Marzena Nikiel
Regina Otolińska (Fest)
Gr. 2, II rok mgr uzupełniające niestacjonarne
ANDRAGOGIKA SZKOLNA
Jest to dział andragogiki. Teoria kształcenia i wychowania dorosłych w szkołach dla pracujących. Dokładniej mówiąc jest to nauka o celach, formach, zasadach, metodach, środkach, warunkach przebiegu i skutkach, a także towarzyszącym im prawidłowościach intencjonalnego kształcenia i wychowania młodzieży pracującej i dorosłych.
Powstanie andragogiki szkolnej wiąże się z koniecznością tworzenia różnych typów szkół dla pracujących. Początkowo szkoły te miały charakter kompensacyjny - walka z analfabetyzmem i półanalfabetyzmem oraz uzupełnianie wykształcenia podstawowego, obecnie podnoszą one wykształcenie do poziomu średniego i wyższego. Andragogika analizuje stan wykształcenia szkolnego ludzi dorosłych i określa potrzeby społeczne w zakresie uzupełniania braków w wykształceniu i podnoszenia poziomu tego wykształcenia zgodnie z potrzebami produkcyjnymi, politycznymi i kulturalnymi społeczeństwa.
Główne zadania andragogiki szkolnej to:
badanie zgodności programów kształcenia dorosłych z wymaganiami rynku pracy i aspiracjami zawodowymi dorosłych;
badanie poziomu wykształcenia nauczycieli pracujących w szkołach dla dorosłych;
badanie czynników wewnętrznych i zewnętrznych warunkujących funkcjonowanie szkolnictwa dla dorosłych;
formułowanie i uzasadnianie norm postępowania dydaktycznego i wychowawczego nauczyciela w szkole dla pracujących;
uzasadnianie potrzeb przestrzegania zasad kształcenia i wychowania dorosłych.
W wyniku wieloletnich badań andragogiki szkolnej ustalono następujące zasady nauczania dorosłych - zasada rozwijania zainteresowań (uwzględnienia specyfiki pracy dorosłego), wielostronnego komunikowania się z uczniami, życzliwej kontroli i oceny, zachęcania i inspirowania dorosłych do wysiłku i pracy, pozostawienia dorosłym wolnej ręki jeżeli chodzi o wybór kierunku kształcenia, pomagania w rozwiązywaniu trudności, dawania osobistego przykładu i przygotowania zajęć.
Zadania andragogiki szkolnej w dziedzinie tworzenia szkół dla dorosłych :
badania nad zasadnością tworzenia różnych typów szkół dla dorosłych;
określenie struktury ustrojowo - organizacyjnej tych szkół;
określenie zasad ich funkcjonowania oraz efektywności pracy;
określenie znaczenia tych szkół dla rozwoju gospodarko i kultury narodowej oraz dla zaspokojenia indywidualnych potrzeb ludności;
Dzięki tym zadaniom andragogiki szkolnej ukształtowały się swoiste typy szkół dla dorosłych: podstawowe studia zawodowe, szkoły podstawowe dla pracujących, zasadnicze szkoły zawodowe i średnie szkoły dla pracujących - wieczorowe i zaoczne, licea ogólnokształcące i technika dla pracujących, średnie studia zawodowe, policealne studia zawodowe oraz studia wyższe. Określono też strukturę tych szkół uwzględniając:
czas pracy zawodowej i czas wolny słuchaczy;
przerwę w nauce;
odległość miejsca zamieszkania od szkoły;
inne zjawiska związane z życiem zawodowym i rodzinnym słuchaczy.
Zadania andragogiki szkolnej w zakresie procesu edukacyjnego osób dorosłych:
wskazanie swoistych cech słuchaczy;
badanie i analiza procesu dydaktycznego w różnych typach szkolnictwa dla dorosłych;
opracowanie na podstawie dydaktyki ogólnej założeń teoretycznych w zakresie odrębnych form dydaktycznych dla szkół zaocznych i praktyczna ich weryfikacja;
wypracowanie teoretycznych założeń i spożytkowanie w szkołach dla pracujących audycji radiowych i popularno - naukowych transmitowanych przez radio i telewizję.
Wywnioskować można z tego, że andgragogika szkolna zajmuje się odpowiednim doborem treści w programach nauczania dla dorosłych, które powinny być inne niż w szkołach dla młodzieży. Wskazuje rozwiązania strukturalne i metodyczne w budowie podręczników dla dorosłych. Dobiera zasady oraz metody nauczania i wychowania, a także środki dydaktyczno - wychowawcze stosowane w szkołach dla dorosłych.
Sprawą wciąż aktualną dla andragogiki szkolnej jest przełamanie klasowo - lekcyjnej struktury procesu dydaktycznego w szkołach i powiązanie ich z szersza działalnością bibliotek, z pracą pozaszkolnych placówek, stowarzyszeń naukowo - technicznych i czasopism. Uwagę andragogiki szkolnej zwraca również kwestia kierowanego samokształcenia w różnych formach szkolnego kształcenia dorosłych.
W Polsce andragogiki szkolna rozwinęła się głównie w wyodrębnionych zakładach i pracowniach pedagogiki dorosłych, w uniwersyteckich instytutach pedagogiki i w niektórych wyższych szkołach pedagogicznych, w tym w Uniwersytetach - Warszawskim, Lubelskim, Gdańskim, Poznańskim, Toruńskim, w WSP w Krakowie, oraz w niektórych instytutach tj.:
Instytut badań Pedagogicznych - Półturzycki;
Instytut Kształcenia Zawodowego - Nowacki, Sosnowski;
Instytut Programów Szkolnych - Koblewska, Gajda;
W rozwoju andragogiki szkolnej maja też swój udział - Zespół Pedagogiki Dorosłych Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN, Sekcja Oświaty Dorosłych ZG ZNP, Sekcja Andragogiczna ZG TWP, Sekcje Oświaty Dorosłych TWWP, a także miesięcznik „Oświata Dorosłych”.