz pomiary natężenia promieniowania UV-B

• Pomiary i ocena jakości powietrza atmosferycznego (identyfikacja obszarów przekroczeń normatywów; analiza trendów)

• SO2, NO2, NOx, PM10, PM2.5, Pb, O3, C6H6, CO, As, Cd, Hg, Ni, WWA, B(a)P(benzo(e)piren)

7. Kiedy przeprowadza się monitoring hałasu

• Wiosną i jesienią

• Jesienią i latem

• Zimą i wiosną

• Wiosną i latem

8. Podział monitoringu wód podziemnych

• Krajowej (reperowej, podstawowej), regionalnych, lokalnych

9. Podział monitoringu wód powierzchniowych

• .

• .

• .

• .

10. Co robi monitoring lasu

• obserwacje cech morfologicznych koron (defoliacja i odbarwienie)

• pomiary dendrometryczne

• badania entomologiczne, fitopatologiczne

• zdjęcia fitosocjologiczne?

• wszystkie inne są złe!

11. Co bada monitoring powietrza

• Cykliczność pomiarów

• Unifikacja metodyk, sprzętu, interpretacji wyników

12. Dla jakiego programu bada się tło zanieczyszczeń

• EMEP, GAW/WMO, HELCOM/COMBINE

13. Co obejmuje monitoring PEM

• Pola elektromagnetyczne, elektryczne, magnetyczne, elektromagnetyczne o częstotliwości 30 kHz-300 GHz

14. Jaki jest monitoring jezior

• Lokalny, regionalny, operacyjny, badawczy

Podziemny:

• Punktowy, liniowy, obszarowy

• Krajowy (reperowe, podstawowe), regionalny, lokalny

15. Czym zajmuje się monitoring przyrody

• .

• .

• .

• .

16. Jakie organizmy są pasożytami drzew

• Brudnica mniszka, Strzygonia choinówka, Barczatka Sosnówka, Zawisak Borowiec, Szeliniak // najczęściej: sosna, modrzew

17. Ile lat mają drzewa objęte monitoringiem

• Powyżej 20 lat

18. Jakie to są drzewa

• Drzewostany sosnowe, świerkowe, jodłowe, dębowe, bukowe, brzozowe i lasy iglaste

19. Co obejmuje monitoring zintegrowany

• Zdjęcia fitosocjologiczne

• Odkrywki geomorfologiczne, pułapki fitosocjologiczne

20. Co bada się w wodach

• Fitoplankton, ryby, fitobentos

21. Jednostka promieniowania

• Bekerel (aktywności)

22. Sztuczne źródła promieniowania i /// monitoring zintegrowany ODPOWIEDZI = a, b, c.

23. Czego nie bada się w monitoringu lasu

• Pomiary dendrometryczne

24. PRTP - co to jest

• W miejscu dawnego EMEP + system informacyjny

25. Czego nie bada monitoring wód powierzchniowych

• Wgłębne, Bałtyk?

26. Obszar monitoringu zintegrowanego

• Zlewnia rzeczna

1

Odpowiedź- przeciwdziałanie

Oddziaływania i skutki

Jakość środowiska

Czynniki sprawcze

presje

BLOK STAN

BLOK PRESJE

BLOK OCENY I PROGNOZY

INFORMACJA O ŚRODOWISKU

---