MIĘDZYNARODOWY PRZEPŁYW SIŁY ROBOCZEJ

1. Przyczyny przepływu

1. Ekonomiczne

• Zapewnienie rodzinie minimum egzystencji w przypadku braku możliwości zdobycia pracy SONDAZE O POLAKACH

• Kilkukrotne podwyższenie stopy życiowej

2. Pozaekonomiczne

• Polityczne (religijne, narodowe, rasowe, ideologiczne)

2. Bariery przepływu

1. Polityka ograniczania przepływu siły roboczej (kwoty imigracyjne w USA, okresy przejściowe w UE)

2. Adaptacja imigranta w kraju osiedlenia

3. Przeszkody formalne (uznawanie dyplomów i uprawnień)

4. Wrogość i niechęć wobec imigrantów

3.Główne kierunki migracji

• XIX / XX w.

1. Emigracja międzykontynentalna ( USA, Kanada, Brazylia)

W latach 1820 - 1914 z Europy wyemigrowało około 50 mln ludzi; początkowo z wielkiej Brytanii, Irlandii, Niemiec; na przełomie wieków dominowali emigranci z Włoch, Portugalii, Europy Środkowej, w tym z Polski.

Do wybuchu I wojny światowej do USA z ziem polskich wyemigrowało 2,2 mln ludzi, kilkaset tysięcy do Brazylii, Argentyny i Kanady.

Chińczycy zasiedlali głownie wybrzeże zachodnie USA, Hindusi wybierali południową i zachodnią Afrykę.

2. Przymusowe przesiedlenia (Syberia, przywóz niewolników murzyńskich do obu Ameryk)

• Po II wojnie światowej

1. Powrót do metropolii kolonialnych związany z procesem dekolonizacji

2. Napływ ludności żydowskiej do powstającego państwa Izrael

3. Wewnątrzkontynentalna migracja zarobkowa w Europie z biedniejszych i słabiej uprzemysłowionych regionów wschodnich

4. W latach 50-tych bogatsze państwa zachodnie otworzyły rynek pracy dla obywateli Europy Południowej, głownie z Włoch, Hiszpanii i Jugosławii; pojawiło się pojęcie „gastarbeiter”; znaczna cześć powróciła do swoich krajów, gdy poprawiła się ich sytuacja ekonomiczna; miejsce tych pracowników zajęli w późniejszych latach imigranci z Turcji, Portugalii i Afryki Północnej

5. W latach 70-tych załamała się koniunktura gospodarcza, co skutkowało wprowadzeniem obostrzeń w kwestii zatrudniania cudzoziemców

6. Inny przykład emigracji wewnątrzkontynentalnej to Ameryka Północna (migracje Meksykan do USA) oraz Bliski Wschód (siłę roboczą importują potentaci naftowi - Kuwejt, Zjednoczone Emiraty Arabskie)

7. W latach 1990-1995 imigranci stanowili w europie Zachodniej 88% ogólnego przyrostu ludności; charakteryzują się wyższym wskaźnikiem dzietności niż ludność osiadła danego państwa;

4. Ekonomiczne skutki migracji siły roboczej dla kraju macierzystego

• Pozytywne

1. Zmniejszenie jej podaży na rynku wewnętrznym, sposób ograniczania bezrobocia

2. Podniesienie poziomu płac w państwie - eksporterze siły roboczej

3. Transfer części zarobków emigrantów do ich macierzystego kraju - podnoszenie poziomu życia ich rodzin, zwiększenie konsumpcji (Jordania, Pakistan, Turcja)

4. Pracownicy zdobywają za granicą kwalifikacje i kapitał, co procentuje po ich powrocie do kraju macierzystego

• Negatywne

1. Zmniejszenie podaży siły roboczej może powodować brak chętnych do podejmowania pracy w trudnych warunkach oraz zmniejszenie mobilności terytorialnej pracowników

2. Zwiększenie płac działa na niekorzyść przedsiębiorców

3. Wyjeżdżają głównie ludzie młodzi, którzy skorzystali z pewnych świadczeń nieodpłatnych jak np. studia, ale nie pracowali na tyle długo, żeby zrównoważyć koszty państwa płaconymi przez siebie podatkami

4. Odpływ specjalistów, ludzi zdolnych, wykształconych, znających języki obce (brain drain)

5. Ekonomiczne skutki migracji siły roboczej dla kraju przyjmującego

• Pozytywne

1. Zwiększenie podaży siły roboczej w przypadku jej niedoboru przyspiesza wzrost gospodarczy

2. Przyjeżdżają ludzie młodzi, wykształceni za pieniądze innego państwa

3. Dostęp do unikatowych kwalifikacji

• Negatywne

1. Spadek poziomu płac

2. Groźba bezrobocia dla obywateli państwa

3. Koszty dostosowania imigrantów do nowych warunków

4. Koszty społeczne - niepokoje związane z niechęcią do obcych; ludność przyjezdna ze względów kulturowych oraz wyrównanego poziomu zarobków zamieszkuje wspólnie pewne dzielnice miast; może nastąpić proces ich izolacji i powstawania, tzw. gett.

MIĘDZYNARODOWY TRANSFER TECHNOLOGII

Wiedza techniczna jest dziś traktowana jako niezależny czynnik produkcji.

W latach trzydziestych XX w. japoński ekonomista K. Akamatsu sformułował teorię doganiania cyklu produktu nazywaną również teorią szyku lotu dzikich gęsi. Opisuje ona procesy zachodzące w państwie o niskim poziomie własnych technologii. Takie państwo początkowo zaspokaja swoje potrzeby na drodze importu towarów. Na bazie ich sposobu wyprodukowania, uruchamia produkcję własną najpierw dla rynku wewnętrznego, z czasem na eksport.

Teoria zawłaszczalności Magee'go - dopóki przedsiębiorstwa innowatorzy utrzymują przodownictwo techniczne w danej gałęzi, dopóty ta gałąź jest nowoczesna, wytwarza ciągle nowe towary. Jeżeli w jakiś sposób myśl technologiczna przedostanie się w ręce konkurencji, rentowność innowacji spadnie i wówczas produkcja przedsiębiorcy-innowatora a zarazem jego kraju macierzystego przesuwa się w kierunku bardziej standardowych, starszych gałęzi.

Występują trzy drogi transferu technologii: przez bezpośrednie inwestycje zagraniczne, przez eksport oraz licencjonowanie. Praktyka pokazuje, iż jeśli podmiot dąży do wykorzystania wiedzy technicznej w zakresie tzw. innowacji produktowych, dokonuje tego przede wszystkim za pomocą bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Doskonalenie techniki i organizacji procesów wytwórczych towarów już znanych dokonuje się w większości przypadków na drodze eksportu. Jeżeli przyjąć za kryterium wyróżnienia nowoczesność technologii, można zaobserwować, że tzw. innowacjom przełomowym sprzyjają bezpośrednie inwestycje zagraniczne, podczas gdy starsza myśl techniczna jest transferowana w drodze udzielania licencji.

Dopływ technologii do państwa rozwijającego się gospodarczo jest wyraźnym motorem wzrostu gospodarczego. Jednakże jest to zjawisko pozytywne tylko wtedy, gdy technologia nie jest zbyt nowoczesna w stosunku do gospodarki danego państwa. W takim przypadku nie może pośrednio (np. przez więzi kooperacyjne) wpływać na przemysł. Odbiorca musi posiadać odpowiedni potencjał własny, aby zidentyfikować zapotrzebowanie na technologie, źródła ich pochodzenia i wreszcie, aby adaptować nową myśl techniczną na własnym gruncie. Ponadto dla państwa korzystniejsza jest niezależność gospodarcza od innych państw, której warunkiem jest rozwijanie własnych technologii. Dlatego kraje takie jak Polska powinny szczególną wagę przywiązywać do podnoszenia kwalifikacji własnych zespołów inżynierów, ekonomistów i naukowców odpowiedzialnych za zdolności inwestycyjne i innowacyjne kraju.

---