TYPY KLIMATÓW
Na znacznej części obszaru Ameryki Południowej strefy klimatyczne
układają się równoleżnikowo: od strefy równikowej przez podzwrotni-
kową i umiarkowaną do okołobiegunowej na samym południowym cyplu
lądu. Odchylenia od równoleżnikowej strefowości występują w Andach,
w wyniku znacznych wysokości gór.
I. Strefa klimatów podrównikowych
Klimat równikowy, wybitnie wilgotny, panuje nad Niziną Amazonki,
sięgając na południe do 15° szer. geogr. pd. Na północ od równika wy-
stępuje na mniejszym obszarze, obejmując nizinę nadbrzeżną po ujście
Orinoko i zachodnie niziny u stóp Andów. W klimacie tym panują wil-
gotne masy powietrza równikowego napływającego od Atlantyku. W cią-
gu całego roku utrzymują się wysokie temperatury, w granicach 26 -
- 28°C. Opady atmosferyczne dochodzą do 1500 - 3000 mm. W porze let-
niej padają deszcze zenitalne, którym towarzyszą wyładowania atmosfe-
ryczne. W klimacie równikowym nie ma pór roku, stale panuje gorąca
i parna pogoda.
Klimat podrównikowy wilgotny występuje w Wenezueli, we wschod-
niej części wyżyny Gujańskiej i niemal na całej wyżynie Brazylijskiej,
z wyjątkiem jej północno-wschodniego skrawka. Występuje zatem w
dwóch odrębnych strefach, położonych na północ i południe od równika.
W klimacie podrównikowym, zwanym też klimatem monsunów między-
zwrotnikowych, występują dwie pory roku. Pora deszczowa (letnia), związana
z powietrzem równikowym i pora sucha (zimowa) w okresie napły-
wu zwrotnikowych mas powietrza. Średnie temperatury najcieplejszego
miesiąca wynoszą 26 - 28°C, najchłodniejszego około 18 - 20°C. Roczne
sumy opadów kształtują się w granicach 500 - 1500 mm; około 90% tej
sumy przypada na okres letni. W klimacie tym przeważa roślinność
sawann.
Klimat podrównikowy suchy obejmuje najwyższe części Wyżyny Gu-
jańskiej i północno-wschodni skraj Wyżyny Brazylijskiej. W klimacie tym
pora deszczowa ograniczona jest do kilku miesięcy. Opady atmosferycz-
ne są małe, od 500 do 1000 mm rocznie. Temperatury kształtują się jak
w klimacie podrównikowym wilgotnym.
II. Strefa klimatów zwrotnikowych
Klimat zwrotnikowy wybitnie suchy panuje na zachodnich stokach
Andów między 5 a 15° iszer. geogr. pd. i między 15 a 30° szer. geogr. pd.
po wschodniej stronie Andów. W styczniu temperatury dochodzą do
20-25°C, w lipcu natomiast od 10°C do 20°C. Opady atmosferyczne wy-
noszą około 250 mm rocznie.
Klimat zwrotnikowy pustynny występuje na pustyni Atakama, poło-
żonej na zachodnim wybrzeżu między 20 a 30° szer. geogr. pd. Na obsza-
rze tym opady atmosferyczne nie przekraczają 250 mm rocznie. Przy-
czyną braku opadów są zarówno stałe wiatry, wiejące z południa i po-
łudniowego zachodu, jak i wpływy chłodnego Prądu Peruwiańskiego. Nie
ma tu opadów konwekcyjnych, ponieważ powietrze znajduje się w .stanie
równowagi stałej. Średnie temperatury są niższe ze względu na sąsiedz-
two chłodnego prądu morskiego.
Klimat zwrotnikowy morski obejmuje pas lądu między 20 a 30° szer.
geogr. pd. rozciągający się od wybrzeży Atlantyku po Andy. Nad obszar
ten napływają masy powietrza atlantyckiego, w związku z tym roczna
suma opadów atmosferycznych kształtuje się w granicach od 500 do
2000 mm. W części wschodniej opady występują w ciągu całego roku,
ku zachodowi zaznacza się przewaga opadów letnich, zima natomiast jest
sucha. Średnia temperatura najcieplejszego miesiąca dochodzi do 24°C,
najchłodniejszego wynosi 8 - 12°C.
III. Strefa klimatów podzwrotnikowych
Klimat podzwrotnikowy morski jest typowy dla Niziny La Płaty oraz
wybrzeża pacyficznego między 30 a 40° szer. geogr. pd. Klimat ten jest
pod wpływem morskich mas powietrza. Nad Oceanem Atlantyckim opa-
dy atmosferyczne wynoszą 500 do 1000 mm i występują w ciągu całego
roku. Na wybrzeżu pacyficznym, w związku z wyżem polarnym opady
występują w zimie, w lecie opady są małe, ponieważ wyż pacyficzny
przesuwa się na południe i przeważają suche wiatry południowe. Lata
są tu chłodne, zimy stosunkowo ciepłe. Do obniżenia temperatur przy-
czynia się chłodny Prąd Peruwiański. Na Wschód od strefy pacyficznej i na południe
od Niziny La Platy występuje odmiana kontynentalna tego
klimatu.
Klimat podzwrotnikowy suchy obejmuje wyżynne części Pampy, gdzie
nie dochodzą wpływy wilgotnych mas powietrza morskiego. Opady atmo-
sferyczne są skąpe, w granicach 250 - 500 mm. Lato jest ciepłe, zimy
chłodne.
IV. Strefa klimatów umiarkowanych
Klimat umiarkowany ciepły morski występuje na zachodnim wybrze-
żu pacyficznym między 40 a 50° szer. geogr. pd. Obszar ten jest pod
wpływem morskich mas powietrza. Wieją tu wiatry zachodnie przyno-
szące dużo wilgoci. Na stokach Andów opady atmosferyczne przekraczają
3000 mm rocznie. Średnie temperatury stycznia wynoszą około 15°C,
lipca 5°C do 10°C. Na rozkład temperatur w znacznym stopniu wpływa
wysokość terenu.
Klimat umiarkowany ciepły kontynentalny obejmuje strefę Andów,
a jego odmiana sucha występuje we wschodniej części szerokości umiar-
kowanych, nad Oceanem Atlantyckim. Charakterystyczną cechą tych
obszarów jest malejąca ilość opadów ku wschodowi.
Klimat umiarkowany suchy obejmuje Wyżynę Patagonii, granicząc
od wschodu i zachodu z klimatem umiarkowanym ciepłym kontynental-
nym. W klimacie tym opady atmosferyczne są skąpe, lata łagodne, zimy
chłodne.
V. Strefa klimatów okołobiegunowych
Klimat subpolarny z temperaturą najcieplejszego miesiąca poniżej
10°C obejmuje jedynie najdalej na południe wysuniętą część kontynen-
tu wraz z Ziemią Ognistą. W zachodniej części tego obszaru opady atmo-
sferyczne dochodzą do 2000 mm, ku wschodowi maleją do około 250 imm
rocznie. Średnie temperatury lipca zbliżają się do 0°C. Obszar ten jest
pod wpływem mas powietrza napływającego znad Pacyfiku oraz chłod-
nego prądu morskiego, zwanego Dryfem Wiatrów Zachodnich, który
opływając południowe brzegi Ameryki Południowej skręca w kierunku
Antarktydy.