29. BUDOWA I FUNKCJE ORGANÓW ROŚLINNYCH.
Wśród organów roślinnych wyróżniamy:
KWIATY u okrytozalążkowych rozwijają się z merystemów wierzchołkowych, które
znajdują się w pąkach na szczycie pędów lub w pachwinach liści. Kwiat można traktować jako pęd zarodnionośny, którego części ulegają różnym modyfikacjom.
Oś kwiatowa silnie skrócona, często wypukła lub wklęsła to DNO KWIATOWE, na nim osadzone są boczne części kwiatu czyli działki kielicha i płatki korony tworzące OKWIAT (część kwiatu, która nie ma bezpośredniego udziału w rozmnażaniu. Pełni funkcje ochronną dla pręcików i słupków, a swoja barwą i zapachem przyciąga zwierzęta).
Większość okrytozalążkowych kwiatów jest obupłciowa ( tzn. pręciki i słupki wyst na tym samym kwiecie).
Pręcik - składa się z nitki i główki (w główce są 2 pylniki połączone łącznikiem. W pylniku są 2 woreczki pyłkowe, w których z tk. archesporialnej prod, są ziarna pyłku). Woreczek pyłkowy to odpowiednik mikrosporangiów.
Słupek - powstaje ze zrośnięcia owocolistków. Składa się z zalążni, szyjki i znamienia.
Kwiaty pełnia kluczową dla przetrwania roślin funkcję biologiczną - biorą udział zarówno w rozmnażaniu bezpłciowym jaki i płciowym.
LIŚĆ - organ boczny pędu powstający w jego merystemie wierzchołkowym.
Wyróżniamy:
Liścienie - pierwsze liście zawiązujące się w zarodku rozwijającym się z nasiona
Liście dolne- pierwsze liście pędu, małe i łuskowate,
Liście przykwiatowe - wyst. w pędzie w pobliżu kwiatów, często zredukowane,
Liście właściwe- powst nad liśćmi dolnymi
Typowy liść ma blaszkę, ogonek i nasadę. W budowie anatomicznej wyróżniamy:
* skórkę( jednowarstwowa, przeźroczysta, bez chloroplastów, pokryta kutikulą),
* miękisz asymilacyjny ( na górze palisadowy bogaty w chloroplasty, na dole gąbczasty- ubogi
w chloroplasty z dużymi przestworami międzykomórkowymi)
* tkankę przewodzącą (zbud z łyka i drewna).
Odmienna budowę ma liść szpilkowy; w drewnie nie ma naczyń tylko cewki, wiązka przewodząca jest w centrum liścia, aparaty szparkowe dookoła liścia, ma kanały żywiczne i grubą warstwę kutikuli.
FUNKCJE LIŚCI:
- miejsce przebiegu fotosyntezy
- zachodzi w nich wymiana gazowa
- transpiracja
- f. spichrzowa
- rozmnażanie ( liście zarodnionośne u paproci)
ŁODYGA- stanowi oś pędu, na której osadzone są liście.
Mamy :
* łodygi zielne( organy nietrwałe i umierające pod koniec każdego sezonu wegetacyjnego),
* łodygi zdrewniałe - wyst. u form drzewiastych, są wieloletnie i trwałe.
W budowie pierwotnej mamy 3 zasadnicze rejony:
* skórkę ( jednowarstwowa) ,
* korę pierwotną ( między skórka, a walcem, zbud z kom. miękiszowych, tworzy ona cylinder otaczający wew. część łodygi),
* walec osiowy ( to drewno <od str. wew.> i łyko <od str. zew>, u nagozalążkowych i dwuliściennych ułożone są wokół rdzenia, a u jednoliściennych ułożone są bezładnie)
Budowa wtórna: w wyniku działania kambium we wnętrzu łodygi odkłada się drewno wtórne a na zew łyko wtórne. Tak łodyga zwiększa swoją objętość i rośnie na grubość.
FUNKCJE ŁODYGI:
- podtrzymuje owoce, liście i kwiaty wznosząc je na wysokość i umożliwiając skuteczniejsze
korzystanie ze światła, zapylanie i rozsiewanie.
- przewodzi wodę i sole mineralne z korzenia, a asymilaty z liści do innych organów
- może przeprowadzać fotosyntezę ( skrzyp, kaktus)
- pełni funkcje spichrzowe ( kaktus, bulwy ziemniaka)
- nieskorkowana skórka młodych pędów prowadzić może wymianę gazową
KORZEŃ- w budowie jego wyróżniamy 4 strefy:
* czapeczkę ( na szczycie, osłania tk. właściwą merystemu wierzchołkowego),
* stożek wzrostu (tu rozpoczyna się różnicowanie przyszłych tkanek, częste podziały kom), * * strefa wydłużania (intensywny przyrost na długość),
* strefa różnicowania (kom. różnicują się do określonych funkcji)
Budowa pierwotna ( skórka, kora pierwotna, walec osiowy - stela).
Przyrost wtórny jest wynikiem działania merystemów bocznych; kambium i fellogen.
W wyniku działania kambium do środka odkładają się elementy drewna wtórnego, a na zewnątrz elementy łyka wtórnego.
Wyróżniamy 2 typy systemów korzeniowych:
* wiązkowy - brak korzenia głównego, żaden korzeń boczny nie góruje nad innymi
( paprocie, jednoliścienne)
* palowy - dobrze wykształcony korzeń gł., krótkie i cienkie korzenie boczne
(nagozalążkowe, dwuliścienne)
FUNKCJE KORZENI:
- pobieranie wody i soli mineralnych z gleby
- przytwierdzenie rośliny do podłoża
- gromadzenie substancji zapasowych
- mikoryza
- symbioza z bakteriami wiążącymi azot
- biosynteza niektórych hormonów i metabolitów wtórnych